MIDDELBIIBGSC
167* Jaargasg.
1014
W oensdag
4 November
BINNENLAND.
FEUILLETON.
DE ONSEKROONOE KONING.
Bs Vluchtelingen.
üit Stad en ProvinGie.
B*. 260.
Ddt wurüst Tor««hij*t degelijks, aet wtionleriag w Zom« e* FaaiUigiaj
fPr!3« par kwartaal, soowal voor Middelburg ali voor alle plaatiaa ia NiderUmd fraaoo pp.; f 1.26}
Afxoaderlijko aammari koitem 5 ceat.
Advertaufciö» bij aboaaemaat op Tooriaeliga voorwaarde*.
Proipaotraaiea iaarraa tijm aaa het bursa* te bekom»*.
Adv#rU*fci8* voor het aeritvolgeade summer moetea dei middag» t6r ééa aar
aan het buren* bezorgd xiji.
AdverfceatïCm ft 20 coat par regal; Bij aboaaamaat vaal lager! Geboorte-, dood» e*
olla aadara familieberichte* aa Daakbataigiagea va* 17 rageli f 1.60f alk* regal aea
20 eeat. Reclames 40 oeit per regel. Groot# letten aaar da plaatij die ij) iaaaataa.
Tot de plaattïag aam adaerteatiBa aa xeolamai, aiat afkomstig ait Z a 1 a a d, batraffesd
Haadel, Nijverheid ea Geldwozea, ii gerechtigd het ftlgeMeel AdrerteiUe-Bircs.
A. JDK LA HAR Au., N.Z. To*irbUffwal M9, AmutfmwUi*.
DE ECONOMISCHE TOESTAND.
De minister vail L. N. en II. heeft aan
de Tweede Kamer een nota toegezonden
betreffend den economischen toestand.**)
Het stuk is te uitvoerig dan dat wij
bet in zijn geheel zouden kunnen opne
men We zullen, ons tot enkele der belang
rijkste opmerkingen moeten bepalen.
Thans zegt de minister komt liet
duidelijk u Ik», dat er aan hel h t 1 ge
volgde k r eo ietstelsel belangrijke
fouten kleven. Verschillende geldgevers
waren toch blijkbaar verder gegaan in
het verleenen van promesse-krediet dan
met overwegingen van bedachtzaam
bankbeheer was overeen te brengen.
Ofschoon het zeker nuttig zal zijn in
dien van de thans ingetreden crisis het
gevolg mocht zijn* dal in het vervolg
met meer bedachtzaamheid promesse-
krediet wordt verleend, zoo is hot
zegt de minister niet tegen te spre
ken, dal het thans nu zoovele geldge
vers hun promesse-krediet zoo sterk
inkrimpen voor vele nijverheidsonderne
mingen die geen zakelijk onderpand
kunnen aanbieden zoo goed als onmo
gelijk is geld le krijgen/En dat de geld
gevers gedwongen zijn tot die inkrim
ping over te gaan, slaat mede in ver
band met het nog steeds geblokkeerd
liggen van een zeer groot prolongatie-
kapitaal
Van den schok dien 1 a n d- e n tuin
bouw in den eersten tijd van den oorlog1
hebben ondervonden, hebben die be-j
drijven zich weder spoedig hersteld.1
Men kan dan ook gerust zeggen, dat
deze thans van de crisis hel minst lij
den.
De gang van zaken wordt in den
landbouw allengs weer vrij normaal. De
werkzaamheden hebben geregeld plaats'
Groote werkloosheid in den landbouw
schijnt voor den komenden winter niet
te worden gevreesd.
De graanoogst is afgeloopen en heeft
plaats gehad onder zeer gunstig weer.
De opbrengst is over hel geheel
matig Speciaal de opbrengst der
rogge laat nog al te wenschen. Het
stroo is tot nog toe lager in prijs dan
in gewone jaren. Te verwachten is- dat
de prijzen zullen stijgen.
