MIODELBURGSCBE COEBMT.
137* Jaargui.
1914
Maandag
5 October.
BINNENLAND.
Dit Stad en ProTlneie.
234.
Du» eoirut ▼•nohjjmt dagtiijki, net vtxomlariag tu Zom- 11 Iuit4ag»i,
i ^8 pair kwartaal, xoowal voor Middelburg als voor alia plaatiam in Nadarlaad fraaoo pp. 11 25,
Afsoaderlijk© aammars koataa 6 oaat
Aèverteutiëa bij abonnement op voordeelige voorwaarde*.
Proipeotmiea daarvan tijn aaa bet bureau te bekomea*
Advertentie» voor bet eerstvolgeada summer moetea des middags vóór ééa mar
aaa bet bmream bezorgd zij».
Advertenties 1 30 oaat par rage)! Bij aboimaasamt vaal lager? Geboorte-, dood- aa
alle aadere familieberichten am Daakbetaigiagea va» 17 ragala f 1.60; alka regel siaai
20 oeat. Baolamas 40 caat per regel. Groote lettere maar de plaats; die rij iaaemea.
Tot de plaatsiag va» adrerteatiëa ea reolames, aiet afkomstig ait Z e 1 a a d, betreffend^
Haadel, Nijverheid ea Geldwezen, is gerechtigd bet Algeaeel Adrerteatle-BireiV
A. UK LA HAH As., N.Z. Toeroirtwal 266, imiterdaa,
Antwerpen en onze nentraliteit.
(Ingezonden.)
Niet zonder eenige bezorgdheid heb ik
het hoofdartikel over bovenstaand onder
werp in de courant van 3 dezer gelezen.
Mrj komt namelijk onjuist voor de
veronderstelling, waarvan dat schrijven
uitgaat, dat kleine incidenten als door
voer èu doorvaart op de Westerschelde
en dergelijke voor de oorlogvoerende
mogendheden aanleiding zouden kunnen
geven, om direct of indirect op onze
neutraliteit inbreuk te uiaken en ons
daardoor in internationale moeilijkheden
te brengen, waarvan een gedwongen
deelneme aan den oorlog het gevolg
zou knnnen zijn.
Wil eenige mogendheid ons inderdaad
in den oorlog betrekken, dan kan zij
tien redenen voor ééne vinden om daar
aan een schijn van recht te geven en
geeue nog zoo ver gedreven voorzichtig
heid van onzen kant zal knnnen baten,
wanneer een voorwendsel tot ingrijpen
gezocht wordt.
Maar is omgekeerd eene mogendheid
van zins onze neutraliteit wèl te outzien,
dan zal zij ook op loyale wijze te vinden
zijn, om elk voorkomend verschil van
meeniDg over handelingen onzerzijds tot
eene vreedzame oplossing te brengen.
In dergelijke gewichtige aangelegen
heden gaan de groote staatslieden stellig
niet naar de luimen van het toeval, naar
oogenblikkelijke incidenten te werk, maar
znlien zij veeleer van den aanvang af
een weloverwogen, vooraf beraamd plan
volgen en consequent doorvoeren.
Gaat men alzoo van het standpunt uit,
dat in dezen niet toevallige en kleine, maar
vaste en gewichtige beweegredenen den
doorslag zullen geven, dan meen ik, dat
al het tot dusver gebeurde voor de onder
stelling pleit, dat noch Duitschland noch
Engeland en zijne bondgenooten er ook
maar eenigszins naar streven, om onze
neutraliteit te schenden of in de waag
schaal te stellen.
De Duitsche keizer heeft aan ziju leger
gelast om Nederland streng te ontzien
en telkens heeft men kunnen lezen, dat
het Nederlanderschap bij de Duitsche auto
riteiten eene aanbeveling was: cScbonet
dieses Hans, hier wohnen Hollander».
