MlftBRUISCMjlR COCIiNT
N*. 83.
I#i4
Maandag
9 Februari.
Uit Stad en Provincie.
187* Jaargang.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen
Prvfi per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland traaco pp. 11.25.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
A.dvertentiöD bij abonnement op voordeelige voorwaarden.
Prospectussen daarvan zijn aan bet bureau te bekomen.
Advertentiën voor bet eerstvolgende nummer moeten des middags vóór één unr
aan bet bnreau bezorgd zijn.
Advertentiën "20 cent per reigal Bij abonnement veel 'ager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels 1' 1.50; elke rog*! me;
20 cenl. Reclames 40 cent per regel. Grcote letters naar de plaats, die zij innemen
Tot de plaatsing van advertentiëu en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreden
Handel, Nijverheid en Geldwezen, ie gerechtigd hot Algemeen Advertentie-Burens
A. DE LA HAK Az„ K.Z. Voorburgwal 266. Amsterdam.
Bij dit nummer behoort een Bijvoegsel.
De kwestie zelf.
Na alles wat er. in de laatste jaren
geschreven is over de .methode van
agecncn van den Bond van Ned. Ond,
tegen de hoofden, mag toch ook wel de
kwestie van liet hoofdschap eens zakc-
1 ijk besproken worden. Want anders zou
he* wel eens kunnen gaan als mei hel
vrouwenkiesrecht in Engeland, waar de
kwestie zelf benadeeld wordt door de
ergernis, verwekt door de methoden der
suffragettes.
Over de methoden der Bondsonderwij-
zeïs, die van een strijd tegen een wette
lijke bepaling een strijd maakten tegen
de volgens die bepaling aangestelde per
sonen, zullen we niets meer zeggen. We
gelooven niet dat die manier van strijden
doos iemand buiten den Bond goedge
keurd wordt.
Maar de vraag of de klasse-onderwij
zers zoo geheel buiten den invloed op
den gang der schoolzaken moeten wor
den gehouden, blijft, in weerwil van die
actie, de aandacht waard. Want de toe
stand zooals die nu is, is zeker niet in
overeenstemming met het aandeel dat al
thans een groot deel van het klasseperso-
mcrl thans heeft in de praktijk van liet
ouderwijs geven.
De vaststelling van het leerplan, de bij
het onderwijs te gebruiken boeken en de
veadeeling in klassen is thans door de
wet opgedragen aan het hoofd der school,
zij t ook onder goedkeuring van B.enW I onderwijs geschiedt door den directeur
en den distncts-schoolopziener. De klasse- jjj overleg met de leeraren; dat de di-
onderwijzer heeft daarin wettelijk niets ,-ecteur leeraarsvergaderingen belegt, en
te zeggen; wanneer het hoofd zijn.oordeel I ieder leeraai" bevoegd is, zoo-
vraagt, in persoonlijk onderhoud of in <kmige onderwerpenhet onderwijs en de
schoolvergaderingen, is dat geheel en al scho0| betreffende, ter sprake te bren-
vrije verkiezing. Hij kan met volle rechtgen> bij goedvindt. Het is ook door
stand lienadeeld wordt, en ol" or verbe
tering te verwachten is van het geven
vau medezeggingschap aan de klasse
onderwijzers bij 't vaststellen van leer
plan, leerboeken enz.
We meenen van wel.
Dal de huidige- toestand niet ten gunste
is van het onderwijs, is, dunkt ons, dui
delijk als men let óp de lallooze voor
beelden van minder aangename verhou
ding tusschen hoofd en klasse-onder
wijzers. Men kan verschillend antwoor-
den op de vraag wie de schuld daarvan
is. een feit blijft hel, dal die toestand be
staat en niet gunstig Mn werken op de
vóór allés vereischte harmonie.
En dat het voorschrijven van medo-
zeggingscliap der klasse-onderwijzers ver
betering zou bbehgen in dien toestand,
en bovendien aan liet onderwijs zelf ten
goede zou komen, staat ook voor ons
vast, omdat de klasse-onderwijzers het
ineest met de kinderen in aanraking ko
men, en het grootste deel van het eigen
lijke opvoedingswerk doen, althans op
die scholen waar het hoofd geen eigen
klasse heeft. En daaronder behooren bij
na alle stadsscholen
Hoe nu die medezeggingschap te re
gelen1?
