Dingen waar men naar
vraagt.
Ter overdenking.
genover hen, dio zij moeten verzorgen, ver
plicht zijn allo mogelijke waarborgen lene-j
men, dat zij niet worden bedrogen en dus
niet benadeeld.
Dat ge<m enkel goed koopman betgevai van
•waarborgen zal weigeren en dat hij in het
vragen daarvan gecne bclcodiging zal zien
Dat kooplui, dio het vragen van die waar
borgen beschouwen als een blijk van wan
trouwen in hunne eerlijkheid en zich daar
tegenover mot een soort van hoogachtighcid
do vraag veroorlooven, of zij hen niet altijd
ter trouwe hebben bediend, in den regel hot
nemen van waarborgen hoogst noodzakelijk
maken t
Na dit alles op den voorgrond gesteld te
hebben, komen wij tot de volgende besluiten.
Ieder kooper van poters en van zaaigraan
heeft het grootste belang er bij, dat hij bekend
wordt gemaakt met don oorsprong en do her
komst vau hetgeen hij koopt om te poten cn
te zaaien hij dient daarom aan den verkooper
een schriftelijken waarborg tc vragen dien
aangaande. Wanneer hy Slrubo's haver koopt,
öf Swalof's granen, óf verscheidenheden, van
tarwe, öf wat dan ook, dan dient hij daarbij
een verklaring te eisclictt, dat men hem
levert, wat men zegt te verkoopen en daarbij
is van 't uiterste gewichtdat men weet, of
het origineel zaad is, dan wel nabouw en,
zoo hot nabouw is, de hoeveelste.
De koopman, die deze gegevens weigert,-
omdat hij 't zelf niet weet, omdat hij het
geheim der afkomst niet wil rnedr-doelcn, of
welke andere praatjes door hem daarbij op-
gedisclit worden, is in onze oogen niet aan-
hfevto lens waardig Bij de productie van
zaden bestaat geen geheim.
Voor de echtheid van binncnlandsche gewon
nen zaden, wordt, en hierop wensclien we
hier in hoofdzaak te wijzen, gezorgd door
eenige landbouwmaatschappijen in Nederland
van wolkc wij hier noemen de Groningsclie,
de Friesche en do Zeeuwsche.
Do Zeeuwsche Maatschappij, om ons daartoe
te bepalen, laat, wanneer de verbouwer zich
daarvoor lieeft aangemeld, door eene be
voegde commissie onderzoeken of de gewas
sen, waarvan ine.n poters en zaaigraan wensckt
in den handel to brengen, voldoen aan be
paalde eischen van stand, gelijkmatigheid,
soortechtheid, soortzuiverheid, Zuiverheid van
onkruid en van besmettelijke en andere plan
tenziekten. i
Do lyst van erkende zaden en erkend pootf-
goed wordt opgenomen in het „Zwecusch,
Landbouwblad" en dit zaaizaad en pootgoed
mag in den handel gebracht; (worden als erkend
door do Zeeuwsche Landbouwmaatschappy, die
zich het recht voorbehoudt, dp,t de leden
dor Centrale Keuringscommissie te allen tijde
toegang hebben tot do velden waar de plant
groeit en tol de plaatsen, Waar het gewas ge
borgen is, en dat dezea tegenwoordig zijn bij
het dorschen, schoonmaken en verzenden van
zaaigoed en pootgoed.
Bij verschil tusschen verbouwer cn koo
per van erkend zaaizaad of poolgoed beslist
de Centrale commissie met beroep voor b'eide
partijen op het Dagelijksch Bestuur der Maat
schappij, dat in hoogste instantie beslist.
Verfcoopers van erkende zaaizaden en poot
goed, dio blijken tc kwader trouw gehandeld
te hebben, worden voor altijd uitge
sloten van deelneming met hunne gewas
sen aan de keuring.
Uit het voorgaande ziet men, dat aan
hen, die gewaarborgde zaden, gewaarborgd'
pootgoed verlangen, dit zoo lang de voor
raad strekt ook geleverd kan worden, hetzij
door dep producent zelf, 't zy door hem,
die door den producent de verkoop wordt toe
vertrouwd.