De opbrengst van bieten en aardappe
len is goed
De prijzen der zuivelproducten, in
het begin van de crisis zeer laag, zijn den handeldrijvende», middenstand eenige
in de laatste weken belangrijk omhoog i verbetering ingetreden. Te verwachten is
gegaan. - echter, dat de St. Nicolaas- en Kerstmis-
drukte, die in gewone tijden voor velen
De landbouwende bevolking jiej_ jj^ie jaar good maakt, dit jaar aan-
genomen in don meest ruimen zin des merkéuik 'beneden bet normale blijven
woprds, heeft van de crisis tot heden \za\
geen belangrijken, nadeeligen invloed on- j
der vonden. In deze maand zal, zoowel J
door hel aardappelrooien als door het ba K.i»e r v, e n lijden onuerden
oogsten der suikerbieten, welke beide 1 '00sbmd ni©t. ^C'G bakkers, vooral zij, die
producten in grooter hoeveelheid danfSr00'e voorraden, meel hadden ingeslagen,
gewoonlijk zullefa moeten worden bin- ben meer danl normalIe winsten. Tijde
nengehaald, een zeer belangrijk bedrag OQ^efvin^ do bakkerij eenige moei-
aan arbeidsloon verdiend worden. Daar
de te plattelande gevestigde in
dustrieën (strookarton-, aardappel- en
Suikerfabrieken), die met deu landbouw
in min of meer verwijderd verband
slaan en die voor een belangrijk deel
seizoen bedrijven zijn, thans alle geregeld
aan het werk zijn, verdienen de arbei
ders in deze fabrieken zooals gewoon
lijk hun brood.
Omtrent den toestand der indus
trie wordt gemeld, dat de esp or In ij ver
heid, die voedingsmiddelen produceert,
geen gebrek aan werk heeft. Verder heb
ben ook niet te klagen fabrieken van wol
len en katoenen dekens, alsmede Fabrie
ken die priduclen kunnen leveren, welke
enkele oorlogvoerende landen vóór de
crisis hoofdzakelijk uit Duitschland ont
vingen
Gedrukt is de toestand in die bedrij
ven, die wel groolendeels voor binren-
landsch verbruik, leveren, maar wier pro
duct meer of minder als weeldeartikel is
le beschouwen.
Mot somberst is do toestand voor die
bedrijven,, die weeldeartikelen voor ex
port vervaardigen Uit den aard der zaak
lijkheid door het langer uitblijven van de
door de regeering gekochte Amerik.ian-
sche tarwe, dan waarop gerekend werd
door de (maatregelen, die in verband daar
mede door de regeering en door verschil
lende gemeentebesturen genomen moes
ten worden. Nu de zeevaart telkens nieu
we en telkens grootere moeilijkheden on
dervindt moet gerekend worden met de
mogelijkheid, dat de toevoer van graan
en meel minder regelmatig zal kunnen
zijn dan men meende te mogen verwach
ten. Men zal dai* oolc mei den graan-
en meel-voorraad zeer zuinig moeten blij
ven omspringen.
Voor gezonde lieden verdient het aan
beveling het verbruik van wittebrood al
gemeen door dat van bruinbrood
le vervangen. Het is gebleken, dat wan
neer daarin op oordeelkundige wijze ook
een zeker percentage rijstcmeel wordt
verbakken, dit noch aan voedingswaarde,
noch aan den sm|ak' afbreuk doet.
