L L>' <$<py BIJVOEGSEL In Middelburg vóór honderd jaar. FEUILLETON. De Ziel van Margaret Rand. Binnenland. Ingezonden Hededeelingep. Triumfl nog eens, o blijde dag! Komt burgers! 't vorige vergeten, Ons, aan Oranjes eisch, gekweten! Op dat de Ëendragt sterken mag. Triumtl Triumf! Oranje leev! 'I Bestuur van 'l Land in edele handen, Wij, duur verpand aan Godsdienstbanden. En deugd, ons 't beeld der vad'ren geev' 1 't Is hcelemaal niet mooi. Maar och, wal doel dat er toe? 't Was een afblazing van sloom onder hoogen druk. Er was haast bij. liet moest zoo gauw en zoo luid mogelijk gezegd worden Er was geen lijd voor mooie gedichten. Het moest eruil, zoo in eens, en dan dadelijk op de pers, en dan op een blaadje papier naar het publiek. Wat hier boven slaat zijn twee cou pletten uit „W al c her en's Dank- en Juichtoon bij verlossing en algemcc- nen vrede in Grasmaand 1811", door P. F. Loysen. Maar het is een staaltje vau een massa andere verlossingspoëzie. Er is hier in Middelburg toen veel stoom afgeblazenin rijm, om een ietwat gewaagde beeldspraak te gebrui ken. De „Middelburgsehe Courant" van die dagen, 26 April in zijn ouden vorm herleefd, levert daarvan typische staal tjes in zijn advertentie-rubriek. Het bo vengenoemde gedicht van Loysen was nog een boekje en kostte drie stuivers. Maar groot was 't aantal stuivers-gedich ten als we ze zoo noemen mogen. 'I Begon al loen de omkeer in Frank rijk al voltooid was, maar de Fransche bezetting nog op Walcheren was. In het nummer der Midd. Crt. van 26 April le zen we bijv N B Hedenmorgen 10 uur wordt bij den boekverkooper J. Moens in de St. Geertruidstraat (Segeerstraat) en verder alom uitgegeven„F. e r- bazuin op den vrede", door J. Vermeulen Duivenée, in folio, a één stuiver. Zoo'n titel duidde ook nog geen contra bande aan. Op den vrede mocht toch ieder bazuinen. Vrijmoediger was echter de volgende aankondiging in 't nummer van 3 Mei Een woord aan m ij n s t a d- genooten door J, C. van Geelkerken, alsmede een Oranje-snuifje, aangeboden aan Napoleon door de Nederlandsche Maagd der Vrijheid, beiden in folio een stuiver ieder worden uitgegeven bij den boekver kooper J. Moens, St. Geerlruidslraal. En daarna kwamen er nog veel meer Na <ie hierboven geplaatste aanhaling zal de lezer ons wel den tekst sparen We zouden die trouwens niet kunnen geven, want 't zijn ware ééndagsvliegen geweest. Zelfs in de Provinciale Bibliotheek vindt men slechts enkele terug. Maar uil die ad vertenties halen we nog aan: Holland sc he Heiig roet aan de verloste Ze-e uwen, op de wijze van Wilhelmus van Nassauwen, bij den boekhandelaar van Benlhem één stui ver; B ij d r a g e (er opwekking van mijne Land- en Stadgenoolen bij de Gewigtige gebeurtenissen onzer Dagen, een dicht (Nadruk verboden). L. I. MEADE. 49). Charlotte stond op en begaf zich naar het raam. Clair zag, dat zij met haar woorden indruk liad gemaakt en besloot het ijzer te smeden, nu het heet was. Wij zullen mevrouw Rand buiten deze zaak laten, zei Charlotte op haar koelsten toon. Zij heeft natuurlijk haai redenen waarom zij van jou geen goed getuigenis wil geven. Ik wensch mij daar mee niet te bemoeien. Het spijt mij, maar ik weet niet, wat ik voor je ltau doen. Kunt u niet begrijpen, juffrouw, wat het voor iemand in mijn omstan digheden wil zeggen geen referenties te hebben? Dat beteekent dat ik steeds meer aan lager wal zal geraken, moge lijk nog eens op de straat eindig