Er bestaat bij ons reeds een regeling
van dien aard, nl bij het Middelbaar
onderwijs.
De wet schrijft voor dat aan het hoofd
van ieder der middelbare scholen een
der leeraren is geplaatst, die den titel
draagt van directeur. Af aar daarnaast is
bij algemeenen maatregel van bestuur
voorgeschreven dat de regeling van het
de klasse-onderwijzers er buiten laten, en
velen doen dat ook.
Nu is dat een regeling die wel aanpaste
aan den toestand uit de dagen toen die
bepaling gemaakt werd, een halve eeuw
gateden. Toen was het hoofd der zelden
omvangrijke scholen werkelijk de eenige
bevoegde om te Loiden. Wat hij naast
zich had waren hulponderwijzers, die
na een tijdje ook hoofd werden, en dan
kweekelingen die door het hoofd opge
leid werden.
Maar de ontzaglijke uitbreiding van het
lager onderwijs heeft die verhouding ge
heel anders gemaakt. Men spreekt nu
van klasse-onderwijzers, niet meer van
zoo'n schoolvergadering dat het program
ma voor het volgend schooljaar wordt
vastgesteld, behoudens goedkeuring van
den minister.
Nu zal wel niemand de verhoudingen
bij het middelbaar ondierwijs onveranderd
willen overbrengen naar het lager onder
wijs. Daarvoor is het verschil van aard
van onderwijs, door de toewijzing van
ieder vak aan een afzonderlijken leeraar,
te groot. Wil men bovendien een goed
oordeel krijgen over de leerlingen, dan
moet men wel het gezamenlijk oordeel
hebben van ülie leeraren.
Bij het lager onderwijs mei zijn klasse-
onderwijzers is de toestand heel anders.
hulponderwijzers, een imamsverandering, I A£aar samensprekmg van hoofd en
die door een verandering in de positie onderwijzers op een schoolvergadering
gerechtvaardigd wordt. En het aantal der t js nog altijd mogelijk en o. i. wenschelijk.
klasse-onderwijzers die dezelfde bevoegd- t Komt er echter op aan wat voor
beid hebben als het hoofd, maar diemacht men aan die vergadering moet
nooit voor het hoofdschap in aanmerking toekennen. En daarover loopen de mee
kunnen komen, eenvoudig omdat er zoo- ningen uiteen
veel plaatsen niet zijn, is nu reeds ge- j De Bond gaat in dat opzicht het verst,
sbegen tot 7000. Eïij vraagt alle zalcen, die nu aan 't hoofd
Dat is op zich zelf reeds een verkla-1 zjjn toevertrouwd, over te (dragen nnn het
ring van de ontstemming -onder de on-1 personeel der school, d. w. z. aan een
derwijzers. Gebrek aan vooruitzicht het schoolvergadering, die leerplan en boe-
ooit verder te zullen brengen, werkt hen vaststelt onder goedkeuring van het
nooit opwekkend. Toch moet dat onder- rijksschooltoezicht en van B. en W en
deel beschouwd worden als een factor mt zjjn midden voor een bepaalden tijd
nmer thuis behoort bij de bespreking j oen voorzitter benoemt, aan wien het
van de salariskweslie dan bij de behan- dagelijksch bestuur is opgedragen,
dehjg der- verhouding lot de hoofden. Daarnaast - maar een heel eind er van-1
Wel telt sterk mee liet gevoel vanJ daan, staat het oordeel van het Nedcrl.1
miskenning dal onvermijdelijk is wanneer oniierw-Gen (lat de schoolzaken wij
men personen die hun taak mei bc- doen regelen door het hoofd der school
kwaamheid vervullen, buiten de bespre- m „verleg met het personeel in de
king over tien aai d dier taak houdt Er schoolvergadering. Die schoolvergadering
a m 'U*111 V'U1 krijge dan de wetgevende macht; be-
'-T- u 11'1, cir deen voor hun hoofd, sluiten worden bij meerderheid van stem-
roch beslissen de hoofden als alleenhcer- men genomen, maar de uitvoerende
"jf J besten onder bIijra opgedragen aa„ „et hoofd
- die zlJ.n cr velen zullen als der school. Is er verschil tusschen hoofd
Bondszijde, maar wc jachten dc onder
wijzers niet zoo ver staand boven alle an
dere raenschcn, dat bet in liun handen
vertrouwd zou zijn <fe keuze van het
gezag, dat de controle heeft over hun
werk.
