-worden opgericht Soldaten, voor u is
meer te winnen dan roem alleen gij
kunt uw vaderland bevrijden, met de
hulp van onze dappere bondgenoo-
ten."
De sell ending van België's
on z ij d i g li e i d-
De Duitsche bladen bewegen hemel
en aarde, om de schending van België's
neutraliteit door het Duitsche leger in
de eerste dagen van Augustus maar
goed te pralen. Allerhande hoogleeraren
'kwamen daaraan tc pas. Noodweer
werd gepleit Duitschland kon niet an
ders. Frankrijk zou anders hetzelfde
gedaan en het keizerrijk in de niet
sterk beschermde flank kunnen heb
ben vallen. Aldus redeneerde men in be
grijpelijke zenuwachtigheid aan de over
zijde van den Rijn.
De loop der gebeurtenissen heeft de
ze onderstelling niet waarschijnlijker ge
maakt. Integendeel! Ook zijn voor die be
weerde, booze plannen nooit bewijzen
bijgebracht. Nu was dit ook wellicht te
veel gevergd. Het is toch te begrijpen,
dat, gesteld Frankrijk voerde inderdaad
iets dergelijks in 't schild, de betreffende
overheid dit niet aan de groote klok teou
hangen. Ook weet men, dal de Fransclie.
gezant te Brussel Klobukowsky evenals
president Poincaré zelf, herhaaldelijk be
tuigd hebben, dat Frankrijk zijn verplich
tingen tegenover de Belgische onzijdig
heid na zou komen.
Maar hel laat zich verslaan, dat men
daaraan bij onze Oosterburen geen over
dreven waarde hecht. Ook bij de openbare
meening in het algemeen zal de belee-
kenis, aan volkenrechtelijke overeenkom
sten toe te kennen, een gevoelige klap
hebben gekregen.
De „Köln. Ztg." heeft ervaren, dat de
Nederlanders overstroomd worden met
een ..open brief aan onze Duitsche vrien
den." Vermoedelijk heeft het Duitsche
blad het oog op het in Duilsch gestel
de hoofdartikel, eenige weken geleden
in de „Groene" verschenen, hetgeen van
Duitsche zijde heel wat protesten
in den vorm. van dikwijls vermake
lijke brieven aan dal weekblad uit
lokte Ook in dat artikel werd afkeuring
uitgesproken over de doormarsch van
Duitsche "troepen op Belgisch gebied.
De „Köln. Ztg." blijkt nu een recht
vaardiging van die daad in een oud
boek van een wereldberoemd Nederlan
der gevonden te hebben, nl. van Hugo
Grotïus' „De lure Belli ac Pacis"
over hel oorlogs- en vrede-recht).
De bewuste zinsneden, uit het Latijn
overgezet, luiden aldus:
„Eerst moet ik u (hel betoog werd in
«den vorm van een gesprek opgesteld) ver
zoeken, of ik door mag trekken. Wordt
mij dit geweigerd, dan kan ik dien door
tocht eischen. Uw uitvlucht is niet ge-1
rechtvaardigd, dat ge bevreesd zijl wegens
de menigte van doortrekkende». Mijn
recht immers, om door uw land te trek
ken, wordt niet te niet gedaan door uw
vrees, en dit des te minder, daar er mid
delen zijn, om u te beschermen, zooals
doordat er in afzonderlijke afdeelingen
door uw land wordt gemarcheerd, of
doordat de wapenen eerst zijn neergelegd
of doordat degeen, die den 'doortocht toe
staat, zorgt voor passende bescherming of
doordat gijzelaars gesteld worden. Zelfs
de vrees voor dengene, die een rechtvaar
digen 'oorlog voeren wil en daarom uw
land wenscht te doorschrijden, geeft u
geen grond, om dien doormarsch te wei
geren. Evenmin toelaatbaar zou uw be
weren zijn, dat ook op een andere plaats
die doortocht zou kunnen worden onder
nomen Het is voldoende, dat het door
trekken daar zonder lvaarklooverij wordt
geëischt, waar dit het naast en het ge
makkelijkst lean geschieden."
Aldus Huig de Groot.
Generaal Joffre.
Terstond na de oorlogsverklaring van
Duitschland aan Frankrijk hebben wij ge
tracht, een karakterschets te ontwerpen
van den opperbevelhebber van het leger
der republiek, zooals generaal Joffre zich
uit zijn militair verleden deed kennen.
