MIDDELIFRKSCHE COERilT,
N*. 2
187" Jaargang.
Zaterdag
3 Januari.
Yronwen- en KinderarMi
iagezonflen MeMeeiiagen.
TAMINIAU 's
JAM
de BESTE.
BINNENLAND.
Dit Stad en Provincie.
Post en Telegraphie.
Ingezonden Mededeeiingen
1914
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k r, met uitzondering van Zon» en Feestdagen,
i per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alie plaatsen in Nederland franoo pp. 11.25.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
A d verten ti 8b bij abonnemeat op voordealige voorwaarden-
Prospectussen daarvan zijn aan het bureau te bekomen.
A.dvertentiën voor bet eerstvolgende nummer moeten des middags vóór één uur
aan het bureau bezorgd zijn.
Adverieutiën 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.60elke regel aieer
20 cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot do plaatsing van advortentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffend*
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is gerechtigd het Algemeen Advertentie-Buren*
A. DE Ï<A HAB Az., N.Z. Voorbargiral 3G6, Amsterdam.
Dit nummer bestaat uit drie bladen en
een Kinderblad.
EERSTE BLAD.
Ln hel dezer dagen verschenen jongste
centraal verslag der arbeidsinspectie
korat een hoofdstuk voof dat. ccn ant
woord geeft op de vraag -welken invloed
de Arbeidswet van 1889 heeft gehad op
den omvang van den vrouwenarbeid.
D«f is een kwestie geweest die vroe
ger heel druk besproken is Er werd
voorgerekend dat de industrie de vrou
wen niet kón ontberen en de somberste
voorspellingen over de afname van den
vrouwenarbeid, over dc vermindering van
gelegenheid tol werk voor de vrouwen,
en over de ten-groude-richting der in
dustrie werden geuit, toen twintig jaar
geloden die wel werd ingevoerd mei baai-
beperkende bepalingen betreffende den
arbeidstijd van vrouwen
Het verslag der arbeidsinspectie beeft
echter uaar aanleiding van de in 1912
gepubliceerde uitkomsten der volkstel
ling van 31 Dcc 1909 een vergelijking ge
maakt met de toestanden ,van A889 En die
vergelijking leer! dal die sombere voor
spellingen niet zijn uitgekomen De
maatregelen zijn overal door gevoerd, tot
zegen van duizenden vrouvyen Maai- van
een vermindering van werkgelegenheid is
geen sprake In tegendeel is in die twin
tig jaar een sterke toename van vrouwen
arbeid te constateeren, en de cijfers ge
ven geen aanwijzing dat de Arbeidswet
de intrede, der vrouwen in de industrie
eenijgszins belangrijk belemmert
„Zij bevestigt zoo zegt het verslag
„Xlen indruk welke de ambtenaren der
arbeidsinspectie in bun jarenlange er
varing hebben verkregen, nl. dat de in
dustrie zoo groote behoefte lieefl aan
arbeidsters, dat de ondernemers zich heb
ben geschikt in ,de beschermende bepalin
gen, zelfs in die welke hun het meeste
moeite gaven
Bij de toelichting der cijfers wijst het
verslag op twee machtige factoren, die
tot het tewerkstellen van meer vrouwen
in de industrie hebben geleid, nl do
door de sterke uitbreiding der industrie
ontstane vraag naar steeds meer arbeids
krachten, bij voorkeur goedkoope, en de
door steeds verder toegepaste arbcids-
verdeeling vermeerderde mogelijkheid om
na weinig scholing, vrouwen en meisjes
te betrekken bij de fabricage van voor
werpen en stoffen welker vervaardiging
te voren de geoefende of krachtige man
nenhand vereischte.
Dat het emancipatic-streven der vrou
wen waarvan in deze twintig jaar in de
hoogere standen een groote wijziging in
de maatschappelijke positie der vrouwen
het gevolg is geweest, op dc arbei
derskringen invloed zooi hebben gehad,
dient volgens het verslag betwijfeld te
worden, aangezien daar de vrouw roeds
op groote schaal aan den arbeid buitens
huis deelnam
De in liet verslag meegedeelde staten
doen zien, dat in die 20 jaren in alle be
roepen tezamen liet aantal tmanneu slechts
weinig meer dan evenredig met den be
volkingsaanwas is toegenomen maar dat
in de 17 industrie-groepen de toename
belangrijk sterker was en wel ten koste
van den landbouw
Daarentegen is het aantal werkzame
vrouwen in verhouding tot den bevol
kingsaanwas veel sterker toegenomen (be
volking 33 petvrouwen in alle beroe
pen 53 pet), en liet grootst is dc toename
der vrouwen in de industrie, nl mannen
45 pet-, wouwen 74 pet.
