MIDDELBFRGSCHE OOF RAIT
r. 277.
137- Jaargiag.
1914
Dinsdag
24 November
BINNENLAND.
Uit Stad en Provincie.
erschlllende BsrisMse
iHti (Duut Tmririjmt 4 g a 1 ij k s, ait *itio»4»riag ra Kor. a» jT<ïsat4ftg»*;
fi41 per kvertaal, soowel toot Middelburg alt root alle plaatiea is JSodo.iaad traaoo pp. f1.26.
Aixoaderlijke maain koitea 5 oent.
A dverteatifla bij abouemoat op voordeelige toorvaardea.
PïOBpeotniiea daarraa sija aam bet bureaa te oetomea.
jLirertïetiön voor bet eerstrolgeade aammer moeten dei middag» v z 6m til
aaa bet bmrean besergi sija.
AivtiteatiSi it 20 cut per regelt Bij abomaexmeut -reel lage:, öebeoyte-, dood* «m
alle omdere familieberichte» em Dankbetuiging» ram 17 regelt f 1.601 elke i^gtl meet
20 eeat. Roalnm»» 40 oeat pet tegeU Grooie letten maar de plaste, dit rij iuiaie.
Tot de plaateimg tb» advertemtibm em reclame», «iet sikometig mit Z e 1 a4, betreffead(
Handel, Nijverheid ea Geldwezen, ie gerechtigd hot Algeaeeea
A. AK Uk MAM As., 2V.Z. TMrburfsl 846, Aauterdw».
Bij dit nummer behoort een bijvoegsel.
DE S. D. A. P. EN DE OOïïLOGS-
LEENING.
Het Volk kondigt een reeks afdeeliugs-
vergaderingen aan waarin geprotesteerd
zal worden tegen de leeningsplmnen en
waarin als eiscli zal worden gesteld: een
oorlogsheffing van liet kapitaal.
NEDERLAND EN DE OORLOG.
Meacrlandschc Anti-Oorlog
R a-a d
De Nederlandsche Anti-Oorlog Raad
streeft naar een zoo spoedig mogelijke
beëindiging van den oorlog, door een
vrede, die niet de kiem van nieuwe oor
logen in zich draagt.
De Raad is van oordeel, dat daar
toe bij het sluiten van den vrede
het volgende gewenscht is:
1 Samenwerking der staten in plaats
van tegenover elkander staande bond
genootschappen
2 Beperking der bewapening krach
tens internationale regeling;
3 Zeggenschap der volksvertegen
woordigingen over het vredesverdrag;
4. Vermijding van het gevaar, gele
gen in. overgang van grondgebied of
annexatie tegen den wil der bevol-
Mug:
5. Nieuwe stappen tot bevordering
-van verplichte arbitrage en verplicht
onderzoek van internationale geschil
len
De raad stelt zich voor, in samen
werking met gelijkgezinden uil alle par-
1 tijen en richtingen in alle landen, de
vorming van een krachtige internatio
nale openbare meening' ten gun,ste de
zer denkbeelden te bevorderen
'Het Ned Comité lol steun der
slachtoffers.
Bij het Nederlandsch Comité tot steun
van Belgische en andere slachtoffers is
thans in totaal ingekomen f 392 279.171/*,
fr. 5076.241/2 en M. 98.13 Dat bedrag
is, zoo schrijft het comité, ongetwijefld
.aanzienlijk. Men mag echter niet verge
len, dat het grootste gedeelte daarvan
reeds is uitgegeven. Daarbij komt nog,
dat, nu de vluchtelingen over hel gehee-
le land verspreid, zijn, de liefdadigheid
in al die plaatsen in eigen kring wordt
beoefend, zoodat uit liet binnenland niet
veel meer inkomt. Wel worden af en toe
bedragen uit het buitenland ontvangen,
maar deze hebben gewoonlijk een bij
zondere beslemming. Voor onmiddellij-
ken steun kunnen die dus niet worden
aangewend. Naast zijn gewone middelen
bezit h et comité tlians 2 fondsen een
om de uitgewekenen later weer in hun
vroegere omstandigheden terug te bren
gen, uit Amerikaansche bijdragen geslicht
door dr. H van Dyke, den Amerikaan-
schen gezant te 's-Gravenhage, cu een
voor hel verschaffen van onderwijs
aan dc kinderen der vluchtelingen, uit
Deensche en Noorsche bijdragen, ge-
.sLicht door den heer G. Aliert, den Bel
gischen gezant te Kopenhagen.