en dat dileen omdat ik, om zoo le zeggen, mijn plicht heb gedaan Zeg dal niet. Het was volstrekt niet je plicht om op slinksche wijze een groote som geids van je meesteres te eischen. Clair trok haar schouders op. stuk door C. Schutters, uitgegeven door Van Benthem, k 4 stuivers; Drie zangen de ware Vrienden des Vredes toegewijd, als. 1. De val van Nap. Buonaparte, II Afscheid van Frank- ijk en deszelfs Volk door N. Buonaparle bij zijn vertrek naai- Elba, en lil. Over denking van Buonaparte bij zijne aan komst op Elba, uitgegeven door Van de Sande, voor 3 stuivers, Op den Vrede en aanstaanden Dankdag, door N. J. A. Liere, bij van Benlhem i\ 1 stuiver; Vreugdezang bij den val des Ti- rans en de Verlossing van Walcheren door den Predikant van Deinse i\ 3 stui vers, en Aan Napoleon in December 1813 en 17 April 1814, 1/2 st., beiden bij de Wed. J. Abrahams Sc Zoon en H. A Abra hams. Enz. Enz. Enz. We halen die aankondigingen niet al leen aan om de curieuse titels, Het uit geven dier ontboezemingen toch is zoo'11 sterk bewijs van het gevoel van verlich ting. In het redactioneel gedeelte der cou- •ant vindt men daar niet veel van. De journalistiek was toen zoo geheel anders. En bovendien Waren de Franschen er no^ zoo lang Eerst in het nummer van 3 MeT*" den lsten dier maand was liet weg trekken der troepen begonnen durfde de courant gewagen van de groote vreug de der burgerij toen 17 April de lijding van den vrede officieel bevestigd werd. Maar hel was ook eerst 30 April, toen' 's avonds de Fransche vlag van den toren afgenomen, en de Hollandsche vlag daar voor in de plaqls werd gesteld. „Zulks geschiedde onder het spelön der klok ken, lei-wijl een fraai muzijk zich voor hel Stadhuis deed hooren." Toen verschenen ook elders in de heele stad de Hollandsche en Oranje- laggen, en op verscheiden plaatsen der stad werden toen reeds eerebogen opge richt. En dat groeide tot een versiering der heele stad voor den intocht van de commissarissen-generaal op 5 Mei. Maar ddarover hebben we vroeger al meedcelingen gepubliceerd, en we zullen er nu ook niets meer van zeggen, om dat d i e gebeurtenis Dinsdag herhaald wordt, zoodat men haar zal kunnen e n. 'I Ts ons nu te doen om feilen waaruit de stemming der Middelburgers van 1811 sprak. De lezer weet het reeas dien dag was er groot feest. „Nimmer zag inen in deze stad zulk een algemcene blijdschap on deelnemende vreugde", schreef de courant. Gedeeltelijk was hel een officieel Teest binnenshuis door een diner bij bur gemeester Byleveld waar ook des avonds ,een aanzienlijk gezelschap vergaderd was." Maar voor de rest op straat. En liad dien avond de illuminatie van het stadhuis door liet winderige en re genachtige weer „geen gewenschte uil werking", de burgers vergenoegden zich den heelen avond „met het afsteken van voetzoekers en andere vuurwerken, en de vreugdebelooning over de gelukkige omwending van zaken duurde tot iaat in den nacht." Alles was blijkbaar le spoedig ge schied. voor een illuminatie in de heele stad, waul die had eerst na een mis- lukkig op den volgenden avond twee dagen laler plaats, en toen getuigde de courant dat „de heele siad zeer fraai en op verscheidene plaatsen met zeer vecl smaak verlicht was". Maar de feeststemming zat er in, en bleef er in, nog de heele maand door, getuige de aankondiging tegen 31 Mei, „ter gelegenheid van den zoo ge- wensclilen Vrede en Pinxterfecst" (dus twee vliegen in één