BIJVOEGSEL
Binnenland.
0
FEUILLETON.
CHRISTINE,
Uit de Staatscourant.
Woensdag 1 Oct. 1913, no. 232.
De geschiedenis der Zniderzee-
plannen.
Aan een arlikel van deskundige [hand in
de Maasbode" ontleenen wc hel volgen
de gedeelle, dal een goed overzicht goefl
van licl geen in de laalste kwart eeuw ge
daan is ten opzichte van liet nu in de
Troonrede zoo stellig aangekondigd plan
van drooglegging der Zuiderzee
Nadat in den loop oer vorige eeuw ver
schillende weldoordachte plannen tol af
sluiting en gedeeltelijke droogmaking liet
licht hadden gezien, en reeds in 1877 van
rcgceringswegc een wetsontwerp om tot
de uitvoering van één dier plannen over
te gaan was ingediend, werd in 188(5, op
initiatief van hel lid der Tweede Kamer
A. Biimn, de Ztiiderzce-verecniging opge
richt, die onder de technische leiding
van haren ingenieur, den heer C Lcly,
een zeer uitvoerig deskundig onderz.oek
naar dil vraagstuk instelde, waarbij kos
ten nog moeiten werden gespaard en die
van den aanvang af als l ware de leiding
van de publieke opinie in deze inaloric
op zich heeft genomen
De Zuidcrzee-vereeniging maakte de
uilkomsten van liet door haar ingestelde
onderzoek openbaar in een achttal nola's
en stelde een plan voor lot het afsluiten
der Zuiderzee, van do Noord-Hollandsche
kust, bij de van Kwijcksluis. over Wie rin
gen naar de Friesche kust hij Piaam en
lot het achtereenvolgens droogmaken van
vier inpolderingen in de afgesloten water
vlakte, waarbij een binnenmeer „hel IJs-
solmeer" zou overblijven, dal de waloren
van den IJssel en van de andere op de
Zuiderzee afwaterende rivieren, boezems
en polders zon opnemen en, voor zooveel 1
noodig, door op Wieringcn le houwen 1
sluizen naar zee zou voeren.
Gedurende hel eerste ministerschap
van dr. C. I.cly werd, bij Kon. besluit van
8 September 1892 no t21, eene/staatscom
missie ingesteld met opdracht om le on
derzoeken of eene afsluiting en droogma
king van de Zuiderzee op eene wijze als
door de Zuiderzee-verceniging was voor
gesteld, in 's lands belang behoorde te
worden ondernomen, en zoo ja, op welke
wijze dil werk tot uitvoering zou moeten
worden gebracht.
In haar verslag van 14 April 1891 was
de Staatscommissie met groolc meerder
heid van oordeel, dat de eerste vraag, be
houdens enkele wijzigingen in het ont
werp der Zuiderzeevcreeniging, bevesti
gend moest worden beantwoord cn gaf zij
voorts eenstemmig als hare -mecning te
kennen, dat de uitvoering in elk geval
van staatswege zou moeten geschieden
Hel plan, uit le voeren in een tijdperk
van 33 jaren, zou tol eene uitgave van
189 millioen gulden voeren en de in le
dijken polders zouden gezamenlijk eene
oppervlakte van 211 830 HA. grond,
waarvan 194 410 H A vruchtbaar land,
aan het koninkrijk der Nederlanden loc-
voegen.
Gedurende hol tweede ministerschap
van Dr C Lcly werd, d el 7 Mei 1901,
een ontwerp van wet ingediend, si rokken
de om toekomen 'lot ide uil voering van den
afsluildnm en lol indijking van de twee
westelijke polders De droog le leggen
gronden zouden daardoor worden beperk!
lot eene oppervlakte van 53.200 H A
waarvan 16 500 II A. vruchtbaar land. De
hegrooting van hel te ondernemen werk
werd als gevolg daarvan leruggehraehl tol
De uitslag
ia als volgt:
Stemming Provinciale Staten.
de heden gehouden stemmingen voor 2 leden van Provinciale Staten in het
DISTRICT MIDDELBURG
Stemdiatrict
Aantal
kiezers.
Vacaturo DEN BOUWMEESTER.
Vacuturo LOUWERSE.
Uitge
brachte
stemmen
Van I
onwaarde.
H. A. 1 1'. K.
van Doorn'Peerlkamp
Vrjjz, IS. D. A.P.
H. R.
Struve
A. U.
Uitge- .r
brachto
onwaarde
stemmen
Geldig
J. J. W. L.
lleiise Melii Onderdjjk
V, D. A R. 8. D A r.