Die gedragslijn is in overeenstemming
met het geheele verleden van den keizer,
die zelf het bloed der Oranjes in zijne
aderen voelt en gedurende zijne meer dan
vijf-en-twintigjarige regeering niet opge
houden heelt, zoowel aan onze kouingin
als aan ons land bewijzen zijner hoffe
lijkheid en ridderlijkheid te geven.
Eu wat Engelaud betreft om den
voor onze neutraliteit meest op den voor
grond tredenden bondgenoot te noemen
wie, die de gave d68 onderscheids
bezit, kan ook maar een oogenblik twij
felen aan de hooge oprechtheid van de
door de Engelsche midisters in hunne
klassieke welsprekendheid en met zeld
zame rondborstigheid zoo herhaaldelijk
afgelegde verklaringen, dat de neutrali
teit der kleine Staten een hoeksteen van
hun politiek beleid vormt? Naar ons
bericht werd, heeft dat rijk zelfs aan onze
Regeering zijne rechtstreeksche tusschen-
komst aangeboden, voor het geval Duitsch
land onze nentraliteit mocht schenden
is het clan niet ongerijmd te veronderstellen,
dat het zelf onze onzijdigheid zou willeu
aanrauden De zedelijke ruggesteun,
dien Engeland in het oog van zijne eigen
bevolking en van de halve wereld ontleent
aan zijn moedig optreden voor de belan
gen van zwakkeren, zon immers geheel
wegvallen, wanneer het op zijne beurt
zelf ongeoorloofden dwang op de kleine
staten ging uitoefenen
Maar niet alleen zullen dergelijke
utiliteitsredenen Engeland nopen ons op
geenerlei wijze lastig te vallen, in nog
sterker mate zal daartoe bijdragen bet
bewustzijn der politieke geestverwant
schap van het Britsche en het Neder -
lanÜ8che volk de eenwen doorwant,
zooals de Minister Asquith dezer dagen
zoo helder deed uitkomen, landen als
Zwitserland en Nederland vormen immers
met Engeland de bakermat der vrijheid
in Europa Daarom mogen wij bogen
op Engelands onverdeelde sympathie,
daarom staat het met zijne eer in voor
de ouvoorwaarlijke handhaving onzer
neutraliteit. Hony soit qui mal y pense
Ik heb de pen opgenomen, ten deele
om mijne gewestgenooten eenigszins ge
rust te stellen in deze onrustige tijdeu;
wel hecht ik aan mijn woord op zich
zelf niet zulke groote waarde, maar ik
ben vastelijk overtuigd, dat het ruime
standpunt, dat ik hierboven ontwikkelde,
inderdaad het ju ste is.
Ten deele schreef ik, om nog iets
anders en hoog.rs te doen uitkomen,
omdat ik namelijk geloof aan de goede
trouw van meuschen in het algemeen en
omdat ik in dit bijzonder geval hecht
aan plechtige verzekeringen, niet, die
door een vorig geslacht geschreven zijn
op wat men dezer dagen een vod papier"
genoemd heeft, maar die met eene van
aandoening trillende stem, uit een diep
bewogen, maar vastberaden gemoed voor
het forum der wereld werdeD uitgespro
ken door de hoogst-staande mannen, die
thans in naburige rijken het wel en wee
der menscbbeid in handen hebben.
Door aan die goede trouw ten opzichte
van welke ook d<-r strijdvoerende partijen
een niet gerecht vaardigden twijfel te
koesteren zouden wij in werkelijkheid
ophouden ook innerlijk die hooge neu
traliteit in acht te nemen, welke zich
boven vooroordeelen van nationalen of
internationalen aard weet te verheffen.
W. POLMAN ERUSEMAN.
Aaugêrion een onderwerp als dit,
samengesteld uit veronderstellingen, zich
niet leent voor een polemiek, zullen we
ons er toe bepalen de meening van den
geachten inzender, staande tegenover de
onze, aan onzen lezers bekend te maken
op dezelfde plaats waar wij onze be
schouwing gaven. Red.