In verband met de stichting van dit
laatste fonds heeft het bestaande comité
een afzonderlijke sub-commissie voor on
derwijs ingericht, onder leiding van een
der secretarissen van het comité, den
heer Léon Delhez, Valeriusslraat 28, Am
sterdam
Vrijgelaten gewonden
We lezen in dc „Köln Ztg." een be
richt uit Amsterdam volgens hetwelk
Haandag (gisteren) twee officieren, acht
onucrofficieren en 27 soldaten, alle be
hoorend tot het Duitsche leger, uit het
inlevnceringskamp te Bergen (N.-H.) ont
slagen zouden worden Deze mcnschen
werden destijds door het Nederlandsche
Roode Kruis bij de eerste gevechten in
België op het slagveld gevonden en in
automobielen over onze grens gebracht
Daardoor vielen ze niet onder dc rubriek
van de vrijwillig (de berichtgever zegt
onvrijwillig, dit is een vergissing,
men weet, dat in geval een of meerder-,
builenhmdschc soldaten inderdaad onvrij
willig onzijdig gebied betreden* de grens
wacht hen hierop opmerkzaam maakt en
eerst, wanneer zij niet terugkecren, hen
interneert) over de Nederlandsche grens
gedrongen gewapende militairen. Die
Duitschers konden dus niet worden geïn
terneerd.
Ook uit Maastricht ïs aan een (gewonden
Duitscher verlof gegeven nolnr huis te
gaan.
Belgische onderwij zevs.
De N. B C drukt een stuk af uil
een particulier schrijven, van den heer
Otto, die met den heer van der Vos
zich op de hoogte is gaan stellen
van den toestand op onderwijsgebied in
Belgic, waaraan wij, afgezien van wat
daaruit gisteren ouder „Laatste Berich
ten"' werd meegedeeld, nog het volgende
ontleenen
In het algemeen wordt daar hei
onderwijs overal herval: in Duffel op
23 dezer, in Mechelen iKveneens, 'in
Lier wil men trachten op 1 Decem-
ebr met een school te beginnen
Uit Middelburg.
Bij de heden gehouden verkiezing
voor zeven leden van de Kamer van
Koophandel en Fabrieken alhier wer
den ingeleverd 62 witte stembiljetten,
welke bestemd waren voor de periodie
ke aftreding Van onwaarde werd ver
klaard één biljet. Het aantal geldige stem
biljetten bedroeg (dus 6t, en de volstrekte
meerderheid 31. Uitgebracht waren op
de aftredende heeren de volgendp aantal
len stemmen: jhr. H. A van Adrichem
Boogaert 60, mr. G J Sprenger 58, mr
J. A Heijse 59, W. Bosman 57, jhr. A.
E. Boddaert 57, verder werden uitge
bracht op den heer A. C. de Vos, de can-
didaat van Handelsbelang in dc vaca
ture van den heer W Chr. Noske, 'die
niet meer in aanmerking wensclite te
komen, 54 stemmen; op den heer L.
Leijdesdorf 2 stemmen en op de heeren
W A, de Rijcke, W Chr. Noske, A Reij-
nierse, A J. Verhage, A. Jeronimus jr
en W van Kuijk ieder 1 stem
Herkozen de heeren van Adrichem
Boogaert, Sprenger, Heijse, Bosman, Bod
daert en gekozen ide heer de Vos.
