MIDDEIiBUMSCHE COMMIT.
w
1914
Maandag
25 Mei.
Mr. i2i.
iS7e Jaargang.
Dezo oouiant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en. Feestdagen.
P«ijt per kwartaal, zoowel voor Middelburg all voor alle plaatien in Nederland franco pp. x 1.25,
Afzonderlijke nnmmeri kosten 5 cent.
Advertentiön bij abonnement op voordeelige voorwaarden.
Proipeetunen daarvan zijn aan bet bureau te bekomen.
Advertentiön voor bet eerstvolgende nummer moeten des middags vóór n uur
aan bet bureau bezorgd zijn.
Advertentiön 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50'; elke regel mem
20 cent. Beclamei 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemen.;
Tot de plaatsing van advertentiön en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffend*
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is gerechtigd het Algemeen Advertentle-BurenQ
A. DE LA HAR An., K.Z. Voorburgwal 266, Amsterdam.
Bij dit nummer behoort een Bijvoegsel.
Meer vertrokken dan
Het verschijnsel waarop we dezer dagen
de aandacht vestigden, nl. dat Zeeland
ieder jaar meer personen ziet vertrekken
dan dat er zich vestigen, verdient nog
een nadere beschouwing, en wel in ver
band met den loop der bevolking in de
rest van ons land.
Reeds eenige dagen vóór we dat arti
kel schreven, hadden we aan de hand
van een in de Staatscourant van 9 Mei
opgenomen statistiek meegedeeld dat dit
verschijnsel zich in alle provincies voor
doet, met uitzondering van Noord-Hol
land, Zuid-Holland en Limburg.
We hebben die statistiek nog eens
voor den dag gehaald, en daaruit bere
kend welk verhoudingscijfer per duizend
inwoners iedere provincie aan winst of
verlies, door verschil tusschen vertreken
vestiging opleverde. En we kwamen toen
tot bet volgende resultaat
Verschil tusschen vestiging
totaal
2100
3050
1650
1218
2194
2210
418
349
en vertrek
per duizend
49
4.09
3.38
3.33
2.3
0.89
-f- 2.86
3.97
4- 14.5
Zeeland
Friesland
Groningen
Utrecht
N.-Brabant
Gelderland
Drenthe
Overijssel
Z.-Holland -f 4132
N.-Holland -f 4591
Limburg -J- 5193
Wie wil, kan uit dezen tabel de schrale
troost balen, dat Zeeland niet alleen
staat. Maar die troost wordt nog schraler,
als men er op let dat we in verhouding
bet grootste verlies aanwijzen, en met
Friesland zelfs ver bij de anderen voor
zgn.
Dat Limburg zoo'n bijzonder hoog
winstcijfer aanwijst, is vermoedelijk te
danken aan den zich daar ontwikke
lenden mijnbouw. Maar daar vestigde zich
ook een groot contigent buitenlanders, en
dat reeds versterkt de in ons eerste arti
kel uitgesproken meening dat de groote
stroom van de binnenslands zich ver
plaatsende bevolking terecht komt in de
groote steden van Zuid- en Noord-
Holland.
Dat wordt echter nog duidelijker, als
men in de bovengenoemde statistiek uit
de Staatscourant de verhondingscijfers
berekent voor de gemeenten, gegroepeerd
naar bet aantal inwoners.
Verschil vertrek en
vestiging
totaal per duizend
Gemeente met meer
dan d 00.000 inw. -f- 6748
50.000—100.000 1203
20.001—50.000 1482
5.001—20.000 -f 293
5000 en minder 3629
Het merkwaardige verschijnsel dat de
gemeenten van 5 tot 20.000 inwoners uog
een klein winstje aanwijzen doet ver
moeden dat bier toevallige omstandig
heden toe bijdroegen misschien maar
't is een vermoeden dat 'wij niet kunnen
controleeren droeg hiertoe bij de
vestiging der mijnkolouies in de kleine
gemeenten van Zuid-Limburg.
Maar overigens is het algemeene ver-
scbijusel duidelijk alleen de allergrootste
steden winnen. Zelfs verliezen die van
50 tot 100.000 inwoners in verhouding
nog meer dan de plattelands gemeenten.
Van de 31 gemeenten boven de
20.000 inwoners bad in achttien
meer vertrek dau vestiging plaats, (nl. in
Ame'sfoort, Arnhem, Breda, Delft, Dor
drecht. Eramen, Gouda, Groningen, 'sHer-
togenbosch, Hilversum, Leiden, Maastricht,
Nijmegen, Schiedam. Utrecht, Viaardingen
Vlissingen en Zwolle.)
