HIDDELSFBGSCHE COIJRASfT.
Zaterdag
15 Maart.
Yerfrisscliende Lectuur.
7.10
7.57
9.36
10.59
11.57
12.44
tali
ftlOOTC,
„7^4 136* Jaargang. 1913.
Din courant ».rickijat da gelijke, met oitro.d.n.g Zo.. u
•itji per kwartaal, aoowel .oor Middelburg ale root alle plaat.ee ie Nederleel franco pp f 3.
Afzonderlijke mummers kosten 5 cent.
A d Tart e n fc i n by abonnement op voordeelige voorwaarden
Proipeotrasse* daarvan xyu aan het bureau te bekomen.
AdvertentiBn voor hefc eerstvolgende mummer moeten des middag, y66r d n amr
aam het bureau bezorgd zijn.
Advart«£ti6n a 20 oeat per regel. By abomaomemt reel lager. Geboorte-, dood-
alle andere famili «berichten ea Dankbetuigiuge* yu 17 regelt f 1.50 j elke regel mes;
20 oeat. Reclames 40 eemt per regel. Groote letters maar de plaats, die zij innemea
Tot de plsattimg Yam adverteutien ea reclames, aiet afkomstig ait Zeolaad, betreffes
Handel, Nijverheid ea Geldwezen, is gerechtigd het ilceaeea AdTC?teatls«Bll5,o81
A. DE ImA HAK As., M.Z. Veorbu^sral AvrteidiuB.
Dit nummer bestaat uit drie bladen i
een Kinderblad.
EERSTE BEAD.
die zich thans op ons blad
abonneeren, ontvangen de nnm-
mers tot 1 April gratis.
Is het u wel eens overkomen, dat ge
in een geestelijke dofheid was geraakt
door het langdurige en vergeefs zoeken
naar iets interessants om te lezen, en
dan in eens als door een prikkelende
douche werd verfrischt bij het onver
wacht vinden van een boek met nieuwe
ideeën
Zoo is het ons gegaan bij het openen
van het boekje van prof. mr. C. van
Yollenboven »De lendracht van het
Land", waarvan dezer dagen bij Mart.
Nijhofif te 's Gravenbage het tweede
duizendtal verscheen.
We waren ietwat suf door 't zoeken
naar »ieta" voor een hoofdartikel. Want
alles wat we voor den geest haalden, was
stoffig van verveling. De ziektewet
Och ja, daar komen we wel eens op
terug, maar nu nog niet! De Tarief wet?
Die is zelf al uitgesteld. De grond
wetsherziening Daar is al zooveel over
gezegd en geschreven. De Coalitie De
Concentratie Daar zullen we nog
vier maanden lang over hooren. En om
ietB te schrijven met het voorgevoel dat
de lezers na de eerste woorden zullen
overspringen naar de ongelukken of de
advertenties, dat lukt toch niet.
Maar toen keken we het boekje van
prof. van Yollenhoven in, en al heel
gauw was alle dofheid weg.
Wat een on-Hollandscbe geestdrift
Wat een heerlijk optimismeWat een
verwarmende vaderlandsliefdeEn wat
een verfrisschende wegspoeling van oude
vooroordeelen
Of we dan zoo in eens door den schrijver
overtuigd zijn van het bereikbare of zelfs
van het doeltreffende van ailes wat hij wil?
Neen, dat niet. We zouden kolommen
kunnen volschrijven met het betoog dat
die plannen niet te verwezenlijken zijn,
dat er allerlei gevaarlijke dingen uit
kunnen voortvloeien, en dat de schrijver
een utopist is een benaming die hij
minder vereerend acht dan die van
schavuit. Maar er zit toch iets in
Prof. van Yollenhoven houdt een nieuw
pleidooi voor het reeds meermalen ge
opperd denkbeeld van een internationale
politiemacht als noodzakelijke aanvulling
van de internationale overeenkomsten
door vredes- en andere conferenties vast
gesteld. En door dat pleidooi vlecht hij
dan alB hoofdbetoog heen: de aansporing
aan Nederland om den stoot te geven
tol het vormen van zoo'n macht. Dat
acht bij de roeping van Nederland.