Intusschen zorge men dat in de meeste
gevallen ook den naam van do plaats van her
komst nauwkeurig omschreven vermeld wordt.
De Wilholminapolder bij Goes is tengevolge
van de bemoeiingen van den Directeur eene
plaats, waarvan men het aangeboden zaad
volkomen kan vertrouwen, maar daarom is do
opgave „uit den Wilhclminapolder" nog nier
voldoende, want men kan zaad, onder Biervliet
betrokken, ook als uit den Wilhelminapolder
in den handel brengen
Laat ons aannemen, dat er onder Zwammer-
dam een verkooper van uitstekende poters
woont, dan is de toevoeging gewonnen te
.Wyk" volstrekt geen afdoende aanbeveling,
want men heeft een Wijk onder Elburg, een
bij Maastricht ook een in Noordbrabant, men
vindt in Zeeland vier Hoeren polderser
zijn acht gehuchten in Nederland, die Hees,'
zestien die Horst, vier en twintig, die Hei
kant heelen, enz. enz.
Bij opgaven van de plaats van herkomst is
dus een nauwkeurige omschrijving onmisbaar,
en de kooper hebbe er op te letten, dat hij
die nauwkeurige opgaven ontvangt.
Vooral lette hij er ook op, dat men hem bij
de levering van buitenlandsche zaden niet
met wat algemeenheden op hot dwaalspoor
brengt en daarom achten wij het van groot
belaag voor de Zeeuwsche landbouwers hen
te wijzen op de twee commissies van de
Zeeuwsche Landbouwmaatscliappij
de epne voor de contróle van zaai- en
pootgoed,
de andere voor den aankoop van en het ne
men van proeven met Russisch lijnzaad,
en daarbij den raad te herhalen, dien wij
reeds meermalen gaven voor den verkoop van
meststoffen en Veevoeder
Koopt niets zonder behoorlijken waarborg
ook geen zaad, en bedenkt, dat te Wagcnin-
gen een zaadccjhtrófcstjation bestaat, dat u
gaarne de verlangd© inlichtingen zal ver
strekken.
,,Mpar dat kost geld", luidt het bezwaar
van velen, „geld en moeite 1" Toegegeven
doch wanneer gij door achteloosheid, onveur
scliilligheid of te goed vertrouwen minder
waardig zaad uitstrooit cn dientengevolge ook
een minderwaardigen oogst opdoet, zou dat
geen geld fcofsten? Zou dat zelfs niet vry
rvat meer kosten dan zaadcontröle en de ge
nomen moeite?
Wjj mccner u, lezers I dat in ernstige over:
weging le mogen geven.
VARIA.
GASTON DESCHAMPS OVER NEDERLAND.
Hot Fransch hoeft in het maatschappelijke
en het onderwijs-leven van Nederland terecht
een streepje voor In verscheiden steden be
staan afdeelingen van do Alliance frangaiso.
Die in den Haag heeft de vorige week den
medewerker van de Temps" tot een voor
dracht uitgenoodigd. In zijn blad vertelt deze
nu wat uit zijn bevindingen, by (lie reis op
gedaan
Deze Franse Jiman, Parijzen aar, herinnert aan
het bezoek, dat reeds eeniige jaren geleden
Jean Aicard aan ons land heeft gebracht
Professor van Hamel (Deschamps herdenkt
dezen sympathieken geleerde met enkele eer
biedige woorden) had hem tot een reeks lezin
gen in verschillende steden doen uitnoodigên.
De journalist-letterkundige wijst dan- op het
voordeel, dat degene geniet, die, een. vreemd
land tot het houden van. lezingen bezoekt,
omdat hij overal gezelscliap vindt, hetgeen
zich beijvert hem de schoonheden en mork-
waardigo plaatsen van het land te tooncn,
waardoor voor hem een Baedeker onnoodig is.