Thans heeft de „Times" een lang tele
gram van haar correspondent tc Bordeaux
gelere gen. Deze beschrijft daarin, hoe ge
neraal Joffre zich. in dezen oorlog ge
draagt. Wanneer men nu de eene met de
andere karakterteekening vergelijkt, blijkt,
dat de eene de andere vrijwel dekt. M
p. w dat de opperbevelhebber zich ge
lijk is gebleven en dal hem zijn eigen
schappen van strateeg en verantwoorde
lijken leider met het oog op de moderne
oorlog-voering, zooais die in zijn vroegere
werkzaamheid uil den aard der zaak min
der scherp omschreven aan den dag tra
den, in de tegenwoordige omstandighe
den, zoo geheel anders, dan toen hij na
'70 forten bouwde vóór Parijs of in Co
chin China of den Soedan troepen aan
voerde, uitstekend te stade komen. Men
heeft zich in zijn benoeming tot dieahoo-
gen post niet vergist!
Joffre werd lot opperbevelhebber be
noemd op een aanbeveling van generaal
Pau aan den Raad van Oorlog. Deze Pau,
de eenarmige, bekend uit den eersten
FYaiisch-Dui tschen oorlog, ijzervreter,
'wiens borst slechts met één van de vele
ordeteekenen, die bij ontving, pleegt ge
tooid. te zijn het Legioen van Eer, die
generaal Pau, een der populairste en be
kwaamste Fransclie generaals, die op het
oogenblik op het bedreigde punt, den lin
kervleugel, de leiding heeft, is daarmee
een der onderbevelhebbers van JoWre.
Wat nu dezen laalstcn aangaat, de ,Ti-
mes"-correspondent te Bordeaux beves
tigt, dal hij geen legeraanvoerder van het
Napoleon-type is Diens takliek was het
om het zwakke punt in de linies van den
vijand uit te vinden, en dan op dal punt
de geheele macht van zijn aanval te rich
ten. Een dergelijke talctiek kan nu niet
meer worden toegepast. Te paard ziel
men Joffre dan ook zelden Een groot
deel ran den dag bx-engt hij in een auto,
door, die hem in razende vaart naar alle
gesvenschte punten voert.
Hij bemoeit zich enkel met de groo
te lijnen van den veldtocht. Zijn gene
raals werken de onderdeelen van de
plannen uit Hoewel populair, heeft Jof
fre nooit moeite gedaan, dit le wordien.
En hij is afkeering van al wat naar
/reclame zweemt. Den generalen staf
moet hij op uitstekende wijze hebben
samengesteld Zooveel hij maar kon,
heeft hij de politiek uil het leger ge-,
weerd Zijn vertrouwdsten medewerker
is behalve den zoo even genoemden
generaal Pau, generaal de Castelnau, die
geen van beiden zijn politieke richting
zijn toegedaan.
De naam van den laatslen bevelheb
ber noemend, moeten we een oogenblik
den draad van het verhaal, door den
Engelschen dagbladsclirijver meegedeeld,
loslaten, om een voorbeeld te geven van
de zelfbeheersching en toewijding aan
zijn taak, door de Castelnau onlangs aan
den dag gelegd
Hij dicteerde enkelen ondergeschikten
officieren zijn orders Plotseling stuift
een ander binnen. Hij kan haast uiet
spreken van ontsteltenis Dan ontglipt
het hem; generaal, uw zoon is gesneu
veld.
Allen schrikken op. Slechts de vader
blijft kalm. Een oogenblik kan hij zich
waarlijk „vader" gevoeld hebben Dan
vermant hij zich weer. „Eofltinuons",
laten we doorgaan, klinkt het van zijn
lippen En generaal de Castelnau dic
teert zijn bevelen opnieuw, als ware er
niets gebeurd Aan dit alle andprc ge
voelens het zwijgen opleggend plichts
besef herkent .men de ijzeren volharding
en de onwrikbare geestkracht van den
waren held. Doet het simpel gezegde
niet denken aan die drie woorden, uit
gesproken door den voorzitter der Fran
sclie Kamer (was het niet de heer Bris-
son?), terstond nadat in een der laatste
jaren van de vorige eeuw ook tijdens
een zitting een bom in de vergaderzaal i
van het Bourhon-paleis was geworpen:
„la séance continue." Maai- natuurlijk is
hiermee niet gezegd, dat deze haast klas
sieke uiterlijke onaandoenlijkheid onder
de wreedste slagen van hel noodlot een
bijzondere eigenschap der Franschen is
We berinneren slechts aan het telegram,
door Rupprecht, kroonprins van Beiei-en,
gezonden nadat hem op liet slagveld in
Lotharingen bij liet begin van den oor
log kennis was gegeven van den dood
van een zijner kinderen, in welke de
pêche hij verklaarde, dat het thans geen
tijd tot treuren was.