UIT HET BELGISCHE GRIJSBOEK.
België heeft een „Grijsboek" uitgegeven
bevattende de diplomatieke correspondentie
betreffende den oorlog.
Dit bosk bevat een telegram van 9
Augustus van den Belgischen gezant in Den
Haag, baron Fallon, aan den Belgischen mi
nister van buitenlandsche zaken, hoedende
mededeeling, dat onze minister van buiten
landsche zaken hem had verzocht, aangezien
de Amerikaansche gezant te Brussel daar
tegen bezwaar had, aan de Belgische Re
geering over te breDgen het nadere voorstel
van Duitschland, na den val van de vesting
Luik, om België te bewaren voor de verdere
verschrikkingen van den oorlog, door als
nog het Duitsche leger ongehinderd door
Beigië te laten trekken.
Baron Fallon besluit dit telegram met de
woorden „De ambassadeur der Yereenigde
Staten had zijn collega verzocht, zich met
deze bemiddelingspoging te belasten. De
minister van buitenlandsche zaken heeit
zonder geestdrift deze opdracht aanvaard.
Ik heb mij ermede belast om hem genoegen
te doen."
In eeD brief d.d. 10 Augustus, schreei
baron Fallon hieromtrent nog nader het
volgende nan zijn minister:
Mijnheer de Minister,
Op een teleionischen oproep, gisteravond
9 uur, heb ik mij begeven naar het
Departement van buitenlandsche zaken.
Jhr. Loudon zeide mij, dat mijn ambt
genoot van Duitschland zooeven zijn kabi
net verlaten had en hem een stuk had ter
hand gesteld dat de vertegenwoordiger der
Vereenigde Stalen te Brussel geweigerd
had n te overhandigen.
De Ameiikannsche diplomaat, belast met
de zorg voor de Duitsche legatie te Brussel,
heeft als reden hiervoor opgegeven, dat hij
geen speciale orderB van Washington heelt
ontvangen om officieel bij de Belgische
Regeering in het belang van Duitschland
tus8chenbeide te komen. De Amerikaansche
gezant heeft, diensvolgens, getelegrafeerd
naar zijn ambtgenoot in Den Haag, die
den Duitschen vertegénwoordiger in kennis
heeft gesteld van de weigering van den heer
Whitlock.
De eerste stap is dus door de Duitsche
Regeering gedaan bij den ambassadeur der
Vereenigde Staten te Brussel.
Onder deze omstandigheden en gelet op
het dringende karakter van deze ran gele
genheden heeft de heer von Mtiller jhr.
London verzocht als tusschenpersoon voor
de Duitsche Regeering bij u dienst te doen
Zyne Excellentie heeft mij den Duit-,
schen tekst van het stuk voorgelezen. Ik
heb mijn verwondering niet verborgen over
deze poging tot bemiddeling en haar zwakke
kans op succes in dezen vorm maar enkel
en alleen om den minister van buitenlandsche
zaken der Nederlanden een genoegen te doen
beb ik beloofd, u onmiddelijk te telegrafeeren
hetgeen ik gisteren gedaan heb.
Inliggend zult u bet Duitsche stuk aantref
fen in zijD oorspronkelijken tekst en in ver
taling."
Op 12 Augustus verzocht daarop minister
Davignon baron Fallon telegrafisch onzen
minister van buitenlandsche zaken de her
nieuwde weigering van België om op hetDuit-
sche voorstel in te gaan over te breDgen.
DE ROGGE IN NEDERLAND.
Naar het pers-bureau Vaz Dias ver
neemt is de regeering, ten einde prijs
opdrijving en terughouding van rogge te
gen te gaan, bezig uit Amerika grooilef
partijen rogge aan te koopen.
Naar liet Centrum" verneemt, worden
van Engelsche zijde inlichtingen, verza
meld nopens de djpor ons land benpo-
digde hoeveelheden rogge, tarwe, rijst,
boekweit enz., teneinde bij den aanvoer
van Ideze artikelen er rekening mee te
kunnen houden.