Na Aicard wordt een tweede Frauschman.
ons voor oogen gesteld, dio eveneens Ne
derland bezocht. Eugène Fromentm. In zijn
,,Maitres d'autrefois" heeft deze, die even
vaardig de pen als het penseel hanteerde, van
den Haag een bekoorlijken cn juislen indruk
gegeven. Den Haag raadt hij als verblijfplaats
Oan voor hen, die de loelijkhcid, de platheid
enz. van de werkelijkheid van de groote steden
afkecrig heeft gemaakt. En geestig laat hij
daarop volgen, dat hij, als hij een plaats
moest zoeken om te werken, aardige dingen
te zien cn om nog aardiger to droomen, vooral
als hjj met zich zelf tot rust zou moeten ko
men, dan zou handelen als Europa na storm
achtig© tijden, dat hij m a. w. daar zijn con
gres zou houden..
Van al het vriendelijks, dat Fromentm dan
nog verder over onzo residentie vertelt, heeft
Descbamps zich de vorige week met eigen
oogen kunnen overtuigen.
De hofvijver heeft hem het meest getroffen.
Hij vergelijkt dien, wat bekendheid betreft,
bij de Place- de la Concorde te Parijs, Dien
vijver acht hij het middelpunt van de aantrek
kingskracht voor het leven in de stad. Na-
tuurlyk heeft hij de omgeving van den vijver
ook scherp m zich opgenomen. Zy doet hem
denken aan onze oude schilders. Heel de
geschiedenjs van de Nederlanden heeft zich
daar in haar verschillende tijdperken, van
op- en neergang in voltrokken.
Tegen den avond heeft Fromentin aan den
oever van dat water gedroomd. Gaston De
schamps heeft zich ook van het tegenwoordige
op do hoogte gesteld. De ridderzaal heeft zijn
aandacht getrokken, niet het minst omdat
in 1907 do tweede vredesconferentie daar was
behuisd. Maar telkens gaan ook zijn gedachten
Weer terug tot het verleden. Het roemrijk
verleden van dein toehtigjaxigen oorlog en, op
gewekt door een bezoek aan (de gevangenpoort^
naar de moedig doorstane geloofsvervolging.
Over de daar aanschouwde martelwerktui
gen weidt hij breedvoerig uit. Het wreedst
acht hij de straf, waarbij de tot den hon
gerdood veroordeelden gedwongen werden, de
geuren in te snuiven, die door een met dat
dool gebouwden schoorsteen van de keuken
waar allerhande lekkernijen werden gereed
gemaakt, naar de cel van den ongelukkige;
werden geleid.
Natuurlijk heeft hij zich daar het lot der
gebroeders de Witt herinnerd Dc warmste
woorden van bewondering Wijdt Gaston De
schamps aan beide mannen. Met liefdevolle
zorg heeft de dagbladschrijver dc voorwerpen
bekeken, die in de gevangenpoort de her
innering aan beiden levendig houden. Daar
onder boeide hem het meest een boekje, dat,
in perkament gebonden in het Fransch den
volgenden, met de hand geschreven tittel
vertoont: „Comédies et Tragédies diver-
ses". De Fransch© gezant bij ons hof, Mar
celtin Pollet, heeft om zoo le zeggen den
burgerlijken stand van die ontroerende relikwie
opgesteld.
Beveren heeft Cornells de Witt dat boekje
ten geschenke gegeven. Men vindt er drie
blijspelen van Molière en een teurspcl van
Racinoin. Als men weet, dat bet de uitgaaf
van „l'Avare" van 1669, van Monsieur de
Pourceaugnac van 1670* bevat, dan begrijpt
men dat Beveren inderdaad, zooals De
schamps schrijft, zich uitstekend van wat er
te Parijs voor nieuws uitkwam, op dc hoogte
hield en dat het den Frauschman goed deed,
te bemerken, dat de laatste stemmen, door de
broeders beluisterd, uit zijn land afkomstig
waren.
