HIDDELBllRGSCHE COURANT
w
164.
166- Jaargang
ïeiö
Donderdag
15 Juli.
Kameroverzielit.
BiraitaL
Uit Stad en ProïiüGie.
S)«za aourftui yeriahgai d g 01 jj k s, met mtwonderiBg van Zo*- i>«»tdag#*U
Prjjs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen is
Nederland franco p. p. f 1.25$
Aizonderlflke nummert kosten 5 cent.
Adverintifti a 20 oeas per regel. Bjj abonnement Teel lager. Geooorta», doo<?» 1'
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen ran l-~7 regels f l.oO
slke regel meer 20 oent. Reclames 40 cent por regel, Groote lettere naar Je plaa.i'
die zg inname®!
Adverteatiw vóór één nar td bezorg«&
Tweede Kamer-
Zit löig van Woensdag
Oi de Minister van Marine zijn krui
sers zal kunnen binnen loodsen
Hel stormde gisteren geducht in de
Kamer En de heer De Meester staat
klaar een torpedo af te schieten in den
vorm van een motie, vragende de in
trekking van het voorstel Hij heeft ham'
nog niet afgevuurd. Hij wacht op hetgeen
de" Minister tot zijn verdediging tal zeg
gen Maar dan
Ei* is meenen we nog nooit een Mi
nister van Marine in ons land geweest
die een voorstel tot kruiser-aanbouw deed
zonder een heftig verzet uit te lokken
Menige Minister aan dat departement
is daardoor verongelukt. Dure krüisers
zijn altijd de schrik van onze Kamers
Maar in dit geval is hel verzet heftiger
dan ooit.
Hoewel er geklaagd werd over gebrek
aan l ijd 0111 zich te laten voorlichten
door deskundigen waagden de hoeren
Van der V 0or t van Z ij p en II ugcn-
h o 11 z zich aan een "technische kritiek
Vooral eerstgenoemde trok geducht van
leer De staatscommissie van 1912 achtte
vooi' de verkenning torpedokruisers van
1200 ton voldoende en indien men nu al
deze ie klein mocht ablate"; moet men
dan den sprong maken van 1200 op 7000,
ton9 Frankrijk maakt thans kleine krui
sers van 1800 Ion en Engeland kruisers
van 3810 ton mei een snelheid van 30
mijlen als de „Avethusa"
Moeten wij nu kruisers maken van
7000 Ion Dat heeft voor ons landje toch
iets van een weeldeartikel. Onze laak
is voorloopig een andere dan onS blind
te staren, op de „Emden" en de da-
Jen van de Emden" De les van den
oorlog is zeker deze dat de kleine krui
sers bet telkens moesten afleggen als
er grootere kwamen
En bovendien vond deze spreker deze
kruiser-aanvraag ©enigermate verbluffend
met bel oog op vroegere uitspraken van
dezen Minister, die toen een adnvraag
als deze kenschetste als niet getuigend
van goed beleid
De verbluffïng van dezen spreker was
bij den heer Hugenholtz aangegroeid
'.ot ergernis Ten eerste omdat de aan
vraag was vastgekoppeld aan een voor
stel betreffende liet mobilisatie-krediet,
hoewel de schepen eevst na ruim 2 jaar
gereed, en dan niet voor ons land maar
voor Indiè bestemd zullen zijn De je
remiade van den Minister over den di-
plorabelen toestand van onze vloot is' een
bekende truc om schrik aan te Jagen
De Minister schermt met de lessen
van den oorlog', maar als iels daarin
gebleken is dan is hel juist, dat Duilsch
land zijn kruisers Iaat in de ICielerha-
ven cfti zijn duikhooten alleen uitzendt
over reusachtige afstanden Volgens den
Minister moeten de kruisers de onder
zeebooten begeleiden en de aclie daar
van inleiden en steunen, maar de kracht
van den onderzeeër zit juist in zijn ge
heimzinnigheid Gaan kruisers mede, dan
weet de vijand waar zich de onderzeeërs
bevinden Welk een „sajicta simplici-
tas" voorts, als de Minister meent, dat
onze twee kruisers' zullen kunnen optre
den tegen een zwerm van klein ma
terieel.
