NIBDKIiBIiRdSt'DK COFRAIT
f. 27.
Maandag
2 Februari.
1914
Ons jongste traetaat.
BINNENLAND.
Dit Stad en Provincie.
187" Jaargang.
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Aü per kwartaal, zoowel voor Middelburg uls voor alle pl»ats6ii in Nederland franco pp. 11.2-5
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Advertenti6n bij abonnement op voordeelige voorwaarden.
Prospectussen daarvan zijn aan het bureau te bekomeD.
Adver'entilin voor het eerstvolgende nummer moeten des middagï vóór één uur
aan het bureau bezorgd zijn.
Adwertentiën 20 cent per regal Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- on
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50; elke regel meer
20 cent. Reclames 40 cent per regel Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiön en reclames, niet, afkomstig uit Zeeland, betreffende
irfel, Nijverheid en Geldwezen, is gereohtigd het Algemeen Advertentfe-ISttreati
A. DE LA HAB Az., IV'.Z. Voorburgwal 206. Amsterdam.
Bij dit nummer behoort een Bijvoegsel.
■Toen na de eerste Vredesconferentie in
1$99 de zaak van arbitrage voor geschil-
ten tusschen de staten zoo krachtig op
<ien voorgrond kwam, hebben wc ecnige
jaren later de eerste pogingen gezien
om daar een Iraclaatsvorm aan te geven.
Het begon in 1903 tusschen Frankrijk
en Engeland, en het jaar daarop volgden
bijna alle groote en kleine mogendheden
met arbitrage-verdragen
Het leek echter meer dan liet was.
Want ;il bepaalde men m die tractatcn
dat de onderlinge geschillen aan arbi
trage zouden worden onderworpen, men
bepaalde ook dat daarvan zouden wor
den uitgesloten die geschillen welke juist
het meest gevaar opleveren voor den
vrede, nl. die welke betreffen „de eer,
de onafhankelijkheid cn de levensbelan
gen van den staat
Alleen Nederland eu Denemarken heb
ben nog een jaar later, in 1905, een voor
beeld van een algemeener verdrag ge
geven, waarin zonder eenige beperking
van beteekenis alle geschillen werden
onderworpen aan arbitrage
Er stond in dat verdrag ook nog een
mlnoodiging aan andere staten om tot
die overeenkomst toe te treden Ze had
den daartoe slechts schriftelijk kennis te
geven aan een der beide genoemde staten.
De uitnoodiging was hartelijk. Maar ze
pakte toch niet. We mennen dat geen
enkele staat er op is ingegaan. Waar
schijnlijk hebben die anderen gerede
neerd, wat ook hier te lande vaak werd
.gezegd nu ja, tusschen Nederland eu
Denemarken zal het wel nooit zoo'n vaart
loopen, die kunnen makkelijk zoo'n ver
drag sluiten; maar dat is niet mogelijk
tusschen landen die herhaaldelijk geschil
hebben over zeer gewichtige belangen,
en die niet wenschen zich ten opzichte
daarvan reeds vooraf te verbinden, de
uitspraak van het Hof van arbitrage uil
te voeren
Want men lette welwie arbitrage
aanvaardt, aanvaardt ook de uitspraak.
En het is nu eenmaal niet te loochenen
dat het voor een regeering uiterst hache
lijk wordt zich bij voorbaat te verbin
den in een kwestie van nationale eer
of onafhankelijkheid gewonnen te geven
door hetgeen door een scheidsgerecht
beslist zal worden.
Het gevolg was dat Nederland en De
nemarken met hun algemeen arbilrage-
tractaat alleen bleven zitten.