Omtrent de Eeurswe l wordt hel
volgende meegedeeld
De commissie, «door den minister be
noemd, om hem bijstand te verleenen
bij de uitvoering der Beurswet, is thans
toekent zich dit liet scherpst al in de j bezig met het uitwerpen van voor-
diamant-nijverheid Bijna de helft der schriften, ingevolge art 2 lid 2 van de
werklieden kou reeds geruimen tijd geen Beurswet, waarbij cr van wordt uitge-
arbeid vinden. Deze werkloosheid werd gaan, dat zooveel mogelijk aan bestaan-
in het begin der crisis tot 97 pCt. opge-1 de toestanden wordt aangesloten en be
roerd. Sedert Augustus is een kleine ver- staande organen worden erkend, maar
betering, hoe gering ook, waar te neman. daarnevens misbruiken en miuder
Sterk doet nog steeds de crisis zich ge- j gewenschte toestanden zooveel mogelijk
voelen in het bouwbedrijf. In den »«ïlea worden geweerd. Een ontwerp
toestand is belangrijke verbetering gako-van die voorschriften werd door de corn-
men doordat grondstoffen, zij hel ook ïnet i missie van bijstand op 31 Oct. jl. aan
eenige prijsvevhooging, in voldoende hoe- den minister gezonden en eergisler door
veelheden le krijgen zijn. Financiee'e I bem aan de commissie van deskundigen
moeilijkheden belemmeren echter de ge- ingezonden met verzoek daarover spoe-
wone ontwikkeling van het bouwbaurijfdig advies te willen uitbrengen
in hooge mate. Dat ontwerp is intusschen niet volle-
Naast hel bouwbedrijf doorleeft dc dig Haar voorstellen over bepalingen om-
Icleedingind ns trie een zeer moei-1 ü'enl de afwikkeling der zaken van voor
Dat wij eerst nu hiervan melding
maken is niet onze schuld Het uit Den
Haag ons1 toegezonden uittreksel be
reikte ons eerst gistermiddag te laat voor
ons vorig nummer, hoewel de ochtend
bladen hel reeds bevatten. We vermelden
dit zoo speciaal omdat 't een voorbeeld
is uil vele gevallen waarin wij noodge
dwongen achteraan komen, daar we door
postvertraging de brieven niet eerder
krijgen.
29 Juli 1914, die eerst zullen werken
na de heropening der Beurs,
heeft de commissie van bijstand nog niet
gereed Zoodra de voorschriften in hun
geheel vastgesteld zullen zijn, zal worden
overwogen, of het raadzaam zal zijn de
Beurs althans in zoover te openen, dat
Roman van
PAUL OSKAR IHiCKER.
naar het Duitsch.
Nadruk verboden.
lijken tijd.
Wat den h a n d e 1 d r ij vc n d e n m i d-
dcnsland betreft, voor zoover deze
zicii bezig houdt met den kleinhandel in
•oedings- en eenvoudige genotmiddelen
ondervindt hij van den toestand geen
schade. ..Veeleer het omgekeerde', zegt [daarop enkele binneulandsche fondsen
dc nota. Daarentegen is de toestand voorzullen kunnen worden verhandeld eu
een groot aantal winkeliers, die artike- j executies op de te bepalen voorwaarden
len tc koop hebben, welke niet voor dage- j en vast te stellen miniraum-ltoersen zul-
lijksch gebruik bestemd zijn, en welke len kunnen worden gehouden. Vooreen
onder do, weeldeartikelen zijn te rang- officieelen handel in buitenlandsche
schikken zeer ernstig. Gelukkig is in defondsen is in elk geval de tijd voor
laatste weken over het algemeen ook voor eerst nog niet gekomen.
24).
Baron von Erxleben's gezondheid was
over het algemeen prachtig bijgekomen.
Met drinken .moest hij zich nog zeer in
acht nemen iets waar hij zich het
.minst in schikken kon. Maar hij kon zich
toch weer gewoon bewegen. Hij had een
wandelstok aangeschaft waar hij een wei
nig pp steunde Nu en dan bleef hij on
derweg even stilstaan om uit te rusten
Hij maakte echter volstrekt niet den in
druis van een gebreklcige. Zijn oude- le
vendigheid had hij al lang weer terug
gekregen; hij toonde bij ieder gesprek
weer volkomen op de hoogte te zijn Hij
wou oolc in geen geval als een invalide
beschouwd worden Dat merkte men aan
zijn geheele manier van doen Dadelijk
na dc koffie had hij een verkwikkend de
bat met zijn beide zoons. Börries had
zich de laatste maanden met hart en
ziel in berekeningen verdiept of liet toch
niet goed zou zijn, bij de cavalerie le
gaan En Haunsheinz had zelfs den moed
met de ongehoorde bekentenis voor den
dag le komen dat hij toch eigenlijk geeD
lust had officier te worden.