Een derde aanvaller, den lieer Bi-
chon nam een eigenaardig standpunt
in. Hij verklaarde openlijk van 'de ge
heime stukken, geen kennis fe hebben
genomen, omdat hij zich niet wil binden
in zijn beóordeelingen.
,,Die dienen om u een oordeel te doen
vormen", riep de heer Marchant.
..11; wenScli mij geen oordeel le ver
vormen dat ik niet mag uitspreken", was
het „eenigernïate verbluffende" ant
woord
Het oordeel dat hij wèl uitsprak kwam
hierop neer dat de inlichtingen door
hei Departement van Marine gegeven, on
juist vaten, zoowel wal de kruisers als
wal de onderzeebooten betreft, en voorts
dat de aangevraagde onderzeeërs te klein
zijn en reeds verouderd zullen \ve/e-i
als ze van stapel loopen.
.Gelukkig voor den Minister van Ma
rine werd er ook nog' in welwillender
geest gesproken.
De heer N i e r s t r a z waarschuwde le
gen kritiek van „deskundigen" in cou
ranten. Alleen de regeering kan het heele
onderwerp overzien De heer Boo-
gaerf juichte het indienen van liet ont
werp toe, en was bereid zijn steun daar
aan le gbven, als de minister volledige
inlichtingen over de kruisers geeft
De reserve die lilt 'die vraag ojft in
lichtingen spr,ak was nog sterker bij den
heer Jansen. Wat deze oud-minister
van marine nog' wilde weten, was veel
Op allerlei onderdeelen Hoofdzaak
was zijn verklaring „Als de Minister kan
aanloonen dat de verkenningdienst niet
kan geschieden met de door de com
missie van 1912 aanbevolen torpedo-kr (ri
sers' van 1200 ton van snelle vaart, dan
zal ik mij er mee vereenigen. Maar dan
moet ik overtuigd worden
Een andere spreker, de heer Van
Nispen tot Sevenaer voelde voor
de kruisers niet veel sympathie, maar
zou de regeerinyg die de verantwoorde
lijkheid heeft te dragen niet dwarsboo-
men en dus waarschijnlijk vóór stem
men De heer Van Deventer gaf den
minister den raad thans te volstaan met
den aanbouw van onderzeebooten, tot
dal de ervaring van den wereldoorlog
ons verder zal hebben voorgelicht. En
de heer Sch e U1* e r zei graag groote
offers voor Indië te willen brengen, maar
deze twee kruisers' „met vreezc en be
ven" le begroeten.
En toen kwam aan 't slot de belang
rijke rede van den heer De Meester
Lof voor de indiening van een voor
stel lot schepenaanbouw. Constateering
van vrij algemeene sympathie bij de Ka
mer voor den aanbouw van duikhooten
Over de kruisers zelf zei de heer
De Meester als leek geen oordeel te kun
nen uitspreken. Maar tegen het tijd
stip der aanvrage had hij bezwaren. Al
les wal men voor den aanbouw noodig
heeft is thans even duur. Van het tijd
stip van aflevering zijn we volstrekt niet
zeker. En we hebben nog niet veel erva
ring opgedaan over de groote schepen
in dezen oorlog
Veel genoegen zal het velen leden
van -onderscheidene groepen der Kamer
doen, zei hij, indien de Minister voorals
nog de gelden voor de kruisers van de
begrooting terug wilde nemen. Spreker
kondigde een motie aan, die geen vijan
delijk karakter draagt en vroeg welwil
lende overweging daarvan Hij zou de mo
tie niet indienen alvorens de Minister
zijn gevoelen, zijn argumenten heeft doen
kennen. De aangekondigde motie luidt
aldus:
De Kamer, van oordeel ,dat op dit
oogenblik het bouwen van kruisers niet
wenschelijk is, noodigt den Minister uit
de posten die daarop betrekking hebben
oorloopig terug le nemen,
en gaal- over tot de orde van den
lag.