Inmiddels ging echter oen nieuw licht
op in de Nieuwe wereld. De huidige
staatssecretaris der Verecnigde Staten,
Bryan, heeft daar een denkbeeld ontwik
keld, dat dè verdienste heeft ook bruik
baar te zijn in lal van gevallen, waar
voor het Nederlandsch—Deenseh verdrag
niet bruikbaar werd geacht
Bryan ging uit van de gedachte dat
het hoofddoel zan zoo'n verdrag moet
zijn te voorkomen, dat in de opwinding
van hel «ogenblik over een of ander ge
schil, de oorlog verklaard wordt, ook
al betreft zoo n geschil een kwestie van
eer, levensbelang enz., die voor arbitrage
niet geschikt wordt geoordeeld, van
wege het dwingende van de uitspraak
Hij bedacht er toen dit op, dat over
geschillen, die niet geschikt zijn om aan
het Ilof van Arbitrage te worden onder
worpen, het advies zal worden inge
wonnen van een vasle Internationale
Commissie van Onderzoek. Zoolang dit
onderzoek duurt, m#gen de Stalen elkan
der geen oorlog verklaren
Dat was een zeer menschkundig voor
stel, want ook voor menig dreigenden
oorlog geldt de spreuk van uitstel komt
afstel. De heflige oorlogsagilalie van een
volk, die bijna altijd de grootste stuw
kracht is voor het verklaren van den
oorlog, is gewoon'ijk niet bestand tegen
zelfs maar een korten tijd van wachten.
Ze brandt gauw uit En vooral wanneer
men weet dat de kwestie, die de op
winding veroorzaakt, onderzocht wordt
door een internationale commissie, zal
het nog moeilijker worden zoo'n agitatie
levendig te houden gedurende eenige
maanden, of desnoods nog langer
Of men dan zoo'n onderzoek van een
commissie wel mogelijk acht voor die
zaken, w^prvoor arbitrage als onmoge
lijk wordt veroordeeld?
Ja, want ook na dat onderzoek blijft
ieder der betrokken staten vrij, terwijl
zij na arbitrage verplicht zouden zijn de
uitspraak na te leven.
En afgezien van het feil, dat"*"zoo'n
uitstel reeds niet anders dan gunstig kan
werken voor de kansen op het behoud
van den vrede, zal zeker wel niemand
ontkennen, dat ae oplossing, ook van een
ernstig geschil, zeer zeker gemakkelijker
wordt gemaakt door zoo'n onderzoek van
een onpartijdige commissie, ook al heeft
die geen macht liaar oordeel aan de
betrok/een partijen op te leggen.
Hel is aan Bryan gelukt eerst met
Salvador en toen met zes andere Amc-
rikaansclie Staten een verdrag in dien
geest te sluiten.
Maar hel was nog niet over den Al-
lantisccn Oceaan gekomen, totdat ons
land het voorbeeld heeft gegeven, en met
de Verecnigde Stalen een dergelijk ver
drag heeft gesloten, dal dezer dagen
openbaar is gemaakt.
We verheugen er ons oprecht in, dat
Nederland op dien goeden weg is vóór
gegaan. We hebben nooit veel navolging
verwacht van hel Deensche verdrag, om
dat het dwingende van de uitspraak hel
voor anderen vooralsnog ondoenlijk
maakte zoo'n verdrag te sluiten.
Dat bezwaar bestaat voor dit nieuwe
verdrag niet. We hopen dal anderen d i t
voorbeeld wel zullen volgen. Denemarken
zal het trouwens reeds spoedig doen.
Het verdrag is bovendien niet slechts
een bewijs van vooruitgang der arbitrage-
beweging, maar ook een beveiliging van
onze eigen belangen
In de „Standaard" werd er dezer da
gen op gewezen, dal de hooge beteekenis
van dit traetaat vooral uitkomt zoo men
er Panama bijrekent, en indenkt, hoeveel
straks voor het behoud "van onze Kolo
niën 'van Amerika's sympathie voor ons
lean afhangen.
„Het traetaat nu met Amerika geslo
ten, staat, volgens het blad van dr Kuy-
per, toch in zooverre boven het traetaat
met Denemarken, als van Denemarken
niet wel steun of hulpe voor ons te
wachten zal zijn, en daarentegen van
Amerika's gezindheid te onswaart in de
toekomst zooveel kan afhangen."
Ook die overweging telt mee om on
zen minister van builenlandschc zaken
en zijn voorganger geluk te wenschen
met het sluiten van dit traetaat.