Gaarne erkent liij intusschen, dat het te
genwoordig Nederland, vol vertrouwen in de
toekomst, den reiziger een aangenamer reeks
indrukken bezorgt. Toen Deschamps in den
Haag logeerde, kwamen daar de eerste bloe-
menverkoopers met hyacinthen, narcissen en
tulpen, waarvan geur en kleur hem alleraan
genaamst hebben getroffen, hun waar te
koop aanbieden
EEN VERVOLMAKING VAN DE BIOSCOOP.
In Parijs bestaat een weinig bekende we
tenschappelijke instelling, die zich ten doel
stelt de middelen te bestudcercn, geëigend
om do verschillende toestellen, waardoor be
wegingen worden weergegeven en die in de
fysiologische laboratoria gebruikt worden, on
derling vergelijkbaar te maken. We bedoelen
het instituut Marey. Volgens de „Temps"
zijn het beginsel en de opeenvolgende verbete
ringen van de bioscoop alle het eerst in
het laboratorium van Marey verwerkelijkt.
Aan Edison kent het blad slechts dc eer
toe, de doorboring van den hand gevonden
te hebben
De intermitteerende fotografie, waardoor in
1873 do opeenvolgende fasen van den over
gang van Venus ©ver de zonneschijf werden
weergegeven mag als de eerste verwezenlijking
van het beginsel worden beschouwd, waar-
pp de huidige bioscoop steunt. Allengs werd
deze methode verbeterd, maar op die wijze
kreeg men slechts schaduwbeelden, want de
voorwerpen teekenden zich op oen lichten
achtergrond al en heel wat onderzoekingen
waren noodig, om een zwarten achtergrond'
doorvoor in de plaats te kunnen stellen,
zonder dat de gevoelige platen daardoor be
ïnvloed, worden, terwijl de beelden daar scherp
op uit moeten komen
Uiteraard werden deze toestellen moeren-
deels gebruikt ,om in beweging zijnde men-
schcn en dieren te fotografeerjen. Om' nu te
voorkomen, dat die beelden bij het fotogra
feeren mot korte tusschenruimten dooreen lie
pen, bedacht Marey er dit op, dat hij niet
het gcheele 'wezen fotografeerde, maar alleen
de punten van zy'n lichaam of de lijnen
die door liun plaatsing in de beelden dc be
woging, dio men zocht te leeren kennen dui
delijk doen uitkomen Een geheel in 't zwart
gekleed man, die dus op het zwarte veld
volslagen onzichtbaar is, draagt zilveren ran
den pp zijn lichaam, op zijn kleeren gehecht
als aanduiding der voornaamste declen van
de ledematen. Als iemand op die wijze is ge
tooid, zal hij, voorbij het toestel loopend,
beelden doen ontstaan die tot echte wiskun
dige schetsen zijn herleid.
Do onderzoekingen van Marey bieden een
kostboro basis vooreen vergelijking van de
beweging van monsch en dier en de verklaring
van enkele geheimzinnige feiten, zooals het
beroemde vraagstuk van de kat, dio vallend
steeds op haar pooten terechtkomt.
De Fransche geleerde bevond, dat als men
do beelden fotografeert in een snelheid van 60
in de seconden men ze met een vaart van
slechts 10 in dc seconde den menschen voor
oogen kan voeren, terwijl deze toch vol
doende is, om de beweging volkomen ononder
broken te doen schijnen. Inderdaad is de
beweging dan zes maal langzamer dan in
de werkelijkheid cn het verschijnsel kan daar
door in al zijn onderdeelen bestudeerd wor
den.
De verschillende houdingen, bij het loo-
pen aangenomen, kunnen dan ook gemak
kelijk worden nagegaan Zoo heeft de schil
derkunst met Marey's fotografieën haar voor
deel kunnen doen. Daardoor was men in
6toat de algemeene vergissing der schilders
vost te stellen, die het menschelijk lichaami
in snelloopende» toestand naar voren hellend
weergeven. In werkelijkheid blijft de romp
bij dio beweging zeer recht. Verscheiden schil
ders, pnder wie Aimé Morot,- brachten de door
Marey gevonden wetten in toepassing.