VRIJZ. DEM. GEMEENTEPROGRAM.
In de vereenirng van vrijz. dem. ge
meenteraadsleden in Nederland is beslo-.
ten een commisie in te stellen tot oq-
tierzoek wat er in verband met het vrij
zinnig-democratisch gemeenteprogram ge-
daian kan worden teneinde de doorvoe
ring der V. D. beginselen in kleinjere ge
meenten en ten platte lanjde te bevorde
ren.
In deze commisie zal o m. zitting ne
men de heer Jac. Welleman, burge
meester van IC r a b b e n d ij k e
UITBETALING VAN TRAKTEMENT
AAN RIJKSAMBTENAREN.
Naar men verneemt, is het denkbeeld
der regeering, om de traktementen d£r
Rijksambtenaren, met het oog op de bui
tengewone omstandigheden, lialfmaandp
lijks in plaats van eens per maand uit te
betalen, waaraan reeds een begin van
uitvoering gegeven was, weder opgeven,
nadat gebleken was, dat dp betrokken
ambtenaren zelf met dezen maatregel
weinig ingenomen waren.
NEDERLAND EN DE OORLOG.
De Nieuw land.
Per bulletin meldden wij al het ver
gaan (van het stoomschip „Nieuwland"
tengevolge van het stooten op een mijq
in de Noordeze
Het stoomschip Nieuwland is het
nieuwste schip van de Scheepvaart- en
Steenkolen-Maatschappij te Rotterdam
en was met een lading steenkolen be
stemd van Goole naar Harlingen
Het schip werd getroffen in ruim één,
dat openbarstte, waarna het stoomschip
eerst over stuurboord, later over bak
boord ging overhellen, om binnen korten
tijd met den kop in zee te zinken. Alle
opvarenden haddien gelegenheid zich in
een van de scheepsboolen te begeven,
die door dpn genoemden logger werd ge
pikt, zoodat alle opvarenden gered*., zijn
Een der opvarenden had, indertijd ook
lot de gcreddjen van de „Houtdijk" be
hoord.
Ten bate van het steuncomité had
gisteren in hel Amsterdamsche stadion
een zanguitvoering plaats van gemengde-
en mannenkoren, onder leiding van d(c
heeren Roeske en Olman.
Er waren, ondanks het slechte weder,
17.737 betalende bezoekers eu het steun
comité zal zijn kas vermoedelijk met ruim
f 4000 gespekt zien.
Uit Middelburg.
Door Gedeputeerde Staten is d<e
najaarszitting der Provinciale Staten be
paald op Dinsdag 1 December a.s.
Gisterenavond gaf de zangvereeni-
„De Volksstem" in het Schuttershof al
hier een uilvoering, waarvan de op
brengst bestemd was voor het Steuncomi
té- De zangvereeniging bracht eenige
nummers ten gehoore; terwijl de tooneel-
club „De Prins van Sind"opvoerdc
Jammer genoeg, zoowel voor uitvoer
ders, ,als voor het goede dpel, was Ide
zaal slechts matig bezet. De aanwezigen
toonden zich zeer voldaan over het ge-
ge vene.
Gistermiddag kwamen per trein
h i e r twee vrouwen aan die door de po
litie herkend werden als behoorende
tot een gezelschap .waarvan een zich in
dertijd te St. Laurens had schuldig ge
maakt aan de bekende praktijk van het
„dubbeltjes zoeken". Ze zeiden nu hier
brillen te willen verkoopen, kregen daar
voor echter geen verlof, en toen ze op
weg naai' Vlissingen sleeds door de po
li! ie gevolgd werden, verklaarden ze dan
liever maar weer terug te keeren.
Ze vertrokken 's avonds per trein in oe
richting Roosendaal.
o
Uit Vlissingen.
