UIDDGLBIJRGSCHE COURANT.
iö8- jaargang.
Dinsdag
26 Januari
Binnenland.
Kameroverzicht.
FEUILLETON,
KONING ZIJN.
N* 21
1913
i courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met nitzondering ran Zoh- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in
Nederland franco p. p. f 1.25.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Advertentiën a 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50
elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats
die zp innemen,
y#" Advertenties Tóór één nar te bezorgen.
Tweede Kamer.
Zooals te verwachten was na de
daarover reeds van. te voren gehoorde
«temmen, werd er gisteren van verschil
lende zijde der regeering een verwijt
van gemaakt, dal zij niet voldoende pu
bliciteit geeft aan de redenen die haar
nopen zich met liand en tand tegen het
naar huis zenden van een der oudste
lichtingen te verzetten.
Ons volk is nu eenmaal een volk van
mopperaars. Gaat hel slecht, er wordt1
gemopperd, gaat het goed, het is geen
zier beter. Toen in die eerste bange
Augustusdagen, bij de verkrachting van
Belgic's recht door een der staten die
haar neutraliteit hadden gewaarborgd,
wij het gevaar ook voor ons! kleine
landje nabij voelden, sloeg ons de schrik
om het hart, doch weldra schaarden wij
ons vastberaden rond de regeering, die
met zoo kloeke hand het roer van staat
omval hield. Sindsdien is het te goed
gegaan. Het is als met den machinedrij}.
ver, die na jaren toch zijn wentelende
assen ten prooi valt. Het voortdurend
in hetzelfde gevaar verkeeren, maakt zor
geloos ten opzichte van dal gevaar. He
laas, het wordt er daarom niet te minder
om
Nu moet gezegd worden, dat er voor
de tegenstanders van de regeering in deze
zaak ook wel goede gronden van verdedi
ging beslaan. Zoo legde de eerste spreker
ia de vergadering van gisteren, prof.
Eerdmans (U. L.), er den nadruk
op, dat de gevechtswaarde van het hee-
le leger sinds 1 Augustus zeer vera
meerderd is en zelfs bij naar huis zenj.
den der oudste lichting thans nog groop
ter is dan toen.
Spreker zou daarbij hen die er hun
verlangen toe kenbaar maakten willen
toestaan in dienst te blijven. Men moet,
zoo zeide hij, deze kwestie niet uitslui
tend van militair standpunt bekijken, en
maakte daarbij een zijsprong naar Naar
dien, waar naar zijn meening wel
degelijk overhaasting heeft plaats gehad,
en men ten [slotte toch ook met de
omstandigheden rekening heeft moeten
houden. Zoo kan het in dit geval ook
gaan Misschien is het mogelijk de oudste
landweerlichting daar te detacheeren
waar de manschappen wonen, zoodat zij
zich daar als Reserve gereed kunnen hou
den.
De heer Ter Laan (den Haag) deed
een gansch anderen toon hooren dan de
bezadigde van den vorigen spreker. Hij
wees erop, dat de Kamer even zoo goed
verantwoordelijkheid bezit als de regee
ring, doch dat deze thans maar terzijde
wordt gezet. Hij drong aan op spoed
met het oproepen en oefenen der lich
ting 1915. Is deze geoefend, dan kan
van boven af begonnen worden met het
naai* huis zenden Dat js (ook een militair
belang, de geest der troepen zou er door
verbeteren.
De socialistische oorlogsspecialiteit
moest nog al eens door den voorzitter
tot de orde geroepen worden daar hij
zich |op zijpaadjes begaf, b.v. toen hij
klaagde over gebrekkige geneeskundige
behandeling.
De heer de Jong versterkte het be
toog van den heer ter Laan nog door
de meening uit te spreken, dat de Iiai-
merleden als vertrouwensmannen van
het volk, het recht hebben op mededeép
lingen Het stelt hem te leur, dat de
regeering aan dit begrijpelijk en demof-
cralisch verlangen geen gehoor geeft,
Zou het al meer gebeurd zijn dat kaj-
pitein Duymaer van Twist en „part-
tijgenoot" ter Laan in legerzaken op één
aambeeld hamerden?
