M1BUKLB1UGSCHK (MBAIT.
DE FRANSCHE HOEVE.
Maandag
31 Augustus.
FEUILLETON.
JJ-. 204
157- Jaargasg,
1814
Dai* eonrant veriohijnt iagelijki, met nitiondering ru Zoni em Feeittngeaj
Pïij* per kwartaal, zoowel toot Middelburg all Toor alle plaatiem im Nederlani framoo ppj i 1.25,
Aizomderlijke mummeri koitem 5 cent
Advortentiën bij abommememt op voordeelige voorwaarden.
Proipectunem daarvam zijn aan het bureau te bekomen,
Adv*rt*ntiën voor het eeritvolgende nummer moeten dei middagi vóór één uur
nau het bureau bezorgd zijn.
W
Advertentie* i 20 cent per regel. Bij abonnement Teel lager! Geboorte-, dood- en
alle andere familieberiohten en Dankbetuigingen van 17 regeli 1 1.50elke regel meer
20 cent. Reclame* 40 cent per regel. Groot* letter* naar de plaati, die zij innemen.
Tot de plaatiing ran advertentie* en reclame*, niet af komitig uit Zeeland, betreffendf
Handel, Nijverheid en Geldwezen, i* gerechtigd het Alfemeei Adverteitle-BireaP
A. OK LA IAB Ai,, N.Z. To*rbirgwnl SM, Amiterdam.
Eoningisne-dag.
Geen feestdag. Wel een dag voor
ernstig nadeukeu.
Nog altijd zijn we het stille pont in
den vreeselgken cycloon die om ons heen
woedt. De ontzettende dingen die in
België gebeurd zijn, doet ieder Neder
lander des te inniger hopen, dat wij voor
die verschrikkelijke ellende gespaard zul
len big ven.
Maar juist dat voorbeeld over onze
'Zuidergrenzen, en de bezorgdheid voor
wat er nog met ons kan gebeuren, maakt
ons warmer dan ooit iu bet gevoel van
Nederlander te zijn, van te behooren tot
een volk, dat zich iu vastberaden eens
gezindheid voorbereid moet houden op
de nog altijd denkbare mogelijkheid dat
bet ook nog in den wervelstorm wordt
gesleept, op de noodzaak ora zelf' zijn
volksbestaan te moeten handhaven.
Eu afgezien van die mogelijkheid j
verkeeren wij tengevolge van den oorlog
iu een toestand van economische zorg,
zoo groot als we sedert de Frausche
overheersching niet gekend hebben, een
toestand die erger zal worden hoe langer
de oorlog duurt, en die een winter van
veel lijden tegemoet doet zien.
In zulke dagen voelen we ons als volk
saamgedrongen. We vergeten onze ge
schillen.
En in zulke dagen doet het goed naar
Koningin Wilhelminn te kunnen zien als
de verpersoonlijking van die volkseenheid.
De omstandigheden zijn nog niet zoo
dat het Nederlandsche volk zich om de
Koningin moet scharen, om daadwerkelijk
er voor te wakeu dat wij als vrij volk
weer uit deze dagen van verschrikking
zullen bomen.
Maar de zorgwekkende maatschappe
lijke toestanden zijn wel van dien aard
dat nu die eensgezindheid noodig is om
te voorkomen dat uitgebreide nijpende
armoede onze volkskracht verzwakt.
En daarom wenschen we Koningin
Wilhelmiua op dezen dag toe, dat haar
voorbeeld van opofferingsgeest navolging
zal vinden in een rijke toestrooming van
giften, in 't bijzonder aan het Nederlandsch
comité.
Een betere verjaardagsgave kon haar
niet geschonken worden.
In staat van beleg.
Op ons gisterochtend uitgegeven bulletin
heeft men kunnen lezen dat de staat van be-
leg is afgekondigd voor de langs de Belgische
ROMAN NAAR HET DUITSCH.
van
LOUISE WESTKIRCB.
54).