TWEEDE KAMER.
Grondver schaffing aan land
arbeiders
Het Voorloopig Verslag is verschenen
omtrent het wetsontwerp betreffende ver
krijging door landarbeiders van land met
woning in eigendom of van los land in
pacht.
Principieele bezwaren werden niel in
gebracht.
Zeer vele leden hadden bezwaar tegen
de beperking van de vrijheid der land
arbeiders die ingevolge hel wetsontwerp
grond verkrijgen. Vele van de landarbei
ders die de beschikking over een stukje
grond hebben, telen niet alleen voor
eigen gebruik, maar ook voor de markt,
omdat hun dit voordeeliger uitkomt. Zij
zijn metterdaad kleine boeren Ze mogen
echter zonder machtiging geen ander land
in gebruik hebben, en het plaatsje niet
verhuren of verkoopen zoolang de an
nuïteiten niet zijn afgelost. Deze bepa
lingen hebben de strekking den landar
beider onder curateele te stellen en hem
te binden aan de plaats, waar het ver
kregen lnnd ligt
Anderen achtten de bepaling dat de
grond voornamelijk moet dienen ter voor
ziening in de behoeften van den land
arbeider en zijn gezin, alleszins te bil
lijken Op die wijze wordt het risico bij
de exploitatie tol een minimum beperkt.
Dat hel ontwerp de gelegenheid om ne
vens het plaatsje of het losse land nog
anderen grond in gebruik te nomen be
perkt, werd met liet oog op de.nadoelen,
aan den gezinsarbcid en langdurigen ar
beidsduur verbonden, goedgekeurd. Dat
de arbeider die een plaatsje verkrijgt,
aan een plaats zijner inwoning gebonden
zal worden, achtte men betwistbaar.
Verscheidene leden betoogden dat het
op voordeelige voorwaarden verstrekken
van grond in huur, ook wegens de op
drijving der pachten, waarover zooveel
geklaagd wordt, een uitstekend middel is
tot verbetering van het lot der landarbei
ders, maar dat het niet wenschelijk is,
het verkrijgen van grond in eigendom op
den in hel ontwerp voorgeslelden voet
te bevorderen. Sommige dezer leden be
valen ter verbetering van de positie dei-
landarbeiders in de eerste plaats aan de
vorming van gemeentelijke landbouwbe
drijven, tegen welk denkbeeld door an
deren bezwaren werden ingebracht.
Sommige leden betreurden dat in de
voorgestelde regeling hel streven om den
landarbeider tot kleinen -boer te maken
niet op den voorgrond is gesteld
Hiertegenover merkten anderen op, dat
de vraag of den landarbeiders steun
moet worden verleend onrlicn in staal te
stellen bij te loopen of te pachten en
zoodoende meer het karakter van keuter
boer aan te nemen, ligt builen de grens
van dit wetsontwerp.
Aan liet verslag is toegevoegd een nota
van den lieer \Y II de Beaufort, waarin
betoogd wordt, dat liet verschaffen van
land aan landarbeiders moet beperkt
blijven lot het in pacht geven van los
land Hel verschaffen van oen plaatsje
verdient geen aanbeveling.
Dr. KL ATER EN Mr. HEEMSKERK.
Dat de „Standaard" zoo telkens en
telkens schampere opmerkingen maakt
over het tusschentijds optreden van het
kabinet-Heemskerk, lieeft den vorigen
premier eindelijk tol een antwoord ge
prikkeld, dal hij toezond aan de a.-r.
„Rotterdammer". Hij zal zich echter niet
tot een polemiek laten verlokken. „Lie
ver laat ik maar wat pijltjes op mij af
schieten", schrijft hij.
Hij bepaalt zich er toe om de bewe
ring van de ^Standaard" te rectificeeren
dat liet kabinet-Heemskerk de liberale
ministers van oorlog Cn"1 /narine overnam
uit hel liberale kabinet Dit erkent mi-
IIeemkerk voor den minister van marine
„Maar de minister van oorlog? Het
kabinet-Heemskerk trad op, omdat de
begrooling van den minister van oorlog,
generaal Van Rappard, verworpen was,
en het zou genoodzaakt zijn geweest
daarom dien minister over te nemen1'
Zooals men weet trad toen generaal
Sabron op.
