MI»DELBHB«E (0IMA1T.
y/
137° Jaargang.
Maandag
15 Juni.
Uit Stad en. Provincie.
Ingezonden Mededeelingen-
BE «JONG'8
H°. 138.
1914
Der* o our ant verschijnt dagelijks, met uitzondering va* Zon- e* Feestdagen.
Pry's per kwartaal, zoowel voor Middelburg all voor alle plaatien i* Nederla*d tra*co pp. 11.25.
Afzonderlijke nummeri koiten 5 cent.
Advertentiön bij abonnement op voordeelige voorwaarden.
Proipectunen daarvan zijn aan bet bureau te bekomen.
Advertentiön voor het eerstvolgende nummer moeten dei middags vóór
aan bet bureau bezorgd zijn.
Advertentiön 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- sn
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regeli f 1.50elke regel rneoi
20 cent. Beclamei 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiön en reclames, niet afkomstig uit Zealand, betreffende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is gerechtigd het Algemeen Advertentie-Bturea*
A. DE LA HAK An., N.ZVoorbirgwal 866, Amsterdam.
Bij dit nummer behoort een Bijvoegsel.
Zij, die zich tegen 1 Juli
a.s. op ons. blad abonnee-
ren ontvangen de nog in
Juni verschijnende nom-
mers gratis.
Evenredig kiesrecht.
Ingewikkeld zijn alle stelsels van even
redige vertegenwoordiging. En dal van de
Staatscommissie, waarvan we dezer dagen
een samenvatting gaven, eveneens. Boven
dien is het bij ons een nieuwigheid.
We gelooven daarom dat we een groot
aantal Lezers niet zullen beleedigen door
de veronderstelling dat het hun nog niet
precies duidelijk is hoe de verkiezing
volgens dal commissie-stelsel in zijn werk
zal gaan, ook al hebben ze in de groote
bladen het uitvoeriger uiltreksel doorge
lezen Behalve natuurlijk de enkele die
er een studie van maakten.
We zullen daarom trachten, door het
kiezen van een andere volgorde, en door
weglating van uitvoerige beschouwingen
en van details, een overzicht te geven van
het verloop van een verkiezing volgens
dat stelsel. Evenwel met de waarschuwing
voorop, dat ook het uitvoerig uiltreksel
ons nog niet op alle punten duidelijkheid
.heeft verschaft
We bepalen ons eerst tot de verkiezin
gen voor de Tweede Kamer.
Allereerst dan: de candidaatstel-
ling.
Dié geschiedt niet zooals nu mei één
jnaam voor iedere partij in ieder district
De kiesdistricten vervallen, en in de
•plaats daaryan komen achttien kieskrin
gen, de meeste omvallend een heele pro
vincie, behalve de groote of dichtst be
volkte, die er meer tellen.
In iederen kieskring kunnen candida-
tenlijstcn worden ingediend, desnoods
voor de geheele Kamer. Dat wil zeggen,
dat iedere partij een lijst opmaakt van
zooveel candidaten als zij gcwenscht acht.
't Kunnen er 50 of 100 zijn, 't kan er
ook één zijn. Maar als men voor zoo'n
lijst de stemmen in het heele land wil
ophalen, moet men er een in iederen
kieskring indienen, want iedeye kiezer
stemt slechts volgens de lijsten in zijn
kring.
Zooals zoo zal blijken zullen de candi
daten op diie lijsten dienen te Iworden ver
meld in volgorde van hun gewicht voor
•de partij, de leiders voorop en dim de-
anderen, want wanneer het aantal zetels
voor een partij is vastgesteld, worden
die van boven af van iedere lijst afgeteld.
De geloofsbrieven dier candidaten die
nen vooraf onderzocht en goedgekeurd te
worden.
Dan komt het stemmen.