Dat heeft hij reeds vroeger bepleit in
«De Gids», en nu heeft hij dat opstel
met andere uitgegeven in een boekje.
Als men dat zoo boudweg hoort zeg
gen, komen er van zelf allerlei bezwaren
opMoeten w ij dat nu juist doen
Moeten wij onze zeemacht, die toch al
niet tot de beste hoort, daarvoor beschik
baar stellen Is het ooit mogelijk dat
een groote mogendheid die niet w i 1,
zieh aan die «politie" zou storen? Wat
voor voordeel zullen we ooit van zoo'n
eigen aanbieding als wereld-veldwachter
oogsten
Hou die bezwaren steeds in gedachte
bij het lezen Maar lees verder. We heb
ben het ook gedaan, en genoten van de
opgetogen strijdvaardigheid van dezen
overtuigde. Maar we hebben óók veel ge
leerd, dat ons onbevangener plaatst
voor de groote vraagstukken van de
internationale verhoudingen.
O, we zijn bijna allen toch zoo door
trokken van de meening, dat alles het
beate en eenig mogelijke is, zoouls het
bestaat. Er is raak een stevige stomp
voor noodig om ons uit die meening te
brengen. Waarom zou op internationaal
gebied zoo absolunt onmogelijk zijn, Wat
we in de maatschappij allang erkennen
als iets heel natnurlijks?
Het is eigenlijk jammer dat we zoo
kort leven', en niet persoonlijk weten hoe
het vroeger gesteld was. Want is het
niet volkomen juist door prof. Van
Vollenhoven opgemerkt, dat er in de
middeleeuwen, toen ieder edele en iedere
stad zich zelf moesten verdedigen, schatten
besteed werden aan wapening en wallen,
terwijl nu voor het stevig centraal gezag
der gewesten naast de vreedzame politie
niets anders noodig is dan een beetje
marechaussee en af en toe een beetje
militair vertoon om de orde te bewaren
En is het ook niet juist wanneer bjj
verder zegt
»Zoolang geen dwingkrachtig gezag
boven de staten, door hen zelf gefor
meerd, aanwezig is om recht en rust te
handhaven, moet ieder wel waken voor
eigen recht en rustal wordt het zoowel
voor de groote als de kleine staten veel
te dnur en al is het voor de kleine staten
nooit afdoend."
Opent xich niet een veel verder uit
zicht van mogelijkheden, wanneer de
leuze »Yrede door recht" (waarvoor we
ons nooit goed konden warm maken)
vervangen wordt door: »Vrede dooreen
wereldstrijdmacht als rechtsbesehermer"
De bestrijders zeggen dat zulk een
strijdmacht het vaderlandsch gevoel zal
verslappen. Prof. Van Vollenhoven ont
kent dat. Het warme nationaliteitsgevoel
na een oorlog steekt in geen enkel op
zicht uit boven de energieke vaderlands
liefde die in vredestijd opgroeit uit den
wedstrijd van den vrijen handel, de vrije
universiteit, de cosmopolitische weten
schap. Zjjn Amsterdam, Rotterdam, de
Zaanstreek, Leiden, gebrekkiger patriotten
dan Breda en Willemsoord
Neen, nationale verslapping is juist
te vreezen, als men de volken blijft drin
gen en persen in den zelfs door alle
regeeringen veroordeelden bewapenings-
wedstryd. Antipathie tegen zee- en land
macht is in de kleine staten juist te
vreezen als de proportie tussehen de ver
schillende nationale strijdmachten al
verder en verder verbroken wordt. Over-
heersching van kleine staten door een
paar wereldboofdsteden is juist te vreezen
als men blijft doorhollen op den
weg van de zuiver nationale defensies,
die voeren moet tot de Napoleontische
overmacht van de paar grootste en
rijkste uit die ^nationale strijdmachten".
Wat nu velen van 's landB verdediging
afkeerig maakt is meer dan iets anders
ditdat onder het thans bestaande staten-
stelsel de militairen zelf geen uitweg
weten om binnen de grenzen der finan-
cieele mogelijkheden die verdediging af
doende te verzekeren.