„Waar moet de koning zijn officieren
vandaan halen, jongens, als jullie njet
dienen wilt?" riep de baron, de wenk
brauwen fronsend Niettegenstaande al
zijn verdriet over zijn eigen ongeluk,
had de verbittering der vele andere non-
actieve officieren le Wiesbaden tegen
het militaire kabinet hem gehinderd hij
was en bleef soldaat in merg en been
En hij zette de beide jongens dus op
hun plaats, Ten slotte waren zij over
tuigd dat hun vader gelijk had en zij na
men met schitterende oogeh afscheid
van hem; ze waren trotsch op 'hein,
trotsch op zijn geheele voortreffelijke
persoonlijkheid Eerst toen zij van Ze-
hlendorf naar Grosz-Lichlerfelde liepen
en de róode steenen muren van de
kadettenschool uit den kring van villa's
bij dc toenemende duisternis zagen op
doemen, kwam dc oude tegenzin weer
boven.
Beate scheen niet haar lot verzoend
te zijn. Van de hoffeesten wilde de
baron niets meer hooren Dat was nu
toch half werk, zei hij Beate had or
dus voor goed vau afgezien Maar een
nieuwe hoop gaf haar veerkracht. Tante
Eddv zou eindelijk dezen winter haar
lieyelingswenscli vervullen en een reis
doen uaar de Adriatische zee; Beate zou
met haar mee gaan Tante had plan op
Lussinpilckolo. Zij had reeds kamers be
steld in het Kurhaus.
„Als Gwendoline werkelijk den winter
nog daarginds wil doorbrengen bij baar
millïonnairs", zei Erxleben. „dan zou
het eigenlijk niet onmogelijk wezen, dal
ilf hier het huis sloot in Februari en
Maart en ook meeging. Met Ingrid. Na
tuurlijk zouden wij in een heel klein
pensiongaan, want meer dan zes kro
nen per persoon lean ik niet betalen."
Dat was een groote verrassing voor de
gravin Haar neef was nog altijd haar
trots. „Misschien vinden wij iets, een
klein pension dat voor ons allen geschikt
is", zei ze levendig; „als wij tweeën maar
eerst daar zijn, kunneif wij alles eens
'goed bekijken
Beate was teleurgesteld. Zij had zich
juist verheugd op hel leven in het Kur
haus, op <le dansavonden en reunions.
Veel Oostenrijksche en Russische aris
tocratie brengt dc wintermaanden door
aan de kust aan de Adriatische zee.
Het ging daar jolig toe, had zij van an
deren gehoord. Daar kon Beate dan nog
goed haar balloiletjcs gebruiken, die zij
uit de schipbreuk gered had - een beet
je gemoderniseerd, want in 'Alen tijd
waren de mouwen heelemaal anders ge
worden Zij wist dal zij opgang zou ma
ken. van haar succes in de balzaal Kvas
zij zeker. Misschien zou zij klaar ginds pan
de oevers van de blauwe zee eindelijk
haar beslemming vinden Hét hoefde
nu niet juist een' Russisch vorst te zijn.
Voorts wordt in de nota een overzicht
gegeven van de regeeringsbemoeiïngen
voor aanvoer van levensmiddelen en van
meststoffen; voor ondersteuning der wer-
keloozen, voor het aan den gang houden
van industrieën Een zeer belangrijke rol
werd daarbij vervuld door het Nationaal
Steuncomité
Oorlogühegrootfng; 1915.
Bij wijzigingsvoorstel is het eindcijfer van
36.8 millioeu teruggebracht op 33.4 tnillioeu,
een bezuiniging v»n bijna 3| millioen.
De begrooting is zooveel mogelijk ontdaan
van aanvragen voor nieuwe maatregelen, en
van die welke door den nu bestaanden toe
stand achterwege kunnen blijven.