Nog moest voorzien worden ia de
vacature ontstaan door het vertrek van
den heer M. P. van der Harst en voort
durende door het bedanken Van djen
heer P. W. M. Iloegen van Hoogelande,
die. eerst in deze vacature werd geko
zen
Hierdoor waren ingeleverd 61 geele
Stembiljetten; van onwaarde waren geen
en blanco 1. Er waren dus 60 geldige
biljetten en de volstrekte meerderheid
bedroeg 31 Uitgebracht waren op den
heer A. J. Verhage, condidaat van Han
delsbelang, 57 stemmen; J M. Kake-
beeke 2 en A. C. de Vos 1 slem.
De heer Verhage is dus gekozen
4- Voor vertrek met den trein van
9.09 waren voor heden 33 gratisbiljellen
uitgegeven, de trein vertrok echter niet
en zal dit ook morgén niet doen, daar
de Duitsche autoriteiten alle vervoer per
trein en tram van en naar België heb
ben stop gezel.
Heden werden 1270 porties warm eten
verstrekt.
Bij Kon. besluit is aan mr A. Meer
kamp van Embden; adj.-commies bij hel
Rijksarchief in Zeeland de titulaire rang
verleend van commies
Uit Zuid-Beveland.
Bij Kon. besluit is benoemd tol lid van
het college van regenten over de strafge
vangenis te Goes, J B. de Beaufort,
burgemeester dier gemeente
In de Maandagmiddag gehouden
raadsvergadering van W o 1 p h a a r t s-
dijk werd.aan den onderwijzer J. P.
Goedegebuur op zijn verzoek eervol ont
slag verleend met ingang van 1 Januari.
Voorts werd besloten in de hierdoor ont
stane vacature in plaats van een onder
wijzer, een onderwijzeres op te roepen.
Voor liet geven van onderwijs in de
vrije en orde-oefeningen buiten de ge
wone schooluren op de beide scholen te
Qud-Sabbinge en Oostkerke werd voor
beide een gratificatie toegestaan van f 25
en voor het onderwijs in nuttige handwer
ken aan eerstgenoemde school een gratifi
catie van f 50. Aan de politie werd een
gratificatie toegestaan van f '25.
Maandagmorgen werd te Wol-
phoartsdijk een begin van brand ont
dekt in de Ned. Herv. kerk Fcnigc ban
ken en een stuk van de galerij zijn totaal
verbrand, terwijl de verï en de kalk der
geheele kerk veel heeft geleden van de
hitte en den rook. Of het orgel door de
hitte ook geleden heeft moet nog blijken.
Waarschijnlijk is de brand ontstaan door
een sloof Gelukkig dat de 'kerk door de
tijdige ontdekking voor een grooter onheil
werd gespaard
Uit Tholen.
- In de Maandag te Stave p.isse ge
houden raadsvergadering was ingekomen
een verzoek van den heer J. M van Door-
ninck, burgemeester, om buiten die ge
meente te mogen wonen. Het day. bestuur
adviseerde afwijzend en de" Bind ging
eenstemmig met dit advies mede
KERKNIEUWS.
Bij de Maandag gehouden herstem
ming voor president-kerkvoogd der Ned
Herv. Gem. te Koudekerk# tasschen
J. C. de Koster aftredend en dhr. J. A.
Contant werden uitgebracht 117 stemmen
van onwaarde 3 geldig uitgebrachte stem
men 114.
Hiervan verkregen J. Q. de Koster 69,
en J. A. Contant 45
Gekozen J. C. de Koster.
- Door het kiescollege der Ned. Herv
gemeente te Axel zijn gekozen als
ouderling de heeren A van 't Ho^f en
F Dieleman Jz., in plaats van de aftre
dende leden A van Cruyningen en F
Dekker; als diaken, is herkozen de heer
A. J. Hol en gekozen de heer A, de Feij-
ter Czin plaats van het: aftredend lid
P. van Alten
Ned Herv Kerk.
Beroepen te Utrecht J. F. Beerends, fc9
Doesburg.