Als een staal van Joffre's niets ont
ziende geestkracht haalden we reeds
vroeger aan, dat iiij niet aarzelde, om
vijf generaals uit hel leger te zetten,
die zich bij de manoeuvres niet op (de
hoogte van hun taak hadden betoond.
Joffre behoorl tot de republikeinen
en is vrijmetselaar. De Castelnau (zijn
naam kan hel haast uiLwijzen) is dezen
beginselen beslist niet toegedaan. Bij den
opperbevelhebber legt dit verschil
evenwel volstrekt geen gewicht in de
schaal.
Alles tezamen kenschetst de man van
de „Timeshem als een eenvoudig sol
daat, modern en wetenschappelijk ge-
vorrad. Hij noemt Joffre een geleerde
I zonder de fouten van een geleerde.
Fransche en Duitsche be
wapening.
Tegen de moderne kogels is weinig
bestand. Zoo weet men, dal Fransche
zoowel als Duitsche kurassiers op pa
rades enz. inderdaad, naar hun naam
aanduidt, borst-kurassen dragen Dit
vormL een zeer krijgshaftigen aanblik. Of
het echter, de nieuwe strijdwijze in aan
merking genomen, ook praclisch nut
heeft
De vraag schijnt ontkennend beant
woord le moeten worden. De bedoelde
cavaleristen van de Duitsche strijdmacht
laten die dingen dffn o,ok zuinig thuis.
Behalve dal ze hoogstwaarschijnlijk toch
maai- in zeldzame gevallen tegen een ko
gel kunnen beschermen, bieden ze het
ernstig nadeel (dat voor de Fransche ku
rassiers nog in grooter male geldt), dat
het glinsterend oppervlak den vijand uit
de verte de plaats verraadt, waar de
mannen zich ophouden Uil de brieven
van. onzen oorlogscorrespondent weet
men ,dal 'de Franschen zich nog van
die borstbedekking bedienen.
Hel zou ons niet vei-ivondei-en, als
ook zij dit kuras spoedig afleggen Wat
de doelmatigste uitrusting voor en aan
passing bij den modernen slag aangaat,
hebben zij al meer van de Duitsche sol
daten of Duitsche voorschriften overge
nomen. Zoo ziet men tegenwoordig ook
Fransche krijgsliedenden helm met
doek omwonden, zóoals de „pinhelmen"
van de Duitschers terstond bij liet bin
nentrekken in België op die wijze 7.00
veel mogelijk onzichtbaar bleken te zijn
gemaakt.
Een te Rennes verschijnend blad deelt
nu echter mee, dat liet schild hetgeen
ter beschikking van de Fransche in
fanterie in het bergachtig, met struikge
was dicht bezet land van Argonne is
gesteld, tegen geweerkogels beschermt.
De Russische regeering heeft het reeds
aangenomen Voor het Fransche leger
wordt er op het oogenblik een menigte
van die dingen vervaardigd Hiermee
schiet men goed op
Tn Polen.
Den eei-sten voorspoed hebben de Rus
sische legérs ten Zuiden van de Pililza
tol een beslissende overwinning op de Z.
O van Wai-schau aan den linkeroever
vaxx den Weichsel staande Duitschers we
ten uit te breiden. De Pililza is een lin-
kerzijvivier van dezen stroom ten Zuiden
van Wahschau
Hel bericht van gisteren uil Petrograd
kent aan deze Russische zege enorme be-
leekenis toe. Het Duitsche leger-lelegram
erkent, dat de Duilsch-Ooslenrijksclie
troepen in Polen moesten wijken voor
liet Russische leger, dat oprukte uit Ivan-
gorod en Nowogeorgievsk (onderscheiden
lijk [en Z.O. en ten N.W van Warschau.)
