MDBELBUBGStJHE Dili RA
DE FRANSGHE HOEVE.
r. is7
S i
Dinsdag
7 Juli.
FEUILLETON,
157° Jaargang.
Dm couramt rerichjjnt dagelijki, met uitzondering m Zon- an Feeitdagan?
?riji per kwartaal, zoowel voor Middelburg all voor alle plaatien in Nederland franco ppjf 1.2
Afzonderlijke nnmmeri koiten 5 cent.
Advertentiën bij abonnement op voordeelige voorwaarden.
Proipectnaien daarvan zijn aan het bureau te bekomen.
Advertentiën voor het eeritvolgende nummer moeten dei middagi vóór één unr
aan het bureau bezorgd zijn.
Advertentiën 20 cent per regel. Bij abonnement veel lageri Geboorte-, dood- ea
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regeli f 1.50elke regel me*r
20 cent. Beolamei 40 cent per regel. Groote letten naar de plaati, die zij innemen.}
Tot de plaatiing van advertentiën en reclame*, niet afkomitig uit Zeeland, betreffend*:
Handel, Nijverheid en Geldwezen, ii gerechtigd het Algemeem Advertentie-Bare»*
A. DE LA MAB Am., N.Z. Voorburgwal 266, Amsterdam.
Volontair-OnderwUzers.
De lezer ikent Ide kwestie, reeds eenigen
tijd geleden door een onzer medewerkers
onder de aandacht gebracht en dezer da
gen door hel Hoofdbestuur v. b Ned On
derwijzersgenootschap geformuleerd in
een adres aan ide regeering. Daarin wordt
ér op gewezen, dal vele bijzondere scho
len, gebruik makend van hel bestaande
overcompleet van onderwijzers, een on
derwijskracht aanstellen boven het, in
verband met hel leerlingengetal, vereisch-
te aantal, en dal die scholen aan die
extra-leerkracht niets meer betalen, dan
de subsidie van f 260 door het rijk be
schikbaar gesteld voor de eerste leer
kracht boven het wettelijk aantal.
Dat is mogelijk omdat men in de wet
wel voor de openbare onderwijzers de
vaststelling van een minimum-jaarwedde
vindt, terwijl men in den „titel" dier
wet betreffende hel bijzonder onderwijs
tevergeefs zulk een bepaling zoekt. Er
staat eenvoudig dal aan do bijzondere
scholen een bijdrage uit de Rijkskas wordt
verleend volgens denzelfden maatstaf als
aan de openbare scholen, en die maat
staf bestaat uit een vergoeding der mini-
mum-jaarwedden der verplichte onder
wijzers, benevens een vergoeding van
f 260 voor een onderwijzer boven het
vereisebte getal.
Nu is de klacht van het N. O. G. dat
de belooning dier extra-leerkrachten of
„surnumteraire" onderwijzers met slechts
f 260 „niet in overeenstemming is met
de positie die een onderwijzer behoort
in tc nemen in liet maatschappelijk le
ven," en daarom vraagt het een wette
lijke vaststelling der minimum-salarissen
ook voor de bijzondere scholen.
We hebben dat nog eens uiteengezet
omdat er thans in verschillende bladea-
van rechts over die kwestie beschouwin
gen worden geleverd, die deze ongelijk
heid trachten weg te doezelen onder een
pleidooi voor het nut van het volontair-
schap voor de jonge onderwijzers.
In het Centrum, in de N. Haagsche
•Crt., in de N. Prov. Gron. Crt en waar
schijnlijk in nog meer bladen, wordt al
le nadruk gelegd op het feit dat er thans
zooveel onderwijzers en onderwijzeres
sen met de akte in hun zak rondloopen,
zonder betrekking, het „Centrum" ge
waagt van een. bericht dat van „duizend"
dier zoekenden sprak én in verband
daarmee op het wenschélijke voor die
jongelui om als volontair aan een bijzon
dere school geplaatst te worden Ze ver
dienen op die wijze reeds wat, en bo
vendien krijgen ze ecnige practische er
varing, die hen in veel gunstiger positie
brengt bij eventueele sollicitaties
Dat is volkomen juist- En het is ook
juist dat de klachten niet van de volon
tairs uitgaan, die van deze regeling
slechts voordeel hebben
Maardaar gaat het niet om! Dat
rijksgeld, van f 260 voor de eerste leer
kracht boven 't vereisebte aantal, is door
den wetgever heelemaal niet bedoeld als
.een subsidie voor een volontair-slelsel.