Op het stembureau krijgt de kiezer
een stembiljet waarop de ingediende can-
didabenlijslen zijn afgedrukt Nu heeft hij
één slem En nu wil de minderheid der
commissie dat die eene stem aan het
hoofd van een der lijsten uitgebracht in
eens voor die heele lijst geldt, wat zij een
juiste uitdrukking acht van de juiste ge
dachte dat de verkiezingsstrijd loopt over
beginselen niet over personen
De meerderheid der commissie denkt
daar echter anders over. Ze wil den kie
zer niet eiken prikkel ontnemen om zich
rekenschap te geven niet alleen van de
partij maar ook van den persoon die hij
als afgevaardigde begeert. Op welke wijze
zij dal denkbeeld ten uitvoer wil bréngen,
blijkt echter niet uit het resumé van haar
rapport. Wel lezen we daarin dat zij het
Belgisch stelsel, dal <Jen kiezer de keuze
laat tusschen eon stem bovenaan de lijst
en een slem achter een eandidaat,- welke
slem dan ook voor die lijst telt, gecom
pliceerd vindt.
Na het stemmen het tellen
Het hqofdsliembure.au in iederen kies
kring lelt de biljellen en stelt vast het
aantal stemmen daar uitgebracht voor
elke lijst en op eiken eandidaat, en zendt
die gegevens op naar het Centraal stem
bureau.
En dan vervallen alle kieskringen en
wordt het heele land één kiesdistrict,
daar dit Centraal stembureau alles bij
leen telt en daaruit berekent op hoeveel
zetels iedere partij recht heeft, en welke
candidaten uit iedere partij daarvoor in
aanmerking komen.
Dat is dus het werk der zetelver-
deeling.
Allereerst dient daarvoor uitgemaakt
te worden hoeveel slemmcn"Ven eandi
daat moet hebben om in aanmerking te
I komen, het zg. kiesquotient of kiesdccler.
j Men zou dat getal reeds van te voren
kunnen vaststellen. Maar dan mag het
aantal Kamerleden ook niet vast staan De
i Commissie neemt dan ook het z g. varia-
bel quotient aan, dal bijv. berekend w,ordt
door het totaal aantal uilgebraclrtc stem
men te deelen door hel aantal Kamer
zetels/ dus bij ons door 100.
Een voorbeeld echter niet ontleend
aan het commissie-rapport zal dit het
beste verduidelijken.
Er wordt aan een verkiezing deelgeno
men door drie partijen, die respectieve
lijk 60.000, 36.000 en 24.000 stemmen
uitbrachten, dus totaal 120 000 Deelt
men dit totaal door hét aantal Kamer
zetels, 100, dan krijgt men als kiesdeeler
1200 Deelt men dan 'dit quotient op het
aantal stemmen van iedere partij, dan
blijkt het dat de eerste partij 50, de
tweede 30 en de derde 20 zetels krijgt.
Zóó eenvoudig gaal de zaak echter niet
in de praktijk
We hebben hier getallen genomen die
mooi „uitkwamen" En bovendien is die
regeling niet nauwkeurig en niet billijk
De commissie beveelt het ook in Bel
gië gevolgde stelsel-d'Hont aan voor de
berekening van den kiesdeeler. Dit komt
hierop neer dat hel aantal stemmen van
iedere lijst gedeeld wordt door 1, 2, 3,
4 en 5 enz. En van de op die wijze ver
kregen getallen worden dan zooveel der
hoogste genomen, als l aantal zetels be
draagt. Een voorbeeld zal dit ook duide
lijker maken, ontleend aan het indertijd
verschenen rapport der Lib. Unie:
Gesteld er zijn "5 zetels te bezetten, en
3 lijsten ingediend, die resp. 12000, 6500
en 3500 stemmen verwierven- Past men
op die eindcijfers de bovenvermelde dee
lingen toe door 1, 2, 3, 4 dan krijgt
men
12000 6500 3500
6000 3250 1750
4000 2166 1166
3000 1625 875
Neemt men nu na deze getallen de vijf
hoogste immers er zijn vijf zetels
dan krijgt men 12 000, 6500, 6000, 1000
en 3500, en dan lveeft men dus voor de
eerste partij drie, voor de tweede een en
voor de derde 'één zetel. Dat laagste dier
vijf getallen, 3500, is dus de kiesdeeler.