De slag blijkt inderdaad ver-strekken -
de gevolgen le hebben gehad. Het Russi
sche front schijnt dientengevolge .van den
Westelijken Weicliselocver teruggelrok-
ken le zijn en volgt thans ongeveer een
lijn, die men zich van Sandomir (aan de
samenvloeiing van Weichsel en San) in
N.W.-richting tot in de buurt van Ra-
dom (welke stad zelf in Russische han
den is) kan denken, om zich vandaar lol
voorbij Piotzkow uit te strekken. Men
weet, dal de Russen ook Lodz heroverd
hebben.
KORTE OORLOGSBERICHTEN.
De heer Eyschen, staatsminister van
Luxemburg, is te s Gvavexihage. in een
hotel afgestapt. Hij zal onderhandelingen
beginnen (of: heeft deze reeds geopend)
met onzen minister van buitenlandsche
zaken.
Een der correspondenten van de „Köln.
Ztg." die in de huidige omstandigheden
aan de Nederlandsche grens verblijven,
schrijft, dat men wel niet mistast, indien
men dit bezoek in verband brengt met
de schaarschle van levensmiddelen in dal
groothertogdom, waarbij Nederland ie
hulp zou moeten komen
De Rhenauia-expeditieniaalschappij
heeft van haar huis te Antwerpen naar
we in de „Köln Ztg." lezen een telegram
ontvangen, waarin wordt gemeld, dat
de schepen, die men vóór de ontruiming
van Antwerpen door.de laatste Belgische
en Engelsche troepen in de haven had
laten zinken, zoo ver gelicht zijn, dat
de scheepvaart daar weer mogelijk is.
Hel bekende Kopenhiagsche bLid
„National Tidendeverneemt uil haze-
brouck Toen de koning der Belgen zich
onlangs onder vijandelijk vuur op 't slag
veld bevond, verzocht zijn staf hem, zich
buiten gevaar le stellen. Koning Albert
antwoordde daaropmijn leven heeft voor
mijn land geen groolere waarde dan liet
uwe Mijn plaats is op t slagveld.
Dag aan dag brengen de bladen sta
len van meer of minder vermakelijke va
derlandsliefde, zich uilend in feilen af
keer van artikelen, uit een der vijandige
hinden afkomstig.
De Parijsche berichtgever van do Ro-
meinsche „Tribuna" meldt, dat in geheel
de hoofdstad van de republiek geen
fleschje met Keulsch water, of zooals
wij dit bij voorkeur noemen, geen „Eau
de Cologne" meer te krijgen is. Dadelijk
bij het uitbreken van den oorlog werd hei
door Poolsch water vervangen
De oplossing vau het vraagstuk dezer
verrassende gedaanteverwisseling?
„Eau de Cologne" en „Eau de Polog-
11e" scheelL maar één letter!
We vermeldden als een inwendig
gevolg van den oorlog in Rusland de af
schaffing van het staatsmonopolie aan
gaande de verkoop van alcoholhoudende
dranken.
Meuschen, die ondanks den oorlogs
toestand in Parijs zijn gebleven, schrij
ven, dat men wat mist in hel boulevard
leven aldaar. De absynth, dien giftigzoe-
ten drank, ziet men niet meer tintelen in
de glazen. De prefect van politie heeft
er de verkoop nl. verboden. Later is hij
nog verder gegaan. Dit verbod werd tot
alle .alcoholhoudende dranken uitgestrekt.
De „Temps'1 verheugt zich over dit ver
bod. Hel blad hoopt, dat deze maatregel
niet lol Parijs beperkt blijve, maar over
geheel Frankrijk wordt uitgebreid. Ook
na den oorlog, aldus meent de „Temps'1
moet de strijd tegen de absynth worden
voortgezet
Naar men weel is in verschillende
landen het verkrijgen van absynth wette
lijk onmogelijk gemaakt
In aansluiting bij het telegram, gis
teren onder „Telegrammen" opgenomen
en dat niet geheel duidelijk was, wijzen
we erop, dat de opstand in Zuid-Afrika
uit ontevredenheid over de.n beraamden
aanval tegen Duïtsch Zuid-West-Afrika
veel groolere afmetingen blijkt te heb
ben aangenomen dan de berichten van
Engelsche zijde deden voorkomen. Niet
alleen de Kaap. maar ook de Oranje
rivier-kolonie en Transvaal zullen het
tooneel worden van een strijd tusschen
de volgelingen van Botlia en dat deel
der bevolking .hetgeen van liet offensief
legen de Duitsche kolonie niet wil weten.