„Ja, welk werk dan?"
Er is zooveel werk voor jelui mannen,
dat het niet allemaal op le noemen is.
Waar heb je zin in?"
Enno maakte een vermoeide, afweren
de beweging. Hij had alleen zin om zijn
land, zijn eigen Land te bebouwen met
(Onvormoeiden, taaien ijver. „Het moet
werk zijn, waarmee ik dadelijk wat kan
verdienen. Daar komt het op aan, anders
nergens ,op."
„Wel, dan zou je in Bremen kunnen
blijven! Dat zou nog eens mooi zijn.
Weet je, in Hemetmgen staat fabriek aan
fabriek. Je behoeft alleen maar om werk
te vragen."
„En als zij mij niet willen hebben?'
vroeg Enno, indachtig aan de ondervon
den teleurstellingen.
„Dan vraag je in een volgende. Daar-
,door moet jij1 je niet laten ontmoedigen
grens gelegen gemeenten in Zeeuwsch Ylaan-
ren, Oostelyk deel.
Dezelfde afkondiging is ook geschied voor
een groep gemeenten aan de Belgische grens
in het uiterste Westen van N. Brabant, n.l.
van de kust tot en met Zundert en Rgsbergen.
En eindelijk ook voor een groot aantal
gemeenten in Zuid Limburg; ruw aangegeven
voor die, gelegen ten Zuiden van eenljjn go-
trokken over Meerssen en Heerlen.
Het doel van dezen mahtregel wordt ni ;t
genoemd. Maar een blik op de kaart doet
vermoeden dat hot wenacheljjk wordt geacht
als voorzorgsmaatregel in die streken een
krachtiger bestuur te hebben met het oog op
de sterke beroering in hbt aangrenzend Belgisch
gebied, en om in die grensstreken krachtiger
te kunnen waken voor de stipte handhaving
onzer neutraliteit.
Immers de in Zeeland en N, Brabant aan
geduide gemeenten zjjn die, welke grenzen
aan het gebied rondom de vesting Antwerpen.
Mocht bet tot een belegering van Antwerpen
komen, dan zgn zij vlak tegen het gevechts
terrein gelegen.
De groep gemeenten in Zuid Limburg heeft
bijzondere beteekenis gekregen, nu de Duit-
schers juist ten Zuiden van onze grens zulk
een belangrijken weg van doortocht hebben
gekozpn van Aken naar Visé en Lixhé.
Wat bcteekent nu de »staat van beleg?"
Kort gezegd i9 't een aanmerkelijke ver
scherping van den staat van oorlog
Terwjjl in de wet van 1899 het hoofdstuk
over den staat van oorlog telkens herhaalt
dat het militair gezag overleg moet plegen
met het burgerlijk gezag, bepaalt het hoofdstuk
over den staat van beleg, dat de burgerlijke
besturen verplicht zjjn te gehoorzamen aan
de bevelen van het militair gezag, gegeven
overeenkomstig de door do regeering vastge
stelde mstructiën.
Die instructiën zullen zoo noodig openbaar
gemaakt worden.
Ma:r bovendien worden reeds in de wet
verschillende bevoegdheden aan bet militair
gezag toegekend
Het kan zoo noodig nieuwe politie-verorde-
ningeu maken; den to'gang tot, het verkeer
binnen, en hét verlaten van het in staat van
beleg verklaarde gebied regelen.
Voor vergade'ingen (behalve godsdienst
oefeningen) is schriftelijke vergunning noodig
van het militair gezag, dat ook bevoegd is
koffiehuizen, sociëteiten, schouwburgen enz.
te sluiten.
Terwjjl het hoofdstuk over den staat van
oorlog niet spreekt vau de inlevering door
ingezetenen van hun wapens, geelt het hoofd
stuk over den staat van beleg aan het militair
gezag de bwoegdheid een bevel uit te vaar
digen aan de inwoners van het in staat van
beleg verkeerend gebied, om hun wapens en
amunitie in te leveren.