Een dier gemeenten, Utrecht, 'behoort
zelfs tot die van meer dan 100.000 in
woners, en toch zag het 238 personen
meer vertrekken dan er zich vestigden.
En van de andere drie gemeenten van
do rubriek van meer dan 100.000 in-
4.65
3.13
2.29
0.16
2.02
woners kan Amsterdam slechts bogen op
bet geringe cijfer van 382 meor komenden
dan gaanden.
De twee groote slokoppen waren
Rotterdam met een meerder toevloed
van 3650 personen boven vertrek, en
'sGravenhage met een dergelijk cij'
fer van 3117.
Dat is dus ten 1e de stad met de zich
steeds uitbreidende havenbeweging, die
aldoor meer arbeiders noodig beeft, of
althans lokt, en ten 2° de stad van de
renteniers en gepensionneerden.
Daaruit blijkt tevens bet onhoudbare
vau de zeer oppervlakkige bewering van
bet socialistisch orgaan in ons gewest,
dat het vertrek uit Zeeland heel gemak
kelijk meende te kunnen verklaren uit
de lage loonen.
Natuurlijk speelt de loonkwestie een
rol. Maar zij is slecbts één van een groot
aantal factoren, die dit verschijnsel doen
ontstaan. Alleen reeds bet feit dat het
wegtrekken uit de steden van 20100.000
inwoners in verhouding grooter is dan
uit de kleinere plattelandsgemeenten met
hun lage loonen vau de landarbeiders,
toont dit reeds voldoende aan.
De toevloed naar Den Haag heeft
bovendien niets met de loonkwestie te
maken. En of zij die naar Rotterdam
verhuisden, daar het nu zooveel beter
hebben dan in de kleinere gemeenten,
gelet op het veel duurdere leven, is ook
nog zeer betwijfelbaar.
Men heeft bier eenvoudig te doen met
het over de heele wereld merkbare ver
schijnsel van den trek naar de groote
bevolkingscentra.
In ons kleine land zijn we gewend
alle steden boven de 50 000 inwoners tot
de groote te rekenen. Eu daarom treft
het ons nu als iets bijzonders dat ook die
verliezen In het buitenland zon men
daarom echter lachen. Het is een alge
meen verschijnsel, en juist omdat men in
onze omgeving vaak allerlei bijzondere
redenen voor vertrek hoort aanvoeren,
mag ook wel eens de aandacht op dat
algemeene gevestigd worden.
Het is echter jammer dat Zeeland er
zoo'n groot aandeel in heeft. Hoeveel
neringdoenden kunnen leven van de ruim
2000 welke we nu reeds eenige jaren
achtereen verliezen
Back to the country Terug naar
het land, is een politieke lens in Enge
land. Het is echter gemakkelijker gezegd,
dan verkregen.
Binnenland.
VRIJZ. DEMOCR. BOND.
De tweede dag van de te Amsterdam
gehouden algemeene vergadering van den
Vrijz. Dem Bond was voor een groot
deel gewijd aan het rapport der commis
sie voor den rechtstoestand van ambtena
ren, en aan door liaai- opgestelde uit
voerige vragenlijst. Het onderwerp werd
ingeleid door een rede van mr. E. Fok
ker, en verschillende sprekers voerden er
over het woord. Maar een beslissing over
de vraagpunten werd nog niet genomen.
Do hoofdpunten zullen ter behandeling
aan de afdeelingen worden voorgelegd.
Het hoofdbestuur aanvaardde voorts de
door de afd. Zaandam voorgestelde op
dracht om een commissie te benoemen
die heeft te onderzoeken welke wijziging
van art. 21 der Lager onderwijswet (hoof-
denkweslie) de meest gewenschle is
Aan .het slot bracht de vergadering een
geestdriftige ovatie aan den aftredenden
voorzitter, den heer Herman Snijders. De
heer Bos herinnerde er aan dat hij twaalf
jaar lid van het hoofdbestuur en de vader
van den Bond was. Mevr. Mansfeldbood
namens de vrouwelijke leden van den
Bond bloemen aan mevr. Snijders aan.
Is de heer Snijders de vader van de
partij genoemd, zij is de partij-moeder,
zonder wier medewerking Herman Snij
ders niet voor den Bond kon geweest zijn
wal hij nu voor haar was.
Dit Stad en Frofincie.
Uit Middelburg.
We ontvingen een ingezonden stuk
van een schipper die zich beklaagde over
de groote moeilijkheid voor hem en zijn
vakgenooten om te M i d d e 1 b u r g drink
water te krijgen. De automaat op de Los-
kade is reeds geruimen tijd afgesloten,
en bijzondere levering geschiedt slechts
voor minstens een kubieken meter A f 1
een hoeveelheid die veel schippers niet
kunnen bergen.
