MIDDELBURGSUHE COURANT M* 246 138° Jaargang Dinsdag 19 October. BINNENLAND. Uit Stad en Provincie. 181 tj. Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen ii Nederland franco p. p. f 1.25. Afzonderlijke nummers kosten 5 cent. A "ertentiën h^20j*cent per regel. Bij Abonnement ".veel lager. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1 50 elke regel meer 20 cent. Reclames 4(TcênF"pêr""regel. Groote letters naar de plaats die zij innemen. Advertentiesvóór één unr'te^bezorgen. BE VERZOENINGSPOGING- f>e vöór-geschiedcnis van de verzoe ningspoging op onderwijsgebied ligt ek'enlijii nog dicht bij, nog geen twee jaar achter ons. Maar de oorlog ligï er- lusschea, eu er zuiien genoeg lezers zijn, dit moeite zullen hebben zich in bijzonderheden te herinneren hoe het lot die poging is geltomen. Er. daarom kan liet' van belang ziji>, om dit even in herinnerinjg le bren gen 't Wordt dan duidelijker wat de verzoening beleekeot, uit welke tegen stellingen men een middenweg heeft aangewezen. Al blijft ook een ooraeel voorbarig zoolang men het volledige lapporl niet kent We zulien daartoe niet art. 192 'Ier Grondwe' hier vermelden, en den nee- leu schoolstrijd weer opdiepen. We be doelen alleen een herinnjerlng aan de gebeurtenissen van de laatste jaren 15 Mei 1912 werd hel verslag uilge- cracht van de twee jaar te voren on der het Ministerie-Heemskerk benoemde grondwetscommissie, en daarin kwam een nieuw artikel 192 voor, waarvan de voornaamste zinsneden luidde*} - oor zoover zich een behoefte aan ander algemeen lager onder wijs openbaart dan waarin door dc ingezetenen wordt voorzien, wordt dit onderwijs van Overheids wege verstrekt. ïn de kosten voor het algemeen lager onderwijs, op scholen duo: ingezetenen vrijwillig opgericht, wordt onder voorwaarden en vo!- gens regelen dooi ae wet lf. stel len, door de openbare kassen voor zien, op gelijken voet als zulks geschiedt len aanzien van dit on derwijs op scholen van de overheid uitga? Jide. Dal was dus liet stelsel: nijzoiulcre -School regel, openbare school uitzonde ring; voorziening in de kosten op gelij ken voel uil de openbare kassen Van oordeel dal door deze regeling de ove-heidsschool hel karakter ^an armenschool zou aannemen heelt de viij zinnige minderheid der commissie, daartegenover een .artikel 192 voorge steld, waarvan de hoofdalinea s midden Hel openbaai* onderwijs wordt zoodanig ingericht dat nergens voor de ingezetenen de gelegenheid onL- breke om hunne kinderen irf. T genot le stellen van onderwijs', waarbij liun godsdienstige overtui gingen Worden geeërbiedigd. De wet stelt de voorwaarden vast waarop ten behoeve van bij- zondere scholen geldelijke bijdra gen uil s Rijks kas kunnen wor den gegeven Naar de voorstellers in hun Ipeliclï- t»ag[ opmerkten wordt in dit voorstel de bijzondere school als .medewerkster voor de voorziening in goed onderwijs erkend, en wordt duidelijk gewaar borgd dal „geen schoolwetgeving het recht der burgers op een schoolonder wijs, waarbij hun godsdienstige over tuiging geëerbiedigd wordt, aantaste ot illusoir make Maar, zoo voegden de voor stellers erbij, „ook niets meer dan dal De van rechts boven alles gevraagde finai.tiëele gelijkstelling werd niet in( dil voorstel vastgelegd Toen kwam de verbitterde verkie- zingssuijd van 1913, waarvan hel onder wijs wel slechts cén, maar toch een der voornaamste inzetten waS. E enerzijds de concentratie, die hj hu..r manifest als' onderwijs-pavagraaf zeide „Onverzwakt moet ook als waarborg voor -de deugdelijkheid van hel geheele onderwijs - de openbare school worden gehand haafd, waar ieders godsdienstige ge- voeicns worden geeërbiedigd'' Anderzijds de coalitie die zich in "haar politick accoord vereenigde met Jiel door de regeering overgenomen voorstel der Grondwetscommissie: bij zondere school regel; openbare uitzonf- dering. En hel resultaat van den strijd was het extra-parlementaire kabinet Cori van der Linden dat in haar eerste troonredei met de verrassende aankondiging kwam aan een staatscommissie te zuilen op dragen in hoever een bevredigende re geling mogelijk zou zijn Ier zake var de subsidieeriug van hel bijzondere on derwijs en de vooiwaarden welke daar aan verbonden moeten worden. Men zal zich herinneren wat daar over in den herfst van 1913 te doen is geweest de verklaring van Minister Cjit van der Linden dal de regeering uio' zelf een voorstel loL herziening van art. 192, zou doen, maar dat aan de commissie zou overlaten; de aanvanke lijke weerzin van rechts om mee te doe i, die door den Minister werd over wonnen, zij 'l ook bij de anli-revo- Li.t'onnairen met. moeite. En nu kennen we de hoofdzaken vau hef resultaat. Als we alleen op de grondwelskwos- lie lellen ,zou het niet duidelijk zijn, waarin de „bevrediging" beslaat. De twee voornaamste alinea s van hel air uwe voorgestelde arlikel 192 lui den Overal wordt in hel Rijk "an Overheidswege de gelegenheid^ ge- gegeven loL hel ontvangen van vol doende openbaar algemeen voi- roend lager onderwijs. De voorziening in de kosten van het hijzonder algemeen vormend lager onderwijs, dat aan de bij de wet le stellen voorwaarden voldoet', wordt zoodanig geregeld, dat de vrije keus tussclien open bare eu bijzondere scholen niet door geldelijke omstandigheden widl belemmerd. Reeds, hieruit is echter te lezen dat niet aam aard is de leuze van rechts van 1912/T3' bijzondere school regel, openbare school uitzondering. Aan den anderen leant is ook niet aanvaard het voorstel van links van 1912 om de bijzondere school te erken nen als „medewerkster", en slechts Ie sprtk'-n van „geldelijke bijdragen' uit s Rijkskas, zonder le definieeren hoe veel Het nu ontworpen arlikel spreekt piel meer, van bijdragen; het spreekt slechts van een niet „door geldelijke omstandigheden belemmerde vrije keu1?. En we welen uit de toelichting dat dal beteekenl- geen subsidie-stelsel meer, maar het algeheel dragen der kosten ook van de bijzondere scholen door de overheidskassen, cveuals van dc ouenbare. Hel is dus het stelsel van volkomen ge'ijkslelling, moreel in zoover geen van bcidea als regel voorop wordt gesteld, dc andere als uitzondering daarachter; en financieel inzoover evenveel wordt betaald uit de overheidskas voor de on derwijzers, vooi* da kosten per leerling en voor de schoolgebouwen We herhalen dat een definitief oor dcel nog voorbarig is, zoolang de vol ledige voorstellen en toelichting der groote commissie niet bekend zijn.. We hebben nu slechts de herinnering wil len le hulp komen, ter beter begrip van *1 geen eerlang aan regeerinjg en volk zal worden voorgelegd, en ten deele reeds verklapt werd. DE SCHENDING VAN '1 «EIIEIH. Ir wordt in sommige bladen 't een en ander meegedeeld over de .vijze waarop hel mogelijk is geworden dat de Tciegi aai het geheime stuk van de sub commissie der Bevredigingscom missie publiceerde. Tol nu toe was er niets1 uitgelekt, hoewel d e commissie vrij veel leden telde Naakt de commissieleden zóóver met hun ai beid gereed waren dal zij in staat waren een 'grondwetsartikel te ontwerpen, hebben zij hel artikel dat door eene subcommissie, ontworpen was aan al de Kamerleden doeu toekomen, alvorens dal ontwerp in plcno le ne- hanaelen en vast te stellen. Di« geschiedde, zegl de Nederl., on der zóc strikte geheimhouding da', dc toezending aan de leden van elke, groep is geschied door de commissieleden zelve welke die groep vertegenwoordig den Het stuk kwam dus niet in han den van personen voor wie hel niet ce- slemö was, eii werd onder couvert ver zonden, terwijl alles op de Landsdruk kerij was gezet en afgedrukt. Niettemin