De afgevaardigde van Steenwijk klaag
de ook over de late indeeling van de
lichting 1915. Is deze geheel ingedeeld
dan kan ook volgens hem de oudste landj-
weerlichting naar huis. Voorts smeekte
hij om ruimer verlof.
b,In de landen die porlog voeren
denkl men er niet over de leiders van
verschillende bedrijven van hun werk
weg te nemen, hier doet men dat wel",
aldus verzuchtte de heer Knobel, die
opkwam voor de belangen van "de Nijl
verheid, en de heer van Nispen
(Rheden) drong aan op groote vrijge
vigheid van verloven aan die militairen,
wier vrouwen hel zielental des rijks
'juist zijn komen vermeerderen, omdat
de vrouw vaak een deel van de taak van
haar man heeft overgenomen in nering
en bedrijf
De Roomsch-Katholieke leider, prof
Nolens stelde zich dadelijk op een
veel breeder standpunt dan de vorige
sprekers. Er zijn onbillijkheden voor
gekomen, zeker, maar dat geschiedt in
de burgermaatschappij ook, men mag daar
den minister geen grief van maken
Bij de beantwoording van de vraag of
er iets ten gunste van de oudste lichting
kan gedaan worden moet de Kamer
luisteren naar de deskundigen en ver
trouwen stellen in de regeering. „Ja,
maar geen blind vertrouwen, zeggen
sommigen." Doch zouden de inlichtinj-
gen in comité-generaal iets lot dat ver
trouwen kunnen bijdragen? En als dat
eens niet hel geval was. Neen, het mir
litaire belang moet nu eenmaal vóórgaan.
Later zal de regeering zich voor de
Kamer kunnen verantwoorden, thans
moet zij alléén de verantwoordelijkheid
dragen.
Hedenmorgen om 11 uur zou de
Kamer wederom bijeenkomen en worg
den de besprekingen over het Langer in
dienst houden voortgezet.
w«rd ons de richting aangegeven, waai
de hoefijzers zullen heentrekken
Onze zegstaan verontrust zich over
een dergelijk aanzienlijk verlies van
grondstof voor de binnenlandsche nijp
verheid. Wij hebben echter ter bevoegj-
der plaatse geïnformeerd en vernemen,
dal uitvoer van ijzerwaren niet verbo
den is (De Tijd).
door COLETTE YVF.R.
Geautoriseerde vertaling van Wi. E. P.
EERSTE DEEL.
nederland en de oorlog.
Een mil'lioen hoefijzers.
Naar wij vernemen, worden thans te
Amsterdam en in omliggende gemeen
ten groote bestellingen uitgevoerd van
gesmeede hoefijzers; men spreekt ons
zelfs van 1 millioen Deze hestelling is
voor bui teniandsche rekening en ook
DE VLUCHTELINGEN.
Het aantal bons voor warm eten be"
droeg heden 1082
Pas-kwel 11 in gen.
Gisteren moesten de Belgen, die voor
de heden vertrekkende extra-boot wa
ren ingeschreven zich te Vlissingen aan-
melden om te worden gekeurd en van
definitieve passagebe wij zen te worden
vóórzien om alsdan den nacht aan
boord te kunnen doorbrengen. Ook van
hier waren een veertigtal personen aan
wezig en ook van Goes, Oostburg en
andere plaatsen meer of minder Zooals
wij dezer dagen meldden, moesten al deze
menschen voorzien zijn van door den
commissaris van politie geviseei-de bewijl
zen, en zij waren dit dan ook. maar
juist gisterenmorgen was bericht geko
men, oat het stempel van genoemde
autoriteit geplaatst moest worden over
de pas van den houder Dit nu was door
hel late bekend worden van deze bepa^
liug alleen het geval bij hen, die te Vlis
singen vertoefden, maar degenen die
van elders kwamen, werden teleurge
steld en ondanks allen, ook door in
vloedrijke personen aangewende pogin
gen, om voor deze boot een uitzonde^
ring te maken, werd hnn het vertrekken
ten strengste verboden Voor deze men
schen, waaronder er waren, die reeds
een deel van hun bezittingen hier te
gelde hadden gemaakt, was dit een.lreuf-
rige ondervinding en de vraag is wanneer
zij nu zullen kunnen vertrekken.
