MIBMLMJRGSCHE ('lil RAST.
1914
Woensdag
9 September.
H*. 212
157* Jaargang.
Dus eomrut verschijnt dagelijks, mat mitzosdariag m Zo*. as Faaitisgaaj
IMJ» par kwartaal, soowal voor Middelburg al» voor alia plaatie» ia Nederland fraaoo pp. 11.25}
Afzonderlijke nnmmer» koitea 5 caaL
Advertentie* bij abonnement op voordeelige voorwanrden.
Pro»peetu»»ea daarvaa rijn aan het burean ta bekomen.
Advartaatiëa voor het eentrolgeade nummer moeten de» middag» vóór één aai
aaa het bureau bezorgd zyn.
Advertentie» ft 20 oaat par regel. Bij abonnement vaal lager. Geboorte-, dood- en
alle andera familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regel» i 1.50; elke regePmeu
20 cent. Reclame» 40 oent per regel. Groote letten naar de plaat», die sij innemen.
Tot de plaatiing ran advertenties ea reclame», niet alkomatig nit Zeeland, betreffend^
Handel, Nijverheid en Geldwezen, i» gerechtigd het Alfemeel Adverteitte-Bireai
A. UK LA MAK Ac., N.Z. Voerbvgwal SOK, A mater dam.
De noodzakelükheid van een
noodwet voor 't kiesrecbt.
Het behoeft geen lang betoog om aan te
toonen dat de tijdsomstandigheden voor
1915 een kiezerslijst dreigen te geven die
heelemaal niet beantwoordt aan wat de
wetgever beoogde, de kwestie, aie onder
de aandacht, der regeering is gebracht door 't
adres van het gemeentebestuur van Zaandam.
Ten eerste zijn er nu zoo velen, en
komen dagelijks nog zoo veel meer bij, die
»onderstand" genieten, dat er talloozen
volgens art. 4 der kieswet ontkiezerd zullen
worden, hoewel zij in normale tijden geen
steun van anderen noodig hadden.
En bovendien zullen er velen zijn die tot
nu steeds trouw hun rijksbelasting op tijd
betaald hebben, .maar die nu geen kans
zuilen zien ditmaal vóór den fatalen termijn
hun belasting te voldoen, met het gnvolg
dat ook zij van de kiezerslijst zullen^vor-
den geschrapt.
Dat de werkeloosheid een groote oprui
ming zal houden onder de loonkiezers, die
immers sedert 1 Jan van het vorig jaar bij
niet meer dan twee personen of onderne
mingen in dienst moeten zijn geweestdat
menige spaarbankkiezer genoodzaakt is
zijn sommetje van de bank te halen
dat ook van de woningkiezers verscheidene
hun aanspraak op het kiesrecht zullen ver
liezen omdat ze voor de goedkoopte bij
anderen gaan inwonen, of een kleinere woning
nemen, het is alles zoo begrijpelijk
mogelijk.
En niemand heeft er om gedacht, en
niemand zal het ook willen, dat het kiezers
korps zou worden ingekrompen om zulke
redenen.
Het verzoek, om door een noodwet deze
onvoorziene en ongewensehte verandering te
voorkomen, is daarom o. i. volkomen ge
billijkt.
Voor den soldaat te velde.
Onze eenvoudige opmerking over rook
goed voor den soldaat te velde, heelt ons
een stapel brieven bezorgd, en ons tot ver
schillende besprekingen geleid, want er bleek
veel animo om zich met de bedeeling te
belasten. Van gaven bemerkten we helaas
tot nu toe minder. Maar dat kan nog komen.
In ieder geval is er nu meer te melden
over de organisatie, waarop we reeds vroe
ger doelden.
Toevallig ontvingen we juist ook dezer
dagen een schrijven van de algemeene „com
missie voor de inzameling van gelden tot
verstrekking van sigaren en tabak voor
onze militairen te velde en in versterkte
plaatsen". Daarin werd er op gewezen dat
in en om de groote steden vanzelf zooveel
afwisseling wordt geboden, dat verveling
en lusteloosheid daar niet behoeven binnen
te sluipen.