Daar heeft de wetgever niet over gespro
ken en niet over gedacht. De wet kent
het volontair-stelsel niet. De eenige be
doeling is geweest om scholen die meer
willen doen dan vereischt was, nog een
kleine geldelijke tegemoetkoming te ge
ven; dus een aansporing om terwTlle van
hel peil van het onderwijs, zich boven
den minimum-eisch te verheffen
En nu wordt er heel iets anders van
gemaakt. Want in plaats van voor ver
hooging van het peil van het onderwijs,
wordt dal geld gebruikt voorpas ge
kweekte onderwijzers, die men praktijk
wil laten leeren, op rijkskosten!
Dus zelfs zooals die rechtsche bladen
het gebruik van het geld verdedigen, komt
het stelsel neer bjp het bestemmen van het
geld voor iets waarvoor het nooit bedoeld
is.
Als in het tweede gelid komt dan ech
ter de argumenteering de bijzondere
scholen moeten wel zoo doen, want voor
het openbaar onderwijs is het niet moei
lijk uit de belastinggelden voor zoo'n ex
tra-onderwijzer zooveel op die rijkssubsi
die bij le passen dat het minimumsalaris
betaald is, terwijl het aan het bijzonder
onderwijs zeer zwaar zou vallen, die
nieuwe uitgave uit de eigen inkomsten
te vinden.
We begrijpen die rcdeneeri'ng beter dan
die over hel volontair-stelsel.
Maar mag dat financi'eel bezwaar ooit
als een voldoend motief gelden om' nu
maar te doen wat de wet juist heeft wih
len voorkomen, en om nu volledige on
derwijzers aan tc stellen tegen een sa
laris dat de helft van het minimum Iie-
draagl? Want het kón eenvoudig niet
ontkend worden dat velen dier „volon
tairs" volledig onderwijzerswerk doen.
Er is voor ons geen twijfel aan dat hier
de wet ontdoken wordt. En wanneer dat
ten gevolge heeft dat in 't algemeen de
toch al zoo moeilijk levende onderwijl
zersstand nu tal van nieuwe elementen
in zich krijgt, die moeten traenten van
f 5 in de week rond te komen, dan is o.ï.
er alle reden voor om aan te dringen op
een wetswijziging die zulk een misbruik
onmogelijk maakt
Dat daarbij óók betrokken is de ge-
heele financicele verhouding tusschen
openbaar en bijzonder onderwijs, ontken
nen we niet. We willen daarover nu ech
ter niet verder gaan omdat de bekende
commissie die zaak behandelt. Maar in
afwachting van haar uitspraak mag toch
zeker wel aangedrongen worden op ver
hindering van iels dat alleen mogelijk is
geworden door het abnormaal groote aan
tal plaatszoekendc onderwijzers, en dus
eigenlijk neerkomt op een exploitatie van
erkeloozen, al tracht mon er een mooicn
glimp aan te geven, door hun den naam
an „volontairs" fe geven.
ROMAN NAAR HET DUITSCH.
LOUISE WESTKIRCIL
15).
Toen nu het gerecht naar Sprecrcholm
kwant, dat Leveste van huis en erf ver
joeg, omdat hij zijn belasting niet kon
betalen, ging Brinkmeier naar hem toe.
„Buurman", zei hij, „hot is een moeilijke
tijd. Jij hebt kinders en bent een orden
telijk mensch. Ik zal je het geld voor
schieten. Maak er geen drukte over.