Gerekend is echter op behoud der nood
zakelijk gebleken en reeds thans ingevoerde
uitbreiding der hereden artillerie.
NEDERLAND EN DE OORLOG
Uitvoer van aardappelen.
De minister van landbouw, nijverheid en
handel ad interim maakt bekend, dat be
langhebbenden voor vergunning tot uitvoer
van naar het buitenland verkochte maar
niet afgeleverde aardappelen, worden uitge-
noodigd hun met buitenlandsche afnemers
gesloten verkoopcontracten, vergezeld van
een door hen onderteekende verklaring, dat
deze vóór 17 October jl. zijn afgesloten en
daarop geen aflevering heelt plaats gehad,
vóór 6 November a s. in te zenden bij de
directie van den landbouw te 'a Gravenhage.
Voor verdere bijzonderheden zie men de
Staatscourant.
Oorlogstuig.
•In 's Rijks Stapelm^gazijnan te Deitt zijn
wederom van de grenzen aangevoerd 500
projectielen van 15 e.M. met toebehooren,
500 kardoezen, gevulde projectielen voor
veldgeschut, voorts springstoffen (dynamiet,
thoniet, enz één Duitsche en vijt Belgische
automobielen.
Verder is aangekomen eèn stoomschip met
700 drijvende mijnen en wordt verwacht
een rijnaak met ander oorlogsmateriaal.
Familieleden van geïnterneerden-
De gemeenteraad van Harderwijk heeft,
naar de N. R C. meldt, besloten passanten
huizen iu te richten voor familieleden van
geïnterneerden aldaar, aan wie zij een bezoek
brengen. Aan B en W. werd een crediet,
van f 3000 verleend om twee huizen in de
stad te huren, een voor vrouwen en een
voor mannen, en bij het station een loods
te bouwen, voornamelijk voor lien, die des
avonds laat van den trein komen en voor
wie de tocht naar de stad bezwaar zou op
leveren. In den regel zal er voor niet langer
dan twee nachten logies worden verstrekt
en zoo mogelijk tegen betaling.
OOST-INDIE.
Havenwerken te Soerabaja.
Het Baf. Hbld. meldt, dat tot hoofd
ingenieur der havenwerken benoemd is de
zooals Ingrid haar had voorspeld Maar
dat was het nu waarover zij tobde; als
ze niet in het Kurhaus logeerden, niet
wat „reclame" maakten, maar alle vier
als burgerluitjes in een klein pension
hun intrek namen, dan scheidden) zij zich
dadelijk af van dc mondaine kringen!
Eenige dagen nadat Beate met gravin
Czernin was, liet Erwin v Schroltzich
in Zehlendorf bij Zijn Excellentie aandie
nen.
Baron Erxleben had den jongen assos-
sor door den samenloop van omstandig
heden totaal vergeten
„O juist", zei hij tol Ingrid, „dat is
degene dien Gwendoline voor haar tri
omfwagen wou spannen Nu, dat verdict
is zeker wel verjaard Laat hem binnen,
den jongen harten-veroveraar."
Ingrid stelde nog slechts zelden het
bakvischjc voor; zij gaf een genadig toe
stemmend knikje aau het dienstmeisje
dat in haar reeds de plaatsvervangende
vrouw des li uizes zag.
Een oogenblik daarna kwam Erwin de
gang in, hij deed zijn nette, zwarte de
mi saison uit en trad, hoogen hoed en
lichte handschoenen in de hand, in de
Cenigszins ouderwetsche, maar behage-
lijk ingerichte huiskamer met het licht
gele mahonie ameublement van een ach
ter oudtante Czernin
(Wordt vervolgd.)
hoer Wonter Cool, oud-onderdirecteur van
gemeentewerken te Rotterdam, zoodat, naar
bet blad er bij voegt, de tegenwoordige
hoofdingenieur E. H. Karaten blijkbaar op-
Uit Middelburg.
Gisteren zijn 110 gratiskaarten voor den
trein uitgegeven en de aanvragers vertrokken
bijna allen met den trein van 9.09, welke
ook uit Vlissingen weder ongeveer een gelijk
aantal passagiers mede voerde als de vorige
3 ,gen.