Voorts kan het militair gezag aan personen
wier aanwezigheid voor de rust en algemeene
veiligheid gevaarlijk wordt geacht, het verbljjf
binnen het in staat van beleg verklaarde
gebied ontzeggen het kan het wegvoeren van
paarden, vee, wagens, voertuigen, levensmid.
delen en andere voorwerpen van bedoeld grond
gebied,bevelen, bewerkstelligen of beletten; het
kan censuur uitoefenen op de drukpers, op de
post, telegrafie en telefoon.
En "-eindelijk zij nog gemeld, dat in die
streken welke in staat van beleg zjjn ver
klaard, een of meer tijdelijke krijgsraden
worden ingesteld, aan welker rechtsmacht
»in geval van oorlog" ook onderworpen
zjjn Oo niet militairen die zich schuldig maken
aan feiten, strafbaar volgens het militair
strafrecht.
Binnnnland.
In een uur heb je werk, zoo iemand als
jij"
Met een lang gerekt gefluit legde de
motorboot weer aan.
„Zeg, ga dadelijk morgen", fluisterde
Anne „En dan kom je 's avonds onder
de linden op den hoek van onze straat
en breng je mij bescheid. Mogelijk, dat
ik dan een oogenblikje de deur uit kan
In ons huis mag je niet En dan zit ik
weer opgesloten tot Zondag over veertien
dagen. St! Daar komt Karlien alterug."
„Kunnen wij dan maar niet van die
vreemde menscben afkomen vroeg hij
toornig.
„Vandaag niet. Ik verlies anders mijn
betrekking, weet je. En als wij beiden
geen werk hadden, dat zou toch al te erg
zijn, vindt je ook niet?" Zij lachte.
En meteen wenkte zij Karlien reeds
toe. „Was 'l heerlijk?" En daarop richt
te zij weer tol Enno het woord, alsof zij
een onverschillig gesprek, hadden ge
voerd. „Weet u wel, mijnheer Brink-
meier, d'aL u niet de eenige Spreckholmer
is, die zich op 't oogenblik in Bremen
bevindt 'k Ben eergisteren op den Nieu
wen wal den heer Frits Overdiek tegen
gekomen, den zoon van meetipr Over
diek."
„Is Frits Overdiek hier?" Enno vroeg
adt verheugd Zijn. vriend, zijn beste vriend
Fonds tot verdediging van
Vaderland en Koloniën.
Tot hare groote voldoening mag de regeering
constateeron. dat het vi de Staatscourant van
23/24 dezer door een ?aderlandlievond burger
ontwikkelde plan in ruitner kring bijval vindt.
Zjj acht daarom thanB het oogenblik gekomen
om oenigszins nader aan te duiden, welke be
stemming aan de ten behoeve van hét fonds
tot verdediging van het vaderland en de
koloniën te storten gelden eventueel zal zgn
te geven.
De ontzettend zware lasten, welke de tegen
woordige toeBt'nd op de schatkist legt, kun
nen slechts zonder bljj vende schade voor 's la
economische welvaart en zgn weerbaarheid
gedragen worden, indien alle vermogende in
gezetenen do handen ineenslaan en op het
voorbeeld van dengenq, die den stoot in deze
gaf, een min of meor ;be'angryk deel van hun
vermogen afstaan. Er zal dan een fonds ge.