De „Tijd" vreest naar aanleiding van
dat voortdurend afgeven inde „Standaard"
op hel ministerie-Heemskerk, dal dit ge
kibbel de anli-rev. partij nog eens een
politieke zeeziekte op den hals zal halen
Uit Middelburg.
Zaterdagnacht omstreeks 3 uur nam een
in de Lange Delft surveilleerende poli
tieagent een sterke brandlucht waar, die
bij nader onderzoek uit de richting der
St. Janstraat bleek te komen van achter
de woning van den heer Vcrlregt aldaar.
Het zal zoo ongeveer 10 minuten na
drieën geweest zijn, toen de heer V.,
intusschen gewaarschuwd zijnde, Ont
dekte, dat de schuur, welke zich achter
in zijn tuin bevindt en dient tot opslag
plaats voor hout, in brand stond Om
half vier kon de eveneens inmiddels ge
waarschuwde brandweer voor het eerst
water geven met 2 slangen op de water
leiding, waarna men het vuur spoedig
meester was. Toch kon niel worden be
let, dal de schuur met alles wat er in
was, afbrandde. Omtrent de oorzaak van
I den brand last men nog in het duister.
Verzekering dekt de schade.
Natuurlijk was er spoedig een talrijke
I menigte op de beentoch vernamen wc
van verscheidene zeer nabij wonenden,
die niets van hel brandalarm hebben be
merkt.
I Het was een fraai schouwspel in den
donkeren nacht oen brand gade te slaan.
Een flinke vonkenregen, die zich vrij ver
verspreidde, bezorgde den omwonenden
nog menig angstig oogenblik Gelukkig
echter bleef deze zonder gevolgen
i Nog kunnen we melden, dal bij den
brand aanwezig waren de waarnemend-
burgemeester dc heer P. Dumon Tak, de
1 secretaris der gemochte, de commissaris
van politie en de te luitenant belast met
de brandweer van het garnizoen (zooals
men weet is het militair kleedingmngazijn
dicht nabij de plaats, waar de brand
1 woedde'», en de gemeente-bouwmeester
Vanmorgen was van hei uitgebrande
perceel niet veel meer te zien In het
slopje aan de Zusterslraal lagen eenige
doorgebrande balken, Tloch dit was vrij
wel alles, wat men te zien kreeg.
Gelijktijdig met dezen, brand deed zich
bij H in de Bellinkstraat een geval van
schoorsteenbrand voor, die door een po
litieagent echter spoedig met een Mini-
max werd gebluscht.
Uit Vllsstngen.
Men schrijft ons
Als een bewijs dal hel personeel der
spoorwegen zijn uiterste best doel, trcin-
verlragingen le voorkomen, of te doen
verminderen, als deze al niet te vermij
den zijn geweest, diene het volgende.
Trein 109 die bier ten 10 51 s avonds
moet aankomen, kon Zaterdag aan dc
aan dc omvalbrug bij Amsterdam niet
verder omreden de brug ontzet was door
een schip, dat er tegen aan was gevaren.
Te Utrecht moest een extra trein worden
samengesteld om de reizigers vanaf l -
trecht voor België en Zeeland le vervoe
ren. Deze trein kwam te Tilburg met
ecu half uur vertraging aan Door oor
deelkundig optreden der stationschefs on
door het uiterste hun best doen der ma
chinisten kwam dc trein 0- V 1 i s s i n -
gen juist op lijd aan.
Uit Walcheren.
