COHRAIT. r. 49. 187" Jaargang. Vrijdag 27 Februari. Thuis werkende kleermakers en naaisters Dit Stall en Provincie. 1914 Deze courant 7ör»cliijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen. per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland tranco pp. 11.2 Afzonderlijks nummers kosten 5 cent. Adverteutiün bij abonnement op voovdeehge voorwaarden. Prospectussen daarvan zijn aan het bureau te bekomen. Advertentiën voor bet eerstvolgende nummer moeten des middags vóór één uur aan bet bureau bezorgd zijn. Advertentiën 20 cent per rego. By "bonnemonl vepl lager. Geboorte-, dood- en alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50elke rogel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemeu. Tot de plaatsing van advertentiöo en reclames, niet afkomBtig uit Zeeland, betreffea-L- Hundel, Nijverheid en Geldwezen, is gerechtigd het Algemeen Advertentie-Bareax A. DE iLA IAB Az., X.Z. Voorburgwal 266, Amsterdam. Bij dit nummer behoort een Bijvoegsel. Het is weer een lijvig boekdeel van ruim 500 groote en breede bladzijden, dat als derde deel van dé „Onderzoekin gen naar de loestauden in de Ncderland- sche Huisindustrie" door de Directie van den Arbeid in liet licht werd gegeven, en waarvan we het meegedeelde over de kant-industrie reeds in een kort overzicht samenvatten Met dit derde deel is de bedrijfsgewijze beschrijving van de toestanden in de Ne- derlandsehe huisindustrie voltooid. Als vierde doel zal nu nog verschijnen een samenvatting van alle bedrijven meteenige beschouwingen over de belangrijkste ver schijnselen, door de huisindustrie in het leven geroepen of beïnvloed Maar die dikke pakken bladzijden met ta bellen en cijfers en feitenopsommingen, hier en daar onderbroken door een toe lichting is ruimschoots voldoende om nu reeds een kijk te krijgen op al de droeve bij-verschijnselen van deze soort indus trie, overmatige werktijden, lage loo- nen, kinderarbeid, algeheel gebrek aan huiselijk leven, onreine werkplaatsen, waarvan ieder wel het bestaan wist, maar ■die hier nu nog eens in dorre cijfers worden weergegeven. Dat derde deel heeft alleen betrek king op textiel-industrie, kleeding en reiniging Het spinnen en weven neemt een 60 bladzijden in, dan komen tal van speciale industrieën, en daarna als meest omvattende hoofdzaak de kleeding- industrie Aan een, ook maar bij benadering vol- ledig overzicht in den omvang van een dagbladartikel, is niet te denken. We zul- j Jen ons moeten bepalen tot het aanhalen van enkele feiten betreffende de kleeding- i vakken. Over Zeeland wordt in dit verslag ter nauwernood gesproken. Vergeleken bij andere centra is in ons gewest de huis- industrie op dit terrein onbeduidend. Die groote centra vindt men voornamelijk inI Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Gro-1 ningen, Arnhem, Utrecht, Leiden en Den Bosch Maai' we dragen hier toch de produc ten dezer industrie en het gaat ons dus ook wel aan onder welke voorwaarden die ontstaan Te beginned mei de kleermakers Natuurlijk loopen de werktijden voor de verschillende personen uiteen. Er is verschil tusschen de maatwerkers, de confectie werkers, en de maal- en con fectie werkers. Bij de laatst genoemden is de toestand het slechtst. Terwijl als gemiddeld cijfer 30 pet. twaalf uur of minder en 70 pel. meer dan twaalf uur werkt, waren er bij die laatste groep slechts 20.4 pet. die twaalf uur en min-! der, 43.9 die van twaalf tot 14 uur, 29.7 I pet die van veertien tot zestien uur: werkten en 6 pet. die meer dan 16 uur haalden. Men stelle zich even voor wat dat zeggen wil- van 's ochtends 6 uur tot 's avonds elf uur, als men een uur rekent voor maaltijden En het loon? Tabellen en tabellen geven er een overzicht van voor de verschillende soor ten werkers. En het resultaat is dat het gemiddeld uurloon bedraagt 11.9 cent, dat wil zeggen dat er een gedeelte boven is, maar ook oen gedeelte er onder Be neden 20 jaar daalt het gemiddeld uur loon tot 117 cent, boven 50 jaar tot 14.4, boven 60 jaar tot 13.5 en 12 2 cent. Er moet echter bij gevoegd worden dat sedert deze gegevens werden