Dat vrij willig gesloten tractaten slechts
zoo lang recht" geven als de sterkste
wenschelijk acht, is maar al te droevig
en overtuigend bewezen door de geschie
denis, eigenlijk van alle tijden, maar toch
in 't bijzonder nog eens door die van de
laatste 20 jaar.
En bovendienmen gaat den kant
van hefc internationalisme op, sneller dan
iemand heeft durven droomen.
De vredesconferenties hebben niet de
door enkelen gefantaseerde ontwapening
gebracht. Maar de eerste bracht de ar
bitrage, de tweede de neutraliteit. En
daarnaast kwamen allerlei conferenties
over regeling van onderdeeleu van inter
nationaal recht.
Dat gebeurde in Europa. Maar in
Amerika gebeurde nog veel meer. Die
jonge Staten hebben minder geschied
kundige belemmeringen voor nauwere
aaneensluiting. Deed Uncle Sam niet
reeds meermalen met toestemming der
anderen dienst als politie-agent in het
Nieuwe Wereldder V Het is waar, dat
het gevaarlijk is - n grooten sterke
als poliiie-agent am te stellen, vooral
wanneer die ook bel. ftghebbende is. En
het is_ ook begrijHjjk dat het in 1910
door de Vereenigd. - a aan de mogend
heden voorgelegd. ,,-kbeeld van een
politie-vloofc geen instemming vond. Want
daarin was sprake van een collectieve
strijdmacht van eenigen.niet van allen. Die
eenigen zouden natuurlijk weer de sterk-
sten zijn. En om aan hen de bevoegdheid
te geven den wereldvrede" te verzekeren
noemt ook prof. van Vollenhoven exor
bitant.
Maar we gaan dien kant op en ah
het nu voor de hand ligt. dat het zich
aanbieden van een der sterken argwaan
opwekt, dan ligt het ook voor de hand
dat er voor de kleinere staten hier een
gelegenheid is om iets te doen. Hun
eigenbelang is nooit oorlog, altijd vrede.
Die taak, dat zichzelf aanbieden om
zoo het begin te vormen van een inter
nationale macht, dat wil prof. van Vol
lenhoven van Nederland. En hy wil niet
talmen. Hij wil dat nu doen, dadelijk,
nog dit jaar, zoodat het plan behandeld
kan worden op de a. s. vredesconferentie.
Waarom juist wy? Omdat wij van de
kleinere staten er het meest toe zijn aan
gewezen, omdat wij niet gebonden zijn door
onzydig-verklaringen, en omdat wij in
onze huidige periode van bloei in 1913
aan de wereld moeten toonen, datNederland
geen Volendammer op klompen en geen
Oom Stastok in oortjesband is, maar een
jong volk, dat terug wil naar den eer-
jn rang.
»Dat jongbruisende Nederland om ons
heen, is dnt een Nederland om op de
vredesconferentie alleen bloemen te schik
ken en thee te sehenken?"
Van hetgeen we hier broksgewijze aan
haalden of in onze woorden verkort weer
gaven, is bijna niets zóó cementhart, dat
er geen speld tussehen te krijgen is, of
zelfs een pook. Bij al die dingen moeten
allerlei andere dingen wèl onthouden
worden. Zeker! Dat moest bij de plan
nen tot afschaffing der slaverny ook. En
toch kwam die er in een tijdsbestek zoo
kort als niemand had kunnen gelooven.
Datzelfde bezwaar geldt in nog veel
sterker mate voor de door den schrijver
jewerkte plannen. Want we moeten
bekennen dat ze ons nog vaag zijn en
dat wij ons niet kunnen voorstellen, hoe
het in |zyn werk zal gaan, als wij,
Nederland, de taak van politie-macht
moeten uitvoeren tegen een paar sterke,
groote staten-dieven. Ea ook niet hoe
het gaan zal met de samenstelling van
een macht uit de verschillende Staten,
En daarom schreven we dat we lang
niet in alles met den schrijver mee gaan.
Want zijn hoofdbetoog is dat dit alles
wèl kan.
Maar we voelen toeh dat de grondslag
van zijn propaganda gezond is, dat er
wel iets in die richting kan gedaan wor
den, en ook dat Nederland iets in die
richting zal kunnen doen, dat het den
stoot er toe kan geven.
