MimiBUMSCHfi CUD RAIT.
N°. 71.
IS7« Jaargang.
1914
Woensdag
25 Maart.
Ingezondufi Meneneelingen.
Dit Stad en Provincie
JL Emser Pastilles
Kerknieuws.
Kunst en Wefenseiiappsn.
Onderwijs.
Landbonw.
Deze courant verschijnt da gelijke, met uitzondering v-in Zon- en Feeitdngen
Prijn per kwartaal, zoowel voor Middelburg alt voor alle plaatwn in Nederland franco pp. r 1.25
Afzonderlijke nummert kosten 5 cent.
Advertentiön bij abonnement op voordeelige voorwaarden.
Prospectussen daarvan zijn aan het bureau te bekomen.
Advertentiün voor het eerstvolgende nummer moeten des middag» vóór óen uur
aan het bureau bezorgd zijn.
AdvertsntiSn 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- ea
«lie andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regel» f 1.80; elke regel mes.
"20 oent Reclame» 40 oent per regel. Groote letter» naar de plaats, die zij iunemea
Tot de plsat»ing ven advertentiön en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffen -
Handel, Nijverheid en Geldwezen, ie gerechtigd het Algemeen Advertentie-Barest
A. DK LA HAR As., 3.Z. Toorbirgwal S06, Amiterdam.
Bij dit nummer behoort een Bijvoegsel
Godsdienst en Politiek.
been anti these-politiek, die ons volk
verdeelt in „geloovigen' en „ongcloovi-
gon"
Maar wel een poging tol vereeniging
van politiek en godsdienst, omdat gods
dienst en politiek niet twee volkomen
gescheiden gebieden zijn.
Dat zijn geen nieuwe gedachten Er is
vooral in den jongslen verkiezingsstrijd
door velen in dien zin getuigd. Maar
«Laai' is het bij gebleven. En de afschei-
«ling tusscheu godsdienst en politiek, die
links sedert jaren zoo streng werd door-
doorgevoerd, ten deele als nawerking van
de liberale beschouwingen van een vorig
geslacht, ten deele als reactie tegenover
liet voorop stellen van een specialen gods
dienst in de politiek door sommige
partijen van rechts, de afscheiding
blééf bestaan omdat het aan enkelen niet
gegund is voldoend krachtigen invloed
op het politieke leven uit te oefenen om
daarin zoo in eens verandering te bren-
te brengen
Maar hel was toch duidelijk merkbaar,
«lat bij links nieuwe gedachten groeiden
over het verband lusschen godsdienst
en politiek, dat met een nieuw geslacht,
nieuwe opvattingen ontstonden
En nu is aan dat streven plotseling
vorm gegeven door een circulaire van
teen elftal personen, die zich daarin rich
ten tot „allen die belang stellen in het
geestelijk en maatschappelijk leven van
ons volk
Hun namen? Ze zijn voor de kenschet
sing der beweging van beteekenis. Het
zijn dr J D Bierens de Haan, te Aer-
denhout, dr. jH. Brugmans, hoogleeraar te
Amsterdam, H van Embden—De Ridder,
te Amsterdam, dr F H. Fischer, letter
kundige, te Amsterdam, G. Fopma, doops-
gez. predte Steenwijk, dr. J II. Gun
ning Wz districts-schoolopziener, te Am
sterdam, dr G. J. Heering, rem. pred., te
Arnhem, F. H G. van Iterson, Ned. herv.
pred. te Wirdum, dr Ph, Kohnstamm,
buitengew. hoogleeraar te Amsterdam, A
Roest Crollius, te 's-Gravcnhage, en A C
Schade van Westrum, ev Luth pred. te
Haarlem.
Zooals men ziet zijn hel personen van
verschillende richting Er wordt in de
circulaire meegedeeld dat de beweging
oorspronkelijk is ontstaan in den kring
van den Vrijz -Dem. Bond, maar weldra
ook levendige belangstelling vond buiten
de rijen van dien Bond.
De onderleekenaars meenen dat de tijd
rijp is voor hun denkbeelden.