Dit is, zei de spreker, zoo te verstaan,
dat als wij in een gelukkiger tijdstip zijn
dan nu, als de vrede in Europa zal zijn
teruggekeerd, wij dan beter kunnen over
zien wat er noodig is voor de vloot, en
terwijl het nut van de kruisers in dezen
oorlog loch is buitengesloten. Spreker
hoopte dat de Minister deze motie even
welwillend zal overwegen als hij haar
indiende.
Leden van onderscheiden groepen",
zei de heer de Meester.
Inderdaad was het merkbaar dat er
met leden van alle fracties zeer levendig
over de motie gesproken werd, vóór de
heer de Meester het woord vroeg.
Het is dus wel een ernstige wenk aan
den Minister
EEN INTERVIEW.
We verwonderen 011s niet gauw meer
over krasse uitingen van de „Telegraaf
En dat de directeur van dat blad, de 'heer
Holdert, giejbeel in Telegraaf-stijl spreekt
wanneer (hij zich over Neeriand's po
sitie in den oorlog uitlaat in een inter
view met een „geallieerd" journalistL
ligt voor de hand
Maar we willen toch curiositeitshalve
enkele beweringen aanhalen uit een ver
slag dal in de Sunday Times' wordt gege
ven van een onderhond van den lieer
Holdert met C de Chassaignac, Lon-
dehscli correspondent van de Figaro
De kenschetsing; dat bij ons het prole
tariaat een. afkeer heeft van de Duit-
schers, dat de middenklasse tol eiken
prijs vrede wil omdat ze wil genieten
van 't geld^ dat ze wint, en dat de inlel-
lectueelen 'gelijkelijk bestaan uit vrien
den der geallieerden en bewonderaars
van Duilschland. is van minder bedenke-
lijken aard, dan de bewering' dat onze re
giering verdeeld is in twee groepen
een heeft zeer grtiote sympathie voor
de geallieerden maar is strikt neutraal;
de ander is eveneens neutraal doch met
duidelijke pro-Duilsche neigingen
De eerste minister heel wel bekend 0111
zijn pro-Duitsche neigingen
Het zal voor den heer Holdert een
kunststuk zijn die beweringen met bewij
zen waar te maken
Dal de beer Holdert zei niet Le kunnen
hopen dat Nederland voor den groeten
oorlog gespaard zal blijven, en dat wij
dan de zijde dei* geallieerden moeien kie
zen ook dat is geheel in Telegraa."-
gcesl
Maar zeer kras is het een "Ne
derlander de verklaring: dat het
van de regeeringen der geallieerden zelf
afhangt de gebeurtenissen te verhaasten,
te hooren toelichten door de vol
gende aansporing
„Waarom maakt ge geen einde
aan den uitvoer naar neutrale lan*
den ais Nederland van de reusach
tige hoeveelheden rubber, k oper en
katoen, die deze neutrale slalcu
nimmer noodig kunnen hebben voor
hun eigen billijke behoeften?
Waarom bijv hebt ge toegestaan,
dal sedert den aanvang van den
oorlog te Rotterdam 7000 8000
ton rubber is verzameld, terwijl ons
gewone verbruik van rubber slechts
200 a 300 ton is Ik weet wel, dat
al deze rubber nu veilig' 111 Rotter
dam is opgeslagen (men lette wel
Red. Mid. Ct maar ver onder steil
eens, dat de voorraad werd ver
kocht aan andere neutrale landen
meer bevriend mei Duilschland dan
wij of veronderstel het onmogelijke -
dal Nederland de zijde van Duilsch
lajid kiest'?