verzameld het loon alom in den lande, maar in 't bijzonder te Amsterdam en te Gro ningen, niet onbelangrijk is verhoogd Van de werklokalen bleek één derde tevens te worden gebruikt om daarin te slapen, te koken of tc wonen. Maar dal geeft ook al weer geen zuiver denkbeeld van den toestand, omdat de cijfers voor de verschillende steden ver uileen loopen In Noord-Brabant (grootcndeels in 's-Hertogenbosch), was het niet eender de maar 70 pel.; in de woningen der militaire kleermakers te Delft en Woer den 58 pet. Daarentegen in Den Haag slechts 18.3 en Groningen 17 5 pet. hi 11.1 pet. van alle werkvertrekken werd tevens geslapen. Wat dat betcekent blijkt maar al te duidelijk uit dc talrijke voorbeelden in de rapporten over de verschillende steden Enkele voorbeelden, die -twens laten zien welke hygiënische bezwaren er aan zijn verbonden halen we hier uit die velen aan: Uit Amsterdam .Ondanks waarschu wing van den dokter werd in een werk plaats het daar aanwezige bed van een roodvonkpatiëntje gebruikt om er de in bewerking zijnde kleedings tukken op te leggen. In een ander gezin werd gewoon doorgewerkt, toen 5 kinderen mazelen hadden, van welke er drie in de huis-, slaap- en werkkamer sliepen. Een eerste Idas maal- en confeclie-werker voor een der grootste zaken is lupuslijder, cn bij hem op de werktafel zitten 2 kinderen, die ook al door die afzichtelijke kwaal schijnen aangetast Het benauwde, kleine werkvertrek is in hooge male onzinde lijk." Uit Rotterdam„Enkele der werk- en woonvertrekken kunnen als brandpunten van besmettelijke ziekten worden be schouwd, waar niettemin fijne kleederen voor kinderen en volwassenen worden gemaald.. In een daarvan, dat zoowel slaap- en huiskamer als werkvertrek is, werd bij het bezoek van den enquêteur juist gemiddagmaald op de kleermakers- tafel, waarbij een kinderledikant met een kindje stond, terwijl een ander kind over den vloer kroop De leden van het gezin zagen eruit alsof ze zich in zeer langen tijd niet gewasschen hadden. In een an dere dergelijke omgeving kroop een ziek kindje tusschen de op den vloer liggende deelen van fijne kosturaes, terwijl hel niet nalaten kon den vloer tc bevuilen We derom in een ander is een naaister met hoofduitslag aan het werk, terwijl zij zich telkens het hoofd krabt en dan weer verder werkt Zulke toestanden zijn natuurlijk geen regel. De meerderheid van do werkplaat sen zijn beter. Maar het feit dat zulke toestanden beslaan, en dat zoo'n groot deel der werkplaatsen levens voor huis houdelijke doeleinden dienen, geeft te denken. Uit 's Hertogenbosch, waarvan niet zulke weerzinwekkende voorbeelden wor den opgesomd, wordt toch ook de vol gende algemeene karakteriseering ge geven „Waar in den regel het werkvertrek tevens tot andere doeleinden wordt ge bruikt, heerscht in die vertrekken vaak een voortdurende wanorde, is het huis houden nooit aan kant, en kruipen de doorgaans talrijke kinderen op en over het werk Komt men vroeg bij de kleer makers, dan ziet men dikwijls het bed dengoed op de stoelen of op de werk tafel liggen, terwijl de kinderen nog ongekleed rondloopen. In hygiënisch op zicht laat de toestand alles te wenschen over. Slaaplucht, etenslucht, houtskool- lucht, doen een benauwde atmosfeer ont staan, vaak vermengd met de onaange name reuk welke de te bewerken 'goeda- ren afgeven, die, wanneer het oude te herstellen kleeren zijn, een viezen stank afgeven Wanneer men van de kleermakers naar dc thuiswerkende naaisters overgaat vindt men daar, wel niet altijd, maar toch over hel algemeen een vrij nel werk lokaal Onder ae- allerarmsten komt deze huisarbeid niet voor; daarvoor stelt hij te veel eischen van zinnelijkheid. Het zijn voor een belangrijk deel getrouwde arbeidersvrouwen die het doen, wier man wel een vast weekgeld heeft, maar niet voldoende om er met een groot gezin behoorlijk van rond te komen Kinderwerk komt zelden voor Dc algemeene klacht betreft echter de lage betaling, het daardoor ontstane jakkeren, met het gevolg dat het werk zeer zenuwachtig maakt Het verslag vestigt echter ook de aandacht, op een factor die