Voor de uitgeweken Belgen
We hebben onlangs medegedeeld, dat
er sedert het uitbreken van den oorlog
door uitgeweken Belgen in de provincie
Zeeland alleen reeds meer dan zeven
fmillioen is gewisseld en dat tal van
winkeliers er dan ook bijzonder goede
zaken gemaakt hebben. Dit bericht heeft
hel Handelsblad van Antwerpen aan
leiding gegeven tot eeuige opmerkiuge»
aan het adres van haar uitgeweken land;-
genoolen Na de vraag gesteld te hebben
hoeveel millioen er door andere wel
gestelde Belgen dan nog in Engeland
verleerd zijn en erkend te hebben, dat
iedere Belg vrijgelaten moet worden het
vaderland al dan niet te verlaten, schrijft
het blad
„Hel blijft niettemin voor onze neringp
doeners een diep bedroevende zaak, te
moeten hooren dat in Zeeland alleen de
vluchtelingen 7 millioen in de circular-
tie brachten en de winkeliers er bijf-
zonder goede zaken maakten.
Intusschen zien onze winkeliers hun
ne affaires verloopen bij gebrek aan
kliënten, kunnen de bazen hun werk
volk niet aan den arbeid helpen om
dezelfde redenen en blijven de door
diezelfde uitlandigen verschuldigde re
keningen onbetaald.
Wij misgunnen geenszins aan de win
keliers in Engeland of Holland dal zij
goede zaken maken; maar wij vinden,
dat het hemd nader is dan dc rok; dat
onze welstellende ingezetenen, vooral in
ongelukkige dagen, bij ons volk hadden
moeten blijven, ons volk hadden moer
ten helpen en steunen, en wij hee.J
ten het alles behalve fraai, het vel van
de soep te schuimen in Antwerpen
als er wat te verdienen valt en schamp
pavie te spelen en uw geld op een
ander te gaan verleren, wanneer uwe
medeburgers in nood verkeeren
Al helderder doorziet men nu. wat
ex- gebeurd is.
De Kaap was onzer, en uit Hol
land logen er de eerste kolonisten
heen. Onder Napoleon nam Engeland
de Kaap dusgenaamd in bewaring, en
bij den vrede van 1813 hield hel de
Kaap, evenals Ceylon, voor zich
Toen begon de poging om aan de
Kaap het Hollandsch element te ver1-
Engelschen en helaas, de groote inassa
onzer kolonisten zag daarin geen been.
Toch was er van meet af een kleine
groep serieuze mannen, die weerstand
bood. en die. toen Engeland niet af
liet. naar de Vaal vlood
Daar wai-en ze toen eerst vrij man,
lol Engeland ze ook daar najoeg. Van
1)
I.
Olo-sbiirg, de parel van het Noorden,
de hoofdstad van hel kleine koninkrijk
Lithaueu, dat om zijn levenskracht en
vruchtbaarheid het hart vau Europa
werd genoemd, de golhisehe arbeiders
stad legde zich ter nijSle 'n ocn
vroegtijdige herfstschemering. Het laf-
waai van rijtuigen verstomde; alleen
de zware vi-achlwagens van de katoord
industrie rolden nog in koortsachtige
haast mei luid geratel over de straten,
van den vroegen ochtend tot den laten
avond voortgedreven door de bedrijt-
vigheid van die groote linnen- en ka
toennijverheid waar heel Lilhauen zich
mee bezighield.
Dan ontwaakte in de intelüiectueele
wijle van de stad een ander leven, roinf-
der luidruchtig, maar intenser. De Noor
derstraat kreeg een levendig aanzien
door de troepjes studenten. Daar ston
den tegenover elkaar de Academie van
.Wetenschappen en het Koninklijk Paj-
ljeiv DSe straat had nog het poëtische
karakter van een straatje uit de vo
rige eeuw bewaard, doordat het on
mogelijk was geweest haar te verbree-
den. Aan de eene zijde koe men toch
den gevel van hel sprookjesachtig mooie
paleis met haar fijne beeldhouwwerk
niet schenden en evenmin aan den an
deren leant den eerbiedwaardigen gevel
van het universiteitsgebouw. Zoo bleef
de Noorderslraat dus een nauw, oud
straatje met iets geheimzinnigs. De stu
denten werden onwillekeurig peinzend
gestemd, wanneer zij er doorliepen.
Dien avond was er iets bijzonders
Dal was merkbaar aan 't geluid van bun
stemmen, aan hun ongewoon groot aan
tal, dat nog vergroot werd door vera
scheiden burgers en dames uit Olds*
burg, merkbaar ook aan hun haast om
de portiek te bereiken en aan een onmis
kenbare opgewondenheid.
Ze gingen dan ook naar liet college
van juffrouw Hersberg. Voor de eer
van juffrouw Hersberg. Voor de eerste
scheen zij weer op het scheikundecollet-
ge en de kranten hadden meegedeeld^
dal zij in 'l openbaar een demonstratie
zou geven van haar nieuwste ontdek*-
king, een vondst, die in den loop
dex- laatste vacantie een ommekeer in
de scheikunde had gebracht het isoj-
leeren van een nieuw element- het
thermium.