klap) van een groot Vauxbal, Harmonie en Bal in 'l Loge ment van Middelburg. Lange Noord- straal. Van tien tol twaalf, ,zoo voegde de advertentie er aan toe: Van tien tot twaalf zal er een Har monie in den tuin .geëxecuteerd worden; te twaalf uur zal het bal onder directie van den heer J. C. A. Coniuffel een aanvang nemen De tuin en zaal zullen fraai geïllu mineerd en met nieuw expres ver vaardigde transparanten versierd zijn. Men durft zich flatteren voor dien avond geen moeiten gespaard zullen worden, om die, welke zich met hun tegenwoordigheid gelieve lo verceren ten hoogste te doen amu seren. De intrede voor een Heer cn Dame is bepaald op »3 sluivers; men zal zich van alle ververschin- gen kunnen voorzien. En zelfs in Juni was het nog niet uik Ten bewijze de volgende advertentie uil de Midd. Crt. die 11 Juni uitkwam: Ter eere van den vrede op heden avond Groot 'Vauxhall en Bal in bet Schuttershof alhier, 's Namid dags van 6 t|bt 9 uren zal in den tuin een Groot Turksch Muziek geëxecu teerd worden en ten tien ure zal het Bal onder directie van J. C. A. Cor- nuffci een hanvang nemen. De cutréc- is voor een Heer en Dame 26 stui vers, waarvoor mef> een Fles wijn zal hekomen. En wie er toen nog niet genoeg van had kon den volgenden dag naar de Groote Abeele gaan, waar, ook al weer ,,ter eci-e van den algenieenen vrede" een „groot landfeesl cn bal" was aangekon digd, le weten een groote Harmonie en Bal in Bellevue", en Muzijk, Bal en Fraaije Illuminatie bij Jozef Menu in de Zevenstar. Zelfs de- strenge stadsmagistraten wa ren goedgezind voor do feestvierenden, blijkens de toevoeging aan de adverten tie. „N. B De poorten van Middelburg en Viissingen zulten den ganschen nacht open blijven". m Maar uil die opsomming van vrooiijke feestviering make men niet de gevolgtrek king dal hel aan ernstiger viering ont brak. Tegen 11 Mei werd aangekondigd dat de lieer P. Pous in de Nieuwe Kerk „een redevoering zal houden ten behoeve dei- buiten- en binnen-armen dezer stad, tot welkers bijwoning alle de bewoners de zer stad die lust hebben om de menig- uldige behoefligen in ons midden mede in de algemeone vreugde le doen deelen, op het vriendelijkst worden uilgenoodigd.' Een plechtige godsdienstoefening werd voor hel heele dislricl Walcheren in alle kerken uitgeschreven door de commissa rissen-generaal „ten oogmerk hebbende, om de grootste Lof en Dank aan het Oneindig Opperwezen toe te brengen over die gezegende en wonderbare Red ding zoo aan liet dierbare Vaderland in het algemeen, als aan het district van Walcheren in T bijzonder geschonken, en om de vurigste gebeden voor den Troon des Aluiagligen uitleslorten, dat het Hem behagen moge, om dal dierbaar "Vader land verder in Goedertierenheid aante- zien deszelfs staat van Vrijheid en Onaf hankelijkheid bevestigende, en hetzelve in Bloei en Welvaart doende toenemen; dat Hij zijn beste Zegeningen uitstorle over Z. K II. den Souvercinen Vorst der Nederlanden, Hoogsldcszelfs Doorluchtig Huis en Geslacht; en dat Hij allen die met of onder Hoogstdcszclven de belan gen des Volks, in onderscheidene betrek kingen, behartigen, tot liun werk ge sterkt en bekwaam make." Bij die gelegenheid werden door de leeraren der onderscheidene gezindheden in Middelburg de volgende teksten ten grondslag van bun preeken gelegd (in welke opgave de voorvoeging Mr. voor de namen blijkbaar nog een nawerking is van den Franschen lijd, nl. een afkorting