vaak ver gelen wordt, n 1. dat niet iedere vrouw die voor haai' huishouden goed kan naaien, of zelf huisnaaister is, daarom dit speciale confeclie-vak verstaat. Daar toe wordt een handigheid voreischt die zonder routine niet te verkrijgen is zonder vooraf spelden of rijgen moei alles zoo onder de machine gelegd wor den Menigeen doel het te netjes cn verdient er daarom niet aan. De stukloonen zijn laag, maar bere kend op menschen die het werk ver staan Tot een hoog week- of uurgeld brengt een vaknaaister het niet licht, maar ze kan ongelooflijk veel af, veel meer dan iemand, die het zoo eens pro beert, voor mogelijk houdt. Een geknipt flanel van 10 of 15 cent naailoon kost niet meer dan een ,uur werk. In den Haag worden ongevoerde blouses ge maakt voor 25 cent hel heet nog wel voor minder maar een vlugge naaister maakt er zes tot acht op een tienurigen werkdag. Een katoenen dienstbodejapon waarvoor 60 tot 80 cent wordt betaald is in 4 5 uur klaar Het is echter, jjpoals w.ft zeiden, werk dat buitengewoon^ zenuwachtig maakt En de drukte is i^er ongelijk verdeeld op één oogenblih lAocc er tot hel uiterste gehaast worden «om klaar tc komen een paai' dagen later is er bijna geen werk meer En bovendien wordt bij dit gejaagde werk .zeer sterk het' geldelijk nadeel, ondervonden door het halen en brengen van de zware pakken goed en door het niet nauwkeurig in orde zijn van hel meegegeven goed, waardoor de naaister eenige malen terug mdet omdat er niet voldoende garneering is meegegeven of omdat er een andere vergissing heeft plaats gehad Op die -wijze wordt er dooi de naaisters ve<ji lijd verloren die zoo kostbaar voor liaar is, vooral wan neer ze dan ook nog moet wachten als er klanlen in den winkel zijn Van de naaisters wier gemiddelde werktijd men heeft kunnen vaststellen, be droeg deze zes uur of minder voor 24 2 pel., van zesjtot tien uur voor 46 9, pet meer dan tien uur 23.9 pet Zeer gering zoo voegt het verslag aan deze cij fers toe, is dus liet aantal dergenen, voor wie hel naaiwerk'niet meer is dan een welkome bezetting van leege uren. De meeslen zijn er zoo goed als den gahr; sclien dag aan bezig. Maar terwijl dus 28 9 pet. meer dan tien uur per dag .Werkt, verdient slechts 17 9 pet zeven gulden of meer per weck We herhalen dat het slechts enkele i feiten zijn, zoo hier'en daar genomen uit de enorme hoeveelheid in dat boek. Men generaliseere ze dus niet te gauw. Maar aan den anderen kant is het onloochen- j baar dat ze ter zijn, en dal ze zich scharen naast de tallooze voorbeelden van droeve toestanden veroorzaakt door andere huis industrieën, in de twee vorige declen van deze „Onderzoekingen" vermeld. 1 Er zijn natuurlijk onderdcelen waarvan de verbetering van overheidswege door wetsvoorschriften niet zoo moeilijk is aan te wijzen. Maar er zijn er ook waar van de verwerking der feitenmassa's mis schien zai uitloopen op een erkenning "van onmacht omdat juist in deze huisindus trieën zoo uiterst moeilijk is een doeltref fende medewerking tc krijgen der be trokkenen zelf. Het minst van alle werkers hebben zij voeling met elkaar; het Tninst van allen zijn zij geor ganiseerd Er zal een lange periode van langzaam ontwikkelen voor noodig zijn om dien grondslag voldoende te bevestigen. van het volk om democratisch tc zijn, doch om dezelfde reden zal zc niet in gaan legen teen politieke noodzakelijkheid, voortspruitende uit hetgeen jaren lang in het hart des volks groeit. De psycholo gie dier Kamer maakt het ook niet waar schijnlijk dat ze zich. meest bestaande uit oude lieeren, als volksrem zou laten gebruiken Het is waar, de groote bolle boos div Kuyper, heeft er zitting geno men, doch dc Eerste Kamerleden hebben het nooit erg op dr Kuyper begrepen gehad Ook is dr Kuyper er niet popu lairder op geworden. Spr. denkt hier niet aiui feiten uit hel persoonlijk leven van dr, Kuyper, doch aan bokkesprongen van den laatslen Lijd, die maken, dat dc vraag rijst of de uitdrukking seniele afta keling niet op hem van toepassing is ge worden. Spr. denkt aan het plotseling opofferen van hel Tarief en zijn plotse linge