Dat zou aan dal gezag zeker niet ten
goede komen, en dat dc onderwijzers
zonder gezag even stipt hun werk zouden
doen als met gezag, we zijn zoo. vrij
dat niet te gelooven op grónd van het
geen ieder zelf kan waarnemen op scho
len waar het hoofd een zwak man is, of
iemand die de zaken over hun kant laat
gaan.
Ook hel motief dat ,er in licL buitenland
voorbeelden, en go.ed werkende voor
beelden van dergelijke scholen met ge
kozen hoofden of zelf zonder hoofd zijn,
overtuigt ons niet, want we hebben hier
te doen met Nederlandsche toestanden
En juist hier vindt men onder een deel
der onderwijzers zulk een minachting van
alles wal gezag heet, dal we het hoogst
noodzakelijk achten, in de wijze van be-;
noeming van de gCzaghebbenden een
waarborg le bezitten voor diens macht
om zijn invloed le doen gelden.
Wat ons in de formuleer ing van den
eisch van het Ned. Ond Gen. het meest
aantrekt is het onderscheid tusschen uit-,
voerende en wetgevende macht in de
schoolzaken, een onderscheid dat geheel
vertroebeld wordt in de eisclien van den
Bond.
Het is natuurlijk een onderdeel voor
nadere overweging, of ook ioderen jongen
onderwijzer zonder ervaring, dadelijk na
zijn benoeming, stem in het kapittel zou
moeten worden gegeven.
Maar nog iets anders, de hoofden zelf
betreffende, verdient toch zeker ook na
dere overweging, nl het ontnemen van
een deel van den administratieven romp
slomp, die nu op him lijd beslag legt,
en die zonder eenig bezwaar voor het op
voedkundig werk voor een aanzienlijk
deel zou kunnen worden overgedragen
aan een gemeentelijken ambtenaar. Iemand
wordt tot schoolhoofd benoemd omdat
hij wordt geacht paedagogische bekwaam
heden te hebben, niet omdat hij een goed
administrateur is,
oorzaak moeten worden beschouwd, deze
reeds als zoodanig in de bladen zijn
aangewezen; daardoor is aan de oester-
cultuur, een belangrijken tak van be
staan, in haar geheel groote schade toe
gebracht, waarvan dc invloed zich wel
licht nog jaren zal doen gevoelen, ter
wijl het belang van het publiek, dat niet
eisch te.
Er is in dit blad reeds herhaaldelijk
uiteengezet welke maatregelen van toe
zicht hier bedoeld worden. We bren
gen daarom nu slechts kort in herin
nering dal die controle betreft
hel personeel van den oesterhandelaar,
dat bij gevallen van typhus in hun gezin
geruimen lijd van putten en pakhuizen
verwijderd wordt gehouden,
den oesterhandelaar zelf, wiens cer
tificaten van onbesmetheid kunnen wor
den geschorst als er typhus of andere
besmettelijke ingewandsziekte in zijn ge
zin voorkomen
de oesterputton met terreinen en op
stallen die aan voortdurende hygiënische
controle zijn onderworpen
topografisch onderzoek naar alle ter
reinen waarop schelpdierenteelt wordt
uitgeoefend;
bactereologiscli en scheidkundig onder
zoek van op de verschillende visscherij-
porceelen en verwaterplaatsen genomen
monsters water en oesters of mosselen
wat de verwaterplaatsen betreft.