Een daad van barmhartigheid moet im
mers bij onzen Lieven Heer even veel
waard zijn als bij ons de blanke daalders.
Ik zal je het geld geven. Bid een Onze
Vader voor onzen Jehann". En hij telt het
voor hem op de tafel. Hij is altijd een
hardvochtig schraperig man geweest, die
Brinkmeier. Van de penning, die hij Zon
dags in het geldzakje wierp, kon hij!
nauwelijks scheiden. Maar aan kolonist
Leveste heeft hij indertijd het geld gege
ven. En toen ging hij naar Scharaineck
en kocht twee koeien en een paard, en
koclil wat hij begeerde. Van den dag af,
dat Jan Leveste den Franschen officier
met zijn zware ijzeren kist in het veen
Binnenland.
EERSTE KAMERVERKIEZING IN ZUID
HOLLAND.
De Staten van Zuid-Holland verkozen
aantrof, van den avond af, dat Brinlt-
meier zijn staldeur opentrok voor den
wagen, die met een hol geratel zijn huis
binnenrolde, van van dien dag heeft
hel op de hoeve der Brinkmeiers nooit
aan geld ontbroken. Zij moeten het bij
schepels van den grond opgeschept heb
ben. Maar Gods zegen was weg. Er is
geen vrede en geen vreugde in al die
jaren onder dat dak geweest. Boer tegen
boerin, vader tegen zoon, en broeder te
gen broeder altijd de een tegen den
ander. En het oudste kind altijd door
God geleekend, een arme stumperd, zoo
als de kleine 'Jehann. En elk jaar in een
voorjaarsnacht, als de sneeuwvlokken
dwarrelen, dan staat de Fransclmian in
zijn uniform met zijn zwarten knevel
en beloed hoofd, bij de dennen aan den
bakoven, heft de hand tegen de hoeve der
Brinkmeiers op en spreekt den vloek uit,
dien hij indertijd gezegd heeft. Meer
dan een heeft hem gezien als hij 's avonds
laat van Cuelkhorn uit de herberg naar
huis is gewaggeld. En de hoeve is van
toen af in het heele veen de „Fransche
hoeve" genoemd".
De meisjes luisterden met groote oogen.
Velen hadden de ijverige handen in den
schoot laten zinken. Dc schemerachtige
deel met de kleurige bloemen, den zoe-
tigen geur van het loof, de eentonige,
doordringende stem van de vertelster,
het feest, waarvoor zij de toebereid1-
selen maakten en het verhaal van de
huiveringwekkende misdaad, die slechts
heden in de vacature-van iWassenaer van
Rosande tot lid der Eerste Kamer met
45 tegen 29 stemmen opden heer A. Plate,
den heer mr A van der Hoeven, chr.
hisl., wethouder van. Rotterdam
Dr. R. P. MEES.
Zondag vierde le Rotterdam het beken
de liberaal oud-Kamerlid de heer dr. R.
Mees R.Azn. zijn SOsten verjaardag.
In 1905 trad hij uit de poliliek na van af
1S73, dus 32 jaren, bijna onafgebroken
lid der Tweede Kamer geweest te zijn.
Hij werd overladen met bloemstukken.
Tal van Kamerleden en oud-Kamerleden
zonden hem gelukwenschen, en een re
ceptie 's middags was zeer druk bezocht.
DE NED. OFFICIEREN IN ALBANIË.
De regeering heeft telegrafisch inlich
tingen te Durazzo gewaagd, naar aanlei
ding van het gerucht van de gevangenne
ming van majoor Snellen van Vollenho-
n en van luitenant Malinckrodt
UIT DE PERS.
Do e'e dsk we s ti e.
De quaestie van den geluigeneed, zoo
schrijft het „Handelsblad", is in dc laat
ste jaren met lastigen spoed van uiterst
dringenden aard geworden. De punl
evenwel, die er nu door het laatste ar
rest van den Ho ogen Raad aan schijnt
geslepen te zijn, maakt dat de justitie,
en hel algemeen belang, er den grootst
mogelijken hinder van zullen gaan onder
vinden. Ons dunkt, dat met een laktvol
noodwetje men er niet meer af kan,
evenmin als kalm afwachten nog mo
gelijk is.