Voor hel vervoer van beehvorlelen
van stations der Zeeuwsclie lijn naar
Vlissingen, zullen vanaf heden twee
exlratreinen tusschen Roosendaal en Vlis
singen loopen
Vrijdag zijn van Vlissingen per
sleepboot „Schelde" naar Antwerpen ver
trokken een 20lal dames en heeren van
hel Roode Kruis, die werkzaam geweest
zijn in Luik en via Breda daar waren ge
arriveerd. Zij wilden trachten ald^us Ant
werpen te bereiken.
De barak op de Paardenmarkt te
Vlissingen, aanvankelijk ingericht
voor het Roode Kruis, is afgestaan aan
Let jcomité voor het onderdak brengen
van vluchtelingen
o—
Uit Walcheren.
Te W e s t k a p e 1 le heeft het onw
derwijzend personeel der openb lag
school en hel hoofd der hijz. school zich
beschikbaar gesteld lol hel geven van
cursussen in Ned. Taal, rekenen, lezen
en schrijven aan militairen. Eveneens!
zal getracht worden leerkrachten le ver
krijgen voor de drie moderne talen en
landbouw
Uit Noord-Beveland.
Men schrijft ons uit Noor d-B et-
ve land:
Ons eiland is niet zóó rijk aan perso
nen „die 'zicli in hun waalschappelijke pol-
sitie boven anderen verdienstelijk ma
ken, dai niet het heengaan van den heer
J L. Marcusse te Camperland met
een enkel woord in uw blad mag wor
den herdacht. In den ouderdom van 63
jaar overleed hij den len dezer te Mid
delburg ,waar hij zich bevond om even
tueel een ernstige operatie le oudere'
gaan, waartoe hel echter niet gekomen
is. Maandag j.J. is hij aldaar begraven
De heer Marcusse heette in de wande
ling „de voorzitter", omdat hij sinds 1878,
dus bijna 37 jaar lang die functie ver
vulde in het bestuur van het waterschap
van den calamiteusen polder „Anna
Friso". Tijdens zijn voorzitterschap zijn
belangrijke dijk- en oeverwerken aan
dien polder tot stand gekomen. Vooral
in de eerste jaren na de calamiteusv
verklaring werd heel wat van de werk
kracht van den voorzitter gevergd De
erkenning daarvan gewerd hem in den
vorm eener persoonlijke toelage van
f 100 's jaars
Verder was de overledene dijkgraaf
van de polders „Heer Jansz." levens
voorzitter van dit waterschap) „Onrust
en „Rip". In die hoedanigheid heeft hij
krachtig gewerkt voor den aanleg van
grindwegen en de verbetering der wa
terleidingen in die polders.
Tevens trad hij herhaaldelijk op als
schalier van gronden en andere belast
bare eigendommen, alsmede voor de
personeele belasting. In de laatste jaren
was hem het toezicht op hel onderhoud
der gemeentewegen opgedragen. Als lid
van den A. N. W. B. heeft hij met succes
geijverd voor een rijwielpad naar den
Veerdam te Camperland en langs de ge
meentelijke grindwegen.
Zijn initiatief en aansporend woord
zal te veler plaatsen gemist worden.
Uit Thoïen.
Ook te Stavenisse en te
Poort vliet hebben zich comité's ge
vormd voor het huisvesten van vluchte
lingen uit België.
het door het hoofdbestuur
van „Schuttevaer" gedaan verzoek om
betere bebakening van de kribben in de
Eendracht en het uitleggen van een
of meer tonnen op of nabij de pun,t
van Stinkewelle, is van den betrokken
hoofdinspecteur van hel loodswezen be
richt ontvangen, dat hel bebakenen der
kribben niet lot de zorg van het loods
wezen behoort en dat voor betonning van
Stinkewelle geen termen l>e.slaan, daar
deze tonnen herhaaldelijk zoudjen worden
weggevaren
Uit Zeeuwsch-Vlaanderen O D.