Waarom laten de geallieerden toe,
dat die v ubbev in Holland komt, ter
wijl 'zeghel in beslag kunnen nemen
en te Londen of Bordeaux verkoo-
pen, zonder dat onze kooplieden
verlies hoeven le lijden
Waarom wordt de aanvoer van
koper niet belet en van katoen?"
Zoo iets wordt door een Nederlander
gezegd, juist in denzelfdeu lijd 'lat een
Engelsch minister (lord Robert Cecil) in
hel Lagerhuis verklaart volle vertrouwen
le hebben in de Nederlandsclie Over
zee Trust, en het uit een oogpunt v,an
volkenrecht onverdedigbaar noemt den
katoenaanvoer naar neutrale landen at te
snijden
Wc meenen dat ook de Telegraaï wel
eens is opgekomen voor de rechten v,an
neutralen wanneer die van Duitsche
zijde in 't gedrang kwamen Geeft de
heer Iloldert nu in zijn haal legen de
Boches die rechten maai' zoo een-lwee-
drie over aan de geallieerden? Heeft hij
wel eens gehoord van de moeilijkheden
die onze eigen industrie heeft om aan
grondstoffen te komen Vaji de zorgen
die dat aan onze regeering kost?
Wat een liefde voor 't eigen land
spreekt er uil dat advies'
NEDERLAND EN DE OORLOG.
Schoolgeld
De Minister van Binnenlandsehe Za
ken heeft de volgende circulaire aan Ged.
Staten gezonden
„Het is te vreezen dat bij het voort
duren van tegenwoordige buitengewone
.digheden, zich meer en meer ge
vallen zullen voordoen, waarin perso
nen die lei* zake van hel openbaai* L O
schoolgeldplickting zijn, door Tinanci-
eelen achteruitgang niet in staat zijn het
door hen verschuldigde schoolgeld op
de vastgestelde tijdstippen en tot het volle
bedrag, le voldoen
Het zoude noodlottig te achten zijn
indien als gevolg van zoodanigen staat
van zaken, door toepassing van het
dwangmiddel „wegzending van de school"
het onderwijs voor de betrokken leerlin
gen wierd onderbroken.
Ik heb mitsdien de eer uw college te
verzoeken de aandacht der gemeentebe
sturen in uwe provincie namens mij,
voor zooveel noodig op dit punt le ves
tigen, mei uitnoodiging aan die besturen
om bij wanbetaling niet na te laten de
oorzaak van den achterstand |e onder
zoeken en buitengewone matiging bij toe
passing vau bedoeld dwangmiddel tc be
trachten, zoodat slechts bij onomstoole-
Iijk gebleken onwil vau de zijde der
schoolgeldplichtigen, dal expedient ware
in werking te stellen." 1
Landb O'uw verloven in den
oogsttijd
Aleen aan bcdrijfslijders en aan hen,
die als zoodanig fimgeeren kan in den
oogsttijd, wanneer aan den betrokken
compies (esks battij, fori-, dels)-com
mandant de noodzakelijkheid daartoe
blijkt, een verlof worden verleend On
der bedrijfslieden ook te verstaan sme
den, wagenmakers, hoefsmeden, I0011-
maaiers en loondorschers in hel bezit
van eene machine, zoomede paarden-
houders, wanneer deze dienstplichtigen
met den landbouw in betrekking staan.
In verreweg de meeste gevallen zal mei
een verlof van 14 dagen of minder kun
nen worden volstaan, in geen geval zal
het den duur van 3 weken mogen over
schrijden -Het verlof waarom het hier
gaat, mag naar verkiezing in een of meer
perioden worden genoten, maar mag niet
verleend worden aan miliciens die voor
eerste-oefeuing onder de wapenen zijn
en ook niet aan hen, die slechts in hel
buitenland grond in eigendom of in-pacht
hebben
Het verleenen van een oogstverlof aan
arbeiders en knechten is met hel oog
op de belangen van den dienst en die vau
anderen niet mogelijk en behoort dus
achterwege le blijven
De voor den hooibouw door den op
perbevelhebber van land- en zeemacht
aangegeven grens van 18 pet voor de
afwezigen, mag ook na Augustus a s.
ten behoeve van de oogslverloven niet
overschreden
Omtrent den aard en den duur van
sommige oogsten in de verschillende
provinciën heeft hel departement van
Landbouw enz gegevens verstrekt. Deze
luiden voor Zeeland
Voor den rogge- en tarweoogst is
voor bedrijfsleiders een verlof noodig van
54 dagen lusscheiï 1 Augustus en 15 Sept.