I11 de Oranje-rivier-kolonie heeft ge
neraal de Wet de leiding genomen; in
Transvaal generaal Beyers. Beiden (als
we ons niet vergissen, in elk geval de
eerste) hebben (heeft) het vredesverdrag
van Vereeniging onderteekend De inder,
trad onlangs als opperbevelhebber van
de burgermacht af, omdat hij niet voor
den aanval op hel Duitsche bezit mede
verantwoordelijk wilde zijn.
In Engeland verwacht toen van deze
splitsing een versterking der aanhanke
lijkheid van de loyale burgers
DE STRIJD OP IIET WESTELIJK
FRONT.
(Van onzen oorlogscorrespondent).
(Nadruk verboden.)
Tc midden der gewonden
I.
Boulogne, 22 Oct.
„Ik zou wel gaarne terugwillen, maar
de officiev van gezondheid wil mij nog
\va l opkalefateren.'
„,Ja, als ik zoo zeg, ik zou wel gaar
ne willen, dan moet u niet deuken, dat
ik er wat moois in zie, om daar tus
schen dal kauonlawaai op de milraille te
wachten, neen ,een schouwspel is het
niet meer. Jc vecht, zooals je werkt in
een groote fabriek. Ieder doel zijn be
scheiden deel en al. het moois dat de
fabriek uilgaal, dal is liet resultaat van
wat je mei z'11 allen hebt gedaan Wal je
zelf deed, och die kleinigheid je vindt ze
niet terug Met den oorlog is liet precies
zoo Je doel wal je bevolen wordt, onge
acht wal 't is en je doet 'l zoo goed
mogelijk ,in liet geloof dal als ieder op
zijn plaats zijn plicht volbrengt wij de
victorie zullen verwerven
Zoo spraek een gewonde roodbroek, 'n
m?n van in de dertig, die in de eerste
Augustusdagen afscheid had genomen van
zijn vrouw en zijn drie kinderen en ook
van liet directeurschap eener kleine fa
briek. Daar lag zooveel echts in zijn ver
langen naar herslei om weer zijn vader
land te kunnen dienen, dal ik er diep
aoar werd getroffen. Hij lag met den
rechtervoet gestrekt op een bank en
wees mij naar de vaalbruine en goudgele
herfsttint in het plantsoen en op het
wijnrood van een wilden wingerd, die te
gen een ouden gelen gevel hing
„O, ik ken mijn landgenoolen, en
lnui gebreken. Ik heb genoeg gereisd 0111
te weten hoe men ook in den vreemde
over ons denkt Het deed mij wel eens
pijn dal de vreemdelingen zooveel van
het schoone Frankrijk bleken te houden
en toch zoo glad verkeerd oordeelen
in vele gevallen waarin 7,ij ons mis
prijzen Ik wilde wel dal zij nu zagen
hoe al onze mannen schouder aan -schou
der staan en met denzelfden geest zjjn
bezield Hoe we ons nu allen zonen van
hel aloude Frankrijk voelen en maar één
wensch koesteren, hel legen den indrin
ger te verdedigen
Hij sprak maar voort en ik luisterde,
want deze gewonde dacht aan veel meer
dan aan zijn rechtervoet en aan de fa
milie in Neuilly. Die dacht aan den
oorlog en zijn arm land, dat Jiij zoo
vurig lief heeft ,doch welks moeilijke da
gen in hem een deernis een bezorgdheid
legden, die zijn blik dof en moede maak
ten.
..We zulle,n wei winnen we moeten
winnen. Dat kan niet anders zulk
een oorlog tc ontketenen O, ons
wantrouwen is niet misplaatst geweest-
Maar we hadden nog veel meer op onze
hoede moeten zijn," en hij ging voort le
vertellen hoe hij over Duitschland en
Duitsche militaire verlangens dacht.