Dit ziet voornamelijk op de figurenschil-
ders. Zij schilderden de bewegingen op zich
zelf in het schouwspel van de massa-bewe
ging (men denke aan een schilderij, dat een
militair gevecht voorstelt) daarmee in over
eenstemming. Daardoor gaf de massa einde
lijk door de groepeering van de onderdeelen
dien indruk, welken de kunstenaar tot zijn
wanhoop tot dan toe niet had weten te be
reiken.
Marey is erin geslaagd, meer dan honderd
beelden per seconde te verkrijgen. Aldus heeft
hij do meest ingewikkelde bewegingen bij een
groot aantal dieren kunnen registreeren. Maar
als de duur van het verschijnsel minder is
dan hot honderdste deel vau een seconde,
zooals het bewegen van de vleugels bij do
meeste insecten, dan moeten veel sneller
werkende toestellen gebezigd worden. Onlangs
is nu een toestel uitgevonden, dat in staat
stelt, pm 2000 fotografieën per seconde te
ver krijgen
Er beslaan films, waarop men een zeepbel
ziet barsten, daar de kogel uit een revolver
daardoor vliegt. Bij het opnemen van vlie
gende insecten is liet de moeilijkheid, het
toestel, dat de vonken voortbrengt tc doen
werken juist op het oogenblik, dat het diertje
daarlangs vliegt. Dit kan niet met de hand
geschieden Men heeft nu een middel uitge
vonden, dat het insect zelf die werking ver
richt. Hoe veel moeite moet dat gekost heb
ben, om dat toestel bij de verschillende soor
ten van insecten te doen aanpassen, daar
enkele dadelijk opvliegen, andere langer of
korter aarzelen, voordat ze hun vlucht nemen.
Volgens deze methoden, waarbij het toestel
veel sneller werkt dan de gewone bioscoop,
kunnen de minste bewegingen van de vleu
gels van een opvliegende duif, de vluchtigste
houdingen van iemand, die liard loopt, hoe
snel ook rijn vaart zy, worden vastgehouden
met een snelheid, die tien of Vijftien maal
minder is dan de natuurlijke, waardoor den
toeschouwer niet alleen een onderhoudend,
maar tevens zeer leerzaam beeld wordt ge
toond.
DE KRACHT VAN HET ZONLICHT.
Al sinds lang peinzen de geleerden er over,
het enorme arbeidsvermogen, dat we aan de
zon te danken hebben, in anderen vorm over
te- brengen en tc verzamelen. De zgn. zonne-
motoren, die men in enkele warme landen
gebruikt, bieden slechts een gedeeltelyke op
lossing van het vrajagstuk, want alleen in
bepaalde streken kunnen ze dienst doen, daar
ze lastig te hantecren zijn en oogenblikkelijk
gebruikt moeten worden.
De Temps" deelt een oplossing mee, die
op een gevoel andere basis steunend, door
een zekeren professor Ciamician is uitge
dacht. Het blad begint met op te merken,
dat de steenkool nog de gemakkelijkste ver
wekker van arbeidsvermogen is, dien we be
zitten, omdat m do voorhistorische tijden
planten in den vorm van koolstof de energie
van de zon, die a? ontvingen, hebben be
waard. Daardoor is hij op de gedachte geko
men, planten te belasten met het ontvangen
en bewaren van de kostbare uitstraling.
Inderdaad vormt een plantaardig organis
me als herschepper van arbeidsvermogen
geen toestel, dat veel vruchten zal afwer
pen, maar het herstelt dit gebrek, dooi4
dat het buitengewoon buigzaam is, en voor
al, omdat het in samengevattem toestand de
stoffen voortbrengt, die het menschelijk le
ven noodig heeft cn. die we a"0051 met de
grootste moeite ui do laboratoria kunnen be
reiden.