Middelburg I (Groenmarkt).
II (Raadhuis).
III (Oostkerk).
Veere
Oostknpelle
Domburg
Vrouwepolder I (Gapinge)
II
Serooskerke
Aagtekerke
Grijpskerke
St. Laurens
Nieuw- en St. Joosland
Arnemuiden
1017
1293
211
271
257
Totaal
5536
735
11
724
404
57
263
735
15
720
427
245
48
869
22
847
390
140
317
869
32
837
416
292
129
1096
29
1067
370
185
512
1095
24
1071
382
502
187
198
S
195
126
3
66
198
7
191
ll>6
79
6
237
2
235
79
2
154
237
2
235
63
168
4-
237
5
232
89
27
116
237
6
231
83
123
25
125
1
124
36
0
88
125
1
124
26
97
1
80
80
26
0
54
80
1
79
23
56
0
298
8
290
41
1
248
298
9
289
30
258
1
146
0
146
32
3
111
146
0
146
30
113
3.
170
4
166
22
0
144
170
3
167
17
150
0
143
2
141
33
2
106
143
3
140
30
107
3
186
7
179
87
8
84
186
3
183
92
84
7
248
8
240
114
6
120
248
11
237
112
118
7
4708
102
4666
1849
434 2383
4767
117
465U
1887
2392
421
De volstrekto meerderheid bedraagt 2334 stemmen.
Gekozen de heer Struve.
De volstrekte meerderheid bedraagt 2326 stemmen.
Gekozen do hoer Molis
Bjj de stemming op 13 Juni jl. verwierf de heer Struvo, die toen van de anti-rovolutionnairen de moeste stemmen haalde. 2331 stemmen. De heer l'eerlkamp verkreeg 609
stemmen. De hear Van Teglingen, die van de vrijzinnigen hot kleinst aantal stemmen op zich vereenigde, bracht het toen tot 2137 stemmen.
Bp de herstemming op 27 Juni d. a. v. bleef de heer Struve. die toen weer de meest begunstigde candidnat van rechts was, met r.jjn 2467 stemmen in aantal nog 198 ten
achter bjj den opvolgonden vrijzinnige, air. F. J. Sprengor.
95 millioen gulden en de lijd van uit
voering tol 18 jaren.
Dat niet dadelijk de uitvoering van hel
volledige plan werd voorgesteld, vond zijn
grond in overwegingen van J'inancieclcn
aard, doch niettegenstaande deze beper
king werd hel plan door de opvolgende
regceringen nog le groot van omvang ge
acht.
De Zuiderzee-verceniging liet echter
niet af, on zij documenteerde haar ont
werp bij voortdiu-ing met nieuwe onder
zoekingen en rapporten, teneinde de be
denkingen, welke zich deden kennen, te
weerleggen of lc ondervangen. Haar stre
ven werd andermaal met succes bekroond,
doordal bij Koninklijke boodschap van
4 November 1907, toen Dr J Ivraus aan
hel hoofd van het departement van wa
terstaat stond, hel Zuiderzeevraagsluk op
nieuw bij dc Staten Generaal aanhangig
werd gemaakt, evenwel met eene nog
grootere beperking van de in de wet vast
le leggen werken.
Hel wetsontwerp bepaalde zich n.l tot
den aanleg van liet gedeelte van den af
sluitdijk lusschen de Noord-I Iollandsclio
kust en liet eiland Wieringcn en tot
de indijking van de Wieringcrmeer.
oppervlakte van de droog te leggen gron
den werd. daardoor beperkt tol 19.500
II.A., waarvan 16 500 II.A. vruchtbaar
land De tijd van uitvoering werd ge
raamd op zeven jaren cn de kosten zou
den 22 600 000 gulden beloopen.
Omtrent dil wetsontwerp werd door dc
Tweede Kamer der Slatcn-Gcnèraal. d d
3 Mei 1909, hel Voorloopig Verslag uit
gebracht, Als uitvloeisel van de daarin
gopperde bedenkingen en tevens om hel
overleg met de Provincie Noord-IIolland
en de heirokken streek, hetwelk de uilvoc-
der werken noodzakelijk vooraf zou
moeien gaan, bereids le kunnen ple<
cl aan den Hijks-Walerslaal in Noord-
Holland een nader onderzoek opgedrage
verband waarmede le Hoorn een
Rijks-technisch bureau voor hel Zuider
zeevraagsluk werd opgericht
Dc arbeid van dal technisch bureau
naderde zijn voltooiing, toen in den aan-
ang dezer maand liet wetsontwerp dooi
de Regeering werd ingetrokken Deze
Naar het Engelsch.
door I.. G. MOIIEItLY.