En nu de a a n w ij z in gwelke ca n-
didaten gekozen zijn.
Hebben alle candidaten van één lijst
gelijke stemmencijfers dan^ou die af-tel-
ling kunnen geschieden naar de volg
orde der candidatenlijsl. Maar door de
gelegenheid aan den kiezer gelaten, om een
(Ier candidaten speciaal aan Le wijzen zal
dat geval zelden zoo ooit voorkomen. (Men
gaat dan aldus te werk.
Natuurlijk zijn de candidaten die het
Kiesquotient behaald hebben, gekozen
Maar het is ook mogelijk dat er op een
Lijst die recht heeft gekregen op tien ze
tels, slechts acht candidaten een stem-
mcncijfer boven liet kiesquotient hebben
verkregen cn twee nïeft
De commissie wil het dan mogelijk ma
ken, om de overtollige stemmen die een
eandidaat van een lijst boven het kies
quotient heeft, over le dragen op ide lager
op dezelfden lijst staanden candidaten, en
zoodoende ook deze hel kiesquotient te
doen halen.
We zullen het nu bij deze eenvoudige
uiteenzetting laten. Er zal nog genoeg
over de bijzonderheden geschreven kun
nen worden.
We willen dan ook maar even aanstip
pen dal zoo'n stelsel geen tusschenlijd-
sche verkiezingen mogelijk maakt, en dat
er dus reeds bij diezelfde verkiezingen
moet worden gezorgd voor plaatsvervan
gers. Dat gaat echter op dezelfde wijze
Voor Prov. Staten en Gemeenteraden
wordt hetzelfde stelsel aanbevolen
Voor de verkiezing der Eerste Kamer
door de Provinciale Staten, waar dus
het aantal kiezers beperkt is, wordt ech
ter geen lijstenstelsel, maar een perso-
sonenslelsel aanbevolen.
Uit Middelburg-
De opening van de zomerzilling der
Provinciale Staten van Zeeland zal dit
jaar plaats hebben op Dinsdag 7 Juli des
avonds te half acht.
De St. Ct. van heden bevat opnieuw
de lijst van hoogstaangeslagenen volgens
art. 111 der kieswet.
Voor Zeeland wijkt deze in zooverre
van de 6 Mei gepubliceerde lijst af. dat
de namen van jhr rar W H. Iloeufft te
Middelburg en van Jan Lindenbergh te
Wemeldinge, vervangen zijn door die van
Jannis Batiste Beca le Groede (geb. 21 Oct
1856 te Breskens) en van Abraham Kot-
vis te Sluis (geb- le Zaamslag 15 Jan
1864).
Het laagste gezamenlijke bedrag van
aanslagen, dat tot de plaatsing leidde
steeg van f 434,31 lot f 417, 945.
Wellicht zal het voor vele lezers
van belang zijn te vernemen dat op ulti
mo Juni vijf tienden van ae aanslagen
in de Personeele Belasting zijn versche
nen en dat, wie zjch voor vervolging
wil vrijwaren mitsdien vóór 1 Juli as
het eerste gedeelte van zijn aanslag,
dienst 1914, moe,t voldoen
Hel succes, verleden jaar tijdens
de tentoonstelling van kleederdrachten
behaald met dc ringrijderijen. heeft het
bestuur van de Vereeniging lot bevor
dcring van het vreemdelingenverkeer in
Walcheren te M i d d e 1 b u r g doen be
sluiten, te grachten ze telken jare te
•herhalen
In Üen loop. van Juli en Augustus
wil dc vereeniging organiseeren vier
ringrijderijen voor landbouwers uit ver-
verschillende dorpen van Walcheren,
liefst op Donderdagen. De besten van de
zen zullen kampen op een vijfden dag,
mogelijk op Koninginnèjaardag of
een daarbij komenden Donderdag.