Wanneer deze ooutróle geen bezwaren
oplevert, wordt een certificaat van onbe
smetheid uitgegeven, geldig voorde maand
van uitreiking; zij kunnen echter ook
binnen die maand weer worden ingetrok
ken.
De aanvrager teekent voorts een over
eenkomst waarbij hij zich verbindt, op
straffe van een maximum boeto van
f 1000 voor elke maal dat volgens oor
deel van het bestuur de voorwaarden
door hem zijn geschonden, het aan hem
uit te reiken certificaat niet anders te
gebruiken dan voor schelpdieren, af
komstig van de in de verbintenis genoem-
dc peroeelen, putten of verwaterplaatsen,
en voor schelpdieren afkomstig van ande
ren, die bij de 1 evering daarvan een certi
ficaat van onbesmetheid kunnen ,over-
OESTERGERRUIK EN TYPHUS? Het toezicht op de naleving der aan
Hel is begrijpelijk dat do berichten uil hct gebruik der certificaten icrbonden
Don Haag oyer typhus en dc daaraan voorwaarden en van do voorsclirittrn voor
vastgeknoopte bewering over gebruik van "et remdhouden van putten en paklood-
oesters als oorzaak daarvan, groote zorg worl?t onIfer leiding san den voorzit-
ivekken onder do Zeeuwsche oester- l.er het vissckcnjbcsluur uitgeoefend
kweekers, die met groote schade wor- j door bet onder dat bestuur ressorteeren-
don bedreigd I re"de personeel
Maar het blijkt dat de beschuldiging'
nog allesbehalve bewezen is. Uit Den Haag wordt ons gemeld dat
Ook de hoofdinspecteur der vissche-1 er daar thans veertien gevallen van buik-
rijen belast met de algemeene leiding typhus voorkomen, en dat van deze veer-
van en het toezicht inzake de visscherij, tien personen twaalf op oudejaarsavond
de heer J. M. Bottemanne, heeft er, toen oesters nuttigden.
het persbureau Was Diaz hem om eenige.' We lezen echter in hel ..Vaderland",
desbetreffende inlichtingen vroeg, de aan- dat sinds eenige dagen de oorzaak der
dacht op gevestigd, dat 'tnog geenszins vergiftiging wordt nagespeurd door een
als vaststaande moet worden beschouwd bacterioloog, werkzaam aan „Toezicht op
dat de hier voorgekomen typhusgeval- de Zeeuwsche stroomen", en dat deze
len inderdaad het gevolg zijn van het ge- als zijn oordeel heeft verklaard dat dc i
bruik van besmette oesters. vergiftigingsverschijnselen niet het gevolg j
Eenerzijds zijn er ongetwijfeld aanwij-zouden zijn van oestergebruik.
zingen in die richting, maar anderzijds Het spreekt echter van zelf, dat de
zijn er weer omstandigheden, die er op couranten-berichten velen hebben afge-1
wijzen, dal de oorzaak elders gezocht schrikt van oestergebruik. De oesterhui-
moet worden. En indien de oesters in- zen en vischzaken, in geheel Nederland
derdaad de oorzaak mochten blijken te ondervinden er de gevolgen van, maar
zijn, zoo slaat z, i. zeker niet vast, dat vooral in Den Haag. Groote bestellingen
zij besmet zijn geraakt in den put in voor diners en soupers worden soms
Zeeland; met die onderstelling is nl. op '1 laatste moment afbesteld. De terug-
in strijd het feit, dal die inrichting lege- slag daarvan wordt natuurlijk in Zeeland
lijk ook naar elders oesters heeft gele-t sterk gevoeld
verd, welke, zoover de tot nog toe ver-
„verlicht despoot" ook den klasse-onder
en schoolvergadering, dan dient een hoo-
wijzer raadplegen maar het behoeft niet, g„ beroep"]™ de autoriteiten te be
en wat het voor den klasse-onderwijzer slissen
nog moeilijker maakt zijn mecning te i Naar ons oordeel verdient dit laatste