„Wij zijn overtlügd", zoo zeggen zij,
„dat velen ter rechterzijde de antithese-
politiek en haar verketteringen moede
zijn, dat evenzeer velen ter linkerzijde
beseffen, dat de persoonlijkheid is één
ondeelbare eenheid, cn dat dus voor el-
ken mensch zijn politiek, wil zij iets an
ders zijn dan zuiver opportunisme, moet
samenhangen met het diepste, wat in hem
leeft. En naast Jien (zijn er naar onze ixiec-
ning talloozen in den lande, die zich
sinds lang hebben teruggetrokken van
„do politiek", omdat zij in het politieke
concert den toon misten, dien wij wen-
achen aan te heffen- En zoo ooit, dan
achten wij thans den tijd om te spreken
gekomen, thans nu er gegronde hoop be
slaat, dal de politieke schoolstrijd, die
zoo lang ons volk heefl geteisterd, plaats
tol maken voor een vrede, eervol voor
beide partijen"
En daarom roepen zij nu om 6teun,
«edelijken en geldelijken steun, om be
wijzen vim instemming ten eiude binnen
kort een vergadering te beleggen
Wanneer deze oproeping onder de aan
dacht van velen zal komen, zijn we er
van overtuigd dat dan ook velen er mee
«uilen instemmen. Wie er meer van we
ten wil, vrage een circulaire aan bij een
der onderteekenaars.
Dan zal hij daarin als bijlage ook een
interessante beschouwing vinden ter na
dere afbakening in godsdienstig opzicht
naar rechts en links
Onderscheid wordt daar gemaakt tus-
schen hel innerlijk leven met God en de
formulecring daarvan; ontkend wordt dat
een groep van godsdienstige menschen
rich bevindt in het bezit van een stel
„waarheden" op staatkundig, maatschap
pelijk of economisch terrein; betoogd
wordt dat zij die op godsdienstig gebied
dicht bijeen staan, tot zeer verschillend
inzicht kunnen komen omtrent concrete
maalschappelyke vragen
Omdat de onderteekenaars zich plaat
sen tegenover allen die verschillen van"
leerstellige formulecring lol scheidings
lijnen van de politieke partijen willen
maken, vvensclien zij dus in de politiek
te zijn „Vrijzinnigen", maar allerminst
om met dien naam te kennen te geven
dat zij godsdienstig rechtzinnig willen
weren. Integendeel!
En wat de afbakening naai- links aangaat
wordt verklaard dal zij op grond van
godsdienstige overtuiging van de bewe
ging niemand mogen uilsluiten, die zelf
op grond daarvan er prijs op stelt er toe
te behooren Wie den godsdienst slechts
huldigt als eerbiedwaardig verschijnsel,
zonder in dit verschijnsel iets te vinden
hem persoonlijk rakende, zal zich van
zelf niet bij deze beweging thuis ge
voelen
Op politiek terrein zetten zij voorop
dat zij democraten willen zijn, omdat
uit hun godsdienstige overtuiging voort-
vloei! het besef van de esscntieelc ge
lijkwaardigheid der menschen, bij alle
erkenning van ontwijfelbare afwijkingen.
Een "krachtige sociale wetgeving maar
geen binding aan eenig maatschappelijk
„stelsel", en geon herleiding vnn den
ïnaatschappelijken strijd tot een strijd
van stoffelijke belangen, tol een .klas
senstrijd
We hebben gemeend deze circulaire in
t bijzonder onder de aandacht te moeten
brengen, omdat we er in zien een uiting
van wat door zeer velen in vrijzinnige
kringen gevoeld werd, maar waaraan de
goede vorm ontbrak Het kan aan hel
vrijzinnig leven slechls ten goede komen,
wanneer die gedachten voorlwerkt, en
men niet steeds gehinderd wordt door
den knnstmatigen scheidingsmuur van de
antithese
De gevolgen van eene trage spijsverte
ring zijn, dat er zich in de ingewanden
stoffen en gassen ontwikkelen, die onze
weefsels aantasten en het lichaam lang
zaam, maar zeker ondermijnen. Daarom
bevelen de bekendste doktors aan des
morgens op de nuchtere maag wijn
glas Hunyadi Janos.
Uit Middelburg.
Door een toeval kwam een tijdig bij
ons bezorgd antwoord aan X van het be
stuur der afd Middelburg van de
Ned Schildersgezellenbond eerst heden
middag in onze handen, toen onzeruim-
reeds geheel was ingenomen
Het moet daarom aangehouden worden
tot een volgend nummer
Blijkens het jaarverslag van de com
missie van de Hulpbank te Middel
burg bedroeg het aantal op borgtocht
verstrekte voorschotten 45 tegen 58 in
7912; het b)taal bedrag was f 3170 tegen
f 4550 in 't vorig jaar De voorschotten
werden verstrekt aan 32 inwoners van
Middelburg, zes van Vlissingen een van
Souburg en een van Koudekcrke
De terugbetalingen bedroegen in 't ge
heel f 24 176.25; de uitstaande posten op
31 Dec f 6191.75 of f 1690 25 minder
dan het vorig jaar
Op akten van pensioen werden 245
voorschotten verleend lot een bedrag
van r 19316
Het bedrag der gezamenlijke voor
schotten was f 1852 minder dan het
vorig jaar
Blijkens meedeeling van het modera-
men van het Petitionnement voor „plaat
selijke keuze" werd het adres te M i d-
d e 1 b u r g door 2275 personen getcekend.