Aangenomen naur Weiwerd B. R. Boer-
sema, cand. Feerwerd.
Geref. Kerken.
Beroepente Harderwijk D. B. Hagen
beek te Vlaardingen, te Veenendaal B. de
Jager, Scherpen zeel.
Bedanktvoor Amsterdam Zuid R. E.
van Ar kei, Soest, voor Lollum en Waaxens
S. G. de Graaf, Oosterzee, voor Enter B.
Haitsma, Hindeloopen.
E v a n g. L' u t h. Kerk.
Aangenomen naar Deventer P. StegeDga
Az., Zwartshne.
KUNST EN WETENSCHAPPEN.
De Hallen van leperen
Zou nu werkelijk ook dit mooiste van
alle prachtwerken der Gothische burger-
kunst als slachtoffer zijn gevallen van die
afschuwelijke oorlogsnoodzaaki Zoolang
er nog slechts particuliere berichten over
kwamen zijn we steeds blijven hopen
Maar nu het sobere Fransche legerbericht
zegt dat de kerk, de hallen en andere ge
bouwen bij de beschieting van Ieperen
door de Duitschers in brand zijn geraakt,
nu geven we de hoop op.
Dus ook nog dit verlies!
Wie nu op de reusachtige markt van
Ieperen komt, kan slechts een ruinen-
hoop verwachten, waar hij vroegor stond
voor hel indrukwekkendste siadsgeziqht
dal we ooit gezien hebben; de 132 meter
lange Zuidgevel van den Lakenhal, met
in hel midden daaruit oprijzend den sle-
vigen, in slanke torentjes uitloopenden
Beffroi, en aan de Noordzijde afgesloten
door liet sierlijke „Nieuwerck". En achter
dat alles de zware steenmassa van schip
en toren der St. Maartenskerk.
Dat zijn nu muurbrokken
Verbrand is vermoedelijk hel prachtig;
dak van den Lakenhal; geblakerd zijn dan
bok ide muurschilderingen van Pauwels en
Dtlbeke in de lange, lange bovenzaal,
met haar hoog houten dakgewelf; ver
brand vermoedelijk ook de rijke boutver
siering en de zoo merkwaardige oude
muurschilderingen van de schepenzaal
Vernield of verminkt zijn al die herinne
ringen aan ouden bloei
Ook al zou men later de gebouwen nog
kunnen herstellen, dan zal er niet meer
Je bekoring aan zitten van hel werkelijk'
oude, dat onmiddellijk spreekt van die
vroegere eeuwen.
En bovendien zil men dat alles nog
herstellen? Een kerk heeft er veel kans
op omdat zij nog steeds in gebru.^ is
Een stadhuis ook. Maar het achteruitge
gane Ieperen had geen gebruik voor die
reusachtige zaalruimten
Vlaanderen wordt wèl zwaar bezocht 1
En dat alleen omdat het toevallig in den
weg der oorlogvoerenden is gelegen
Nog een enkele geschiedkundige bij
zonderheid.
De Lakenhal dateert uit de 13de eeuw,
en is een der vroegste voorbeelden van.
Gothiek in burgerkunst. Hij diende als
bergplaats eu beurs voor de lakenwevers
Hel Nieuwerck werd in het begin der
17de eeuw gebouwd, maar sluit zich in
zijn Renaissance-stijl zeldzaam gelukkig
aan bij de Golhieke van den Hal.
De schepenzaal verdient vooral vermel
ding om de oude muurschilderingen, uil
de 14de eeuw, weergevend portretten
van de graven en gravinnen van Vlaande
ren. Ze zijn schitterend van kleur geble
ven Of liever: ze waren dat! Andere
voorbeelden van muurschilderingen uit
dien tijd bestaan bijna niet; en zeker niet
zoo mooi behouden als deze
De muurschilderingen in de Lakenhal,
weergevend beelden uit de geschiedenis
van Ieperen, zijn van veel later dagteeke-
,ning, n!. uit de 19de eeuw. Maar zc waren
zeer indrukwekkend, vooral in deze histo
rie-sprekende omgeving
LANDBOUW.