Maar ik vreesde dal hij zich le veel ver
moeien zou, sloeg weer de „Ilustration"-
aflevering open en wees hein de foto van
een loopgraaf
Hij keek mij aan, hief zijn haud op en
zei mij Oh, dat is afschuwelijk Dat
kunt ge u niet denken. „Tenez' drie
dagen in de loopgraven, altijd in den
regen! Het was verschrikkelijk" En liij
begon mij te vertellen van de laatste
dsgon in de Joopgraven doorgebracht,
voor zoo'11 puntige Duitsche kogel hem
in den voet drong juist toen hij zich
boven den grond gewaagd had om bij hel
aansleepen van palroonkïsten te helpen
Het gesprek werd een -oogenblik onder
broken, doordat een soort bederaarL na
derde, 'n stoet lammen en kreupelen. Een
vijftiental herstellenden zou zich 3l '11
weinig oefenen, want zij verlangden allen
naar de buitenlucht 0111 weg te zijn uit de
wel-is-waar goed verzorgde verblijven,
maar waar jc toch maar lag met niets an
ders 0111 je heen, dan den aaaiblik van
oorlogsresultaal. Met geen anderen, dan
jonge kloeke, kraohtige werklustige ke
rels, nu allen met die ééne. zelfde
vrees in het lijf: als 't nu eens niet
beter werd? Als ik nu mijn voel, mijn
arm, voor altijd moet missen! ver
minkt, invaliede. En dan kwam de
broodzorg, van velen niet alleen hun
broodzorg, doch ook. die voor het gezin,
alweer opnieuw kwellen.
De stoet kreupelen, strompelde voort,
een zestal op splinternieuwe krukken,
een viertal op 'n handig gespijkerd, lat
werk, anderen op nieuwe bezems, som-
Inigen op 'n slevigen stok Daar waren
er die heel stakkerïg keken met nijdig
gelaat, doch andere maakten zich vroolijk.
dat 't al zoo aardig ging en ze strompel
den voort gekscherend en plagend mei
liuu tragi-comisch geploeter.
- „We gaan eens kijken of er nog ap
pels aan de boomen zijn" voegde een
ons toe.
„En je neemt je wandelapparaat
mee om ze af le slaan repliceerde mijn
gewonde op de krukken wijzend
„Tja, dan rol ik meteen met de ap
pels over den grond," lachte de ander
terug.
11 Prachlbezem om de oude wijven
van je af te houden", vond de een zijn
geïmproviseerde kruk.
„Och, de jonge behoef je niet weg
te jagen, die kijken naar jou toch niet'',
spotte zijn buur.
Doch de ander gaf terug„Jij meent je
groot te houden met je wandelstok, maar
jou kromme verlengstukken hadden zc
'aV lang in de gatëh
„Mon pauvré gar?on je weet niel
waarmee je spot zei '11 vrouwtje, aie
dal schertsen met hun ongeluk heel niet
aardig vond. Bid liever" en zij noemde
de in deze streken vereerde Stella Ma
ria" - „de Notre Dame de Boulogne,
dal zij u van uw krukken afhelpt
Wc hielpen de gewonden op de banken
plaats nemen. Ze genoten van de heerlijke
Octoher-zon. Eenige kinderen kwamen om
hen heen drentelen Die keken met ver
legen gezichten naai' de malle krukken
Een zwart-oogige kvuUcbol vond die kruk-
kebezems heel interessant en vertelde
den zouaaf, die naar zijn zwarte kijker,-,
tuurde. „111011 bonhotnmc, ik heb stellen
n Paar prachtige stelten Die heeft Ma-
thieu dc wagenmaker voor me gemaakt."
Ik zag, dat het den man pijn deed, aim
hel speeltuig van eigen kinderjaren te
worden herinnerd. Die mooie stollen,
waarmee hij zoo trots bij do jongens was
gekomen en waarop hij voort kou zulke
stappen Dal was in de tijd dat liij niet
dacht aan het geluk van gezonde boenen.
Maar hij vermande zich en vroeg waar co
stelten waren, of hij al flink er mee kou
stapppn. De krulleb.il ging er op in,leun
de legen de bank eerst; trok zijn beencn
op en vleide zich tegen den gewonde aan
en mocht de pijpen helpen stoppen
De gewonde die mijn Illustration be
keek, lei plotseling de aflevering neer en
?.ei „Wat denkt u van den oovlog. Zou
'l nog lang duren?" Aarzelend zei ik
„Als T eens voorjaar is," doch hij viel mij
in de rede met 'n: „dan zijn we nog pre
cies even ver!"