De zaak staat, begrijpeu wij de recht
spraak wel, thans zoo. Aanvankelijk was
alleen nog maar aangenomen, dat iemand,
niet tot eenig kerkgenootschap behoo-
reud, niet gestraft kan worden, wanneer
hij den eed weigert af le leggen, omdat
voor hem geen verplichting bestaat.
Dit was practisch zoo onoverkomelijk
niet, daar zeer velen van de niet tot een
kerkgenootschap behoorenden, 5loch geen
bezwaar maken als getuigen op te treden,
en de eedsformule uit te spreken.
Thans evenwel schijnt de Ilooge Raad
nog een stap verder le zijn gegaan en ge
zegd le hebben: zulke personen kunnen
den eed niet afleggen, en kunnen dus
ook niet als getuige worden gehoord.
Een consequentie, die zoomin nog het
Amslerdamsche Gerechtshof als het
„Weekblad van hét Recht" hadden aan
gedurfd.
Waarmode nu evenwel tal van personen
als getuigen onbruikbaar en uitgesloten
zijn! Waarmede tevens de rechters ge
dwongen worden, omtrent iederen lot het
afleggen van een getuigenis verschijnen
den persoon, zich nauwkeurig te verge
wissen of hij wel. in den vorm, tot een
kerkgenootschap behoort.
Waarmede dus tal van rechtzaken in de
■ar kunnen loopen.
De Regeering zal zeer spoedig (door een
wetsvoorstel de gaping moeten dichten.
Bij de vraag naar het hoe, wenschen wij
haar een gelukkigen greep toe. Het is
en blijft een bijzonder moeilijke zaak.
Wij hebben reeds verschillende malen
betoogd, dat de oplossing vrije keuze,
eed of belofte, voor ©en ieder practisch
bedenkelijke zijden heeft En dat de an
dere: algemecne vervanging van den eed
door een belofte, ernstig verdient le wor
den onder dc oogen gezien. Zij vindt
in andére, stellig niet minder godsdien
stige lauden toepassing, en is misschien
hel eenige middel om onder volkomen
respect van de meening èii van lien die
den eed in zijn hoogste waarde erkend
wenschen te zien, èa van hen die hem
niet wenschen le huldigen, een regeling
le treffen die ook voor de belangen der
justitie aannemelijk is
Uit Stad en Provincie
Uit Middelburg.
De oude G-, bediende van de firma
A., alhier bevond zich lieden middag
in de Wagenaarstraal ter hoogte van liet
„Zeeuwsch Genootschap' toen van dc
zijde van üe Balans de heer L. hem op
zijn motorfiets tegemoet kwam rijden.
G. wist niet hoe uil le wijken en bleef
maar steeds heen en weer schuivenzoo
dat een aanrijding ten slotte onvermijde
lijk scheen Van een der uitstekende dee-
len van de fiets kreeg G een duw waar
door hij op straat viel Na door een
paar buren van een stoel en een glas
water te zijn voorzien om wat op zijn
verhaal le komen, kon G. die een onbe
duidende hoofdwond bekwam en over
pijn in 't rechterbeen klaagde te 'voel
verder gaan
De heer L. reed uiterst voorzichtig en
had geen schuld aan het ongeval
- De zuiggasmotor der ijsfabriek aan
de Loslcade alhier weigert den laatslen
tijd" zoo nu en dan den dienst en dan
wordt met vereende krachten getracht
hel groote wiel aan den gang le krijgen,
ook hedenmorgen heeft men dit gedaan,
hierbij hielp onder andere de knecht D.
mede. Toen hel werk afgeloopen was,
ging hij naar buiten en zakte daar plotse
ling ineen, per rijtuig werd hij naar huis
vervoerd, waar de dokter hem rust voor
schreef Ofschoon hier dus" niet uit te
maken is in hoeverre er van een ongeluk
sprake is, meenden wijin verband met
loopende geruchten onze lezers toch de
toedracht van het feit te moeten mede-
deelen.