Voor den aardappel- en suikerbuitenr
oogst wordt aangegeven een verlof van 11
dagen tusschen half Sepl en eind Nov.
Rusland erkent de N O. 'F.
Naar het N v. d. D van betrouwbare
zijde verneemt, hebben le 's Gravenhage
en Petrograd gevoerde onderhandelingen
er deze week toe geleid, dal de Russische
regeering het voorbeeld harer bondge-
n-ooten heeft gevolgd, en van nu af aan
de Nederlandsclie Overzee-Trust Maat
schappij erkent, wat te voren niel het
geval was
Voorloopig is Jr iervan alleen het ge
volg maar dat is voor Nederland dan
ook van het grootste belang dal Rus
land voortaan toestemming verleent voor
den uitvoer van aan de N O T
geconsigneerd hout. Wel zijn de vrach
ten en de verzekeringspremies zeer hoog,
inaar voor hen, die de kans riskcereu
willen bestaal nu in ieder geval gele
genheid hout uit Rusland le betrekken
Uitvoer van le v e n d e schapen.
Di minister van landbouw enz brengt
ter algemeene kennis, dat voorloopig we
der vergunningen tot uitvoer van levende
schapen zullen worden verleend
Belanghebbenden hebben zich le dier
zake te wenden tol de commissie inzake
de voeding van mensch en dier, Amalia-
slraal 2, le 's Gravenhage
LIT DE STAATSCOURANT
Bij kon. besluit:
zijn benoemd tot betaalmeester te Rot
terdam J II van Gonggrijp Bungenberg,
thans te Assen, le Utrecht J Ph baron
van Ittersum, (hans te Groningen, te
's Bosch H. J. Bolman, thans te Rotter
dam. te Groningen O G Lolsy, thans te
Alkmaar, te Alkmaar R. H. Reeling Brou
wer, thans te Tiel, te Assen II. A. IT.
Sandberg, thans te Hoorn, te Tiel Th.
Sanders, thans surnumerair en te Hoorn
C A Burgers, thans surnumerair;
is aan G R. C. M Raupp op verz. met
21 dezer e. o. verl. als burgemeester van
Tilburg, met dankbetuiging voor de lang
durige diensten door hem als burgemees
ter van verschillende gemeenten bewezen
UIT DE PERS.
f n de Anti rev part ij-
De a r. Rotterdammer, die door dr.
Kuyper is aangewezen als het orgaan dei-
tegen hem werkende oppositie, zegt, dat
zij op den inhoud der 53 driestarren niet
wil ingaan, ofschoon er veel over le
zeggen zou zijn, zoowel lof als blaam
Alleen daar, waar de redaclie wordt uit
gedaagd of aangevallen, zal ze zich ver
dedigen. Zelfs wil het blad zwijgen over
den aanval van dr Kuyper op de hoog-
leeraren der Vrije Universiteit.
Hel blad merkt echter op, dal dr
Kuyper nog altijd lid is van den senaat
der Vrije Universiteit, en deze zijn be
zwaren in beperkten broederlijken kring
had kunnen uilen Hij heeft de voorkeur
gegeven aan het publieke luiden der
alarmklok en daardoor, naar de „Roll
vreest, de positie der universiteit ver
zwakt
Wal betreft het verwijt, als zou De Rot
terdammer, zich leenen lot orgaan van
een samenspanning tegen dr Kuyper s
leiderschap, zegt het blad „Het heeft
ons innig leed gedaan dat dr Kuy
per deze verbijsterende- stukken aan zijn
pen heeft laten ontglippen
„Heeft dr Kuyper behoefte om aan
de Deputalen-vergadering zijn ontslag als
voorzitter van hel Centraal-Comilé voor
te leggen hij doe het, wij' durven pro-
feteeren dal hij met algemeene stem
men wordt herkozen
Van onze stem kan hij verzekerd zijn.