Zaterdagavond had in het café „Bloe-
mendaal" te St Laurens eene vc
van een aankomenden auto en ging er
met den wagen van door
Spoedig werd het dier tol staan
gebracht en liep dit ongeval zondcr
ongelukken af
lit Z u i d-B e v e I a n d
Gisteren is tc Goes het openstellen
van één apotheek des Zondags alhier
begonnen, om beurt zullen twee apo
thekers nu lnin apotheek gesloten hou
den
Woensdagmorgen heeft M Dkoop
man in fruit, zijn woonplaats IC loc-
tinge op de fiets verlaten en was gis
teren, Zondag, nog niet in zijn woning
teruggekeerd, terwijl zijn vrouw niet be
kend is waar haar man is heengegaan.
Denzelfden dag van zijn vertrek is
M. D te Ilansweert in een herberg ge
zien, waar hij zou gezegd hebben, dat hij
op reis naar Antwerpen was.
Totnogtoe is niets van hem vernomen,
ook zijn vrouw heeft geenerlei bericht
ontvangen.
Waai- deze M. D penningmeester van
hel muziekgezelschap „Excelsior" is, acht -
gadering plaats van ingezetenen, daartoe
op verzoek van de vereeniging ..Uit hel
Volk voor hel Volk" te Middelburg dooi
den burgemeester uilgenoodigd Na een
inleidend woord van liet hoofd der ge-
te de voorzitter het niet overbodig op
onderzoek uit le gaan, bet kasboek was
aanwezig, doch de gelden waren niet te
vinden hoewel in dc maand Januari
aan den penningmeester f 114.10 was
meente zette de heer H de Blauw, be- overgedragen, welke som niet verantwoord
stuurslid van bovengenoemde vereeniging hleek door uitgaven.
het doel dezer bijeenkomst uileen, nl.
hel opwekken tol deelneming aan eeii
eerewacht van boeren bij den 5 Mei tc
Middelburg te houden historisclien op-
optocht
Hij schetste den treurige» toestand
Deze som was door ingezetenen bij
eengebracht voor het aanlcoopen van
nieuwe muziekinstrumenten
Ofschoon de mogelijkheid niet buiten
gesloten is, dat M D. van zijn uitstapje
zal terugkomen bij zijn vrouw en 3 kin
van bet eiland Walcheren, niet alleen in deren, wordt toch veeleer gedacht, dat
den tijd van Napoleons macht, maar ook hij via Antwerpen naar Amerika is over-
nog maanden, nadat het overige deel van gestoken
Zeeland evenals het verdere vaderland I Bij de politie is nu aangifte gedaan
van Franschcn gezuiverd was. En niet v-an vermoedelijke verduistering van gel-
alleen treurig, ook bang was het hart den ten nadeele van het muziekgezel-
der Walclienaars, daar zij de wetenschapschap door zijn penningmeester,
met zich omdroegen, dat één enkel be
vel van den gouverneur de mijnen onder j In de Zaterdag gehouden raadsvergade-
de zeedijken zou doen springen en hun ring van Ril land-B a th deelde naar
schoon iand den zouten golven ten prijs aanleiding van het verhandelde van de in
zou geven Was het wonder; dal geheet deze week te Goes gehouden vergadering
Walcheren feest vierde, toen eindelijk, der Waterleiding Mij „Zuid-Beveland",
den 5den Mei 1814, het uur der verlossing de voorzitter mede, dat or op 1 Jan. j 1.
sloeg? Dien dag wenscht „Uit het Volk in die gemeente 210 perceelcn waren
Voor het Volk" waardig te herdenken en aangesloten, alzoo 1 op de 10 inwoners;
wel door den 5en Mei 1914 een getrouwe Rilland is thans na, 3 in de eerste groep
afspiegeling le doen zijn van zijn voor-Waarde no. 1 In de maand April zal een
ganger van voor honderd jaar Daartoe volledig verslag oer waterleiding Mij ver-
behoort o a. het organiseeren van een schijnen.