„Maar elders? Biseft men, zoo wordt in
dat schrijven gezegd, wat het beteekent dag
in, dag uit, binnen de kleine ruimte van
een fort oi in een kleine plaats aan de
grenzen te verblijven, gedaan te hebben wat
noodig was voor het geheel gereed maken
voor de deiensie, langzamerhand geen nieuws
meer aan elkaar te vei tellen te hebben, en
dan nog een eindeloosheid van precies ge
lijke dagen voor zich te zien Geen fris-
sche mam-hen met opwekkende muziek,
geen veelheid van menschen, geen concerten
of tooneelavonden, geen wandelingen door
parken of bosschen. Altijd hetzelfde, de
zelfde menschen, dezelfde ruimte, hetzelfde
werk en dezelfde rust.
Beseft men wel hoe zwaar dat te dragen
is? En hoe noodzakelijk het mag heeten,
dat wij al het mogelijke doen om dat zware
wat lichter te maken
Nu zouden we kunnen volstaan met het
verzoek een gave te zenden aan de penning-
meesteres van het Comité, mej. W. C. G.
Boons, Nassaulaan 21, Den Haag.
Maar we weten nu eenmaal dat er veel
meer kans op succes is wanneer men iets dicht
in de buurt kan bezongen dan wanneer men
het moet verzenden. En daarom is het ook
voldoening dat we, als resultaat van de hier
gehouden besprekingen het ondervolgende
schrijven plaatsen
Tabak en sigaren aan militairen
te velde, langs de kusten en in
de forten. Beperking van
werkloosheid tevens.
Geachte Redactie.
Met groote instemming lees ik wat door
n i6 geschreven over rookgoed voor de
militairen." Als tabak en sigaren, ingevolge
uw bereidverklaring om - die in ontvangst
te nemen, aan nw bureau reeds zijn of nog
zullen worden bezorgd, dan - mogen deze
hun weg naar onze mannetjes op de grenzen
in Zeeuwsch-Vlaanderen spoedig vinden. Ik
mag hier meedeeleD, dat van wege het
Vrouwencomité alhier gaarne bij de ver
zending hulp zal worden verleend.
Maar nu ben ik van meening dat het
in deze dagen, nu er als het ware een
wedstrijd is in weldoen en hulp verleenen
aan den medemensch een hoogst ver
blijdend verschijnsel overigens in deze dagen
van gruwzaam woeden van menschen tegen
menschen toch zaak is daarbij kracht,
eenergie en geld niet te veel te versnipperen
en vooral die hulp en dat weldoen zoo
georganiseerd en stelselmatig mogelijk te
doen* geschieden.
Zou het daarom niet beter zijn hier ter
stede niet weer een aparte Commissie voor
een bepaalde streek te vormen, waar het
feld, dat men besteden wil om onze man
netjes langs de grenzen het genot van een
sigaartje of pijpje te verschaffen, aan de alg.
Commissie op te zenden, die het geheel kan
overzien en verzorgen en de verzending doel
treffend kan regelen Ik verklaar mij gaarne
bereid giften tot dit doel in ontvangst te
nemen en over te maken. Wie slechts éón
kwartje offert, verschaft daardoor aan een
soldaat gedurende eenige dagen vrij rooken.
Reeds heb ik, met vriendelijke en gewaar
deerde hulp een bedragje bijeengekregen en
aan den Voorzitter der Commissie kunnen
zenden. Het is dankbaar aanvaard, maar zoo
werd er bij geschreven „er is nog heel wat
noodigde eerste uitreikingen zijn gereed,
mear 'tis nog maar een klein beetje".
Ik twijfel er niet aan of men zal in onze
omgeviDg voor dit sympathieke doel nog
wel iets willen afzonderen en het mij doen
toekomen Misschien wil deze en gene in
eigen kring wat verzamelen. Vele kleintjes
maken één groote.