Naar aanleiding van dit schrijven heb
ben we informaties ingewonnen en ver
namen toen dat de automaat afgesloten
moest worden omdat zij bijna dagelijks
werd stuk gemaakt door straatjongens.
Men deelde ons echter tevens mee, dal
een nieuwe regeling in voorbereiding is,
en dal binnen zeer korten tijd de schip
pers zich weer zonder veel moeite en
kosten van drinkwater zullen kunnen
voorzien We meenen daarom in plaats
van de opneming van dal stuk met deze
meedeeling te kunnen volstaan
Ingezonden Medcdeelïngen.
Vergeet niet de aankomst van de
Wereld Circus HERMANN ALTHOFF
te gaan zien op Woensdag morgen 8 uur.
Duizenden toeschouwers woonden in
verschillende plaatsen van Holland de
aankomst van den extra trein bij.
Op de gasfabriek alhier is voor
de stokers Zondagsrust ingevoerd Des
Zondags wordt van 7 uur des morgens
tot 7 uur des avonds geen gas bijgemaakt.
Gezorgd wordt dal voor dien tijd gas vol
doende in voorraad is, hetgeen met het
oog op den stilstand van fabrieken enz.
zéér wel mogelijk is.
Gistermiddag om twaalf uur maakte
hel arbeiders muzf kgezelschap „Excel
sior" een muzikale wandeling door de
stad. Het korps vertrok van „de Vooruit
in de Nieuwstraat en verder ging bet
door Lange- en Korte Delft, Dam, Rotler-
damsche Kade, Nederstraat ,in welke
straat geen muziek werd gemaakt uit pië
teit jegens een familie, die een dezer
dagen een droevig verlies leed, Bree-
straat, Brakslraat, Singefstraat, Koepoort-
straat, Zuidsingel,, Bree, Wagenaarstraat,
Hofplein, Noordstraat, Markt, Langeviele,
Lange Geeve, Kalvermarkt, Koestraat, Var-
kensmarlct, Hoogstraat, Nieuwe Haven en
Kaden naai' de Nieuwstraat terug, waar te
een uur „de Vooruit" weaer werd be
reikt.
De Spanjaardstraaf, eerst iu de route
opgenomen, werd vermeden, omdat al
daar een ernstige zieke woont.
Gedurende den geheeleu weg liet het
korps vroolijke marschen hooren en was
het vergezeld van veel belangstellenden,
terwijl het ook bij het doortrekken der
straten veel bekijks had.
Het is nacht, in de stad is alles
rustig, slechts diegenen, die gewoon zijn
Zaterdagsavonds lang op te blijven, heb
ben hun bed nog niet opgezocht, maar hij
de meesten onzer stadgenooten is alles
in rust. Zoo ook bij een der bewoner^
van een der hoofdstraten, maar plotseling
wordt men opgeschrikt door leven in
den tuin, juist als of iemand over dei
schuiling klimt, fluks de politie gewaar
schuwd, en natuurlijk is de heilige Her
mandad onmiddellijk op haar post en be
treedt zonder aarzelen den tuin om den
ongewenschten gast te verwijderen, een,
eleclnsche zaklantaarn komt er bij te pas,
men zoekt in het gras, onder struiken tot
plotseling de twee - ja schrik niet lezers
er waren twee inbrekers opspringen
en met een sprong weder op de schutting
en .spoedig aan de (andere zijde verdwenen
waren, zonder dal het gelukte hen te grij
pen, herkend waren zij echter wel, het
warén tweegroote ratten. De politie
zonder arrestanten af, de bewoners weer
ter ruste. En dit gebeurde in den nacht
van 23 op 24 Mei in onze goede stad
Middelburg.
In den naelit van Zaterdag op Zon
dag constateerde een agent van politie
in de Korte Noordslraat een sterke brand
lucht. Een onderzoek wees uil dat, men
bij den bakker de Wolf bosschen hout
op den oven te drogen had gelegd, welke
vlam hadden gevat. Met een paar emmers
water werden zij gebluscht.
- Gisteren middag kwam een. reizend
koopman zekere V., ongevraagd in den
winkel van de firma P. aan den Langen
Burg binnen, een geroepen agent van po
litie nam den man mede naar het stad
huis, waar hij zich uiterst brutaal aanstel
de, op de waag wal hij in den winkel,
moest doen, verkoos hij geen inlichtin
gen te geven, waarop hij tijdelijk in be
waring werd gesteld. De man had vergun
ning om hier een paar dagen te venten.