16.
,,Ja, mijnheer; en hel spijt mij
mijnheer", herhaalde de vrouw, terwijl
zij haar verhit gelaat met een niet zeer
zindelijk schort afveegde. „Ik ben gis
teren gekomen, heel onverwacht, want
mevrouw Stanforth cn juffrouw Hcrrig,
haar dienstmeisje, zijn ineens weggegaan
en hebben alles aan mij overgelaten, ik
moest alles schoonmaken. Maar ik zeg
lot Jem, dat is mijn zoon, Jcm zeg ik
„Ja, ja", viel Rupert haar met ecnig
ongeduld in de rede, „maar waar
mevrouw Slanforth naar loc? Heeft zij
geen boodschap achtergelaten? Geen
briefje? Heeft zij je niet iets qpgedra
gen voor iemand, die haar een bezoek
zou komen brengen?'
„O neen, mijnheer. Ze is ineens heen
gegaan in een vreeselijkc haast en zij
heeft heelemaal geen boodschappen ach
tergelaten. Het spijt mij wel, dat ik niet
in huis was toen u kwam, maar ik was
juist een minuutje uit, ik had de keuken
kachel uit laten gaan en ik won straks
teleurstelling voor de Zuiderzec-vcrceni-
was evenwel sleclils van korten duur
dank zij de jongste troonrede Andermaal
slaal dr. C. Lely aan hel hoofd van hel
Departement van Waterstaat cn daarmede
komt hel Zuiderzee-vraagsluk opnieuw in
zijn gclieelen omvang aan de orde
Wal zullen de plannen dor nieuwe Re
geering op dit sink zijn? Zal het wetsont
werp van 1901 opnieuw worden ingediend,
zal in de richting der in dal welsonl-
p voorgestelde beperking van de plan
nen der Zuiderzee-verceniging wederom
een stap verder worden gezel of zullen
die plannen llians in hun geheclon om
vang aan de orde worden gesteld'' Zal
wellicht uitsluitend liet leggen van den
gclieelen afsluitdijk van de Noord-Ilol-
landsclie tol. de Friesche kust worden
voorgesteld, teneinde bereids al de daar
bij betrokken belangen van de aanliggende
Provinciën le behartigen, onafhankelijk
■an dc finanticele gevolgen van de inpol
deringen? Of zal dr Lely de oplossing
van het Zuiderzeevraagsluk thans vast
koppelen aan z,ijn tweede lie\dingsdenk-
liecld hel vormen van een open 'zeehaven
voor Amsterdam?
Dat hel vraagstuk der afdamming van
Noord-Holland tol Friesland mol liet op
treden van dr Lely als Minister aan
de orde zou konien, stond bij ons vast
Daarvoor had die bewindsman zijne inge-
nieui'sloopbaan te nauw aan de Zuider
zee en de Zuiderzee-verceniging verbon
den
Wij achten liet zelfs niet onwaarschijn
lijk, dal dr Lely hel aanliangigmaken van
de gchcoie afdamming der Zuiderzee als
voorwaarde voor zijn loetreden lol hel
huidige Kabinet zal hebben gestold Doch
sedert zijn vorig ministerschap is een
tweede vraagstuk van vérslrekkende be-
leekpnis, hetwelk mei do afsluiting der
Zuiderzee in verhand kan slaan, op ei
genaardige wijze naar voren getreden
Wij bedoelen het vraagstuk der open
haven voor Amsterdam
In een brochure lieofl dr Lcly onlangs
ecnigszins bij wijze van aanvulling van
liet werk der Staatscommissie voor den
zeeweg van Amsterdam, den aanleg van
open havens, ongeveer halverwege lus-
oven naar de wascli gaan kijken en toen
ik een lialf uurtje geleden terugkwam,
was er een jonge dame cn zoo - -
„Eén jonge dame", viel Ruperl haar
in de rede en stuitte liaar woordenvloed.
Hel arme kind! Ze scheen er heele
maal van onlsteld le zijn Zij zei, dal
zij verwacht werd, zij moesl hier om
vijf uur wezen Ja, hel speel mij wel
voor haar Zij wist niet wal zij zag
loon liet huis gesloten was. Zij was or
kapot van en zei „Och, lis zeker een
grap geweest Dal zei ze met dezelfde
woorden."
„Je hebt haar zeker uitlegging gege
ven en gezegd dal mevrouw lieel onver
wacht vertrokken was?' riep Ruperl
met toenemende ergernis uit, „je liebt jdat
jonge meisje toch niet in de meening ge
lalen dal ze voor den gek gehouden
werd?"