Men kan in dit geval op dubbele wijze
weldoen onze mannetjes een versnapering
bezorgen en tevens sigarenfabrieken en
tabakskerverijen aan het werk houden of
weer aan het werk zetten. In deze indu
strie is voorraad van grondstoffen, maar
de bestellingen blijven uit ol worden min
der. Wie de Commissie ten dezen steunt,
bevordert du6 tevens een degelijke werk
verschaffing.
HERMAN SNIJDERS.
September 1914.
M en weet dus nu, waar men terecht kan.
Wie een kwartje, of meer natuurlijk
liefst meer, beschikbaar wil stellen,
zende dat aan den heer Snijders. En wie
een kistje sigaren of eeu paar pakjes tabak
te veel heeft, zende ze aan het Vrouwen-
comité te Middelburg, secr. Mevr. L. Ver
hulstPleijte, Molenwater.
Binnenland.
UITBREIDING VAN DEN STAAT
VAN BELEG.
Reeds gisteravond hebben we door en
kele geschreven, en hedenochtend per
gedrukt bulletin bekend gemaakt, dat nog
een aantal gemeenten in Zeeland in staat
van beleg zijn verklaard.
Die maatregel is echter óók toegepast
op een aantal gemeenten in andere pro
vincies, allen of aan rivieren óf aan de
zee gelegen. Zoo in Noord-Brabant en
Limburg een groot aantal gemeenten
langs de Maas en zijrivieren; in Gelder
land aan bet uitgangspunt van Rijn en
Waal; bi Groningen te Delfzijl en langs
de Dollar; in Friesland te Harlingen en
Ameland; in N. Holland op Texel, den
Helder en omgeving; en in Z. Holland
aan de zeegaten van Hellevoetsluis en
Hoek van Holland en een deel van Sche-
veningen.
In Zeeland zijn hel de gemeenten
Cadzand, Retranchement, Sluis, Aardere
burg, Eede, SI Kruis, Zuidzande, Nieuxv-
vliet, Groede, Breskens, Hoofdplaat,
Scboondijke, Ooslburg, Waterlandkerkje,
IJzendijke, Biervliet, Philippine, Hoek,
Neuzen, Zaamslag, Boschkapelle, Ossenis-
se. Hengstdijk, Stoppeldijk, Hontenisqe,
Bruinisse, Veere, Kruiningen en Vlis^in-
gen.
I Waarom speciaal die gemeenten in ons
land gekozen werden, blijkt jiit de volgen-
ide toelichting:
De afkondiging van den staat vam, be
leg in verschillende aan zee of aan de
rivieren gelegen gemeenten heeft voor
namelijk ten doel om den uitvoer te be
letten van schepen, die mogelijk hier
te lande door of vanwege oorlogvoerende
mogendheden zijn aangekocht met de be
doeling ze voor militaire d oeleinden te
gebruiken.
Het toelaten van zoodanigen uitvoer
zou in strijd zijn met de door regeering
afgelegde n eutraliteilsverklaring
Om hel militaire gezag in staat te stel
len de vereischte maatregelen te treffen
en behoorlijk contróle uit te oefenen,
was het noodig verschillende gemeenten
in slaat van beleg te verklaren.
Er zal worden zorg gedragen de ge
wone scheepvaart zoo min mogelijk over
last te bezorgen; in dien geest zijn de
nocdige bevelen aan-de betrokken auto
riteiten van leger enivloot gegeven.
Aan overlast stellpn zien 'dus alleen
bloot Nederlanders, die, in weerwil van
hel door de regecring uitgevaardigde ver
bod, trachten om aan een oorlogvoeren
de partij, schepen of; vaartuigen voor mi
litaire doeleinden beètemd, toe te voeren
of te verschaffen.
Eigenaars van schqpen zullen dus goed
doen zich bij het ontvangen van aanbie
dingen omtrent verkoop terdege er van
te overtuigen, dat ei* van gebruik voor
militaire doeleinden geen sprake kan zijn,
en er aan te denken dat de beoordeeling
hiervan geheel berust bij de daartoe door
de regeering bevoegd verklaarde autori
teiten.
NEDERLAND EN DE OORLOG.
De „N i e u w-A msterda m."