Begrijpelijk is het zeker dat deze vergun
ning direct werd ingetrokken
Gisterenavond is alhier weder
om een rijwiel ontvreemd, ten nadeele
van W. G., die dit eenige oogenblikken
voor een café had geplaatst.
Naar men ons meedeelt blijkt de be
langstelling voor de door de firma den
Boer voorgenomen uitgaaf van een herin-
neringsalbum aan het feest van 5 Mei jl.
vooralsnog te gering om lot die uitgaaf
le besluiten. Komt hierin geen verande
ring dan. zal de firma genoodzaakt zijn
haar plan te laten varen, iels wat zeker
in menig opzicht te betreuren zou zijn
Zooals wij reeds gemeld hebben
komt het circus Hermann Althoff Woens
dagmorgen alhier aan Om 5 uur ver
trekt die extratrein uit Breda en men
hoopt reeds om 8 uur hier te zijn. Het
opzetten van de tent geschiedt zoosnel,!
dat *s avonds reeds dc eerste voorstelling
wordt gegeven.
Naar wij vernemen is de tent dusdanig
ingericht, dal alle bezoekers een goed
overzicht htebben. De verplichting om
een programma te koopen bestaal bij
dit circus niet, terwijl voor houders van
vrijkaarten genummerde plaatsen wor
den gereserveerd, zoodat zij niet aan
onaangenaamheden bloot zullen staan,
Tn de Vrijdag ƒ.1. gehouden verga
dering van ingelanden van den Vliete-
polder werd als gezworen herbenoemd
dc heer Ab. W Geluk.
Dc Rïppolder zal overgaan tot verhar
ding van den dijk tusschen de polders
Maria en Anna Friso, bij de hofstede van
G. Janse.
De Thoornpolder besloot tot den aan
leg, in 1915, van een grindbaan op den
Molenweg, het Groene wegje en den
dwarsweg van daar naar den grindweg op
den dijk van den Vlietepolcler.
Uit Schonwen-D ui vel and.
Tot gemeente-ontvanger le EIle-
rn eet is benoemd de heer A Hubregtse,
brievengaarder
Naar men ons uit Rcncsse meldt
bestaat de voordracht voor gezworen in
den polder den Oosloreii Ban van Schou
wen uit de heeren: N. G. Fasol, C. J Koo-
man, 'beiden te Renesse en J W. Goemans
le Noordwelle.
Uit Tholen
Te Oud Vossemeer zijn in de
laatste jaren voor dc verzwaring en
verhooging van de zeedijken van de
schorren zeker 60 5 70 duizend M° grond
geroofd; een doelmatige bewerking en be
handeling dier aanwassen in de Een
dracht veroorzaken dat ze weer zeer snel
zooals die bij vroeger hier geweest zijnde aangroeien en doen verwachten, dat ze
circus wel het geval is geweest. weer spoedig de oude hoogte zullen
Uit Walcheren.
Aan het te Souburg le houden
festival op 17 Juni a. ter gelegenheid van
het 25-jar:g bestaan der zangvereeniging
„Uitsp. door fnsp aldaar, zullen deelne
men 11 zanggezeJschappen. Het feest zal
worden opgeluisterd door het muziek
korps uit Rittliem, dat des avonds ook
concerten zal geven op Oost- en op West-
Souburg.
Uit Z u i d-B e v e 1 a n d.
Hedenmorgen heeft hef personeel
van de automobiel- en rijwielzaak dei-
firma Domimcus en Lindenbergh te
Goes den arbeid neergelegd wegens het
niet inwilligen van den eïsch van het per
soneel om een vrijen Zaterdagmiddag te
schenken, nl. aan één van het personeel
voor de garage en uit de rijwielwerkplaats
Waai' voor de garage per week 9 uur
meer arbeid gevorderd werd, dan voor
heen, wensehfe het personeel ter tege
moetkoming een vrijen Zaterdagmiddag
voor één persoon en de werklieden in de
afdeeling voor rijwielen, aan wie echter
geen langeren arbeidsduur was opgelegd,
wenschten nu ook dat een hunner om de
3 weken een vrijen Zaterdagmiddag be
kwam.
- In de Vrijdag gehouden raadszit
ting van Ho ede kens kerke, waarin
alle leden tegenwoordig waren en die
hoofdzakelijk gewijd was aan de wijziging
der gemeente-begrooting 1914 werd een
oorstei van wethouder Verneek om de
jaarwedde van den gemeenle-veldwacli-
ter met ingang van 1 Januari j.l. mei
f 100 te verhoogen verworpen met 2 te
gen 3 stemmen en 2 onthoudingen van
stemming.