zwenking tot deelneming aan de pacificatie-commissie op onderwijsgebied. Zijn autoriteit als aanvoerder tegen iets, dat zich als een volksbeweging manifes teerde. zal de Eerste Kamer wel niet willen aanvaarden. Gevaarlijker acht spr de oppositie van den heer Regout, die reeds verklaarde tegen het genoemde voorstel Ie zullen stemmen. Slippen we voorts nog aan, dat hij scherp afkeurde de uitsluiting der bedeel den en het ontwerp voor de ouderdoms rente en protesteerde tegen de vloot- plannen, en tegen de maatregelen van den minister van Marine tegen den Bond van minder Marine-personeel BINNENLAND. Mr. TROELSTRA OVER DEN POLIT1EKEN' TOESTAND. In een vergadering van de Federatie der S. D. A. P. te 'sGravenhage heeft mr Troelstra een rede gehouden over I „den politieken locstand en de S. D. A. P i Uit den aard der zaak was hetgeen hij I zei voor een groot deel een herhaling van zijn beschouwingen bij de bcgroo- tingsdebatten in de Tweede Kamer. Hij kwalificeerde de huidige regeering als de zaakwaarnemer der S. D. A. P zoodal er voor deze alle reden is om zelfbewust selling te oefenen in het besef der ge wonnen kracht. De beslissing van het Zwolsch Congres betreffende dc portefeuille-kwestie noem de hij zeer haastig genomen De golven moeten in dc banen der noodzakelijkheid worden geleid Als het gaal om zaken, die alleen van ons kunnen worden verwacht (als zo van anderen te krijgen zijn gaan die natuurlijk voor) dan dient in i. de socialist niet te aarzelen om zich als Minister beschikbaar te stellen Een com missie bereidt dc zaken reeds voor, maar de partij zal zelf een beslissing moeten nemen, indien men weer soc.-dem. mi nisterzetels wil aanbieden, dan zegge men het vooraf, en plegc overleg Geen ver rassingen. Voor de houding der Eerste Kamer was mr. Troclstra niet zoo ongerust Dit Re- geeringslicliaam bezit niet voldoende au toriteit om tc kunnen ingaan tegen een Regeering, om die wenschen, welke in dc verkiezingsdagen oen meerderheid ver kregen, tegen te houden De Eerste Ka mer zit niet genoeg onder den invloed Uit Middelbarg. Onder aandachtig gehoor van een 50- tal militairen hield de heer J Hoekstra gisterenavond in hel Militair Te Huis al hier, een voordracht over de vrijwor ding van Nederland, 1813—1814, waarvan het grootste deel aan de gebeurtenissen op Walcheren werd gewijd De heer Rink, majoor garnizoens-coin- mandant, die de voordacht van af den aanvang gevolgd had, betuigde in de pauze, spreker zijne hooge ingenomenheid en dank, voor de welwillendheid, den mili- tairen een onderhoudenden avond te be zorgen. Aan het slot der voordracht sloot een der aanwezigen zich met eenige wel gekozen woorden bij de dankbetuiging aan Na een welgemeend applaus ging men uiteen Ter terechtzitting van heden waren slechts een enkele beklaagde cn getuige aanwezig. Van wege den mist konden nl de meeste opgeroepenen niet tijdig hier zijn, zoodat de zitting moest worden ge schorst. Aldus was de toestand heden ochtend; vanmiddag waren er wel eenige beklaag den en getuigen opgekomen. Eén zaak moest echter nog opgeschort worden tot 3s/4 um- Uit VII a sin gen Thans is de publieke telefooncel in de, vestibule van het siation der Staats spoor te V 1 i s s i n g e n in gebruik ge nomen. In de wachtkamer 1c en 2e kl. zal een schelinrichting aangebracht wor- i den, om te waarschuwen, dal het gesprek kim beginnen. Alleen interlocale gesprek ken kunnen gevoerd worden. (VI. Crt I De Bellamy-bioscoop le Vlissingcn wordt morgenavond heropend, en wel met een film, die elders zeer geprezen werd, nl. een biographie van Richard Wagner. Bovendien verzekert men ons dat de nieuwe directeur de projectie thans j aanmerkelijk heeft verbeterd I Hel sedert een paar dagen in het Oost- gat gestrande Duilsche stoomschip „Plauen" is hedennacht met hoogwater vlot gesleept en wegens mist ten anker gekomen. Van andere zijde meldt men ons ech ter Het s.s. ..Plauen" is heden nacht na lossing van een gedeelle der lading vlot- i gesleept en naar Antwerpen opgesloomd Uit Walcheren Do „Kampioen", melding maken'd van den door den burgemeester van