Behalve dat, zooals wij gisteren melden,
de kapitein Baron van de „Nieuw-Amsterdam"
de Fransche Republiek aansprakelijk heeft
gesteld „voor alle kosten, schade en interes
sen, welke uit de aanhouding en opbrenging
van mijn schip kunnen of zullen voortvloeien
uit de prijsverklaring of verbeurdverklaring,
aanhouding, alsmede lossing van een gedeelte
van mijn lading", ii door hem nog nader
officieel geprotesteerd.'
A. tegen de aanhouding van de partijen
geconserveerd vieesch, maizena-voeder, bier
en maizena-meel, volgens het Fransche gou
vernement conditioneele contrabande zijnde.
B. tegen de aanhouding van 300 baren
zilver, volgens hetzelfde gouvernement
absolute contrabande zijnde.
C. tegen het oponthoud, veroorzaakt aan
de Amerikaansche post, welke ik aan boord
ib.
D. tegen het onvrijwillig oponthoud ver
oorzaakt aan passagiers, welke onderdanen
zijn van neutrale staten.
Kapitein Baron verklaarde aan de N. R.
C., dat de commandant van den Franschen
hulpkruiser uiterst beleefd tegen hem is op
getreden. 't Eenige, waarover hij te klagen
had is, dat het lossen wat langzaam ge
schiedde. Ook de bemanning van de Nieuw-
Amsterdam werd goed behandeld.
De baren zilver waren voor de Nederland-
sche Bank bestemd.
De verbannen dominé.
Men schrijft aan de N. R. C.
Ds. de Jong, die naar het Volk heeft
vernomen, door generaal-majoor van Ter-
wisga buiten het door de lilde divisie be-
zetfe gebied is verbannen, behoort inderdaad
gelijk tevens werd medegedeeld, tot de
Christen-socialisten en neemt onder hen als
redacteur van het weekblad Opwaarts een
voorname plaats in. Gelijk men zich her
innert, is de colportage met genoemd week
blad eenigen tijd geleden door de militaire
gezaghebbers te Eindhoven verboden. Ds.
A. R. de Jong, die als lid van den Bond
van Christen-Socialisten niet is aangesloten
bij de S. D. A. P., is geboren in 1883, en
werd, na eerst als evangelist te Tilburg te
zijn werkzaam geweest, achtereenvolgens
predikant bij de Ned. Herv. gemeente te
'b Heerenhoek (Zeeland) en te Vegbel,
Verbod van Maisuitvoer.
Een buitengewone Staatscourant bevat
Kon. besluiten, houdende
lo. intrekking van de tijdelijke opheffing
van bet verbod van uitvoer van zwavelzuur
2o. verbod van uitvoer van mais en mais-
meel.
Donderdag, den 10 dezer zal vanwege de
H. IJ. S. M. een extra trein loopen naar
Zwitserland, tot het aihalen van Neder
landers, die zich nog in Zwitserland bevin
den. Deze trein gaat over Kesteren-Nijmegen,
vermoedelijk tot Bazel.
Naar verluidt, scbrijlt de N. R. C., zal
het corps van rijksbouwmeesters
uitgebreid worden, wegens het voornemen
van de regeeribg om vele bouwwerken te
doen uitvoeren.
Het vervoer van goederen en vee
naar en over stations van de spoorwegdirectie
Berlijn is wederom toegestaan.
Uit Middelburg.
Het Middelburgsch Muziekkorps zal
Vrijdag a. s. des avonds te 8 uren op het
Molenwater een uitvoering geven.
Uit Walcheren.
De Collecte welke te Nieuw- en St.
Joosland 1.1. Zondag in de Ned. Herv. Kerk
gehouden is, ten bate van „Het roode kruis"
heeft opgebracht de som van f 44,685.
Uit Zul d-B e v e 1 a n d.
Voor de vrijwillige gewapende land
storm hebben zich tot heden te Bors-
s e 1 e ach Kien personen opgegeven.