Maar ook kan hij en de anti-revolu^
tionnairc partij hiervan verzekerd zijn
met warme trouw zal de Rotterdammer
blijven werken aan de verbreiding onzer
anti-revolulionnaire beginselen, meent zij
een afwijkend standpunt van de Stan
daard le moeten innemen, dan zal zij
dil blijven doen, gelijk lol dusverre, sober
en in broederlijken zin.
Ook zal zij de gastvrijheid betrach
ten. Wie in onze partij een vooraanstaan
de positie inneemt en hij de Rotterdam
mer aanklopt, krijgt een eereplaals voor-
aan in ons blad
Uit Middelburg.
- Heden is alhier aan een zestigtal
boomen en heesters op het Bolwerk een
plaatje bevestigd, waarop voorkomen de
NederJandschc' naam, de Latijnsche naam
en de naam van het land van herkomst
van de plant
Deze aanwijzingen, die als proef moe
ien worden beschouwd, zijn zeker een
zéér toe le juichen maatregel; ten eerste
in verband met hel aanbrengen van meer
kennis der natuur bij oud en jong, ten
tweede een bewijs van de activiteit
van ons gemeentebestuur ten opzichte
van de zorg voor onze fraaie plantsoe
nen
- De malsche en overigens zoo wol
kome regenbui heeft gisterenavond op
't laatste oogenblik het bestuur der Ni.|-
verheidsvereeniging genoodzaakt de aan
gekondigde muziekuitvoering in den Bui
tentuin af le lasten Zij is nu op Woens
dag a s. gesteld.
- Woensdag 21 Juli as. houdt de ver-
eeniging „Uit het Volk—Voor het Volk''
al hie reen alg. ledenvergadering in het
schuttershof Aan de orde komt dan o.m.
de verkiezing van 3 bestuursleden, in de
'acaturen ontslaan door het bedanken
van den heer J W Schuurman en .we
gens de periodieke aftreding van de hee-
ren mr J Adriaanse en F. A Miller
Aanbevolen worden de volgende dub
beltallen mr J Adriaanse en K. Van
Schouwen, F A Hiller en J. W Roskes,
M. J. van de Krekc en S. Blauw
Uit Ylisslngen.
- Het Stedelijk Museum te V1 i s si n-
gen is door schenking in het bezit ge
komen van een brievenlasch, afkomstig
van admiraal Michiel Az de Ruijter. wiens
naam daarop met zilverdraad is gebor
duurd, terwijl ze geheel ook op dezeflde
wijze is bewerkt
In deze tasch bevinden zich een paar
rapporten van 't schip „de Liefde", ge
dateerd 23 Januari 1GG3 voor Malaga.
Een en ander is afkomstig uit de nala
tenschap van den admiraal Reynljes
Door een twintigtal ingezetenen is deze
portefeuille voor de som van 100 gulden
voor het Stedelijk Museum aangekocht.
Uit Walcheren.
Bij de Woensdag gehouden stem
ming voor een lid van den raad van Me
lis kerke werden 113 geldige stemmen
men uitgebracht, waarvan op Joh. Mat-
thijssö Iz. 69 en op P. Saudersc 41, zoo
dat de eerste gekozen is.
Uit Schouwen-Duiveland.
In de gemeenteraadszitting van
Woensdagnamiddag te Zierikzee werd
het voorstel inzake deelneming in de
Onderling© Reserve Maatschappij voor ko
len aangenomen
De prijs van het gas, behalve van mum-
gas. werd verhoogd met 1 cent per ku
bieke meter