..Ja natuurlijk mijnheer, maar ik wist
er immers niets van", klonk hel bclee-
digde antwoord „En als u vraagt wal
ik er van denk, nu, ïk vind hel toch
ook wel wat vreemd om aan een meisje
te laten zeggen dat ze om vijf uur hier
moet komen en haar dan voor een dicht
huis te laten staan. Ik zou zelf ook
denken dat heL een grap was Zij vroeg
nog. „Is mijnheer Merusidi niet hier?"
en ik zei: „Ik weet niets af van een
mijnheer van dien naam", en toen keek
schcn Amsterdam en IJmuiden, bepleit
die havens zouden derhalve in open ver
binding slaan met de buitenhaven te
IJmuiden Op grond van hetgeen le dien
ünzicu door de genoemde Staalscommis-
ie nader werd geadviseerd en van
hetgeen door don gemeenteraad van
Amsterdam werd bestolenmoei ech
ter worden aangenomen, dal. althans
voorshands, niets van eene open haven
bewesten Amsterdam zal komen.
De vraag rijst echter, hoe de omstan
digheden zich verhouden voor eene open
haven beoosten Amsterdam, eene haven
alzoo voor diepgaande zeeschepen in hel
open 1.1 aan de Zuiderzee, hel behoef!
wel geen beloog, dat deze oplossing van
liet liavenvraagstuk door een afdamming
oyer Wielingen naar Piaam zou worden
geprejudiciëerd
Daarentegen kan door een ingrijpende
wijziging van den aanleg en de richting
der afdamming de oplossing van hel Zui
derzee-vraagsluk hand aan liand mei die
van hel open-liavcnvraagsluk voor Am
sterdam worden verkregen
Eene open haven voor Amsterdam aan
de Oostzijde heeft zekere voordeden ho
ven die aan de Westzijde Immers de be
hoefte aan eene open haven ontslaat
hoofdzakelijk door tie gunstige ontwikke
ling van hel transilovcrkcer naar België
en naar den Rijn, welke in de laatste
tijden wordt waargenomen
En nu kan eene open haven aan de
Oostzijde zich uiteraard beier aanpassen
aan de binnenscheepvaart wegen welke de
zeevrachten mocen aanl- en afvoeren, n 1
hel Merw edekanaal, dc Vecht en wellicht
later een kanaal door de Geldcrscho val
lei, dan eene open haven aan de West
zijde van Amsterdam. De zeehaven aan
de Oostzijde zou door eene in de droog
te leggen Zuiderzee uil le sparen bene
denrivier, mei ecu breedte van 500 M.
1000 M. e.n mei doelmatige bochten, in
open verbinding komen le staan met liet
diepe en natuurlijke zeegat bij Don
Helder.
De afsluitdijk Wieringcn —Piaam zou
danrloe als '1 ware binnenwaarts moeten
worden ingebogen en uitgerekt lol den
dam in hel IJ hij Scliollingwoude loe
zij alsof ze heelemaal van haar sluk
was gebracht en...
Ruperl mompelde een vloek; hij bc-
lieerschle zich echter en vroeg op kal-
men toon
„Hoe lang is 't geleden dal de jonge
dame heengegaan is?"
.Een kwartier ruim, denk ik Hel was
n heel bedaard jong meisje, eenvoudig
gekleed, je zou zeggen een beetje
armoedig; zij zag er uil of zij op 't
puilt was in schreien uil te barsten dooi
de teleurstelling En ik was juist even
Uitgegaan om een kopje thee te gaan.
drinken en toen kwam u; hel kan raar
treffen
Van de rest van haar ontboezemingen
waren de struiken in den tuin de cenige
toehoorders, want het was Ruperl niet
mogelijk nog langer naar liaar te luis
teren; hij keerde zich om cn ging heen,
sloot liet hekje met een harden slag ach
ter zich dicht en voelde zich diep onge
lukkig en ontstemd
o
HOOFDSTUK V
Ik weet wc 1 dat hel een
massa geld waard is.