plaatsen tegenover die van het school- stelsel verre de voorkeur boven dat van
noord, dat is de wetenschap dat zijn den Bond
benoeming elders afhangt van het oor-. Toen m eenigen tijd geleden in ons
n hoofd blad een gedachtenwisseling hadden mei
?;ie onderwijzers nu in hun erger- eenige Bondsleden, hebben we reeds vol-
D]et ontzien om, zooals „De doende te kennen gegeven dat een school
Hode deed,, ieder schoolhoofd te stem- /.onder vast hoofd ons absoluut nietaan-
pelen tot oen gedemoraliseerde, oen gees- lokt We hebben toen aan een dier bc-
letijk minderwaardige of moreel defecte, strijders gevraagd, of hij nooit had opgc-
w een staaltje van den onzin waartoe merkt dat een school onder het eene
onderlinge ophitsing kan leiden. boord veel bétere resultaten opleverde
dan onder het andere. Iedereen kent in
kwestie gaat echter niet alleen de zijn eigen omgeving dergelijke voorbeel-
qnderwyzers aan. den, en die voorteelden zijn o. i. een
Wat met-onderwyzers bij een beoor- afdoend motief legen het aanwijzen „voor
«eelmg van het hoofden-vraagstnk zullen een bepaalden tijd" van een „voorzitter"
vooropstellen dat is de vraag of het door het personeel zelf. Het zal ons wol
Onderwijs door den togenwoordigen toe- weer neer kwalijk genomen worden
Uit Vllsiingen.
Ten bate van de afdeeling V1 i S s i n-
gen van het Centraal Genootschap voor
kregen inlichtingen hebben geleerd, geen
besmetting hebben veroorzaakt, zoodat
deze in Den Haag gelocaliseerd is, en
de vraag rijst, of de oesters eventueel
niet tijdens de verzending of in Den
Haag zelf geïnfecteerd kunnen zijn ge
worden. HHH||
Hij wees er voorts op, dat in de Kinder-IIerstellings- en Vacantiekolonies
bladen dezer dagen reeds melding is en het Ondersteuningsfonds van den Bond
gemaakt van het speciale toezicht, dat van Ned. Onderwijzers is Zaterdagavond
door het bestuur der visscherijen op de te V lis singe n door de Utrechtsche
Zeeuwsche stroomen op dc reinheid van Onderwijzers-Tooneelvereeniging een lief
de ocsterbanken en de putten in Zee- dadigheidsvoorstelling gegeven,
land wordt uitgeoefend, en daarvoor over De belangstelling was zoo groot, dat
een ervaren bacterioloog beschikt, zoo- een goed deel van de ruime tooneelzaal
dat, zooals ook door buitenlandsche ge- in 't Concertgebouw bezet was
zondheidsaulordeiten is erkend, de kans Do voorzitter van de afdeeling Vlissin-
dat door de oesterkweek- en bewaar- gen van den B v. N. O wees in zijn ope-
plaatsen in Zeeland besmette oesters ningswoord op het nut van beide instel-
worden geleverd vrijwel buitengesloten lingen en dankte zoowel het publiek voor
1S- zijn steun als de Utrechtsche collega's
In verband hiermede meende de heer voor de moeite en opofferingen, die zij
Bottemanne het te moeten betreuren, zich getroosten ten bate der lijdende
dat vóór dat het onderzoek heeft aange- menschheid.
j toond, dat de oesters inderdaad als de Voor de pauze werd gegeven h,Een
ieder het Zijne blijspel in één bedrijf
door G van Moser, bewerkt door W.
C. Rooyaards, alsmede "t eerste bedrijf
van „Dc Patiënten"blijspel in drie
bedrijven door Joh. Gram. terwij' 2e ien 3e
bedrijf na de pauze gegeven werden.
Het gezelschap heeft zijn reputatie ge
handhaafd De verwachting was hoog ge
spannen, want van de opvoering van
„Mijnheer de Senator ongeveer een jaar
geleden was een levendige herinnering
bijgebleven.