sticht kunnen worden, waardoor de oorlogs
lasten worden verlicht en zoo mogelgk ook
de toekomstige verdediging van moederland
en koloniën zal worden gesteund. De regeering
stelt zich voor, zonder echter de vrgheid der
schenkers om bepaalde oorwaarden te bedingen
in het minst te beperiea, bjj de vorming van
dit fonds de volgende regelen in acht te
de openbare behandeling voldoende is voor-zaak af te wikkelen en de gedeponeerde fond-
bereid, zoodat de Kamer daarmee heden wel een te vorkoopen en die gelegenheid behoort
zal beginnen. We verwgzen daarvoor naar ook te kunnen worden gegeven gedurende don
de Laatste Berichten. j tjjd, dat de beursnoteoringen nog- niet zgn
üit het vrij uitvoerig verslag laten we en- hervat,
kele der voornaamste opmerkingen hier volgen J De wet maakt het dus moyolyk, dat art. 5
Allereerst die betreffende de h er op e- reeds gedurende dien tjjd toepassing zal kun-
ning van de Beurs. non vinden met andere woordendo moge-
Enkele leden meenden, dat te Amsterdam lgkheid is niet uitgesloten, dat na de tot-
bjj sommige groote geldgevers die veel g-ld standkoming der wet en wanneer de algemeene
beschikbaar hebben, eene sterke stroomingvoorschriften, zgn vastgesteld, de beurzen wor-
bestaat tot heropening der beurzen, ttneinde den heropend niet voor de beu-snoteoringen,
tegen lage prgzs-n fonds°n te kunnen aan-1 maar enkel voor de executies, met dien ver-
koopen.
lo. Het maximum bedrag van zoodanig
fonds wordt op 100 millioen, het minimum
op 50 milHoon bepaald.
2o. Mocht het maxitnum worden overschreden,
dan worden de toegezegde bijdragen ponds
pondsgewijze verminderd.
3o. Voor hen, die een zeker doel van hun
vermogen willen opofferen, zal als basis voor
de berekening gelden de eerste aangifte voor
de vermogensbelasting, nadat de vrede tusschen
Engeland, Frankrjjk, Duitschland, Oostenrgk
en Rusland is gesloten.
4o. De namen van hen, die bjjdragen toe
zeggen, zullen, tenzij uitdrukkelijk het tegen
deel wordt verzocht, in de Staatscourant be
kend worden gemaakt.
Do regeering richt tot alle vermogende in-
szetenen, die op den aangegeven voet hunnen
meewerking willen verleenen, de uitnoodiging
om zich by den minister van binnenlandsche
zaken aan te melden (Stct.)
De Beurswet.
Het rapport van de commissie van rappor
teurs over het hierboven genoemd onderwerp
bevat niet slechts de opmerkingen, gemaakt
bjj het onderzoek in de afdeelingon der Tweede
Kamer, maar ook reeds het antwoord van den
minister. De commmissie meent dan ook dat
in zijn nabijheid
„Ja, die is in Bremen", verzekerde
Anne. „En 't gaat hem goed Hij is goed
door zijn examen gekomen en nju wil
hij wat uitblazen bij den blikslager Bode
op den Nieuwen Wal, die een zusterskind'
van zijn moeder is. En daarna zal hij wel
dadelijk een betrekking als onderwijzer
krijgen
„Op den Nieuwen Wal!" Enno hoorde
niets .anders. Frits Overdiek's prettig
blond gezicht stond op eens voor hem
als een ster der hope boven het gewoel,
het rumoer om hem heen-
De drie anderen stonden nu op. Zij
wilden hun avond in een café-chanlant
binnen in de stad besluiten Enno liep
zwijgend naast zijn, meisje totdat de ver
lichte ramen van het lokaal voor hen
opdoken. Toen keerde hij zich opeens
om
„Goeden nacht samen."
Anne greep verschrikt zijn hand- Hij
rukte zich los. „Als ik werk heb en kan
hopen vooruit te komen, dan kom ik
terug. Eerder niet."
Hij keek niet om zich heen. Naar
Overdiek! Naar den vriend zijner kinder
jtaren! Die zou wel raad schaffen En
spoedig stond hij op den Nieuwen Wal
voor de blikslagerij van de Bojde-
Doch toen hij de verlichte vensters
stande, dat voorschriften om*rent de afwik
keling der in art. 4 bedoelde prolongaties
zullen wordeu gegeven met terzijdestelling
van de bepalingen, gemaakt door de vereeni-
ging voor deD effectenhandel. Worden door
het mogelgk maken van executies ter beurze
de belangen der geldgevers gebaat, voor die
Andere leden ontkenden dit, daar het geens
zins op den wng eener Bank ligt haar be
schikbaar geld vrijwillig vast ts leggen in
offecten, allerminst in evn tijd als dezen.