Maandagnacht betrapte de politie
te 's H e e r Arendskcrke iemand op
heeterdaad, die bezig was zakken op het
veld te stelen. In den laatslen tijd zijn in
die gemeente eenige dergelijke diefstal
len voorgekomen, waarvan men den be
trapte verdacht den dader te zijn.
o—
Uit Schouwe n-D u i v e 1 a n d.
Een droevig ongeval had Maandag
middag te Zierïkzee plaats.
De oudste dochter van den heer van O.
bekwam zulke hevige brandwonden, dat
de dood spoedig volgde.
Te Zicrikjzee werden Maandag
morgen de Ideederen van de vrouw van
den landbouwer de B. gegrepen door de
tusschenbeweging van de as eener dorsch-
machine. De vrouw kwam daardoor in
een zeer netelige positie, waaruit zij ver-
losl in een toestand verkeerde, dat medi
sche hulp dringend noodig was. Zwaar
gekwetst is zij naar het ziekenhuis te
Noordgouwe vervoerd.
- Bij Kon. besluit is benoemd tot bur
gemeester van Ouwerkerk de heer J.
M. Hanssens,
Uit Zeeuwsch-Vlaanderen O. D.
Men meldt ons uil Sas van Gent:
Alle huizen zijn hier thans volgepropt
met Belgische vluchtelingen uit de dooi
de Duitschers bezette plaatsen.
Met eiken trein komen zich nieuwe
uitwijkelingen bij de reeds aangekome-
nen voegen, terwijl de wegen welke njaar
België leiden, bedekt zijn met menschen
en voertuigen van allerlei soort, die zich
in koortsachtige haast naar de Holland-
sche grenzen in veiligheid spoeden.
Hel wordt den aanschouwer wee om
het hart bij het zien van al dezen jam
mer en ellende, die noch kunnp, noch
ouderdom spaart
Maandagavond waren wij getuige hoe
een jonge man in het late avonduur zijne
oude 76-jarige moeder in veiligheid
trachtte le brengen.
Zoo zijn er verscheidene en allen
spreken met verbeten woede over het
gehate ras, dat hen van hunne haard
steden wegdrijft omdat zij geen genade
toonen noch voor on schuldigen noch
voor hen, die met wapens in de hand
zich tegen hun geweldenarijen trachten
te verdedigen.
't Is afschuwelijk 1
Maandagmiddag passeerde te S a s v a n
Gent een Harwichboot geladen met 400
ton tarwebloem, bestemd voor Gent.
Even voor Gent aangekomen kreeg de
boot last in allerijl naar Nederland terug
le keeren, daar er gevaar bestond be
schoten te worden.
Te 9 uur arriveerde de boot weder aan
den douanesteiger alhier, vanwaar hij gis
teren naar Antwerpen of Oostende zou
afvaren om zijne lading in veiligheid te
brengen.
De lading is een geschenk van een
Engelsche firma aan de stad Gent.
Uit Zeeuwsch-Vlaanderen W. D.
In de 7 September gehouden verga
dering van het departement Groede
der maatschappij tot Nut van 't Algemeen
werd met algemeene stemmen besloten
een eventueel uit te zenden Zeeuwsche
ambulance naar België met f 25 te steu
nen uil de kas van het departement. Aan
den plaatselijken commandant zal worden
aangeboden, ten dienste van de militai
ren, gratis beschikbaarstelling van de
boeken der Nuls-bibliotheek.
Waterschapsbenoemingen.
Bij Kon. besluit zijn benoemd
tot dijkgraaf van het waterschap Loven
en WilJemskerke F. W. Dekker te Hoek
tot dijkgraaf van den Dunnepolder E. Crie-
lenaere en tot gezworene P. J. de Milliatlo,
beiden te Philippine tot voorzitter van het
waterschap de Nol, tnsschen den Koude- en
den Lovenpolder F. W. Dekker en tot be
stuurslid P. Jansen, beiden te Hoek; tot
voorzitter van het bestuur over de water-
keering van den calamiteuzen Anna Friso-
polder J. F. Maren sse te Wissekerketot
bestuurslid over de waterkeering van de
calamiteuze polders Oud Kempenshofstede
en Moggershil C. L. Dorst te Stavenisse;
tot dijkgraaf over het waterschap Gouweveer
en Zelke J. C. van der Maas te Zierïkzee.