We zijn het heelemaal niet eens
het »Hand." dat dezer dagen de benoe
ming van zoo'n politiemacht gelijkstelde
met de benoeming van een klokkenluier
voor een toren die men nog bouwen moet.
Het blad vindt de regeling van de inter
nationale kwesties het eerste dat aan de
orde komtde aanstelling van een politie
het laatste.
We vragen echter hoe het dan moet
gaan met de toepassing van de regelingen
die het eerst klaar komen. Er zijn er
nü al gereed. Moeten die maar aan hun
lot overgelaten worden tot alles gereed is?
We gelooven dat prof. van Vollen
hoven een goed werk heeft gedaan met
zijn geestdriftige propaganda.
We deelen ook alweer niet zijn opti
misme, dat onze regeering zich voor zoo
iets zal laten vinden, juist in dit woe
lige verkiezingsjaar, met zijn binnenland-
sohe kwesties. Bovendien is er een rustige
rust ia Den Haag te verstoren, in de
kringen van de diplomaten.
>AUeen een warme golf van publieke
meening kan dat ysvlak aan het kruien
brengen", zegt ook prof. van Vollen
hoven. Zjjn boekje is wel zóó geschre
ven dat het zoo'n golf kan verwekken:
Maar of met die breuk ook een nienw
plan verzekerd is? We vreezen, al
thans voor dit jaar en nog voor eenige
volgende.
BINNENLAND.
DE NED. AMBULANCE TE PREVEZA.
Aan een brief van <lr. Bierens de Haan uit
Preveza, apn het Hoofdcomité van het Neder-
landsche Rood© Kruis, is het volgende ont
leend
„In nnjn vorig rapport deelde ik reeds
mede, welke moeilijkheden ftvij vóór ons vertrek
uit Saloniki hebben ondervonden. Op de Oost
kust heeft een weck lang oen hevige storm
gewoed, die de geheele scheepvaart heeft stil
gelegd. Dagen forig fcon geen pchip Saloniki be
reiken en moesten ook de uitgaande schepen
allereil terugkecren. Eindelijk konden den
18den Februari een ajaptal schepen binnen
komen, waaronder de ,,Angeliki" die, na de
stranding van het s.s. „Naphlion", gezonden
was om onze ambulance af te halen.
Dienzelfden dag word geladenden, nacht
na ons vertrek brak er brand uit in het laad-
i, dat behalve onze; goederen, geweer am
munitie en granaatkartetsen bevatte. Gelukkig
werd het gevaar (afgewendeenigo kisten, een
brancard, eenige matrassen en kribben, be
nevens mijn reiskoffer, verbranddeneenigo
andere goederen beliepen waterschade. La
tex vonden wij een groot aantal ontplofte pa
tronen tussehen onze bagage, die overigens
geen verdere schade hebben aangericht. Den
20ston Februari bereikten wij Athenede
door het legerbestuur toegezegde tenten kon
ik oerst na herhaalde bemoeiingen in handen
krijgen, wat weer oen halven dag vertraging
gaf.
Op reis naar Preveza bleek onze tegen
spoed nog niet ten einde wederom was er
hevig stormweer. Bij het uitloopen van de
van Patras bleek het schip niet meer te
besturen, zoodat de. kapitein gedwongen was
in Patras schuil te zoeken, waar wy twee
dagen moesten wachten op kalmer weei.
Na een lange reis op het alle oomfort mis
sende scheepje kwamen wij den 24sten Febr.
te Preveza aan.
In het terre-plein van het Turksche fort
had dr. Wieberdink inmiddels op mijn tele
grafisch verzoek een terrein voor het tenten
kamp afgerasterd en vlak gemaakt, en verdere
voorbereidingen getroffen. Deze ruime binnen
hof is, door het verblijf van karren, paarden
en troepen in sterke mate vervuild, doch
geschikter terrein was nu eenmaal in de
naaste omgeving niet aanwezig.
Mot nieuwen moed zijn allen aan den ar
beid getogen om de kisten uit te pakken
en de tenten in te richten. In een U-vond
zijn 7 tortoisewtenten, voor 12—14 kribben,
2 elfmans tenten en een groote dubbele hospitaal
tent opgeslagende laatste dient voor ope
ratie- en vexbandruimte, apotheek, labora
torium en eetzaal. In een smerigen stal heb ik
de kouken en de steriliseertoestollen moeten
onderbrengen in een anderen stal de Rönt
gen inrichting met den auto-motor en dynamo.