Volgens Ciamician zou men door middel
van oordeelkundig uitgezochte planten in
groote hoeveelheid de stoffen kunnen pro-
duceeren, buiten welke ons leren het niet
kan stellen. Degeleerde licht dit toe met het
voorbeeld, dat de grond, die een mestof heeft
ontvangen welke aan het delfsloffenryk is
ontleend onder invloed van de zon een oogst
geeft, die, a^3 hy verbrand zou worden
door dc dan voortgebrachte asch do gebruikte
mest zou teruggeven evenals door de
warmte, die daardoor wordt uitgestraald het
arbeidsvermogen van de zon, dat hij heeft
opgenomen.
Professor Ciamician eindigt met do ver
metele onderstelling, dat over enkele eeuwen,
als de reserves aan arbeidsvermogen zeldzamer
zullen worden, de tropen in een groot foto-
chemisch laboratorium herschapen zullen zijn,
dat het leven van alle menschen zal on
derhouden
EEN FOSSIELE MENSCH.
Deze week zijn te Londen in een vergade
ring van do Royal Anthropological Society
door dr W. Cook ïncdedeelingen gedaan over
een vondst in Kent van overblijfselen van
een fossielen memscli.
Do vondst was gedaan nabij het dorpje
Hailing, aan den westelijken oever van do
Medway, ongeveer 61/2 KM. bovenstrooms
van Rochester- Het fossiele geraamte lag zoo
wat twee meter diep in een laag klei, die
klei, die voor hot bakken van steenen wordt
gebezigd. Het Jcwam aan bet licht by1 een
grondafschuiving, die het gevolg was van
graafwerk ten. behoeve van den aanleg cencr
riojeeringf.
Boven de laag waarin het geraamte lag
kon het beloop van vier blijkbaar ongestoorde
andere lagen worden geconstateerd. Bij de
aardafschuiving was liet geraamte intact ge
bleven in de leembedding. Het werd met de
klei, waarin het gevat was, voorzichtig uit
gegraven en overgebracht naar het museum
van de Royal College of Surgeons, waar
de vondst onderzocht werd door prof. A.
Keith, dio uit de ligging der beenderen af
leidde dat deze pre-historische mensch in
lang vervlogen tijden begraven was.
In do buurt vpn de plek waar de beenderen
waren aan het licht gebracht werden, even
eens onder vier tevoren ongebroken lagen,
ovjerblijfselen van haardvuren en ook ruw-
bewerkte vuursteenen instrumenten aangetrof
fen. Deze vuursteenen voorwerpen zijtx door
deskundigen gedetermineerdmaar zy gaven
geen kans tot scherpe indentificatie zij kun
nen zoowel Iaat-palaëolitiscb als vroeg-neo-
litisch wezen, ofschoon er wel enkele aanwij
zingen zijkx die eer aan de oudere dan aan de
jongere' periode doen denken.
Ook beenderen vpn dieren heeft men ge
vonden, welke eveneens duiden op het laat-
palaëobtische of neolitische tijdperk.
A. S. Kenpard heeft de laag, waarin het
geraamte gevonden was, onderzocht, en ge
meend haar tot het Pleistoceen te moeten
brengen.
In 1883 werd te Tilbury bij het graafwerk
voor een haven de z.g. „Tilbury-mensch" ge
vonden. Ofschoon nu de lagen van Tilbury
jonger zijn dan die te Hailing, ie er veel over
eenkomst tusschen de Halling-mensch en de
Til bury-mensch. Beiden behooren tot wat door
Iluxley met „rivier bed type" was aan
geduid.
Van het Ncanderthal-type wijkt de Halling-
menscli at door het ontbreken van de voor
uitstekende wenkbrouwwelving aan den sche
del.
De zon komt morgen op te 5.09 nur
en gaat onder' te 6.52 unr.
De maan komt morgen op 8.37 v-m-
en gaat onder te 2.08 v.m.
Morgen is het eerste kwartier.
Auto- en fietsrijders hebben de volgende
week hun lantaarns aan te steken te
7.27 nur.
Wagenbestuurders te 7.57.
Zaterdag 19 April verjaart Z. K. H.