van Monsieur) Bij de Gereformeerde Gemeente: In de Nieuwe Kerk door Mr. A. van Deinse en in de Ooslkerk door Mr A J Snouck Ilurgronje, beiden Zephanja III 14 en 15; Bij de Waalsche Gemeente: Door Mr. Lafonl, Psalm CXLIV 15b; Bij de Lulhersche Gemeente: Door Mr. Nieman, Psalm CXI 9; Bij de Doopsgezinde Gemeente Door Mr. Menalda. Psalm CXXVI 3. Bij de Israëliclische Gemeente: - Wil u dus niets voor mij doen, juf frouw? vroeg zij na een pauze. Ik weet niet wat ik kan doen. O, maar juffrouw, u kan veel doen Hoe bedoel je dat? U kan met mevrouw spreken, 'k Weet wel dat u niet van elkaar houdt Ik herinner me nog hoe ze keek toen zij hoorde, dat u op de Hall zou ko men logeeren. Zij was hoogstwaarschijn lijk jaloersch van u en mijnheer. - Houd je mond, of ik zal je de deur moeten wijzen. - O juffrouw vergeef me. Als ik niet 'zoo ongelukkig was, zou ik niet zoo praten, werkelijk niet. Ik dacht zoo, juf frouw, of u niet eeus tegen mevrouw Rand over mij kondt spreken en haar vertellen hoe ik er aan toe ben ik kon. heur haar locli zoo mooi opmaken. Zeg haar juffrouw, dat ik van verdriet verga Vraag haar mij een onderhoud toe te staan. Zinspeel er op, dat het in haar eigen voordeel is, als zij vriendelijk te gen mij is. Er zijn nog meer dingen, die ik legen haar kan gebruiken. O, juffrouw, doe als 't u blieft u best. Vraag haar of zij ooit, om hel zoo uit te drukken veel op heeft gehad met een kerk in de city, St. John the Divine genaamd. Charlotte beefde, het bloed schqol haar naai- de wangen. Na een oogen- blik van stilte zei ze langzaam. Mevrouw Rand is zeer ziek ge weest. Zij is bevallen en heeft een kindje van nog geen drie weken oud. Op 't oogen- Door Mr. E. H. Brandes, Spreuken XX 2-9. I11 de „Roomschgezinde Kerk", zooals de Midd. Crt. het uitdrukt, had ook een plechtige eeredienst plaats. In de Engel- sclie kerk kon geen dienst gehouden wor den wegens ziekte van den voorganger. Voorts werd Woensdag t Juni 1811 cn voorts op den eersten Woensdag van iedere maand tot wedcropzeggcns toe bij alle godsdienstige gezindheden in het dislricl van Walcheren zooals trou wens in alle andere plaatsen van hel land geschiedde een pleclilig Dank en Bid-uur gehouden, s avonds van 6 tot 7 uur. Opdat die Godsdienstoefeningen „met betamelijke» eerbied zouden leunnen wor den waargenomen", was gelast dat ..ge durende dezelve alle Neringen en Hand- leringen zouden stilstaan. Maar nu genoeg over de wijze waarop dc vrijwording gevierd werd. In een vol gend artikel zullen we nog 'l een en ander laten volgen over de verandering in den dngelijksclien gang van zaken. VIT DE STAATSCOURANT. Bij Kon. besluit zijn benoemd tot gedelegeerden dei- Ne derlandsche Regeering bij de van 21 tol 21 September a s. te Parijs te houden 4de intern, conferenlie voor sociale verze kering, mr. R. Macalcster Loup, voorzitter hel bestuur der Rijksverzekerings bank, te Hilversum, en mr. dr A L Scholtcns, referendaris bij hel Departe ment van Landbouw, Nijverheid en Han del, le 's-Gravenhage is benoemd lot ridder O. N., J P Nije, voorzitter van de Coöp ver. „Rol- lerdamsche Huidenclub'', te Rotterdam, is benoemd tol notaris le Echt O. S H. Ph Nijsl, candidaal te Maastricht, is op verz wegens larigd dienst e. o en pensioen verleend aan den gen. ivuj der art. op 11. a. C. M E. van Löbcn Seis, lid der le Kamer. Dc Minister van Buitenlandsche Zaken brengt Ier algemcene kennis, dal de zetel •an het consulaat-generaal