Door de politie alhier is in beslag
genomen een rijwiel, dat te Vlissingen
was verduisterd.
De groote toeloop naar de bioscoop
vertoning van „Quo Vadis" in het
Schuttershof alhier heeft den onder
nemer doen besluiten nog een dag lan
ger te blijven, en ook morgen nog een
voorstelling te geven Men zie de ad
vertentie
Uit Vlissingen.
Thans is in druk verschenen (in de
handelingen van den raad van Vlissingen 1
i hel ontwerp Staverman—Tichelman voor
een wijziging in de verordening regelende
He heffing eencr plaatselijke belasting op
hel gebruik van openbaren gemeente
grond in de gemeente Vlissingen. De wij
ziging waar het op aankomt is hel opne
men van de lusschen aanhalingstekens
geplaatste alinea in art. 1
Voor liet innemen, afsluiten of op an
dere wijze gebruik maken van openbaren
grond, niet vallende onder de bepalingen
op het markt- en staaurecht, wordt een
belasting geheven naai' het volgende ta
rief
„voor het hebben van buizen, geleidin
gen, kabels of rails in- of op openbaren
gemeentegrond, niet vallende onder de
Provinciale Reglementen op de wegen
en voetpaden eii op de tramwegen, voor
eiken slrekkcnden Meter - gedeelte van
een Meter voor een goheele te rekenen
voor elk kalenderjaar of korter f 0.50
In hun toelichting zeggen de voorstel
lers zich te vleien dat deze voorstellen,
zonder drukkend te zijn voor belangheb
benden, cene niet onbelangrijke bate zul
len afwerpen aan de gemeentekas.
Uit Walcheren.
Dinsdagavond vergaderden te W c s t-
k a p e 11 e een zestigtal personen om
plannen le bespreken lol een feestelijke
inhaling van den burgemeester, den heer
Viruly cn zijn gezin, die Zaterdag a s. zich
metterwoon zal vestigen in de gemeente
Een comité werd gevormd, dat zich zal
belasten met de leiding van hel feest
Uit Zuid-Be vel and.
In het verslag van de vergadering der
afd Zuid-Beveland der Ned Pom Ver
eeniging zie ons nimmer van gister
staat als woonplaats van den heer K.
Onrust vermeld 0«>stenrijk, dit moet zijn
Oudenbosch
Zooals we reeds kort meldden werd
Maandagavond een vergadering van de
afd. Goes van den Bond voor Staats-
pensionneering gehouden-
Naar aanleiding van een ingekomen
schrijven van de zuster afd Wilhelmina-
dorp, deelde de voorzitter namens het
bestuur mede, dal. dit bereid was een
vergadering van de besturen der afdcc-
lingen in Zuid-Beveland bij een te roe
pen Ier bespreking van de oprichting van
een federatie Zuid-Beveland
De rekening over 1913, bedragende
f 91.67s in ontvangst en f 108.34s in
uitgaaf, °\zoo een nadeelig slot van f 16.67
werd na onderzoek goedgekeurd en vast
gesteld
De aftredende bestuursleden, do hee-
ren I D. Fransen van de Putte, A W A
A. Ross en F. J. Thiery werden bij accla
matie herbenoemd.
Hierna werd de bespreking van den
beschrijvingsbrief voor de in Juli a s.
te houden algemeene vergadering aan
de orde gesteld.
Na eenige gedachtenwisseling werd be
sloten deze behandeling aan te houden
tot de 'oelichting over het voorstel van
de afd. Utrecht tot wijziging van art. 1
der statuten en van het huishoudelijk
reglement en het praeadvies van het
hoofdbestuur daarop zullen zijn versche
nen
Hiermede waren de huishoudelijke za
ken afgehandeld
De heer A U i t e r w ij k, van Hooge-
vien, trad daarop als spreker op met
liet onderwerp „Na een strijd van 13
jaren".