En in die verwachting is t publiek
niet teleurgesteld De nieuwe krachten,
waarvoor enkele leden van 't gezel
schap hebben plaats gemaakt, zijn geble
ken een aanwinst te zijn Zelden za
gen wij, ook van beroepsspelers niet,
zulk fijn verzorgd spel De amusante
vertooning van beide blijspelen heeft dc
aanwezigen kostelijk vermaakt. Gelachen
is cr telkens en telkens weer, soims
moesten de spelenden even ophouden
om zich verstaanbaar te maken
Aan het welslagen van den avond droe
gen allen, zonder uitzondering bij
Met overleg gekozen klccdij en eenvou
dige passende decoraties steunden bo
vendien pp gelukkige wijze de illusie,
t Publiek toonde zich zeer voldaan-.
Gistermiddag ongeveer te kwart na twee
is, naar we van een ooggetuige verna
men, een wagen der electrische tram
te V lissin gen in den bocht tusschen
den Kanaalwcg en Verlengde Aagje De
kenstraat ontspoord. Eenige vertraging in
den dienst was daarvan hel gevolg
Uit Walcheren.
Men zij op zijn hoede
Door zekeren L. P. een gehuwd per
soon van 46 jaar wonende te Middelburg
is de vorige week aan verschillende per
sonen te Koudekerkc een lijst gepre
senteerd .waarop aan het hoofd voorkwam
de naam van een hooggeplaatst persoon.
De man deed een verhaal en wist ver
schillende menschen te bewegen voor een
klein bedrag te teekenen wat door hem
dadelijk in ontvangst werd genomen
Bij een door de polilie te Koudekerkc
ingesteld onderzoek is gebleken dat deze
man niet gerechtigd is'met een lijst rond
te gaan en de naam aan het hoofd dei-
lijst valschéïijk door hem daar is ge
plaatst zoodat tegen hem procesverbaal is
opgemaakt
Uitgenoodigd door de aid van den
Vrijz. Bond te Westkapelle trad Za
terdagavond in het café „de Valk" op de
heer ds. Süemelink uit Goes, om te spre
ken over. „Vrijzinnig cn de Vrijz. Bond
Na een kort inleidend woord van den
voorzitter der af<L, den heer K. Dekker,
begon de spreker zijn rede.
Wat is vrijzinnig? vroeg hij. Dat is
moeilijk in het kort te bepalen, maar hel
moet zijn, de zuurdeesem, die ons heele
zijndoordringt, en 't. moet uitkomen in
godsdienst, staatkunde en vooral ook
in den omgang met den medcmensch
Wanneer wij duizenden jaren teruggaan,
stónden de menschen nog op oen la
ge (rap van ontwikkeling; om de kleinste
reden sloegen zij elkaar dood Toch is er
ook in 't Oude Testament al duidelijk
ontwikkeling waar te nemen. Mozes met
zijn „Gij zult niet dooden" staat na
tuurlijk veel hooger dan het zuivere
wraakgevoel bij een Lamech.
Voortdurend nemen ontwikkeling en
beschaving toe, en zoo zien we nu over
d ^slagvelden, die ook in dc toekomst zul
len verdwijnen, rondgaan de Roode-Kruis-
zusters, die met liefde en zorg de gewon
den bij staan.
Dit levensproces der ontwikkeling moe
ten wij heipen en steunen, evenals de
ouders hun kinderen. Wij zijn pas heel
aan het begin. Er is voor ons, vrijzinni
gen nog heel wat te doen
Aan den anderen kant hebben wij te
strijden tegen de partij van de starre be
houdzucht, aan den anderen kant tegen
lien, die alles te gauw willen veranderen
I Na een korte pauze sprak de spreker
nog over 't wezen van den godsdienst
Met enkele voorbeelden ontleend aan
I het Nieuwe Testament, deed hij uitko
men, dat de mensch zich christelijk moet
toonen niet alleen in woorden, maai- in
I daden.
Met een welsprekende peroratie tot de
vrijzinnigen, om zich te vereenigen, ein
digde spreker zijn rede, die door de aan
wezigen niet groote aandacht werd ge
volgd. Een hartelijk applaus volgde op
de boeiende redevoering
Daarna werden de leden in de gele-
1 genheid gesteld, hun contributie te be
palen. Zeven nieuwe loden traden toe.