„HeL was dom, ik had dadelijk moeien
begrijpen, dat het een grap was Maai
de brief was zoo vriendelijk, men zou
nooit denken dat hij van zoo'n akeligen
Uiteraard zal cenig onderhouds-bagger-
werk, lol dicphouding van de te vormen
Zuidorzoerivicr noodig zijn, evenals
thans in den Rollerdamschen Waterweg
De vier door de Zuiderzee-vereeniging
ontworpen inpolderingen blijven onveran
derd behouden Ook liet IJsselmeer, met
de daaraan verbonden voordeden voor
de watcrverhoiidingen der Noordelijke
provinciën, blijft behouden, slechts wordj
de oppervlakte van dal meer beperkt lol
beoosten den Oostelijken leidijk van de
„Zuidcrzccrivier" Dc heide Icidijken de
zer rivier zullen technisch met heel wat
minder bezwaren zijn tot stand te bren
gen dan de afsluitdijk Wieringcn—Piaam
De open visschcrij in de Zuiderzee wordt
dan niet geheel le niet gedaan
Bij kon. besluit:
is tot den dag waarop mr A C. Visser
hoogleeraar aan de Rijksuniversiteit te
Leiden, 'mocht ophouden lid van de Twee
de Kamer der Slaten-Gencraal te zijn,
benoemd tol lector in de faculteit der
rechtsgeleerdheid aan de Rijksuniversiteit
voornoemd, tot het geven van onderwijs
in het handelsrecht en hel burgerlijk pro
cesrecht. mr. A. S. Oppenlieim te 's-Gra-
venhage
is W P. de Leur, oud-regisseur van de
Koninkl Vcreeniging „hel Nederlandsch
Tooneel' te Amsterdam, benoemd tot rid
der in dc orde van Oranje-Nassau,
zijn G. P. Nijhoff te Maastricht, en H
B Bakker te Delft, met ingang van 1 de
zer, benoemd tol ingenieur van den Rijks-
alerstaat 3de klasse
is aan den luit t. zee 2e kl. II G Jur-
riaans, op verzoek, mei 1 dezer, eervol
ontslag uil den zeedienst verleend,
is aan mr dr. F W Donker Curlius,
adjunct-commies bij het dep v. kol., op
verzoek, met 1 dezer, eervol ontslag ver
leend,
zijn, met 1 dezer, bevorderd
tot opzichter van den Rijkswaterstaat
2de kl., C. I. Dalebout, thans 3de kl
tol 3de Id W Voel, thans Ide kl
man kwam die een grap met je wou
uithalen."
Mei loome schreden was Christine do
trap naar haar kamer opgeklommen en
nu zat zij daar op een stoel en voelde
z.icli uitgeput, somber en verontwaardigd.
De droevige noodzakelijkheid iedere» cent
uit te sparen, had liaar gedwongen le
voel <leu afstand at' te leggen van Bavs-
water naar liaar verafgelegen kamer in
liet S. W. district, en voordat zij halver
wege het park was gekomen begon hel
le regenen, zoodat zij zich niet alleen
doodmoe en ongelukkig voelde, maar ook
door en door nat In zijn besle dagen
was haar serge pakje niet dik geweest,
cn nu was het tot den draad toe versle
ten en niet langer in slaat haar legen,
weer en wind le beschutten. De stof
regen was door haar mantel en blouse
heengedrongen; haar rokken hingen slap
om haar beenen; zij was door en door
nat en te vermoeid om zich de moeite te
geven water op te zetten op haar spiri-
tuslampje en een kopje thee te zetten
„Ik geloof dat het waar is wat juf
frouw Jones zegt dacht zij „Zij zegt
dat de mannen allemaal hetzelfde zijn,
je kunt er geen een verh ouwen Ik dacht
dal zij dit alleen zei omdat haar man
zich dood gedronken heeft, en alles heeft
opgemaakt wat zij verdiende, en dan
sloeg hij haar. Maar nu weet ik het
toch nietMet liaar koude vingers haai
de zij de pennen uil haar hoed, deed
haar natiën mantel af die zoo kpud
tegen haar lichaam kleefde en haalde een
brief uit liaar zak met een flinke man
nenhand geschreven
„C. M. p./a Mrs. Cole, Dagbladagent,
10 Cartneyslraat S. W.
„Men zou denken dat het het schrift
van een heer was", dacht hel arme
kind verder Ik liad nooit gedacht dat
een heer die zoo schreef ee.n vlegel kon
•ezen, en zijn brief klinkt evenmin,
vlegelachtig voegde zij er droevig bij,
terwijl zij den brief uil het couvert nam
cn de woorden las die zij trouwens reeds
van buiten kende.
„Geachte mejuffrouw.
Misschien zal ik u van dienst kunnen
wezen indien liet u schikt u morgen
(Woensdag) 's middags om 5 uur agp te-
melden No 100 Balford Road Bay^water
Wij kunnen er eens over praten Mijn
vriendin, aan wie dat huis toebehoort,
zal u met genoegen ontvangen.
Uw dyv
R. MERUSIDE
(Wordt vervolgd.)