De Minister van Binnenlandsche za
ken heeft voor deze ringrijderijen wel
willend hel gebruik van het Abdijplein
toegestaan
II. M de Koningin, die verleden jaar
hare groote ingenomenheid met dit echt
Walchersch volksvermaak liet blijken,
heeft een wisselprijs beschikbaar gesteld,
bestaande in een zilveren beker, welke
elk jaar zal worden toegekend aan de
beste rijders uit een der gemeenten.
Het bestuur van Vreemdelingenverkeer
hoopt op deze wijze iels te kunnen doen
voor de instandhouding en opheffing van
deze Walcliersche sport en tevens tot het
behoud van de karakteristieke kleeder
dracht.
- Door den heer Corn. Henning, plio-
lograaf alhier, is een zeer fraaie col
lectie zijner zoo goed geslaagde photo's
het onafhankelijkheids fëest op 5 Mei
jl. aan hel comité voor dit feest aange
boden
De photo s zijn geplakt op moderne
cartons, allen van dezelfde afmeting,
dit plakken geschiedde volgens de nieu
we, zgn. droge methode, dat wil zeggen,
tusschen het carton en het opplak papier
en tusschen dit en de photo worden
stukken gegomd papier gelegd, bij ver
warming plakken deze papieren zeer ge
lijkmatig en soliede aan elkaar.
De op deze wijze behandelde 49 pho
to's zijn keurig verpakt, namelijk in een
fraaie map van oranje kleurig peau dc
Suède, met op de voorzijde een .symbo
lische embleem voorstellende den terug
keer van Walcheren onder de heerschap
pij van Oranje Het ebleem bestaal. uit een
oranjeboom, .inde bladoren waarvan de
wapens zijn aangebracht van Middelburg
en Walcheren, terwijl ami den wortel, de
bron waaruil alle vrijheid voortspruit, hel
wapen dor Nassau's is geteekend Deze
map doet den heer C. W. D'huy, die hem
voor den heer Henning vervaardigde, al
le eer aan. Zaterdagavond heeft de heer
Henning zijn geschenk bij den voorzitter
van liet comité, den lieer L. K. van der
Harst J.J.z. doen bezorgen, die wel de
tolk van liet geheele comité zal zijn ge
weest toen hij verzekerde dit geschenk
op lioogen prijs le stellen
Hoewel liet comité nog geen beslissing
heeft kuhnen nemen, kan men er van
verzekerd zijn. dal de collectie een plaats
zal krijgen, wam- ook 't nageslacht deze
herinnering aan de feesten van 5 Mei
zal kunnen zien.
Toen Ju 1896 een viertal heeren zich
•ercenigdeu tót eene commissie om ge
durende den zomer een viertal concer
ten op Zondagavonden le doen geven
door hel toenmalig muziekkorps' der d;d
schutterij, waren er pessimisten, die deze
concerten een kort bestaan en een spoe-
digen dood toedachten.. Degenen onder
deze personen, die thans nog te
Middelburg wonen, zouden zeker het ver
keerde van hun denkwijze hebben inge
zien als zij gisteren avond in het Schut
tershof waren geweest, wam- nu het
81ste van deze concerten plaats had, dat! tot den bouw van een steigertje aan
evenals de 80 voorafgaande wederom den zuidelijken dijk van den Onrustpol-
druk bezocht was. Wel waren er onder der, ongeveer aan 't einde van de C a in
de veranda eenige stoelen ledig, maar per lands clie havengeul, op voorwaar-
j dit was meer te wijten ami het warme zo- de. dat door de gemeente Wissenkerke
merweer dat meer tot een zitje in den voor een behoorlijk verharden toegangs-
tuin zelf onder de fraaie boomen uitlokte.1 weg zou worden gezorgd De raad nam
I Al deze 80 concerten zijn gedirigeerd die voorwaarde aan en de toegangsweg
door den heer Jan Morks en ook nu had' is sinds eenige dagen in orde Nu is de
deze voor een uitgelezen programma zorg beurt aan de Provincie, zal de hetere
gedragen Voor de pauze kregen wij een i reisgelegenheid op Middelburg nog vóór
vijftal oude bekenden le hooren. waarvan liet booze najaarsweer in orde komen,
de Czardas uit de opera „Der Geisl desj
Wojewoden van I. Grossman, zeker af- Uit Schouwcn-Duiveland
j zonderlijke vermelding verdient i Heden is de nieuwe gemccule-secre-
Na de pauze stonden een viertal nieu- laris P F Wittermans, te Zierikzee
we nummers op het programma, waarvan, in de raadsvergadering beëedigd cn ge-
vooral Bruxelleis ,soio voor cornel a pis- installeerd.