De verhouding van hel aantal werkza
me vrouwen lot dat der mannen heeft
zich in deze twintig jaar dan ook belang
rijk gewijzigd. In alle beroepen te zamen,
(dus met inbegrip van huiselijke diensten,
onderwijs, enz waren er 1889 op iedere
100 mannen 27 vrouwen werkzaam: in
1909 31.
De relatieve toename was sterk in
den landbouw, nl van 16 op 22 per hon
derd mannen, doch hierop is van invloed
de zeer zwakke toename der mannen. In
de industrie, waar de mannen vier maal
sterker toenamen dan in den landbouw',
werd die toename toch nog overtroffen
door die der vrouwen
In „handel en verkeer" bleef de ver
houding nagenoeg gelijk, wat het gevolg
ia van de tegen elkaar opwegende uitbrei
ding van het transportwezen (scheep
vaart, havenarbeid, spoorwegen; en de
EEST BIJ ARWHEM.
toename van hel vrouwelijk kantoorper
soneel
flel aantal dienstboden nam in die.
twintig jaar ongeveer in dezelfde mate
toe als de bevolking, doch terwijl in 1889
van alle in een bcrocji werkzame wou
wen 45 pet „huiselijke diensten" ver
richtte, was dat aantal in 1909 38 pel
Zooals men weet is 1 Jan. 1912 de
gewijzigde arbeidswet in werking getre
den, die o. a. voor de vrouw voor
schrijft een 10-urigeu arbeidsdag en 58
uur per weck. Over de uitkomsten hier
van kon echter in dit verslag nog geen
melding worden gemaakt, daar volgens dc
overgangsbepaling in het eerste jaar nog
11 uur per dag en 66 uur per week werd
veroorloofd
Wel wordt in hel verslag meegedeeld,
hoewel daar evenmin in thuis behoorend,
dat in Mei 1913 een voorloopig onder
zoek naar den invloed van liet arbeids-
verbod op Zaterdagmiddag voor gehuwde
vrouwen 'aantoonde, dat slechts in zeer
enkele, 'op zich zelf staande gevallen deze
bepaling tot ontslag heeft geleid
Van niet minder betcekenis is hetgeen
hel verslag in een ander hoofdstuk mee
deelt over den invloed op den kinder
arbeid uitgeoefend door de bij diezelfde
wijziging van 1911 in de wet gebrachte
verhooging van de leeftijdsgrens voor ar
beidende kinderen
Voorheen was het verboden een kind
van beneden twaalf jaar arbeid te doen
ve.rrichlen. In de wet van 1911 werd dal
verbod toepasselijk op kinderen „beneden
dertien jaar, of nog leerplichtig" Deze
bepaling trad reeds dadelijk 1 Jan 1912
in werking, behalve dan voor dc kinde
ren, die bij het in werking treden twaalf
jaar en niet leerplichtig waren
Om na te gaan welken invloed de be
perkende bepalingen hebben gehad, kan
men naast elkaar plaatsen de jaarcijfers
van liet aantal werkende „jeugdige per
sonen". d i personen beneden dc 17
jaar
Dal aantal wordt in het verslag als
volgt berekend
1910 51 285 jongens 27.379 meisjes
1911 55.916 29.414
1912 47.855 24.173
Dat is dus een vermindering sedert
1911 van 7764 jongens en van 5241 meis
jes. 'Neemt men hierbij in acht dat van
1910 op 1911 de toeneming bedroeg 4334
jongens en 2035 meisjes, dan kan, zegt
hel verslag, worden aangenomen, dat het
aantal in fabrieken en werkplaatsen werk
zame 12- tol 16-jarigeu door de wijzi
gingen in de arbeidswet is vermin
derd mei omstreeks 12000 j o n-
gens en 7000 meisjes.
Deze vermindering komt natuurlijk ge
heel ten goede aan de 12- en 13-jarigen.