to Valparaiso verlegd is naar Santiago. Do waarneming van het consulaat-ge neraal is opgedragen aan den heer W. B. Engelbrechl, consul der Nederlanden in algenieenen dienst. Het ressort van den post omvat de Republiek Chili. blik mag zij nog niemand zien. Maar ik zal je niet van gebrek laten omkomen. Kun je japonnen maken? Ais ik dat niet kon, zou ik als kar raenier niet veel beteelcenen. Je kunt me mogelijk dezer dagen wel van dienst zijn. Ik spreek mijn moe der vandaag en ik denk wel, dal ik je voor een paar weken werk bij ons in huis ltan bezorgen., Maar vóór dal ik be sluit je dat op le dragen, moet je mij plechtig beloven, dat je nooit tegen iemand bij ons in huis over mevrouw Rand of de verbrande portretten zult spreken. Houd je tong in bedwang Goed begrepen - Volkomen juffrouw Mansfield. - Kom dan morgen vroeg 0111 negen uur bij ons thuis. Men zal je dan wel zeggen, wat er voor je te doen is. Hier is voorloopig wal geld om je voor hon ger te bewaren. O juffrouw, hoe kan ik u danken? IV. C h a r 1 o 11 e's vertrek. Margaret's verpleegster gaf zich alle moeile om haar er zoo mooi mogelijk te doen uitzien. Wie kon haar met zulke oogen, zulk jeen moederlijken trek om jden lieven mond aanschouwen zonder haai: le bewonderen? In de eerste plaats zeker niet haar man, die haar aanbad. Margaret lag op de sofa voor een vroo- lijk brandend vuur. Haar gezicht werd door een glazen vuurscherm tegen den gloed beschermd. Zij was geheel in het X A* a> J, KERKNIEUWS. Zondagnamiddag is te Krabbe n- d ij k e dc nieuwe Herv. Kerk onder groote belangstelling ingewijd. Ds Mul ler gaf een overzicht van de geschiedenis der N. II. Kerk indie gemeente. De eerste kerk werd gebouwd in 1662, ver bouwd in 1828 en in 1902. Met medewer king van dc leden kon in 1913 lot den bouw van een nieuw gebouw worden be sloten. Ds. Gerritsen sprak namens het Prov. Kerkbestuur, en ds. Pont namens do clasis Goes. N. R. C. - De lieer J. A. Schouten, pred. (e N o o 1- d g o u w e, heeft wegens voortdu- ndc ongesteldheid het voorzitterschap van liet provinciaal kerkbestuur van Zee land neergelegd. In zijn plaats treedt als president op dc heer A. Timmerman, pred. le Neuzie n. N, R. C. Ned. Herv. Kerk. Beroepen te Loclicni A. R. Ruthen te Tubbergeu, te St, Maartensd J. A B rockers te Krimpen a. d. Lek. Geref. Kerken. Beroepen te Dumswoude C. J. Gos- linga te Schiedam, te Grijpskerk A. S. Schaafsma te ten Boer. C h r. Geref. Kerk. Bedankt voor Gouda II Roclofsen te le Zeist; voor Zaandam A, H Hilbers to Drachten. KUNST EN WETENSCHAPPEN. - Naar de Leeuw Ci'l. verneemt, heeft dc lieer Pier Pander, beeldhouwer te Rome, zich bereid verklaard een bronzen plaat met de beeltenis van Waling Dyk- slra te leveren, die iu hel le Leeuwarden plaatsen ceregosleenlc zal worden aan gebracht. ONDERWIJS. Geslaagd voor machinist-diploma A F. W J. Brouwer en J. P M Willemse, leerlingen van de De Ruylcvschool" te i s s i 11 g c 11. Aan (le Rijksnormaallessen le Z i o kzee zijn bevorderd van de le naar de 2e klasse E A Bool, C. Smal hoer, H. C. II v. d Wecle, van Klinken, A M. Sens, L tie Vries, P. ten Ilaar, P J Everlse, C. Smits, A. D. Rijslonbil, J, J van Klinken, .1 X Flikweerl; drie nicl bevorderd; van de 2e naar de 3e klasse J A. v Duin, I M Poldermans, M. v. d Valk, M J v. As, J P Luijlc, M. P. J Vlnander, J P. Hanson, J Krijger; drie nicl bevor derd •an de 3e naar dc 4e kl J J Eijke, Kr. Iloogenboom, P