lieefl iemand zijn plicht van geheimhouding geschonden. Of dit een Kamerlid is geweest,"dan wel iemand anders, en wat er voor betaald is, wie zal hei zeggen? In elk geval moet hst een misselijke vent zijn, meent dc Ne derl., die ook niet over de Tel. te spre ken is. Het Vad. vindt hel geval bedenke lijk, nleL zoo zeer dat de Telegraaf zich ttiel hield aan de eerste regels van ■perslalsoen want daarover heeft ze sinds lang reeds finaal gezegevierd, maar wel dat hel blaci daartoe in staat werd ge steld. Hel Vad. meent dat de Kamer aar. haai* eigen eer verplicht Is een ondeizcek in le stellen. ONTWIKKELING VAN JEUGDIGE PERSONEN. Den lzden Aug. werd uit Den haag gemeld dat op verzoek van den mie nister van bimienlandsche zaken de Tweede Kamerleden Van Wijnbergen, Van der Molen en Gerhard! zich verv. ceuigu hadden toL een commissie tot het instellen van een .onderzoek naai de ontwikkeling van personen van 12- tol 18-jarigen leeftijd. Naai* aanleiding van vragen in de pers over d en aard dezer commissie (o a door dr. Bos, die op' de eenzij dige samenstelling wees; werd Lort daarna „uil goede bron" verzekerd: „dat ail geenszins een officieele op dracht is De commissie is dan ook niet bij eer. minisleiieele beschikking inge steld, maar heéri haar ontslaan le dun ken aan een parLiculiere uilnoodiguig. dooi* den minister van binnenlandsche zaken tol de genoemde hecrcn gericht" Er is locn door den heer Bos op gewezen dal dil dan toch een zonder ling soort commissie was. De commissie lieefl thans echter een ander karakter gekregen. Want de Staats Com*, van heden meldt, dal bij beschikking van den Minister van biimcnl. zaken een com missie is ingesteld met diezelfde op dracht, en dal tot leden zijn benoemd de bovengenoemde heeren, benevens de heer mr. H W Blaupol len Cale, arr schoolopz. le Arnhem. CE PORTO-VERHOOGING. De P T T deelt mee, dat hel oor deel van dc post- _pn telegraafdirecteu- rèn reeds over een wetsontwerp i»e- oogende wijziging van de post- en le'.e- graaflarieven is iugewonnen, en dal het ontwerp spoedig kan worden tegenioel gezien. NEDERLAND EN DE OORLOG. De ko 1 cnkwesl ie. Naar hel Hand. verneemt is hier le land van de KolilenrAusfuhrstelle-West te Essten bericht ontvangen, dal bij mi- nistericele beschikking geen Duitsche koieri meer geleverd 'mogen worden aan ir .liislrieën in Nederland die voort de vijanden der centrale mogendheden werken. Aan dergelijke industrieën mo gen voortaan rechtstreeks noch mid1- deliijk leveranties gedaan worden en de kolenkooplieden die legen dil gebod J1a11dek.il. zullen voor geen en teer Joel meer van Duilsche kolen worden voor den. De metaalbewerkers in hel b ui lcn 1 and Het s.-d Kamerlid Spiekman deelt in „Het Volk mee dat hel door zijn lus- sehcnkomsl is geweest dat de Minister van ooi log alsnog verlof heeft' verleend lor vertrek naar Engeland van de werk lieden die te Vlissingen gereed waren voor overtocht en aan wien dil toerj werd verboden. Maar na dien tijd is mij gebleken, schrijft de heer Spiekman verder, dat er nog lal van arbeiders zijn,1 le Rotterdam en elders, die zich reeds verbona°n hebben, reeds in het bezit zijn van pas sen, hun ontslag reeds hebben genomen reeds vrij belangrijke onkosten nebben gemaakt. Hei is mij gebleken, dal de regce- ring al dezen arbeiders eenvoudig den overtocht naar Engeland onmogelijk maakt, en zelfs bij de Engels'che werk- gcefsler en de werklieden oplreedl en daartoe adverlentiën plaatst in de bla den, de firma Tasche en Co le Nijme gen huiszoeking heeft gedaan Met het oog daarop heeft de heer Spiekman aan den Minister van oor log een. biiel gezonden waarin hij pro testeert tegen deze aantasting door dei militaire autoriteiten van de grondwet tige rechten om het land te verlaten en elders een beier beslaan le