Op onderhoudende wijze werd aller
eerst de oprichting en het werken van
den Bond gedurende dit tijdvak in het
kort onder de aandacht gebracht
Komende tot het jaar 1913 werden de
de i nvaliditeitswet-Talma en de ingevoer
de ouderdomsrente op 9 Dec 1913 be
sproken.
Naar aanleiding van het optreden van
minister Treub en diens wetsvoorstel tol
wijziging van die ouderdomsrente, wer
den door spr een drietal bezwaren te
gen dit wetsvoorstel ontwikkeld 1 de
te hoogen leeftijd van 70 jaar, 2 de
I te lage uitkeering, 3 de uitsluiting van
I bedeelden
f Een opmerking van den spreker over
de weigering der ministerieele porte
feuilles door de S D A P., in verband
met de staatspensioneering, gaf aan den
*ieer Overhof aanleiding tot een pro
test, en to! een uitdaging voor een de
batavond. Deze uitdaging werd aange
nomen Voor de afd van den Bond voor
slaatspensions. zal optreden de heer W
T C. van Santen te Goes De andere
spreker zal evenals dag en uur worden
aangewezen door de afdeeling der S.
D A P.
Hierop werd een korte pauze gege
ven, waarna de heer Uilerwijk voor
drachten van ernstigen en luimigen aard
ten beste gaf, die alle zeer in den
smaak van liet goed opgekomen publiek
er waren een 150-tal belangstellenden
o w ook enkele dames - vielen.
Warme toejuichingen, zoo voor de
rede als voor deze voordrachten wei
den spr gebracht
Er traden een tiental nieuwe leden
lot de afdeeling toe
Door Gedeputeerde Staten is met
gang van 1 Mei a.s benoemd tot opzich
ter van den provincialen waterstaat in
deze provincie de heer W. Flipsc te
Baarland, thans waterbouwkundig
ambtenaar bij het waterschap Baarland
en is hem de gemeente Colijnsplaat als
standplaats aangewezen
Vit Th o 1 en.
De minister van L. N. en fi. heeft bin
nen hel gebied der rentecommissie le
Zierikzee, in de gemeente Tholen, op
verzoek ingetrokken de aanwijzing als
tusschenpcrsoon bij het aanvragen cener
rente volgens artt 369 en 370 der inva
liditeitswet, van F Naercbout, vroeger
ambtenaar ter secretarie van die gemeen
te, thans ambtenaar ter secretarie van de
gemeente Zierikzee, en aangewezen C.
\fin Os, gemeenteveldwachter te Tholen;
in de gemeente Oud-Vossemeer, op
verzoek, uigetrokkcn de aanwijzing van
A. C. de Wilde, aldaar, en aangewezen
mej P Ruytenburg. aldaar
Dinsdagavond ontstond te S t Maar-
t e n sd ij k door onbekende oorzaak brand
in de schuur van den winkelier J Man
neke, staande in de kom der gemeente
Twee annexe landbouwscliuren werden
met hun inboedel mede een prooi der
vlammen Twee woonhuizen, welke ter
weerszijden van dit complex schuren
stonden, bleven behouden. Alles was te
gen brandschade verzekerd
o
Uit Zeeuwsch Vlaanderen O. D
Nopens het brugongeval te Sas van
Gen t kunnen wij nader mededeelen, dat
het in den loop van Maandag gelukt is
door het demontecren der sluitinrichting
de brug voor het verkeer der schepen
open te stellen.
Voorshands blijft zij nu ook open tol
zij geheel en al hersteld zal zijn. Vol
gens deskundig oordeel zou daarmede
een tijd van drie vier maanden ge
moeid zijn.
De gemeenschap zoowel voor voertui
gen als personen wordt zoo goed en zoo
kwaad 't gaat bewerkstelligd door een
veerpont
Voor rij tuigen ver voer bestaat er even
wel nog geen gelegenheid, alvorens de
werkzaamheden der opritten en der be
strating van den nieuw geïmproviseerden
toegangsweg tot de pont in gereedheid
zijn gekomen.
Ten gevolge van het gebrekkige ver
keer kon Maandagmiddag zelfs geen vee
markt gehouden worden
In de Dinsdag te Axel gehouden
raadsvergadering werd besloten in de
eerstvolgende vergadering definitief vast
r tellen het bedrag van de zekerheidsstel'
lrng voor den le benoemen gemeente
ontvanger, en wat daar verder bij behoort.