Prins Hendrik, Woensdag 30 April H. K.
H. Prinses Juliana.
Hemelvaartsdag valt dit jaar op 1 Mei,
Pinksteren op 11 en 12 Mei.
Een verkwister is iemand die nooit het
verschil leert tusschen een gulden-en een
stuiver, vóór bij zijn laatsten stuiver noodig
heelt.
Langs de straat van Morgen
Komt men aan den huize Nooit.
Goede raad is als de regen hoe zachter
hij valt, hoe langer hij blijft op, en hoe
dieper hij indringt in den geest.
Wie al te vaak luchtkasteelen bouwt, is
later vaak dakloos.
Oordeel niet over het binnenhuis, wan
neer ge alleen het uithangbord kent.
Zorgen zijn brandnetels. Pak ze flink en
handig aan en ze doen minder pijn.
Geveinsde deelneming en valsche juweelen
kan men hier aan kennen, dat ze beide te
groot zijn.
De beste mest zit aan de sehoenzolen van
den boer.
Menigeen zou heel knap geworden zijn
als hij niet gemeend had het reeds te zijn.
Er zijn lieden die voor niets warm kunnen
worden, maar wel op alles vuur knnnen
vatten.
De voorloopige Vrijzinnige
candidates
In de bovenzaal der sociëteit „de Vergeuoe-
ging" op de Markt alhier, was gisteren een
gecombineerde vergadering belegd van do vrij
zinnige kiesvcreejnojiigen op Walcheren waar
de vier voorloopige candidaten, de hceren mr.
E E. van Raalte, F. M. Knobel, "dr. A van.
Raai to en mr. Job. Adriaaiisc zich aan de
leden der vcreougingen kwamen voorstellen.
Do heer Herman Snijders van Middel
burg, voorzitter van het Centraal Vrijzinnig
Propaganda-Conuté opende de vergadering en
wees er op dat deze vergadering de eerste in
haar soort was. De besturen komen meer
elkaar en de vruchten hunner werkzaamheid
zijn reeds naar buiten gebleken door de uit
gave van bet vrijzinnig; weekblad'. Spr. meende
uit aller naam to spreken, toen hij de heeren
voorloopige candidaten dankte voor hunne be
reidwilligheid om op dozen avond hier te
verschijkien.
De candidaten zouden elk een bepaalden tijdi
en in alfabetische volgorde hot woord voeren,
waarna gelegenheid zou bestaan vragen
to stellen.
De heer mr Joh. A d r iaanse (v. d.) be
klom nu de katheder. Hij herinnerde er aan hoe
enkele jaren geleden een „veteraan" in do
„Middelburgscho Courant" de wensch uitsprak,
dat do liberalen van allerlei sohakeering nog
eens gezamenlijk zouden optrekken
Deze wensch is nu feitelijk in vervulling ge-
komeu, het is gelukt een concemtratieprograni.
te vinden waarop alle vrijzinnigen gezamen
lijk tot den electoraten strijd konden optrekken.
Het voornaamste van dit program zijn niet
de losse punten, die er op staan, doch het
feit dat waar men de vrijzinnigheid bedreigd
vindt men eensgezind voor zijn beginselen
pal staak Tegenover de gezamenlijke macht
der wederpartijen was samenwerking geboden.
Het eerste punt, zegt spr., waartegen wij
ons moeten verzetten is tegen de bedreiging
van. het openbaar onderwijs. De klerikale
sprekers zeggen slechts geibjkstelling van open
baar en bijzonder onderwijs te wenschen, djoch
dat is het niet, het is gemunt op de vernieti
ging van de openbare school.
In de tweede plaats moeten wij ons schrap
zetten tegen de protectie, om de directe-
zoowcl als om do indirecte nadoelen daaraan
verbonden.