Het bestuur der afdeeling Neuzen
van de schippersvereeniging „Schutbe-
vaer" ontving bericht, dat voldaan zal
worden aan haai* verzoek, om, in ver
band met het drukke scheepvaartverkeer
tijdens het vervoer van suikerbieten de
thans gedoofde lichten op djfe hoofden
der oude haven aldaar te ontsteken.
Op de vlucht.
We hebben gistermiddag op de ponton
in de buitenhaven en aan het station te
Vlissingen een droeve glimp te zien gekregen
van de matelooze ellende die Belgie door
dringt.
Het is nu Antwerpen en omgeving dat
leeg vloeit, en Vlissingen is daarbij gedeel
telijk een plaats van doortocht, gedeeltelijk
een einddoel. Er komen er met booten de
Schelde af, en er komen er per trein nit
Roozendaal, die allen verder willennaar
Engeland over, maar sommigen ook weer
de Schelde over naar de Belgische kust
plaatsen. Weer anderen gaan per trein
Nederland verder in.
Maar een deel komt hier met het doel
te trachten een rnstige plaats te vinden om
af te wachten wat er met hun stad zal
gebeureD.
Het is niet het Allerergste wat hier komt.
De trein- ot bootreis vordert althans êéaige
middelen, en we stellen ons voor dat op
de wegen van Antwerpen naar de Brabant-
sche grens meer tooneelen van havenlooze
armoe te zien zijn, evenals op de booten
die gratis vluchtelingen door het kanaal van
Zuid-Beveland naar Rotterdam brengen.
Maar behalve dat er en men bedenke
dat wel ook in Vlissingen nog heel
velen aankomen, die na hun reis eigenlijk
niets over hebben, blijft het een droevig
gezicht dien stroom van vluchtelingen te
zien. Want ook van allen die althans nog
eenige middelen hebben, weet men toch dat
ze verdreven zijn uit hun huis. Denk u
zelf eens in 't geval, dan krijgt men eenig
besef wat dat zeggen wil.
Het kost bij den aanblik van zoo'n boot
vluchtelingen nog altijd eenige moeite te
bedenken dat het een oorlog is, die al die
menschen hier brengt. Het lijkt zoo iets
onmogelijks in onzen tijd.
Tien booten zijn er gister aangekomen,
meest sleepbooten, d. w. z. open booten.
En er stond gister een gure koude wind.
Er is dan ook veel geleden van koude en
zeeziekte. Verkleumd en ellendig kwamen
ze van boord.
Op de ponton hadden de dames van het
Damescomité voor inlichtingen den heelen
dag een vermoeiende, maar dankbare taak.
En als de vluchtelingen na de ontscheping
ongemerkt mochten doorgedrongen zijn, dan
vonden ze op het station toch weer dames,
bereid ben inlichtingen te verschaffen over
de reisgelegenheid om verder te komen, over
adresssn om hier een onderdak te vinden,
en over hulp voor hen die daar Btonden
met doeken volgepropt met bagage, maar
zonder geldmiddelen.
Er waren er bij, in groote gezinnen,
die niet wisten wat ze verder moesten doen.
Gedeeltelijk zijn ze ondergebracht in de
daarvoor ingerichte loods Maar waar er
in Vlissingen zelf, in Middelburg, Goes en
andere plaatsen gelegenheid tot huisvesting
is gereed gemaakt, kan die onherbergzame
loods natuurlijk niet anders beschouwd worden
dan als een plaats van doorgang, waar het
verblijf zoo kort mogelijk dient te zijn. Er
werden dan ook eenige gezelschappen door
gezonden. Anderen vonden in Vlissingen
zelf een onderdak.
Telkens als er een boot aankwam was
het weer hetzelfde ontroerende tooneel
verkleumde reizigers, velen halt ziek van de
reis op die dobberende booten, en dan maar
in clubjes wachtend in den konden wind
op de ponton tot ook de bagage was uit
geladen. Aardig was het te zien hoe yverig
de soldaten van de wacht met eenige mak-