Ook de minister verklaarde, dat van
eenigen aandrang tan groote geldgevers te
Amsterdam tot heropening der beurs niets is 1 der tfeMnemere wordt gewaakt d lor de in art.
gebleken. De vrees, dat banken zouden trachten voorkomende .regeling. Bepaaldelyk^ is hier
fondsen tegen lagen prjjs aan te koopen, achtte
ook kg om de reeds genoemde redenen vol
komen ongegrond. Aandrang tot heropening
was zjjns insziens eerst te verwachten, wan
neer eenige der voornaamste bui
tenlandsche beurzen heropend
zouden zgn en tevens de wisselkoersen weder
normaal geworden zouden zjjn. Dan zou her
opening der beurzen ook naar 's ministers
ineening gewenscht zgn. De op de buiten-
landseke beu-zen verhandelde fondsen zouden
dan ook hier te lande in de prijscouranten
kunnen worden opgenomen. Dat die kerope-
niug met het oog op de noteering van binnen
landsche fondsen bepaaldelijk voor de belee
ning van onroerend good do >r hypotheekbanken
nuttig zou zjjo, erkende de Minister en hg
verklaarde zich bereid de aandacht der com
missie yan deskundigen. die hem ook over de
her va'ting der boursnoteeringen zal hebben
te adviseoren ook op dit punt te vestigen.
De oprichting van een bank, die
hulp zou bieden bg de afwikkeling van pro
longaties zou, naar het inzien des ministers
groot bezwaar opleveren wegens de moeilijk
heid om aan het hoofd daarvan een bestuur
te stellen, dat niet alleen deskundig, maar
ook, althans in de oogen van het publiek,
onpartijdig zou zgn.
Wel zou het echter naar het gevoelen des
Ministers op den weg der Vereeniging voor
den Geldhandel liggen steun te ver'eenen door
herheleening van panden bg de Nederlandsche
Bank te bevorderen.
Naar aanleiding van de geopperde bezwaren
tegen de bepaling vankoersendoor
den minister voor de berekening van de
waarde van fondsen, strekkend tot onderpand,
(art. 4) en betreffende de verplichting voor den
pandhouder om bjj executies een bod te doen
niet lager dan de koers door den minister
vastgesteld (art. 5) verklaarde de minister o-
a. het volgende
In de eerste plaats, dat het onmogeljjk
maken van executies ter beurze geen aanbe
veling verdient. De geldgevers kunnen toch
kwalgk verplicht worden de prolongaties ook
dan te laten voortduren, wanneer het vast
staat dat de debiteur het geleende gold niet
kan terug geven of wanneer hg in staat van
faillissement verklaard is. In zulke gevallen
moet de geldgever een middel hebben om de
te letten op he' voorschrift dat de geldgever
op de fonds n een bod moet doen niet lager
dan een door of vanwege den minister voor
den dag van verkoop vastgestolden prgs. De
bedoeling is dien koers aanvankelijk betrek
kelijk hoog te stellen, ten einde de opeen-
hooping van executies en den aankoop ter
wille van winstverkrijgipg te voorkomen
Voorts verklaarde de minister, dat ter uit
voering van het eerste lid van art. 4 zoo
spoedig mogelgk na de totstandkoming der
wet, en vóór de her-att ng der beursnoteeringen
eene algemeene koersbepaling van d^ hier in
aanmerking komende fondsen zou plaats heb
ben, welke met terzgdestelling van daarmede
niet overeenkomende bepalingen van regle
menten en overeenkomst »n zul gelden.
KONINKLIJK BEZOEK AAN
ROTTERDAM.