We zullen de berekeningen van het ver
slag niet op den voel volgen, maai- dee-
len als den einduitslag mee: dat in de
voorafgaande jaren van de honderd toe
komstige mannelijke arbeiders er op het
twaalfde jaar reeds 27 in de fabriek wa
ren, op hel dertiende jaar 73, welke ver-
houdingcijfers voor de meisjes 30 en 75
waren.
Die cijfers waren aan het eind van
1912 gedaald op 11 en 63 voor de jon
gens en op 11 en 64 voor de meisjes.
Dat nog 2662 arbeidskaarten voor
twaalfjarige jongens en 1666 voor twaalf
jarige meisjes geldig waren, wijst op een
ruime toepassing van de bepaling dal
twaalfjarige, niet-lecrplichligc kinderen
alleen mogen werken, als er voor hen
geen plaats meer is op de door lien be
zochte school.
Dat verklaart ook het zeer groole ver
schil lusschen de provincies onderling.
In Limburg bijv. werkt 20 pet. van de
twaalfjarige jongens en 19 pet. van de
dito meisjes, cn 80 en 90 pet. van de
dertienjarigen In Noord-Holland daar
entegen slechts 6 pet. van de twaalfjarige
jongens en meisjes en 51 en 56 pet van
de dertien jarigen.
Zeeland heef! 9 en 10 pet voor de
twaalfjarigen en 56 en 64 pet voor de
dertienjarigen
Men kan dus zeggen dat üi onze pro
vincie bijna alle twaalfjarigen en iels
minder dan de helft der dertienjarigen
nog school gaau, welke cijfers nog beter
zijn, als men de steden in Zeeland neemt
Het doel dezer bcscherniingswel is dus
voor een groot deel bereikt
DE „VRIJZINNIG DEMOCRAAT".
liet eerste nummer is verschenen van
„De Vrijzinnig Democraatweekblad ter
verspreiding van de vrijz.-dem beginse
len, officiéél orgaan van den V D B
Het is een blad van Hinken omvang, dat
ook het hulpmiddel der carricatuur niet
vergeten beeft, al zijn die in hel eerste
nummer niet mooi afgedrukt
Uit Middelburg.
Den lslen Januari herdacht de heer
\V A. van der Harst alhier, den dag
waarop hij voor 25 jaar als gemeenlc-
opzichtcr (afdeeling reiniging) in func
tie trad.
Namens Burgemeester en Wethouders
werd den jubilarus door den gemeente-
architect, een enveloppe Ier hand gesteld
terwijl hem door de afdeeling fabricage
een bureaustoel, door de afdeeling secre
tarie een bureaulamp en verder nojg
eenige bloemstukken werden aangeboden
waaronder een vau de afdeeling gas- en
waterleiding Verder ondervond hij in
den loop van dien dag talrijke blijken
van belangstelling
In een artikeltje over het nieuwe stui
verstukje vestigt hel „Weekblad voor dro
gisten" er de aandacht op dal het initia
tief voor dezen vorm van een drogist is
uitgegaan, en wel van ccn stadgenoot
„Herinneren we ons goed, zegt het
blad, dan heeft onze collega C. A. Schut
te, te Middelburg, indertijd liet initiatief
genomen en deze zaak aan het rollen ge
bracht. Hel moet dus voor hem een vol
doening zijn, niet alleen dat eindelijk
zijn wensch door de regecring is ver
vuld, maar dat hij aan duizenden nering
doende een dienst bewezen heeft, die
eerst bij het goed in omloop zijn dezer
nieuwe munl ter dege zal blijken
Uit Vllasingea.
Door de gemeentepolitie te VI i s s i n-
gen zijn op Oudejaarsavond ill een hotel
daar ter stede aangehouden twee 14-jari-
ge jongens die dc ouderlijke woning te
Düsseldorf bleten te zijn ontvlucht.
Een hunner had zich bovendien schul
dig gemaakt aan vcrduislerng van een
bedrag van 322 Mark ten nadeele van
zijn patroon, welk bedrag door dc ouders
zal worden vergoed.
Zij zijn in den avond van Nieuwjaars
dag door de ouders afgehaald, en naar
dc ouderlijke woning teruggekeerd
(„VI. Crt
Uit Zuid-Beveland.
Vrijdagavond kreeg M v, II. uit Goes
met i. Hcommissionnair van 's Graven
polder in de wachtkamer 3e kl. van het
station twist die eindigde met een snij-
parlij
■T. H werd aan de rechterhand een
vrij diepe snede toegebracht door M.
v. H.