Afd Kruiniugen Z L M
Zaterdagnamiddag hield de afd Krui-
n in gen van de Z L M. eene vergade
ring in Hotel Korenbeurs onder voor
zitterschap van den heer Welleman In
zijn. openingswoord wees de voorzitter
op de inrichting van een bemiddelings
bureau o a voor de aanschaffing van
voederartikelen en meststoffen Wordt nu
van regeeringswege reeds voorzien in
den aankoop van mais, het wordt nu
ook de lijd, waarin de boer gewoonlijk
den aankoop van voorjaarslnestsloffen
voorbereidt Aangewezen is men nu op
het cenlraal-bureau vau het Ned Land-
bouwcomité Wel zijn reeds aanbiedingen
gedaan door particuliere handelaars,
maar zekerheid van levering geeft het
G B Om ook in de toekomst hel hoofd
te kunnen bieden aan eene samenspan
ning der kunstmesthan de laars met het
cog op prijsbepaling is het in dezen lijd
gewensclit de leverantie op te dragen
aan het C B dat geen handelslichaam is,
maai' onder het beheer staat van land
bouwers uit het gehcele land.
De bestellingen hadden al moeten op
gegeven zijn aan den secretaris der afd
Wie nog wenscht op te geven .moet zulks
vdor Woensdagavond doen Bestellingen
na dien tijd zijn onherroepelijk le laat
en kunnen niet meer worden uitgevoerd.
Er blijkt nu, dat een paar dorpsvereeni-
dingen ten deele reeds levering hebben
opgedragen aan een particulieren hande
laar.
Ingekomen is een bericht v,an den
heer J. Wondergem, waarin hij verzoekt
niet meer herkozen te worden als vice
voorzitter der afd De voorzitter her
denkt in waardeerende woorden met
dankbaarheid al wat de heer Wonder
gem als bestuurslid in het belang van
den landbouw heeft gedaan of helpen tot
stand brengen In diens plaats wordt ge
kozen de beer J. J. Mol van Waarde
In de vacatures ontstaan door de af
treding van de heeren J. J Mol, A van
Hootegenl en W. Dekker worden geko
zen de heeren C. P Vogelaar van Krab-
bendijke, A v. Hootegem van Ivruiningen
en Wi. Dekker van Wemeldinge Voor
zoover tegenwoordig, zijn genoemde hee
ren bereid de hun opgedragen funclie
weer le vervullen.
Tot marktzelter voor Kruiningeu wordt
de heer Q Trimpe van ICloelinge op voor
stel van liet bestuur hemoemd voor een
jaar.
Vervolgens is aan de orde de bespre
king van de agenda der aanst. H. B-ver
gadering
Omtrent een der punten, betreffende
de benoeming van den rechtskundigen
adviseur der Maatschappij zonder eenig
praeadvies van hel D B der Maatschap
pij merkt de voorzitter op, dat reeds
vroeger door hem is kenbaar gemaakt,
dat de wijze van benoeming van dien
functionaris geheel in strijd is met de
voorstelling, die men zich in de afd
Kruiningeu lieeft gevormd. Die benoe
ming moet van onderaf in de afdeelin-
gen dei" Maatschappij worden voorbe
reid, zooals dal tegenwoordig gebruikelijk
is o a in verschillende arbeiderscorpora
ties.
In hel bureau vau advies moeten naast
een rechtsgeleerde, vakmannen plaats
hebben Zóó als nu gevoelt hij er niets
voor, nu noch in dc toekomst
Op voorstel van den heer Van der
Vliet worden de afgev. naar de H. B.-
vergadering geheel vrij gelalen, betref
fende de bespreking van dit punt. De
afd Kruiningen is overtuigd, dat de wijze
van werken van den rechtsk adviseur
niets geeft op eene wijze, zooals nu ge
schiedt.