Er komen hier en ook *e Vlissingen
geregeld mensehen terug en gisteren kwamen
er, die voor de tweede maal gevlucht zijn.
Het waren uitsluitend mannen, die beweerden
door de Duitschers gedwongen te zijn ge
worden tot het vervullen van arbeid aan de
forten en bruggenbouw ea nu zeiden liever
weder uit te wijken dan den vijand te helpen.
[We meenen hierbij te moeten opmerken
dat we tot nu toe in geen der talrijke cor
respondenties uit Antwerpen in andere
bladen een meedeeling over dien dwang
hebben gelezen. Red
Heden werden 1900 porties warm eten aan
de vluchtelingen verstrekt.
De Belgische school.
Heden morgen hebben wij een kijkje ge
nomen bij bet uitgaan van de school, na
den eersten schooltijd.
Daaibij bleek ons ten eerste dat het lokaal
te klein is. En nog veel meer zal dit het
geval zijn nu het aantal leerlingen nog steeds
toeneemt. Hedenmorgen werden reeds weder
een 50ia) aangegeven. Men is dan ook op
zoek voor nog een tweede lokaal.
Met belangstelling hebben wij gade ge
slagen de oide, die de onderwijzers reeds
hebben weten te krijgen onder bet uit zulke
uiteenloopende elementen bestaande jonge
volkje. Er zijn er uit verschillende plaatsen
en uit bijna iedere klasse der maatschappij.
Netjes in bet gelid, envoor zoover zij klompjes
dragen, deze in de hand houdend, wandelen
zij de trappen at en de gang door.
Voor iedere richting der stad wordt een
afzonderlijke groep gevormd en een viertal
der kinderen wordt als geleide vau zulk eeu
groep aangewezen twee van voren en twee
aan het eind. En iedere groep marcheert
naar het stadsdeel, waar de kinderen thuis
hooren en daar zoekt ieder zijn tijdelijke
woning weder op.
Wij kunnen thans nog[ mededeelen,
dat het initiatief tot het oprichten der
school uit is gegaan, van de heeren E.
Vincent, Ieeraar middelbaar onderwijs eu
J Dcmaegt onderwijzer, terwijl verder
tot nu toe hunne medewerking toezegden
de heeren R. Crab, lecraar, M. Marck,
onderwijzer en Lambotte, studiemeester
Het lager onderwijs wordt kosteloos
verstrekt aan alle kinderen ,die meer
dan 7 jaar oud zijn, het middelbaar
onderwijs aan allen, die meer dan 12
jaar oud zijn, bel inschrijfgeld van dit
laatste onderwijs bedraagt f 1 per leer
ling
Het middelbaar onderwijs wordt op
de zelfde uren gegeven als het lager
Ofschoon alles op zoo voordeelig mo
gelijke wijze wordt ingericht, brengt een
en ander toch. noodzakelijk eenige kos
ten met zich mee en wij brengen dan
ook liet verzoek om eenigen financieelen
steun voor dit goede doel over.
Giften worden beleefd verzocht aan het
bureel der Middelbnrgscbe Courant.
Eerste lijst: G. Moorrees f 5, Leclercq
Lóoni6 f 1, Rypens Ernile f 1, K. Meer-
:»en f 1.
De collecte in ae gemeente Ritthem
gehouden ten behoeve van de vluchtelingen
bracht op f 60.90.
Te Hansweert verblijven nog ruim
4500 Belgische vluchtelingen. Dagelijks
vertrekken er ruim 100. Vooral de mensehen,
die op hier liggende schepen verblijven
hebben het meest haast, omdat zij het
's nachts koud gaan krijgen.
Ook vertrekken er veel schepen voor 't
biet en ver voer.
Uit Middelburg.
Gister is op verzoek van den Terri-
torialen koramandnnt door de politie
alhier voor den genoemden kommandant
een persoon geleid (een Belg) die fotogra-