Sinds Zaterdagavond is geen ijs meer
kunnen worden aangemaakt, maai* de
groote voorraad in den kelder heeft voor
komen dal men „neen" moest verkoopen.
Heden avond wordt de ingenieur en
een monteur vervracht om dc machine na
te zien.
Te Breda is in beslag genomen het
horloge dat eenigen tijd geleden hier
bij den horlogemaker H werd verduis
terd. Het was door den onbekenden da
der bij eeii horlogemaker aldaar ver
ruild.
Naar wij vertiemen, zal tijdens de
kermis de schouwburg alhier eenige
dagen bespeeld worden door het IIol
landsch tooneelgezelschap van B. Del-
monte
door God gezien en slechts door God
gestraft was, dat alles le zamen benam
den adem en spande de zenuwen. Men
zou een speld hebben kunnen ho.oren
vallen, zoo stil was het, toen Gesch-
mergret Schletten zweeg. Luerke Voss
knikte goedkeurend en wreef zich de
magere handen.
„Jouw oudje kan het", fluisterde hij
bewonderend den ouden Schletten toe
„Ja er zijn leelijke dingen toentertijd
op de „Fransche hoeve" gebeurd
en in latere dagen ook. En als ik
wat aan doen kan, dan zal er nog een
ander dan God straffen".
„Blijf er van af", antwoordde Schlet
ten droog. „De burgemeester is je de
baas."
„Dal zal nog te bezien slaan."
„Hij is je altijd de baas geweest,
Luerke Voss."
„Maar eenmaal zal ik hem de baas
zijn."
Een luid hoezee verbrak de gedrukte
stemming De muzikanten van Scharm-
beck stonden voor de staldeur Achter
hen naderden de jonge mannen De boer
en boerin kwamen haastig uit hel ver
trek, waar zij de tafel met de liuwet
lijksgeschenken rangschikten. De knecht
rolde uit een hoek een der gereed liggende
biervaten naderbij. De meid sprong uit
den kring der kransbindsters en blies het
vuur onder den waterketel tot een vlam
aan. En terwijl de muzikanten met een
trompetgeschetter binnentrokken, schud-
Uit Vlissingen.
Voor "plaatsing op de kiezerslijst
voor de K v K. 1914—1916 le Vlissin
gen hebben zich 6 personen aangemeld.
Het torenuurwerk op den St. Jacobs-
toren heeft in de laatste zes dagen al
wel 5 maal stilgestaan Ook gistermorgen
om 9 uur weigerde hel verderen dienst,
zoodal we sedert dien van den officiee-
leii tijd verstoken zijn. Toch waren gis
teravond tot 12 uur de wijzerplaten ver
licht Wat zullen er velen laat thuis ge
komen zijn.
Hedenmorgen is bij het ophalen van
een mand met steenen voor de woning
van den heer II in de Kerkstraat te
Vlissingen een voorbijgaande j uf-
frouw door een daaruit vallende steen
getroffen. Bewusteloos werd zij bij den
heer L binnengebracht en later per rij
tuig huiswaarts vervoerd.
Voor het postkantoor te Vlissin
gen is een gedeelte Engelsche bestra
ting aangelegd Deze manier van bestra
te'.» bestaat hierin, dat de klinkers iets
verder van elkaar worden gelegd 'en de
voegen opgevuld worden met een meng
sel van pek, teer en zand Naar wij ver
nemen zal bij wijze van proef op den
Nieuwen Vlissingschen weg over een
lengte van 125 M een dergelijke bestra
ting worden aangelegd
'Om 12.30 arriveerde te Vlissin
gen de „Adm. de Bads" met 350 school
kinderen met een 12-tal geleiders (gees-
1 ij ken welke allen per gereedstaande
tram naar hel strand werden vervoerd.