Daarna houdt de heer J J Mol van
Waarde „Een praatje over vee-arbitrage".
Hij trekt de conclusie, dat de voor
schriften zooals die zijn verstrekt door
hel Landb. comité le lang cn ingewik
keld zijn om er iels goeds mee te doen.
Dc bedoeling van den spreker is dan ook
voornamelijk om deze zaak aanhangig
te maken in de verschillende afdcelin-
n. t
Nog wordt medegedeeld dat bij ge
noegzame deelneming le beginnen half
December door den heer Van der Vliet
eene cursus in paardenkennis zal wor
den gegeven.
LEGER EN VLOOT.
De korporaal-cadetten J. Dommisse en P.
v. d. Slikke, beiden vsd Vlissingen, zijn met
ingang van heden bevorde-d tot sergeant
cadet.
POST EN TELEGR APHIE.
Bij het jongste examen voor commies bij
de posterijen slaagde 0. n. de heeren A. H.
de Koster en C. J. Bom, atkomstig van
I e r s e k e. nu te Rotterdam, en I. A. Lu-
'a, vroeger te Nieuw vliet, nu te
Maastricht.
o
Postspaarbank.
Meii schrijft ons
Zooals bekend is beeft het Kon
Best van 3 Aug 1.1. bepaald, dat
de Directie der Rijkspostspaarbank de
terugbetaling vaikv aangevraagde gelden
langer dan 14 dagen, desnoods tot 6
maanden toe, kon uilstellen. De Direc
tie heeft van die bevoegheid slechts
een matig gebruik gemaakt en, waar
het noodig was, d,e terugbetaling zeer
bespoedigd In verband hiermede werd
door postambtenaren dikwijls aan in
leggers, die een spoedige terugbetaling
wenschten, de raad gegeven de re
den van de aanvraag aan den Direc
teur der Rijkspostspaarbank mede te
deelen.
Aangezien in de tegenwoordige tijds
omstandigheden aan elke aanvraag weder,
zooals vroeger, binnen een paar dagen
wordt voldaan, is het volkomen onnoodig
in een schrijven aan den Directeur der
Rijkspostspaarbank de reden van dc aan
vraag te melden, weshalve aan de post
ambtenaren verzocht is het geven van
bovengenoemden raad in liet vervolg ach
terwege te laten
- De audiënties van de ministers van
Landbouw, van Koloniën, van Marine en
van Waterstaat zullen deze week niet
plaats vinden.
- Zaterdag heeft men te Kijkduin
een aldaar aangespoelde mijn laten
springen, waarvan de knal te Scheve-
ningen werd gehoord,
Zaterdagavond is, naar de N. R.
C. meldt, op de grens te Baarle Nassau
de 28-jarige J. Buit Raevels in Bel
gië, door een Hollandsche patrouille sol
daten doodgeschoten, toen hij trachtte
spiritus over de grenzen te smokkelen.
J B was een beroepssmokkelaar De
officier van justitie te Breda en de
auditeur-militair te Tilburg hebben een
onderzoek ingesteld.
Zaterdagavond tegen half negen
zijn de twee laatste wagens van den
goederentrein van Utrecht naar Zwolle
nabij het station Harderwijk ontspoord
en omgevallen, waardoor de hoofdlijnen
versperd werden Een petroleumtank is
grootendeels leeggeloopen
Het ongeval gaf groote vertraging aan
de treinen uit en naar het Noorden.
T<; Oldenzaal zijn 2 uit Duitschland
ontsnapte Fransche krijgsgevangenen aan
gekomen, die 5 dagen en nachten had
den rondgezworven Zij waren van vol
doende middelen voorzien en keeren
over Engeland naar het Fransche leger
terug.
De 23-jarige koe'sier, die Vrijdag in
de Wavmoesstraat te Amsterdam drie revol
verschoten op een meisje beett gelost, is
Bevonden, hangende aan een ijzeren staaf
voor een pakhuis aan de 0 Z. Kolk, aldaar.
De man was reeds overleden.