Hij verzette, zich een weinig en lei
zijn. arm steunend op mijn schouder-
„Wil ik u eens wal zeggen, ik denk er
heel anders over Ik geloof, dat 't heel
Lang zal duren en dal. gelooft u zelf ook,
als ge er maar over nadenkt Kom, kom,
maak u zeil' niels wijs. '1 Is eigenlijk
heel dom om te denken dal 't gauw uil
zal zijn." En een langdurig gesprek ont
spon, waarbij hel mij niet gelukte den
bleekc-n man van het praten af le leiden.
De ziekenzaal ligt '111 half duister. In
't Westen waar de duinen in den einder
zich verliezen, zinkt een warm roode,
even violet doorstroomde zon neer Ze
rust nog even op hel water, smelt dan
snel weg En haar afsmelten doet veel
purpergoud oplichten naar dc wolken,
die nu helle randen krijgen. Voor
raam kijken een rijf lal gewonden naar
dier. praehtigen zonsondergang Op den
strmdboulevard is liet zeer druk, doch
niet levendig Hel zijn meest herstellen
den die er wandelen en vluchtelingen
en menscheu uit hel dorp, die toch geen
nering doen
De dag was somber maar laat iii den
middag lichtte het op, kwam de zon
door en nu komeu allen hun sombere
stemming verdrijven en wat opluchting
zoeken door '11 late wandeling langs de
onbewogen zee
Evenwel dc avondpracht en de rust
der zee hebben iéts melancholieks, En in
den purperen gloed van het verre Wes
ten ligt de herinnering aan dien anderen
bloedrooden brand in liet Oosten, ver
weg van deze rust, daar waar hel krijgs
vuur laait
Ieder loopt stil met z'n gedachten
en wie samen loopen gaan sprakeloos
naast elkander voort
Het donkert, in de ziekenzaal, waar
dertig, veertig rusten Hel vijftal aan het
raam wendt zich om als een hunner
zegt: „Wat zijn ze mooi" en kijkt naar
een bouquet herfstbloemen uit een vil-
latuin Ze werden gebracht voor de ge
wondenzaal en werden geplukt, misschien
wel door een die hoopt dat ook haar
gewonde zoon in liet vijandelijke land
bloemen zal zien in het haar onbekend
oord
De Roode Kruiszuster schikt de bloe
men en plaatst ze op een tafel, Zij ver
telt mij dat hier negen Duitschers liggen
voor liet meerendeel ernstig gewond,
Een heeft een schouder wond, doch is
al zoo ver dat hij over een paar d agen
naar buiten mag „als de herfst ^ich.
blijft houden zegt de fran^aise !die
met zusterlijke bezorgdheid haar gewon
den verpleegt Ze kent een weinig van
de Duitsche literatuur en spreekt zoo
nu en dan met den geblesseerden boek-
verkoopersbediende Hij heeft haar ver
teld van hun vertrek uit het huis, toen
hij met twee broers afscheid had geno
men van hun moeder, een Ilannoveraan-
sche Die goede ziel was troosteloos ge
weest, want ze had in 70 haar vader
zien vertrekken en hem nooit zien terug
keeren Hij werd en bleef vermist Nooit
iiad men gehoord wanneer en waar hij
gesneuveld was
Ik ging met haar een gewonde bezoe
ken. Zijn krib stond onder een der zij
lichten van de bizarre eetzaal van het
enorme restaurant Een stroom van licht
viel op het wasbleeke gelaat van den
jongen man, dier eeds den kogel had ge
voeld voor hij den kruitdamp had gero
ken Dagen lang vermoeide marschen
Dan op straat, dan langs den weg "in
het veldkamp geslapen Bij Tliielt voor
liet eerst in h el v uur gebracht had hij
reeds bij het oversteken van 'n weg een
kogel bij het rechtersleutellieen ontvangen
Hij had 'n prik gevoeld, die maar
schrijnen bleef. Had 'n gevoel van wil
loosheid gekregen, zoodat hij neerviel
en. was met iets oneindig droevigs in het
gemoed blijven liggen Hij had gehuild
en gedacht hoe jammer het was, dat lüj
nu zou moeten sterven en er niets over
zou blijven van al zijn wenschen en
verlangens Toen het donker was, ont
waakte hij in 'n schommelenden wagen.
Hij voelde dat hij zich niet verroeren kon
en langzaam werd het hem duidelijk,
dat men hem wegreed. Dat gaf "e cn ge
voel van groot geluk. Misschien kon hij