Want met een klein deel van die I daar toen de bange worsteling tusschen
Engeland, Transvaal en OranjoVrij-<
slaat, die, ten spijt vau het heroisme
der Boeren, uitliep op het krenkend
Traclaal van Vereeniging
Van toen af werden de echte Boe*-
ren met de half ver-Engelsclile bevol
king in de Kaap dooreen gemengd,
en de echte Boeren delfden het on
derspit Ze kwamen in minderheid, en
Botha zette met de Kaaps'che meer
derheid hun den voet op den nek
Nu ging men zelfs zoover van te
elschen, dat de echte Boeren mee zou{-
den doen, om de Duxtsche kolonie,
die achter Transvaal ligt in le palmen
Doch natuurlijk begrepen de Wet en
Beijers uitstekend, dat hun dan ook
hier elke „trek" van onder de Engelsche
suprematie zou zijn afgesneden
Dal wilden ze niet. en dal deden ze
niet En voor dit heilig nationaal bel
lang is nu ook Fourie zijn harden maiv
telaarsdood gestorven.
De „Vaderlander" schrijft
„Van al het ten hemel schreiende,
dat deze wereldoorlog te zien gaf»
dunkt ons het allerergste de fusilleering
van kapitein Fourie, den Transvaaü-
schen Boorencommandant, die weigerde
te gaan strijden tegen Duilsch Zuid-West
wat elders gebeurde was tenminste van
vijanden tegen vijanden, al wordt hel
daarmee natuurlijk allerminst goedge>
praat, maar dit was niet anders dan
een broedermoord, en nog wel van den
eenen broeder op den anderedie nog
weinige jaren geleden naast elkander
streden om de onafhankelijkheid van
het geliefde land
De heldhaftige Wijze, waarop Fourie
den dood tegemoet ging, stelt het Kaïns!-
teeken voor de gansche lengte der dagen
op Botha's hoofd, den eerzuchtige, die
thans „een voorbeeld heeft gesteld Men
huivert bij het denkbeeld, dat hij ook
de Wel in zijn macht heeft, en vraagt
zich met schrik af, of aan de wereld
nog misdadiger schouwspel staat te
blinde staatszucht brouwen; wat is zóó
wachten.
Met Vondel vraagt menWat kan de
Schendig dat haar rouwt?"
millioenen hadden hier duizenden men»
schen, die nu in noodtoestand verkee
ren, even eerlijk en deftig als vroeger
hun kostje gewonnen en duizenden
werklieden zouden niet vci-plichl zijn
geweest bij liet Comité tei-echt le kor-
men
30,000 werklieden zouden vandaag
niet verplicht zijn in onze stad bij de
werkloozenkas aan te bellen
Wanneer ge daarbij de millioenen
in den vreemde gaat uitgeven, en intusL
sehen uwe eigen landgenooten op de
konx laat bijten, hebl ge ten minste de
lcieschheid diegenen onder uwe land,-
genoolen met vrede te laten, die hier
met de behoefligen het oorlogsbrood
deelen, en de centen, die zij te verte
ren hebben, door eigen stadgenooten
laten verdienen
Ned Comité tol Steun
Met dé 24e verantwoording van den
penningmeester, waaronder zich een
gift bevind uit Manchester van f 599
en een van het Belg. Steuncomité te
.Sioex-abaja van f 9000, w o f 4000
voor hel hex-slellingsfonds, is thans in
totaal bij het NedcrI. Comité tot Steun
van Belgische en andere slachtoffers in
gekomen f 96418, 21 voor hel herstel!-
lingsfonds, l 15010,00 voor het onder
wijsfonds en f 406.945,11 frs 5.596.47"
Mk. 163,91 voor algemeene doeleinden
urr de
De Nationale Martelaar
De „Standaard" driestart
Fourie's martelaax-sdood heeft dan toch
eindelijk in alle kringen vain ons vader
land de oogen voor wat aan de Kaap
dreigt, doen opengaan
Aanvankelijk dorst men Botha niel
te hard vallen, en zelfs waren er niet
weinigen die, om Engeland te sparen,
hel pleit voor Botha opnamen.
Doch nu is 't dan ook u it.
Nu de la Rey en Beijers het be
stierven, nu generaal de Wet en Ds.