II. M. de Koningin heeft Zaterdagmid
dag om half drie een bezoek aan Rotter
dam gebracht, dat een sterk officieus ka
rakter droeg. H M liet zich ten stad-
liuize inlichten omtrent de gevolgen van
den oorlog op het havenbedrijf en vroeg
welke maatregelen genomen waren tot le
niging van den nood.
H. M. wenschte een persoonlijken in
druk van de haven te ontvangen en reed
na afloop van het bezoek aan het stad
huis langs Rijn-, Maas- en Waalhaven om
vervolgens weer naar 's Hage terug te
keeren.
NEDERLAND EN DE OORLOG
Neder 1. vorderingen op het
buitenland.
Men deelt nuu de N. R. C. mede, dat na
gehouden b^sprpk ngen met den minister van
landbouw, een comité van belanghebbenden
oit groot-industrie, handel en scheepvaart
pogingen in het werk zal stellen, ten einde t9
geraken tot de uitwisseling en verrekening vsn
Nederlandsche vorderingen op- en Nederland
sche schuilen aan bet buitenland.
an desbetrefl' nde oproeping ann de be-
langbehb nden is binnenkort te verwachten.
De minister van landbouw heeft aan het
van de kamer zag, weerhield een gevoel
van schaamte hem. Zijn vriend, trotsch
in het bewustzijn een flinke schrede voor
waarts te hebben gedaan op zijn levens
baan en hij! een daklooze, die bij
den weg zwerft! Neen. Pas wanneer
hij werk had en kans had om vooruit te
komen, dan wilde hij Overdiek weerzien.
En hij keerde naar zijn herberg bij de
turfhaven terug
Nog voordat den volgenden morgen
de stoomfluiten het werkvolk naar de fa
brieken riepen bevond hij zicli op weg
naar Heraelingen. Hij vroeg eerst om
werk in zulke ondernemingen waar zijn
spierkracht hem te pas zou komen, in
gielrijen, smederijen, machine-werkplaat-
sen Maar hier werkte een oud corps
van geoefende menschen. Men wees den
ongeoefende af
Ontmoedigd stapte hij die eerste de bes
te fabriek op zijn weg binnen. Het was
een vlas- en hennepspinnerij en ja, in het
hekellokaal was nog een plaats vacant
De portier geleidde hem over de binnen
plaats, opende een vleugel der poortdseur
en schoof hem over den drempel. Een
oorverdoovend geraas klonk hem tegen.
Door dicht stof, dat de ademhaling be
lemmerde, en als een grijsgele wolk el-
ken hoek vulde, zag Enno een hoog, ruim
lokaal, waarin alle voorwerpen met ra
zende wentelingen draaiden. Boven zijn
hoofd snorrende drijfriemen, aan de kanu
ten om hun as vliegende raderen, huppe
lende klossen Blinkende ijzeren staven
grepen in de lucht, trommen draaiden in
het rond als tollen. Lange reepen schoten
onverwacht uit de een of andere opening,
bewogen zich haastig door het lokaal,
alsof zij op de vlucht waren, om in een
andere opening weer op raadselachtige
wijze te verdwijnen. Gedaanten bewogen
zich als schimmen in het grijsgele stof,
mannen, vrouwen, de hoofden met doe
ken omwikkeld, als in pelzen gehuld van
grijsgele vlokken Een ijzige tocht streek
suizend door den chaos. De ventilator
huilde, de machines tikten, stampten,
snorden raderen gonsden, de grond beef
de onder zijn voeten. De menschelijke
slem ging onverstaanbaar verloren in het
gedreun In het verwarde brein van den
zoon van het veen kwam met een kille
huivering een half vergelen voorstelling
uil zijn kinderjaren op de hel. Ja, djt
was de hel
Zijn gids schoof hem voorwaarts door
den s mallen gang van klossen^, reepen
draden en naar hem grijpende stangen,
steeds voorwaarts er kwam geen eind
aan totdat hij eindelijk op een meer
open plek voor een mand stond
(Wiordt vervolgd).-