vinden; en waarin hij vraagt de verbodsbepaling op te heffen, or mee te deelen op weikë bevoegdheid deze handelwijze der ïe- geering steunt. De econo mische crisis De dcor dc Kon Bibliotheek uitge geven „Documenten voor de economi sche crisis van Nederland in oorlogs gevaar" begint zijn derde serie met een korte kroniek van de crisis van Januari tol Juli 1915 een zeer wel kome opsomming. In de tweede aflevering zijn opge nomen de maatregelen cn meedeeiingen van de Nederlandsche regeering tan vervolge op die vermeld in de eerste aflevering vau serie 1 der Documenten. Eik els liet gerucht van een aanslaand uit voerverbod van eikels wordt beslist le- geugtspioken Uit Middelburg -- ..Middelburg Vooruit" heeft gister avond 'n de sociëteit St Joris een algej- meenc vergadering gehouden, gepresi deerd door den lieer L Leijdesdorf, die er op wees, dal verschillende om* staudigbeden er toe medewerkten om de algemeene vergadering van Februari eeni- ge maanden uil le stellen. Daar er o.a drie 'besluursvaealures zijn, meende het bestuur te moeten vergaderen, mede om te laten zien, dat met het vertrek van den voorzitter de vereeniging niet weg is en dal zij daarentegen nog in grooten bloei verkeer l. Door den heer J L. Diesch, secretaris, werd het jaarverslag over hel vereenl- gingsjaar 1913—1911 uitgebracht. Het jaar was bevredigend geweest Herinnerd werd aan de feestelijkheden door nel bestuur georganiseerd in het Schuttershof, welke goed geslaagd mogen heeten Hel ledental is vrijwel stalionnair gebleven. Herinnerd werd verder aan de plannen om dc Landbouwtentoonstelling op te luisteren, welke door den loop der lijden geheel zijn verijdeld Het bestuur hoopt met dezelfde op gewektheid, wanneer daarvoor gunstiger tijdsomstandigheden aangebroken zullen zijn, voort le gaan Bij verhindering (door de mobilisatie) an den eersten penriingtneesLerwerd door den tweeden penningmeester, den heer L J Mes, verslag over den toestand der kas uitgebracht In dit verslag wordt er op gewezen; dal de vereeniging in vorige jaren steeds Lu ledental toenam, maar dat er wegens de tijdsomstandigheden in het verslagjaar geen nieuwe leden bijkwamen en er eemV gen bedankten voor hun lidmaatschap of schoon dit aantal in verhouding tot het ledental zeer gering is. Op 1 Maart 1911 was in kas f 252 79; ontvangen werd f 743 68, uitgegeven f 756 4iy2; zoodal het goed slol f 210.05' bedroeg. Over hel boekjaar 1915/16 zal ingevolge besluit der bestuursvergadering 11 contributie geheven worden, het geen reeds bekend gemaakt is. De rekening was reeds nagezien dooi de verleden jaar benoemde kascommissie 1 in orde bevonden. Voorzien moest worden in de bestuurd- vacatures ontstaan door het bedanken ran de heeren van Langeraad enj Vreeken en het vertrek van den heer Van derl Sluijs. Gekozen werden de heeren' Albs Jeror nimus Ir met 34. E P. Zandijk met 26 en A J. Haentjens Dekker met 28 stem men. De heer M W. van de Garde kreeg 15 stemmen. De aftredende bestuursleden de hejeren Mes, F. B. den Boer, C IC. A Manlz. Opdorp en L van Heusdenj werden zojy der stemming herkozen, daar geen tegen- candidaten werden genoemd Bij de rondvraag vroeg een der leden, wat hel bestuur met de eonlributiehefc flng verder wilde doen De voorzitter deelde mede, dat de be doeling is zoolang de mobilisatie duur! niels le doen. maar ook geen contributie le innen Ten slotte deelde de heer Leijdftasdorf nog mede dat de heer Jeronimus zich bereid verklaard heeft liet voorzitter schap op zich te nemen. Voor buurtverkeer zijn aangewezen alle treinen behalve trein 86 (vertrek 6 '0 11111. van Vlissingen, slopt niet te Middelburg) en treinen 102 en 106 (ver trek Middelburgli* esp 7.29 vm. en 1 36 nmen treinen 101, 105 en> 109, aan komende te Middelburg resp 11.54 vm., 5 28 en 10.56 nm Reizigers