Wesl- k a p e 11 e uitgeschreven wedstrijd in het beplanten en versieren van voortuintjes voegt daaraan toe, dat het dagclijksch bestuur van den A N W B. f 25 ter beschikking heeft gesteld vooi dezen eersten wedstrijd, als aanmoediging voor het sympathieke denkbeeld Uit Z u i d-B eveland. Wegens ongesteldheid zal dr A II de Hartog van Haarlem, heden. Vrijdagavond, niet als spreker voor de Vereeniging voor Algemeene Wetenschappelijke Be langen te Goes bunnen optreden en is de daartoe uitgeschreven vergadering uitgesteld Als „een stem uit de praktijk" deelt dft Wcgeneommissic van den A N W. B in de „Kampioen" hel verslag mee, van het resultaat verkregen met ongeveer 3470 meter grinlbaan te Ellewou'ts- dijk. die het vorig jaar veranderd word- in een gewalsten steenslagweg Ondanks liet buitengewoon drukke vervoer op den Nveg (aan gewogen goederen ongeveer 13 5 millioen K G kon de burgemeester van Ellewoulsdijk 8 Fehr aan de com.'- missic melden dal de wegen „het enorm vervoer in de laalstc maanden bij erg ongunstig weer gemakkelijk hebben ver dragen, terwijl het onderhoud al bijzon der gering was Uit Noord-Beveland. rramplaunen op Noord-Beveland Op verzoek van de Spoorwegcommix- sie voor Zuid-Beveland waren Donder dagmiddag le Kortgene de dagelijk- sclic besturen der gemeenten uit Noord- Beveland bijeengekomen, om le verga deren met eenige leden van boven ge» noemd comité De leden der spoorwegcomiuissie hiel den een bespreking of hel niet mogelijk zou zijn in Noord-Bcveland een tram aan toeleggen Daar zij meenden, dat de pro vincie de Decauvilie-tram die thans tus schen Hansweert en Vlalte rijdt, tegen voordeelige voorwaarden zou willen over doen, stelden zij voor uit de gemccnter besturen van N.-B. een commissie te be noemen, voor het ontwerpen van een tramplan op dit eiland Er werd besloten, dal de burgemeesters en wethouders der gemeenten van N.-B op een nader te bepalen datum zouden vergaderen tol het benoemen cener dus danige commissie Bit Tholen. In de Donderdag te Stavcnisse ge houden raadsvergadering werd besloten adhaesie te beluigen aan een adres van den raad der gemeente Velzen aan de 2e Kamer der S.-G inzake het bij de Ka mer ingediende wetsontwerp tot verlee- ning van ouderdomsrente aan behoefti- gen. Besloten werd ontheffing te vragen aan H M. de Koningin van het bepaalde in art 485 der wet op hel L. O inzake de nog niet vervulde vacature van onder wijzer met hoofdacte. Besloten werd tot 1 gedeeltelijk uitdiepen der havenkom Be noemd werd tol lid van hel waterleiding- comité voor het eiland Tholen de heer J M v. Doorninck, burgemeester. De jaarwedde van den ontvanger van het i kadegeld werd gebracht van 9 op 7 der opbrengst, in verband met de ver- hoogde havengeldhcffing Vastgesteld wcr- den nog de kohieren voor den Hoofder lijken Omslag (f 4000 en voor de honr denbelasting Werd vóór een paar jaar te Stavc nisse, tengevolge van den bouw dei- nieuwe kerk een grool gedeelte van het schoolplein volgebouwd, zoodal er als hel ware een gangetje voor de ruim 300 schoolkinderen overbleef, thans is deze ruimte weder aanmerkelijk uitgebreid door de goedgeefschheid van den heer C. Broodman, Pres. Kerkvoogd, die door hel lalen opruimen van een wagenma- kerswerkplaals circa 60 M2 grond aan het schoolplein heeft teruggegeven I j Bij kon. besluit van 20 dezer is aan de gemeente St. Maartensdijk ver leend een voorschol uit 's rijks kas tot een bedrag van ten hoogste f 8500, ten einde genoemde gemeente in staat te stellen tot uitvoering van het onteige ningsplan van een complex van 40 per- ceelen, uitmakende de Kleine Kaai. Hedenavond kwam de knecht van M. Hoek uit Tholen, door den mist misleid, met kar en paard in de nabijheid van de liegraafplaats le Poortvliet in de sloot terecht. Te O u d-V osscmeor werd Woens dag 11. een vergadering gehouden van ingelanden van hel Waterschap, waarin met bijna algemeene sïemmen besloten werd het Beiluur te machtigen tol het nemen van alle maatregelen die noodig mochten zijn in zake de pro eed me met

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1914 | | pagina 1