A. v. cl Linde, 1'. II. v. d Wecle, J Polappel, A. M Evcraei-s, J P Roozemond, N A Quisl, D de Koning, vier niet bevorderd RECHTZAKEN. - De correspondent van de N. R C. Ie Batavia seint aan zijn blad- I)e benoeming van mr. G. And ré do la Porie tol procureur-generaal bij hot Hooggerechtshof van Nederlandsch-ïndië, is in strijd met artikel 16 van hel Regle ment op de rechterlijke organisatie in Nedcrlandsch-Indië. Deze benoeming moet ongedaan gemaakt worden Ontsierende reclame Voor bel kantongerecht te Gouda was gisteren gedagvaard jlir. J. A Krelsohmar Veen, dircclcur-goiicraal der Maat schappij lol Lxpl van Staatsspoorwegen, wegens overtreding van de prov veror dening betreffende ontsierende reclame, c bol plaatsen van oen reclamebord der Ned Gist- cn Spiritusfabriek op ecu schuur bij liet station Moordrecht. Hel O M was van oordeel, «lal. «laai de strafwet slechts vervolgingen kent le gen natuurlijke personen en niet legen btspersoncn, bier vrijspraak zal moe ten volgen. De kwestie zelf wensclito het O M principieel te zien uitgemaakt, wit gekleed, doch over haar voelen lag ecu rood kleedje van soepele zware zijde. De kleine liad zijn voedsel genoten en lag tevreden legen haar borst. Zijn groote oogen waren wijd open. Hij speelde mei zijn mollige handjes. Zuster Rose, dc eerste verpleegster, stond naar moeder en kind te kijken. O, mevrouw, zei zij, ik wou dal ik een schilder was en dit tafereeltje kon vereeuwigen. Op hetzelfde oogéublik trad John bin nen. Een blijde glans straalde uit zijn oogeu. toen liij hei groepje zag. Is liij nicl snoezig. John? Die li«v veling! riep de jonge moeder uit. Madonna met kind, zei John, en zich voorover buigend kuste hij eerbie dig zoowel de moeder als liet kind. Vermoeit hel kind je niet, Mar- aai-öll Neen, John. O, neen. Ik krijg zoo'11 jaloersch gevoel als een ander het aan raakt. Zuster zegt, dat ik hem een paar oogcnblikken mag houden. Nog wel een vijf minuten langer, mevrouw Rand, maar dan moet uw man als hij zoo vriendelijk wil zijn, hem weer in zijn wiegje leggen. Wij zullen uw bevelen strikt nako men, zuster, antwoordde John. Dank u mijnheer. Dan neem ik oien tijd waar om even uit le gaan,- ik moet nog wal lint koopen voor baby's mouwtjes. Goed, zuster Rose. Ga maar eens een luchtje scheppen, zei .Margaret. Het is zulk oen heerlijk weer, «lat hel u bepaald goed zal doen. De verpleegster verliet de kamer en man cn vrouw waren alleen. John maakte dadelijk van deze gelegen heid gebruik om tegen Margaret ovei Charlotte le spreken. Margaret zag er zoo gelukkig, zoo rustig uit met bel kind 111 haar armen, dat zij wel zeer liefderijk en welwillend jegens iedereen gestemd moest zijn. Vrouwtje lief, zei de jonge man, ik moet een beroep doen op je toege- endheid, neen zelfs op jé vergevensge zindheid. Wat beteekent dit, liefste? Niets verontrustends, lieveling, maar do zaak is, dal loen je op dien vreesdij- ken dag in zulk een zorgelijken toestand erkeerdet, ik in mijn wanhoop naar tan te Mary ben gegaan om liaar te snieeken hier te komen en als een móeder voor mijn lieveling te zijn. Margaret keek haar man met lachen de oogen pan, en zei ha een kleine pauze Tanle Mary kwam niet. Ik had haar niet noodig Jij was man, moeder, alles in een persoon voor mij. Liefste vrouw. Hij boog zich naar liaar loc en drukte een kus op haar lief gelaat. (Wordt vervolgd.)

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1914 | | pagina 5