met bestemming Arnemuiden, Noord-ICrnaijert en 's-IIeer Arendskerke mogen zonder bijbetaling mei trein 182 (7 56 nm van Middelburg) tol Goes rei zen en van daar met trein 345 naar bet- stemming. Trein 86 is thans geen Drirein Men herinnert zich de aanranding van twee paartjes op den Kanaaldijk jn den avond van 4 Augustus en even eens hoe hel de politie gelukte even fa- Ier den vermoedelijken dader, den be kenden D J. S„ aan te houden. Sinds 5 Augustus bevindt S zich in voorarrest, hetwelk nu den langslen tijd geduurd zal hebben, want Vrijdag 5 No vember zal S terecht staan voor de rechtbank Hem is ten laste gelegd mis handeling. afpersing, en wederspannig- heid. Gisterenavond laat werd dc Lange Geere in opschudding gebracht dooreen daar wonenden Belg, die, onder den in vloed van sterken drank, ruzie had, eerst op straat, later in huis Een tweetal agenten wisten den man tot bedaren te brengen en hem naar bed te doen gaan, waarop dc rust wederkeerde Tol s urnumerair bij de Maatschappij tol exploitatie der S S ler standplaats -s Heer Arendskerke is met ingang van 21 dezer benoemd de heer S Klap al hier Door de polilie alhier zijn gister middag aangehouden twee soldalen, dig behoorden tol liet garnizoen Vlissingen en die eergisteren van verlof waren achter gebleven Door een sergeant werden de heide mannen naar Vlissingen overgebracht Naar wij later vernamen zouden de bei de s oldalen te Souburg weder de plaat hebben gepoetst en door een patrouille opnieuw zijn aangehouden Uit Zuid-Beveland De Commissie voor de Oeconomi- sche Spijsuildeeliug te Goes hield gis teravond haar jaarlijksche vergadering. Tegenwoordig waren, behalve 9 leden der commissie, de burgemeester cn de secretaris der gemeente De secretaris-penningmeester, de heer I D Fransen van de Putte, deed reker liing van zijn gehouden beheer. De ont vangsten bedroegen f1514 141.», de uit gaven f 1464 411/2 (waaronder f1104 20'2 aan ingrédiënten), zoodal er een batig }saldo is van f79 73. Hel jaarverslag meldde, dat ook voor deze instelling de omstandigheden ston den in bet toeken van den wereldoorlog, wal len gevolge had, dat voor ingrediën ten ineer moest worden uitgegeven, maai* ook dal de collecte ruim f 200 meer? opbracht dan vorige jaren Geregeld wer den driemaal per week, met telkens 263 poriiën. 124 gezinnen bedeeld, uitmaken de 11.625 portiën, tegenover 10.490 bet 'go jaar De soepketels van deze in;- stelling hebben uitstekende diensten, be wezen voor de bereiding van de spijzen voor" de arme Belgische vluchtelingen en voor militair gebruik In de sanienv stelling der commissie kwam geen ver andering. De burgemeester, die met den secre taris de rekening heeft nagezien en' m jrde bevonden, dankte de commissie poer al hel goede dal zij lieefl gedaan voor de armen onzer gemeente en voor de Belgische vluchtelingen ToL den heer Fransen van de Putte, die wegens zijn benoeming tot wethou der ontslag als lid der commissie heeft genomen, sprak hij een woord vau dank voor hel vele goede, dat hij èn als lid ën als secr.-penningmeester heeft ge daan. Ook de voorzitter huldigde den aft- tredende. maar billijkte zijn aftreden, daar hij bij aanblijven zicli 'zeiven zon moeten conlröleeren De heer W. Kaft kebeeke zal gedurende het volgendjb' oen de fimctiën van den' vertrekken de op zich nemen. Ook de heer P. A de Ligny mocht den dank van derft voor- zilte* ontvangen, daar hij als menage-' meester een groot deel der werkzaamft heden op zich heeft genomen en uitste kend volbracht Dc heer v d. Putte dankte voor de aangename woorden hem toegevoegd en •erklaardc, dal hij met warme belangft steirng de werkzaamheden der commis sie zal blijven volgen. Uit Noord-Beveland De aanleg van den nieuwen steen-

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1915 | | pagina 1