De voorzitter wees er op, dat thans
niet meer den aard der zekerheid wordt
bepaald door den raad, doch door de
wet, waarvan hij de betreffende bepa
lingen uiteenzette
Besloten werd de betrekking van boek
houder B»r gemeentelijke gasfabriek te
combinecren met de betrekking van ge-
meenle-ontvanger en ook het bedrag van
die zekerheidsslelling in de volgende ver
gadering «-ast te stellen Voor den te be
noemen gemeente-ontvanger werd een
nieuwe instructie vastgesteld
Naar aanleiding van een verzoek van
<W gemeente-opzichter om verhooging
van sa.aris, werd besloten hem een ver
hooging toe te kennen van f 150 met
ingang van 1 Januari jj.I.
Te Honlenisse en aangrenzende
gemeenten vindt men verscheiden perso
nen bezig met hel plukken langs de
Schelde van zoogenaamde zeespinazie of
lamsooren, die in 't algemeen voor een
fijnere groente wordt gehouden dan dc
tuinspin i".
De pluk en verkoop levert voor sommi
gen in deze dagen van slappe landbouw-
werkzaamheden een goed daggeld op.
Uit Zeeuwsch Vlaanderen V\
Door den 'dijkraad der waterkccriug van
bet catamilcuse waterschap Tienhonderd
en Zwarte is Dinsdag benoemd tot scha"
ter van de onzuivere opbrengst van de
gronden gelegen in genoemd waterschap
de heer P. Erasmus dijkgraaf van de we
"ering Cadzand. te a d z a.n d
Sfanttkonlrot'c.
f Tearen lineal en verkondhetd
rokertje.
Ned. Hery. Kerk
Beroepen te Hontenisse W J van
Lindonk te Scheveningente Diemen E
Warmolts te Nunspeel
Geref. Kerken.
Bedankt voor Paesens en Modder
gat K l bbens le Enumatil; voor Rotte
valle K Schilder te Kampen
Christ. Ger. Kerk.
Beroepen te Kampen H Roelof.si
te Zeist.
Doopsgez Gein
Aangenomen naar Akkrum .F Kooi
man te Workum
We brengen in herinnering dat morgen
de plaatsbespreking plaats heeft, voor de
Vrijdag alhier te geven tooneclvoor
stelling **an ..Allerzielen
Zooeven vernemen we, dal Albert Vo
gel alhier voor 'l eerst na zijn kunst
reis om de wereld Dinsdagavond 3f
Maart een voordrachtavond zal geven
Donderdag daaraan volgenden zal hij te
Goes optreden
Hr Ms. de Koningin-Moeder heeft
gisteravond bij de Haghe-spelers de op
voering van Hamlet bijgewoond
De ook in onze omgeving bekende
musicus M II. van 't Kruys is tot het
Roomsclie geloof overgegaan
Bij het gisteren gehouden examen
op de Zeevaartschool te Vlissingen
verwierven de aanteekening voor radio
telegrafie de heeren J A Stofkoper, J
II Lagaaij, P M Ingenegeren, J de Jong,
F. van Harmeien en W Okx
(VI Crt,)
Voor het examen nuttige handwer
ken zijn le Rotterdam geslaagd de damos
J Roossendnal van Biggekerke en
C. A Zandee van Vlissingen
Tot directeur van de ambachtsschool
voor Schiedam en omstreken is benoemd
de heer P II Pomes, directeur der am
bachtsschool te Zierikzee
Voor het examen voor aspirant ge
meentc-secrelaris en ambtenaar Ier se
cretarie vanwege de Nederlandsche Ver
eeniging "oor Gemeente-belangen heb
ben zich 260 candidaten aangemeld
Te Serooskerke werd gister
avond de openbare les gegeven van «Je
landbouwcursus in tegenwoordigheid van
den heer Kakcbceke, landbouwleeraar en
van de commissie van toezicht Na af
loop der les bleek, dat alle 13 leerlingen
toegelaten konden worden tot het laatste
leerjaar
De heer Kakebeeke betuigde zijn tevree
den hei d over het gegeven onderwijs'; na
mens de commissie van toezicht sprak
de heer K Melis zijn dank uit aan" den
onderwijzer den heer W van Hekken
en aaD do leerlingen voor het gehoorde
Maandagavond 1.1. hield te Wemel-
dinge de lieer Van den Broek, land
bouwleeraar te Goes, voor een zeer aan
dachtig publiek een lezing over „Ziek