- Heden is men weder begonnen met
de verschillende stootblokken op het sta
tion le Vli s sin gen met bloemen te
versieren.
Uit Walcheren.
- Maandag werd te Dordrecht het stof
felijk overschot van mej J M. Detlijn,
gedurende bijna 28 jaren hoofd der chris
telijke bewaarschool te Oostkapelle
ter aarde besteld. Aan het graf werd het
woord gevoerd door den heer F. Breen,
predikant te Numansdorp. vroeger te
Oostkapelle, die 10 jaar met de overlede
ne had samengewerkt
Vervolgens sprak de heer Breel van Oost
kapelle een woord van dank namens de
ouders en legde in gedachte namens
bestuur en leerlingen een palmtak op het
graf, daar onvoorziene omstandigheden
hadden verhinderd dit in werkelijkheid
te doen.
Uit IThoIen.
Zooals reeds geseind is, werd gister
middag door den Gemeenteraad van S t a-
v e n i s s e met 3 voor, 2 tegen en 2 ont
houdingen besloten met de andere ge
meenten van het eiland een waterleiding
den de meisjes bladeren en bloemen van
den schoot en snelden weg om zich de
de handen te wasschen. Het werk was
afgeloopen Nu kwam de pret
De laatslen die binnentraden waren
Emio Brinkmeier en zijn vriend Frits
Overdiek. De muzikanten zaten reeds in
hun hoek achter plaatsen voor de paar
den voor de paarden en verschanst achter
de groote eettafel, waarop vele bierkrui
ken stonden En voor de plaatsen van het
vee, vlak voor de herkauwende bekken
der koeien, wachtten de meisjes op ta-
bouretten en banken de dansers af, ter
wijl Jan Schletten, de zoon des huizes
nog haastig deu vloer met denneuaalden
bestrooide om dien voor hel dansen glad
en effen te maken en het dienstpersoneel
de gemaakte guirlandes aan de palen dei-
koe stallen en langs de balken der zol
dering bevestigde.
Enno hield Frits op den drempel slaan
de. De hals van zijn hemd zal hem van
daag erg nauw.
„Daar, Frits, -dat is ze. Die slanke
met hel vlashaar recht voor je uit, dal:
is ze".
Het glinsterend blonde hoofd van
Trina Döpke en haar wit gezicht dor
ken als een licht uit de - schemering
op. De geheele verschijning deed in haar
keurige netheid en zekerheid aan het
rustige, gelijkmatige schijnsel van een
licht denken Zij beviel Frits goed
„Maar dat is een buitengewoon fijn
meisje. Vooruit, Enno, vooruit."
Maar Enno bleef als een paal op den
drempel staan' Nu bleef ook de zoon
van den schoolmeester staan en volgde
verwonderd Euno's blik, die over Trina
Döpke heenging. Op de afsluiting voor
de koeien stond Anna Graveloh, hield
zich met de linkerhand om de paal vast
en slingerde met haar hoog opgeheven
rechterhand de zware guirlande om den
haak van de balk van de zoldering.
De lijnen van haar volle, lenige ge
stalte waren bevallig, de arm, waarvan
de mouw was neergegleden, was gevuld
en haar oogen schillerden als rijpe
braambessen in het licht van kleine
olielampjes aan de zoldering.
„Is dat niet den ouden Graveloh zijn
dochter?" vroeg Overdiek.
„Ja", antwoordde Enno kortaf. En
zacht. „Ik ben het meisje een extra
dans schuldig."
„Maar vanavond toch niet", ver
maande Frits. „Je hebt nu wel wat ge
wichtigere te doen
In dal oogenblik kwam Wilm Döpke.
de bruidegom, vriendelijk op beiden toe.
„Enno Brinkmeier, Frits Overdiek,
komt binnen Het zal een genoegelijke
avond worden."
Enno stond nog altijd als een stok
Frits gaf hem heimelijk een duw. „Je
moet Trina Döpke nu ten dans vragen.
De muzikanten stemmen al."
(Wiordt vervolgd).