ton van O. Batifort cn niet minder dc fan
tasie uit de operette „Puppchen" van J
Gilbert zeer in den smaak riolen, al was
over liet algemeen een warmer applaus
zeker een betere belooning voor de uil-
stekende vertolking geweest. Een op
gewekt toegiftje sloot den genotvollen
avond.
Naar wij uit goede bron vernemen
is de gezondheidstoestand van den bur
gemeesler onzer gemeente den laatsten
tijd steeds vooruitgaande.
De officieele opening van de hls-
fabriek Walcheren aan de Loskade al
hier is bepaald op Woensdag a.s. des
namiddags te drie uur
Dat ook Middelburg niet vrij is van
baldadige jeugd, bleek weer hedenmiddag
toen een club van ongeveer tien jongens
bezig was de muziekienL op het Molen
water met steeneu te bombardeeren. Aan
een per rijwiel surveilleerenden agent
van politie gerukte het een der bij zijn
komst wegvluchtende- jongens le achter
halen en zijn naam op te nemen
L'il de thans zoo keurig aangelegde
perkjes rond de tent zijn ook weder een
paar bloemen vernield, van welke ver
nieling de daders oubekeud zijn.
De agent Van politie Moerland, die in
den nacht van 3 op 4 Juni alhier bij
de arrestatie van een man, ernstig aan
hel oog werd verwond, is in zooverre
hersteld, dat hij heden weder in dienst
kon komen; hij bevindt zich echter nog
sLeeds onder dokters handen.
In den nacht van Zaterdag op Zon
dag lag in de Langeviele a Th i e r om
omstreeks hall" drie een vrouw te ker
men Een agent van polilie. die hier van
kennis kreeg ontdekte dat men hier te
doen had met een 25-jarige ongehuwde
vrouw, die op straal moeder was gewor
den De hulp van een dokter werd onmid
dellijk ingeroepen en op diens last werd
de vrouw en haar kind direct per polilic-
brancard naar het Gasthuis overgebracht
Uil Zeeuwse li-V laanderen W D
Hij liet onweer van Zaterdagmiddag
is een 2-jarig paard in de wei van J.
Risseeuw Luteiju le Cadzand door den
bliksem getroffen en gedood
- Zondagnamiddag, ongeveer vier urn-
zijn de leden, ongeveer Iruchlig heeren
en dames, van het „Willemsfonds., te
Cadzand aangekomen, om het aange
kondigde bezoek aan deze gemeente te
brengen
De burgemeester, wethouders en se
cretaris waren aanwezig om de leden
té ontvangen
Na de kom der gemeente en de openbare
lagere school bezichtigd te hebben gin
gen de leden weder per extra tram
naar Oostburg en vandaar naar hunne
woonplaatsen terug
Uit iVlisslngen.
Dc „Administrateur de Bats de
„Walcheren" en de „W'ilford" brachten
te V1 i s s i ng e n gisteren een groot aan
tal Belgen aan.