Door de politie is hiervan proces-ver
baal opgemaakt.
In de gemeenteraad van S chore,op
oudejaarsdag gehouden, werd de pensi
oenverordening gewijzigd volgens den
wensch van G. S
Een voorstel van B. en W om aan
de Handelsavondschool te Goes, die f
25 subsidie liad verzocht f 15 te verlee-
nen, werd, na bestrijding van den heer
Verhangen, die opmerkte, dat eerst de
Chr school in de gemeente moet gesub-
stemmen.
sidieerd worden, verworpen met 4-3
Tot bouwk. opzichter werd benoemd
H. van Koeveringen Jz to Schore.
Een voorslel tot wijziging van het B
A. kwan nu in bcliandeling en daarmee
tevens het voorstel om naast den eed
ook de belofte toe te staan. Nadat de
lieer Verliaagen er legen geprotesteerd
had, dat de mogelijkheid nu werd ge
opend om in het bestuur der „Gods"-
huizen. Godloochenaars le benoemen.
werd deze wijziging verworpen met 6-1
stem
De gaskwestie werd aangehouden
o
Dienst der dir bel enz
Met ingang van 1 Februari zijn ver
plaatst. de kommies le kl J Beerends
van Middelburg n Amsterdam, de kom
mies 2e kl H Post van Neuzen n Am
sterdam, de komni t w. 2e kl. J. W
Struylaard van Neuzen n Albatros;met
dien datum is de rijkski. 3e kl W Wil-
lemse van Rotterdam benoemd lol rijkski
2e kl Ier. inspeclie Ooslburg
De overneming van hel kantoor
Noordwelle is bepaald op 3 Febr van
dat le Oosterland op 27 April.
EO*i>P BEB BEVifEKSNG.
Op 1 Januari 1913 bedroeg de be
volking van Middelburg 8862 in cn
10063 vr totaal 18925 In den loop van
het jaar 1913 hebben zich in de ige-
meente gevestigd 547 m en 586 vr
totaal 1133, terwijl er vertrokken zijn
684 m. en 718 vr totaal 1102. zoodat
daardoor de bevolking totaal met 137
m. en 132 vr. totaal 269 personen is
verminderd Voorts zijn er geboren 183
m en 173 vr totaal 356 en overleden
112 in en 117 vr., lolaal 229 zoodat de
bevolking daardoor is vermeerderd mei
71 m en 56 vr. of 127 personen. Totaal
is dus de bevolking verminderd met 66
m en 76 vr., lolaal 112 personen
De bevolking bedroeg alzoo op I Jan.
1914 8796 m en 9987 vrlolaal 18783
personen
Beschouwt men alleen de gezinnen
(gezinshoofdenen de alleen levende per
sonen, en rekent men dienstboden en
schoolgaande kinderen niet mee, dan zijn
in 1913 ingekomen 271 en vertrokken
250 gezinnen of ongehuwden
Hel vertrek naar Koudekerkc bedroeg
35, uit Koudekerkc kwamen in 29; voor
Vlissingen zijn deze cijfers 36 en 26,
voor overig Zeeland 47 en -65, voor overig
Nederland 123 en 142, voor Nede-
landsch Iiidië 1 en 4, voor het buiten
land (België, Duitscliland en Frankrijk;
8 en 5.
Vestiging uit- of vertrek naai- andere
landen, of verhuizing naar andere we-
relddeelen (Nederlandsch Azië en -Au
stralië uitgezonderd; liad niet plaats
Er is nog één, zij 't ook schrale troost,
nl. dat de vermindering der bevolking ge
ringer is dan we een jaar geleden moes
ten vermelden Toen toch was van 1
Januari 1912 tot 1 Januari 1913 de be
volking afgenomen met 306 personen
Op 31 Dec 1912 bedroeg de bevol
king van Ooslkapelle 604 m en 618
vr., totaal 1222. In 1913 nam de bevol
king toe door geboorte met 12 m en
19 vt„ totaal 31door vestiging met
'31 ni. en 37 vr. totaal 71; terwijl door
overlijden de bevolking mei 5 m. en
8 vr totaal 33 en door vertrek met 43 m
cn 40 vr totaal 83 verminderde, zoodat
op 31 Dec 1913 bedroeg 602 ni. en 626
vr totaal 1228 Voltrokken werden 10
huwelijken
Door liet centraal lelefoon bureau le
Vlissingen zijn gedurende het jaar
1913 356.305 aansluitingen tot sland ge
bracht
In 1913 werden op het hulp-postkan
toor te St. An na land verzonden 241
gewone aangeteckende brieven. 137 dito
met een aangegeven geldswaarde van
f 127750 11 Ontvangen werden 426
aangeleekeudc brieven zonder gelds
waarde en 219 met een aangegeven
geldswaarde van f 154.46 4.755.