dien dag gehouden optocht, waarbij land-1 Op voorstel van B en W. werd besto-
lieden te paard als eerewacht dienst de- ten afwijzend be beschikken op het ver
den F.n om dat nu le verkrijgen, was zoek der vereeniging voor Handelsondcr-
de sub-commissie voor den stoet hier wijs le Goes lol het verleenen ecner jaar-
tegenwoordig Spr hoopte, dat de land- lijksche subsidie van f 25. Verder werd
lieden hem niet zouden teleurstellen, medegedeeld een schrijven der Waterlei-
wanl zonder hen valt het plan in duigen ding Mij „Zuid-Beveland", waaruit blijkt
Jammer ,dat het aantal circulaires niet dat tot uitbreiding van het buizennet tot
groot genoeg was om allen te bereiken, Bath niet lean worden overgegaan, voor-
doch iedereen is natuurlijk welkom dat, hetzij door de gemeente, hetzij door
In de nu volgende pauze werd door nieuwe waterverbruikers gedurende ten
den heer Bosschparl, hoofd. Ider openbare hoogste 10 jaren eene jaarlijksche ont
school te St Laurens, erop gewezen, vangst ran ten minste 10 ten honderd
(dat zoo eenig dorp op Walcheren van het bedrag van het aanlegkapitaal
'dan zee zeker St. Laurens in den stoet gegarandeerd wordt. Door B cn W is ge-
flink behoorde vertegenwoordigd le zijn \raagd aan den raad van beheer hoeveel
Zelf een nationaal feest vieren doel het de kosten zouden bedragen op welk
nooit, zelfs kon het gemeentebestuur geen schrijven evenwel nog geen antwoord is
termen vinden om den schoolkinderen ontvangen. In verband met hel vertrek
een passenden herdenkingsdag te berci- van den heer Mar Nieiiwenhuijse werd
den, steeds profileert St. Laurens van wat tot hoofd van hel herhalingsonderwijs be-
Middelburg biedt, zoodat men nu ook wel noemd de heer J C P M Wests tra te,
i eens mag meewerken Maar bovendien: onderwijzer der O L School te Rilland
liel is een historische taak, die hier te o
vervullen valt lWaren het niel de boeren UftNoord-Bevetand
van St Laurens, die - zij 'l onbedacht De gemeenteraadsvergadering, j. 1 Vrij
en onbekookt zich het eerst openlijk dag te Wissen kerke gehouden en
in massa tegen het Fransclie bestuur ver- waarin twee leden ontbraken, werd door
I zetten'' Welnu, laten hun afstammelingen den voorzitter met de gebruikelijke
van heden loonen den durf hunner voor- nieuwjaarstoespraak geopend
vaderen le waardeeren door in flink aan- Ingekomen was een verzoek Iz Koole
tal in de eerewacht mede te rijden I van Campcrland, om evenals in 1913
Vervolgens schetste de heer de Blauw af en toe de openb school aldaar te
dc gebeurtenissen op St Laurens, den mogen gebruiken als auditorium voor
11 Febr 1814, den dag van hel verzet een Oud-Goref leeraar Toegestaan,
tegen liet Fransche bewind, waarna de Verder een subsidie-verzoek der ver-
Burgemeester uit naam der aanwezigen eeniging Handelsonderwijs te Goes Af-
óen spr bedankte voor diens onderkou- gewezen voor T geregeld bijwonen van
denden avond zulk onderwijs van hier uil, is do reis
Staande dc vergadering werden twaalf naar Goes te groot en (c duur (Deze
paarden en ruiters voor den stoet opge- laatste opmerking zoekt bet adres van
geven, terwijl meerderen verwacht wor- allen, die in de economische ontwilcke-
den ling van Noord-Beveland belang stellen.
Bovendien zullen ook in andere ge- Cor.)
meenten pogingen worden aangewend, Een uitvoerige discussie werd gevoerd
zoodat het vormen der eerewacht wel over de vraag is het wenschelijk de
zal slagen Morgen, Dinsdag, wordt met betrekking van havenmeester tc Camper-
hctzelfde doel te Veere een bijeenkomst land op te dragen aan den eerlang
belegde tc benoemen gemeenteveldwachter? Er
voor pleitte de opmerking, dal de ver-
Te Oostkapelle schrikte Zaterdag eeniging dier betrekkingen een fatsoen
een paard, dat voor een herberg stond, lijk stuk brood opleverde Er tegen, dat