In de derde plaats moeten wij ageer en voor
het algemeen kiesrecht, vooreerst voor man
nen ons tegenwoordig kiesrecht is een
kaakslag in het gezicht van onze vrijheid
in de tweede plaats voor vrouwen. Zeker rif
verschillen van den man, maar dat is geen
reden om een verkeerde toestand als thans,
waar de vrouw geen rechten heeft, te besten
digen. En bovendien de ervaring in landen met
vrouwenkiesrecht heeft gunstig geleerd.
Ten slotte het pensioenvraagstuk. Naar spre-
ker's overtuiging moet er zijn een staatspen
sioen en zal dit er binnen korten tijid (zeker
komen. Laat ons daarom, roept hij uit, niet
twisten over het bedrag der premie of andera
bijkomstige omstandigheden. Het financiëele
bezwaar is wel to overwinnen, als het geld
er moet zijn, komt het wel, dat hebben
de defensiemaatregelcn bewezen.
Nadat spreker's rede beapplaudiseerdi is
spreekt de heer Kn obe 1 (v. 1.) uit 's Graven-
hage, laatstelijk consul-generaal te Pretoria, de
vergadering toe en verklaart te staan, op de basi6
vau h#t concentraticprogram, waarnaar hy
meent to mogen verwyzen. Toch wil hij en
kele punten naar voren bréngen. Het gaat er
by de toekomstige verkiezingen om of wij onze
vrijheid zullen behouden of dat wij komen
onder een klerikale verdrukking en wel spe
ciaal onder Rome. Spr. is het tegendeel van
anti-Godsdienstig, doch stelt bovenal de ver
draagzaamheid hoog. Hiertoe heeft meege
werkt dat spr. met vele volken en veLe gods
diensten heete kennis gemaakt.
Daarbij heeft spreker geleerd, dat verdraag
zaamheid de groote vraag is dos llevens,
ca nu vreest hij, dat de verdraagzaamheid in
ons land nooit zoo gering is geweest al9
thans. Zy schijnt zelfs niet te vallen bin
nen het bereik van do partijen, dio thans
aan de regcering zijn.
We moeten opkomen tegen het z.g. politiek
christendom .Gaan wc door op den thans gevolg-
den weg dan zal de eendracht van het land
nog verder zoek raken en zullen wij komen
onder een priesterheerschappij-
Een groot gevaar van deze regeering is
ook, dat zij de schoolstrijd overbrengt naar
Indië. Wanneer men langen tijd, als spr.,
onder de mohammedanen heeft verkeerd be
grijpt men pas welk gevaar dat betcekent,
Bovendien houde men in het oog onze in
ternationale verhoudingen, die maken dat wij
Olleen ,onze Oost-Indische koloniën kunnen
behouden indien de inlatidsche bevolking aan
onzo zijde staat.
Hoe men at kan wijken van 't vryhandela-
stelsel dat ons land den blom der laatste
jaren heeft gebracht begrijpt spr niet, Vooral
als men ziet tot welk geharrewar tarieven ib
andere landen leaden Men boude ook in 'toog
dat de ontwikkeling van het luchtvaartbedrijf
een handhaving van tarieven in de toekomst
mociLjjk kan maken.
Spr wijst ook op het gevaar' van represaille
maatregelen.
Het invoeren van de lariefwet zal zrjn bet
slachten van de kip dio gouden, eieren legt-
Hot eigenaardige van onze huidige regce
ring is, dat zij de lariefwet, welks invoering
nog zeer problematisch is, wil doen strekken
tot het betalen van sociale wetten, die reeds
tot stand zijn gebracht. Die wetten dienden
uit directe belastingen te worden bekostigd
Ten slotte de houding tegenover de soci
aal-democratie Het standpunt der concentra
tie is hier ook weer dat van spreker, een
vryzinnige regeering mag niet staan onder
de leiding van de sociaal-democratie.
Thons is het woord aan dr A. va»
Raai to (v. d.) directeur van dc gemeente
lijke keuringsdienst to Dordrecht.
De heer Van Raalte wijst er op hoe het
ministerie Heemskerk ten duidelijkste hee»
aangetoond, dat een samengaan van alle vrij
zinnigen noodzakclyk i«.