Voorsteller was van meening, dat het
niet aanging een veldwachter die een
jaarwedde van f 550 geniet, maar even
tjes f 110 voor pensioensbijdragen gedu
rende 10 achtereenvolgende jaren te doen
betalen.
Dc meerderheid dacht er blijkbaar an
ders over. terwijl zelfs één der vroede
vaderen de positie van den veldwachter
nog zoo onaardig niet vond, nu hij maar
één kind meer thuis had.
Over de overige gemeente-ambtenaren
werd verder geen discussie gevoerd, zoo
dat liier een toestand als nu ïs geschapen,
waarbij de ambtenaren van de gemeente
voor hun pensioen en voor hunne wedu
wen en weezen een bijdrage hebben te
betalen varieerendc tusschen een vijfde
en een negende van hunne jaarwedden.
Door het hoofdbestuur der Schippers-
vereeniging „Schuttevaer" is aan de be
voegde autoriteit een adres gericht met
het verzoek zoo mogelijk in de sluizen
te Hans weert een voldoend aantai
verhaalpotten of pennen le doen aan
brengen, (Sch.)
Uit Noord-Beveland.
- Te Wissenkerkc is Zondag j.l
overleden de heer Jac. de Jooff Tliz., lid
van den raad dier gemeente. In 't begin
dezer maand vertrok het raadslid J. M
Mareusse naar elders, zoodat eerlang in
beide vacatures moet worden voorzien.
terugkrijgen.
Uit Zeeuwseh-Vlaanderen O. D.
Vrijdagavond werd in het gymnastiek
lokaal der hoogere burgerschool le Neu
zen door den heer Balfort, inspecteur in
de tweede afdeeling voor de lichame
lijke opvoeding, eene lezing gehouden
over de lichamelijke opvoeding, waarbij
hij wees op Engeland, waar de lichame
lijke .opvoeding op zoo'n hoogen trap
slaat, en op de positie die deze natie in
de wereld heeft weten te veroveren.
Hij deelde ten slotte mede welke maat
regelen thans door de regeering reeds
zijn genomen, om de lichamelijke op
voeding der jongelieden te bevorderen,
hoe voor onderwijzers die in het bezit
zijn der akte vrije- en orde-oefeningen
der gymnastiek de gelegenheid is open
gesteld tot het behalen van een diploma,
om op te treden als leider van open
luchtspelen, voor jongelieden tot den leef
tijd van 20 jaar en onder welke voor
waarden zij daarvoor een belooning kun
nen erlangen Hij deelde ook mede dat de
heer Duizendstra, leeraar in de gym
nastiek aan de hoogere burgerschool
te Neuzen bereid was een cursus te hou
den voor hel behalen van voornoemd
diploma.
De vergadering, die geleid werd door
den burgemeester, werd bijgewoond door
raadsleden, leden der schoolcommissie,
directeur en leeraren van de hoogere bur
gerschool en verschillende hoofden van
scholen en onderwijzers
Bij de gelegenheid tot het stellen van
vragen werd door den hoer De Groot,
hoofd van school C, in het verband der
rede gewezen op het ontbreken van een
gymnastieklokaal bij dc openbare scholen,
waardoor daaraan meestal geen gelegen
heid bestaat tot het geven van vrije- en
orde-oefeningen, in verband met jaar
getijde of weersgesteldheid Hij meende
dat die oefeningen zeer ten goede zouden
den werken, om voor te bereiden het
door den heer Balforl besproken onder
wijs aan jonge lieden Hij verzocht den
burgemeester de gelegenheid voor het
geregeld geven van de vrije- en orde-oefe
ningen door hel beschikbaar stellen van
een lokaal, voor de hoogste klassen zoo
mogelijk onder geheel bevoegde leiding,
te willen bevorderen.
De burgemeester verklaarde, voor zoo-
.ver het van hem afhangt, aan dal denk
beeld steun te willen verleenen.
In de Vrijdag te Axel gehouden
raadsvergadering werd het college van
B. en W. gemachtigd inlichtingen om
trent een politie-liond in le winnen, ten
einde een volgende vergadering met een
voorstel tot aanschaffing van een politie
hond te komen.
Uit Zeeuwse h-V laanderen W. D.
Den nieuwbenoemden opzichter bij
den Rijkswaterstaat. A. Leenhouts Jz. te
Schoondijke, is met 1 Juni as. den
Hoek van Holland als standplaats aan
wezen.
- Het bestuur van de Kon. Kantwerk
school „Koningfn Sophie der Nederlan
den" te Sluis besloot onlangs bij ge
legenheid van het bezoek vanhet Deen-