Broekbuyzen, met Grobler gevangenzit
ten, en men zich niet ontzien heeft
Fourie gewelddadig ter dood te bren
gen waakt in ons land toch weer
van allen kant ie IS van de oude syra|-
pathie voor de zaak der echte Boeren
op.
De zaal, waar de scheikundeoolleges
gegeven werden had 't uitzicht op de
tweede binnenplaats van de Academie
van Wetenschappen Van alle zalen was
deze de grootste. Er was ruimte voor
achthonderd toehoorders. En dien dag
was geen plaats meer onbezet, zei men,
hel was tenminste nog geen half acht,
toen de steeds toestroomende belang
stellenden met moeite een plaats moes
ten zien te veroveren in de hoogste
banken.
Op de tafel, waar de proeven gedaan
werden, stonden ovens van vuurvasten
steen met gloeiende kolen ex-ineen
Bunschensche brander maakte èen snor-
ffend geluid, een batterij van acht gal
vanische elementen verspreidde een
scherpe lucht van nilreuze dampen. Er
stonden glazen distilleerkolven, half ge
vuld mot een melkachtige vioeistoT, die
kookte boven de blauwe spiritusvlam,-
men, Twee jonge meisjes, amanuenses
aan do Academie voor Vrouwen en
helpsters van juffrouw Hersberg, lie
pen heen en weer. Zij hadden groote
zwarle schorten voor; de eene lette
op de elementen, de tweede vulde de
glazen bollen van de retorten bij met
water Eindelijk haalde de laatste uit
hel laboratorium een smeltkroes je, zoo
hoog als een hand en zette dat neer op
de plaats van de docente. Er ging een
zacht gemompel door de rijen banken.
Een deur werd geopend.
Juffrouw Hersberg trad binnen.
De vier eleclrische kronen verspreidden
een wit licht, dat haar gelaat bleek deed
schijnen. Zij was slank en haar geheel*
geslalle had dat zekere harmonieuze van
oen beeld; het zwarte haar was geschei
den en omlijnde het blanke voorhoofd
de sombere, mooie oogen hadden een
zachte uitdrukking. Zij overzag met
vluchtigen blik de banken en de aan
blik van deze groote vergadering bracht
een glimlach van voldoening op liet
ernstige gelaat. Toen zette juffrouw
Hersberg zich neer in haar groolen armL
stoel. Na eenige papieren gerangschikt
te hebben, nam zij de smeltkroes en
zei met een eenvoud, die spreekwoorde
lijk was te Oldsburg „Eindelijk kan
ik u hel thermium laten zien."
Met behulp van een pincet nam zij
uit de smeltkroes enkele kleine, groen
achtige kristalletjes, die veel leken op
gekleurde absinlhballetjes en legde er
voorzichtig vier of vijf van ongelijke
grootte op oen glazen plaat. Erheersch-
te een eerbiedige stilte. Groote achllienv-
jarige jongens hielden den adem in, de
vrouwelijke toehoorders trilden van
spanning. Een van de assistenten bood
de glazen plaat aan een van de aanwezif-
gen, die het meest vooraan zat, een
hoer met een langen, rossnigen baard,
die een jong meisje bij zich had, en
voor het eerst kwam het nieuwe ele
ment onder de oogen van het publiek
Nu gingen de stukjes thermium van
bsuik tol bank en juffrouw Hersberg
begon haar college. Zij beschreef het
ontslaan van het thermium. Haar stem!
had niets buitengewoons, maar er lag
een zeker gezag in, waarvan men zich
niet duidelijk rekenschap kon geven, want
het was lach de doodgewone, tamelijk!
zachte stem van een jonge vrouw. De
beroemde scheikundige was inderdaad;
cor.sl dertig jaar oud. Terwijl zij bezig
was, zoo vertelde zij, met het onder-
zoeken van mineralen afkomstig uit de
steenkoolvelden van het Zuiden, had zij
er "orst sporen van bismuth in ontdekt
in den vorm van tetradymiet, een tellu-
riumhoudend metaal, dat zeer zeldzaam*
is. En toen zij dit zout met verschillende
zuren wilde behandelen, om het tellu
rium Ie isoleeren, had zij een tvpischen
neerslag overgehouden, waarvan één bij-
zondcrixeid haar vooral was opgevallen-
een van die kleine deeltjes had, toen zij
het in koud water liet vallen, daarin even
een geborrel doen ontstaan, alsof er ee«
gloeiend kooltje in gevallen was.
(Wordt vervolgd)