Met een muziekkorps aan het hoofd
dat spelende door de stad trok, werd een
bezoek aan dc Belgische loodsensocieleit
gebracht, terwijl ook op hel strand een
gezellige drukte hcerschte. Om 5 uur
werd de terugtocht weder aanvaard.
Uit Zuid-Beveland.
Tot onderbrandmeester te s II e e r-
A b t s k e r k e is door B. en W. in de va
cature M. Dekker benoemd de heer J.
Nieuwenhuizo aldaar.
Door Burg. en Weth. van 's LI e e r-
Abtskegke is dc stemming voor den
gemeenteraad aldaar, wegens periodieke
aftreding van de heeren C Mcijaard Jz.
en W. van Liere, bepaald op Zaterdag 11
Juli en de evciitueele herstemming op 18
Juli d. a v.
Hel bestuur van den polder B o r s-
scle benoemde in zijn Zaterdagmiddag
gehouden vergadering uil tien sollicitan
ten tot wegwerker Jacob Leys op een
salaris van 'f 360 ,s jaars
Het leveren van 250 M8 grind werd
gegund aan den schipper W Oosse te
Sliedreclit 5 f 2.33 per M®, vrij op den
wal
Op het verzoek van de schippersver.
..Schullevaerlol het stalionneeren van
een sloom- of molordeciaratieboot te
Bath, werd van den Minister van Finan
ciën een afwijzende beschikking onlvan-
Ult Noord-Beveland.
In de jongste vergadering der Pro
vinciale Staten van Zeeland is besloten
HAGELSLAG-
CHOCOIAI>E
voop de botepbieunn
LAND VERHUIZENDE GLAZEN
MAKERS
Een merkwaardig verschijnsel is in de
laatste twee dagen in liet Westen van
ons land merkbaar geweest Mogelijk was
het in liet Oosten ook le zien. maar
daar welen we niet van.
Bij milliarden zijn Zaterdag en Zondag
de glazenmakers, sparreboulon, hreede
waternymphen of hoc men die dieren
anders wil noemen, voorbijgetrokkenDe
dieren scholen niet, zooals anders, in alle
richtingen door de lucht, maar vlogen
gestaag aan ongeveer in de richting
Zuid-Noord.
Gister was het hier op het eiland zeer
duidelijk waar te nemen, vooral ?s mid
dags. Ook uil N -Beveland wordt ons een
dergelijk bericht gemeld, daar vlogen
echter vooral in de morgenuren groote
zwermen voorbij. Van Zuid-Beveland kre
gen we bericht uit Borssele, dal daar
reeds Zaterdag miltioenen van die diertjes
passeerden in zwermen die soms zeker
een breedte hadden van 100 nieter. En
in de ..Bergen op Z. Crllezen we dat
ook daar Zaterdag de groote zwermen
glazenmakers aller aandacht trokken.
Van iemand die gister in Schevcniugen
vertoefde, hoorden we dal in de duinen
hem hel verschijnsel was opgevallen.
Waar komen die milliarden dieren van
daan
En wat is de oorzaak van dezen trek*
De verhuizing in ontzaglijke massa's is
een eigenaardigheid die deze dieren meer
verlooncn. Een jaar of zes geleden heeft
men het ook waargenomen Maar de re
den er van weet men niet. Of kan iemand
ons die melden."?
Een onzer correspondenten oppert het
vermoeden dal de buitengewoon lage
temperatuur iii Frankrijk en Zuidelijk
België in. de voorafgaande week cr de
oorzaak van is.
Onwillekeurig vraagt men zich af wat
er van de gewassen terecht zal komen
in de streek waar deze millioenen-zwerm
ten slotte zijn trek slaakt
KERKNIEUWS.
In de N. H Gem. te Nieuw en
St. Joosland is Zondagmorgen ds. Tj.
Tak bevestigd door ds. II. Kwint uit
Utrecht. Deze had daarvoor tot tekst ge-