KUNST EN WETENSCHAPPEN.
Brieven over de tentoonstelling van
den Duitschen Werkhond te Keulen
door R. N. Roland Holst. Bij W. L.
J. Brasse's Uitg. Mij., Rotterdam.
Wat men in dit boekje leert kennen is
óók het moderne Duitschland, krachtig door
zijn voor anderen niet altijd aangename,
zelfbewuste energie, practisch door gebruik
making der beste talenten, en echt-Duitsch
volleerd in de finesses der techniek,
eigenlijk preciesjals op 't slagveld. Alleen
stemt de vergelijking weemoedig bij de
gedachte dat de oorlog nu ook een beweging
met een zooveel sympathieker doel verlamt.
Deze brieven zijn geen dorre opsomming
maar een gedachten-rijke verklaring van
deze beweging nit de maatschappelijke toe
standen van het Duitschland der laatste
kwarteeuw, met zijn nieuwe elementen van
tnel rijk geworden industrieelen, die lielst
niet aan het verleden herinnerd worden, en
daarom meer dan anderen vatbaar waren
voor nieuwe kunstbegrippen. En als prac-
tische zakenmenschen stelden ze de jonge
kunstenaars in dienst van hun onderne
mingen, en omgekeerd stelden die kunste
naars zich willig in dienst van die industrie.
Zóó ziet Roland Holst deze beweging en
haar socialen ondergrond.
»Even recht-ftf en waar als de Werkbond
ervoor uitkomt dat het einddoel er op ge
richt is met de groot-industrieelen de
wereldmarkt voor de Duitsehe producten te
veroveren, even recht-af zakelijk zijn zij in
de vormgeving van hun beste gebouwen en
gebruiksvoorwerpen."
Dat wil niet zeggen, dat Roland Holst
al het tentoongestelde mooi vindt. Dat
zeker nietMaar hij waardeert erin het
schoone van de worsteling om aan de greep
van het naturalisme te ontkomen.
Onder den Rook der Mijnen
door Felix Rutten, Veen's Gele
Bibliotheek.
Een nog al zoetelijke novelle, gevend den
verderfelijken invloed op het rustige Lim-
burgsche dorp door de ontginning der
kolenmijnen. Met gevoelige natuurbeschrij
vingen, die het beste van het verhaal zijn.
Het heeft echter ook geen pretentie meer
te zijn dan een novelle, een verhaal van
onderhoudende lectnnr, zij 't ook met een
SPORT.
Voetbal.
Het voetbal lijdt in Engeland natuurlijk
onder den oorlog, maar hier en daar is de
belangstelling toch nog aanmerkelijk. Zater
dag werd de 1ste klas wedstrijd te Old
Trafford bijgewoond door 25.000 menschen
de hellt ongeveer, zoo schat een En-
gelseh blad, van het aantal dat er in gewo
nen tijd zou zijn geweest en te Sheffield
door 30.000 N. R. C.
Verschillende Berichten.
Te Rotterdam heeft zich dezer dagen
een zeer tragisch geval voorgedaan. Tot de
>gestrande" Amerikanen behoorde o.a. een
oud echtpaar de man 70, de vrouw 73 jaar.
Na een reis vol lotgevallen waren zij te
Rotterdam beland in een vierde ot vijlde
rangs pension. De man op wien de vermoei
ende reis toch reeds een ongunstigen invloed
had gehad kon zijn leed niet meer dragen
en maakte een eind aan zijn leven door zich
een snede in den bals toe te brengen. De
onde vrouw was radeloos en wendde zich
tot de politie, die zich haar lot aantrok en
in alles met raad en d ad zoo goed mogelijk
terzijde stond. Zij bezorgde haar in een beter
pension, regelde de begrafenis van den man
en moest haar ten laatste nog in bescher
ming nemen tegen den logementhouder die
wegens den plotselingen dood van den man
en de gevolgen daarvan buitensporige eischen
stelde.