Verzonden postwissels 3341 lot een be
drag van f 14763 98 en ontvangen 756
tot een bedrag van f 16033,283. Quitan-
liën: verzonden 1 bedragende f 32.12
en ontvangen 2320 ter somma van
f 33147,40'' Postpakketten ontvangen
6413, verzonden 1777 stuks In de Rijks
postspaarbank hadden plaats 581 inla
gen ten bedrage van f 67588 85 Terug
betalingen 402 ;i f 81976 70 Verkochte
zegels f 2200 79.
Door het telefoonkantoor werden be
handeld 1810 telegrammen, t w ont
vangen 940. verzonden 900
Telefonische gesprekken 2168 Op-
roepingsberichten verzonden 73 ontvan
gen 139.
Het einde ran een foltering.
Belangrijke getuigenis van een bewoner
vau Zaandam.
De heer K Pos, wonende Czaar Pe
terstraat 34 le Zaandam heeft ons ge
schreven
,.Ik deel u met vreugde mede dat uwe
voortreffelijke Pink Pillen een einde aan
mijne foltering hebben 'gemaakt, Ik werd
gekweld door zenuwziekte Ik was onder
hevig aan benauwdheid en hartkloppin
gen. Wanneer ik deze kloppingen liad,
scheen het mij alsof ik ging sterven en
het zweet brak mij overal uil. Ik was
bijzonder gevoelig, een onverwacht ge
luid was voldoende om mij pijn te doen
en het duurde een heelen tijd voor ik
van mijn schrik bekwam. Ik kon het
minsie beletsel niet verdragen en een
gebeurtenis van weinig belang nam in
mijn oog een belangrijken omvang aan. Ik
kon mijn geest niet losmaken van som
mige dingen en mijn leven werd in de
war gebracht door de minste gebeurtenis
die mijne gevoeligheid bovenmate aan
deed. Voegt daarbij neerslachtigheid,
maagpijnen, in het bijzonder krampen en
gij zult toegeven dat mijn bestaan in der
daad pijnlijk een ware foltering was
Mijn toestand is veranderd van af het
oogenblik dat ik de Pink Pillen heb
genomen Mijn algemeene toestand is
eerst verbeterd. Ik heb eetlust en een ge
makkelijke spijsvertering gekregen, daar-
oa heb ik mij sterker gevoeld, en naar
nftile ik mij slerker gevoelde, nam ik
waai* dat mijne zenuwen tot kalmte kwa
men. Eindelijk, na een behandeling van
eenigen lijd, is aan die nachtmerrie een
einde gekomen
De zenuwziekten hebben meestentijds
haar oorsprong in een slechten toestand
van het bloed dat 't zij in zijn hoedanig
heid, 't zij in zijn hoeveelheid aangetast
is Wanneer het bloed arm is, kan het
de zenuwen niet voeden
De Pink Pillen brengen zoo vele gene
zingen voort omdat zij in de hoogste mate
male de macht hebben rijk en zuiver
bloed le verschaffen met. iedere gift.
Telkens wanneer gij de Pink Pillen
neemt, verbetert uw bloed in hoedanig
heid en in hoeveelheid; telkens wanneer
hel bloed zijn kracht en zijne zuiverheid
herneemt, gaat de ziekte langzaam aan
weg.
De Pink Pillen zijn verkrijgbaar A f 1.75
de doos en A f 9, de 6 doozen bij het
Generaal Depót der Pink Pillen, van
Eeghcnlaan 22-huis, te Amsterdam. Bij
Joh. de Roos, Vlasmarkt K 157, Middel
burg, S. A. Luitwieler, A. C. Beniest,
Vlissingen, Gebr. Mulder, Goes en in alle
goede apotheken en drogisterijen.