De eerste twee dagen werd-het werk door
fraai weder begunstigddaarna hebben regen,
hevige wind en sneeuwstorm ons veel last be
rokkend. Do zorg voor waterkeering ia, bij
het ongelijke terrein, niet gering.
Het klimaat blijft nog guur en kondde
gezondheidstoestand is vrij gunstig."
Uit Stad en Provincie.
Uit Middelburg.
In bijv. no. 385 tot de St. Ct. van
heden zijn opgenomen de statuten van de
vereeniging: «Vakgroep steenhouwers van
de afdeeling Middelhui g van den Oentralen
Bond van Bouwvakarbeiders in Nederland»,
te Middelburg.
Uit Vlisaingen.
Benoemd tot tijdelijk opzichter aan het
Hoogheemraadschap van Schieland, stand
plaats Nieuwerkerk, met ingang van 1 April
a.s., de heer J. M. Krijger van Wissenkerke,
thans te Vlissingen.
Wegens het minder gunstige weer is de
fabrieksproeftocht met den torpedobootjager
Ljnx heden niet doorgegaan en uitgesteld
tot Maandag a.s.
Uit Walcheren,
Tot lid van den gemeenteraad te Dom
burg is heden gekozen de heer P. Francke
Snr. met 122 van de 200 geldige stemmen,
Door ingplaDden van den polder Oud Sint
Joosland te Nieuw- «n SintJoos-
land werd Vrijdag middag eene buitenge
wone vergadering gehouden, ter bespreking
van het verharden der 2e en 3e weg, gelegen
in dien polder.
Door het bestuur werden 3 begrootingen
overgelegd, nl. een van verharding met
keien, een met klinkers en een met grind.
Besloten werd die wegen voor rekening
>n dien polder te verharden met grind,
ter gezamenlijke lengte van 2055 Meter,
met inbegrip van enkele opiitten. De breedte
van de wegen zal 2J Meter bedragen, wat
de verharding betreft.
Daarvoor zal een geldleening worde*
aangegaan af te lossen in 15 jaar.
Van de 10 ingelanden waren 7 aanwezig
of vertegenwoordigd.
Ui» Zuid-Beveland.
Vrijdag avond trad in »Het Wapen van
Zeeland" te K r u i n i n g e n op de beer
H. Uiterwijk van HoogeveeD, met het onder
werp »Talma's ouderdomsverzorging in strijd
met de christelijke leer". Na eenige ern
stige bezwaren tegen het wetsontwerp opge
somd on besproken te hebben, als daar zijn
het uitsluiten van een groot gedeelte, die
bet pensioen hard noodig hebben en bet
leggen van zware premie op zwakke schou
ders, toonde spreker aan dat de heele geest
van de wet in strijd is met den bijbel en
de christelijke liefde.
Na de pauze werden op zeer verdienste
lijke wijze eenige voordrachten ten beste
gegeven, ernstige en luimige, waaronder
enkele van propagandistische waarde voor
wat de Bond voor Staatspensionneering
wensebt. Jammer, dat slechts een zestigtal
personen aan den oproep om de lezing bij
te wonen, hadden gehoor gegeven.
Uil Sehoqweo-Dulvaiand,
Men meldt ons uit Bruinisse:
Evenals uit Tholen zullen ook van hier
weer een aantal personen binnen eenige
weken naar Eugeland vertrekken, om daar
akkerwerk te gaan verrichten.
Een der arbeiders die ook in de vorige
bietencampagne daar werkzaam was ontving
dezer dagen een aanvraag of hy met eenige
makkers genegen waB om in de a. s. Mei
maand bieten te komen wieden en dunnen
waarbij zij er dan op kunnen rekenen ze
ook in het a. s. najaar weer te botten.
Ook hier zijn ze vol lof over de behande
ling in Engeland ondervonden.
Vrijdag voo.middag voer hier op de
Grevelingen aan den grond het ijzeren
tjalkschip »Trekvogel» van Zwartsluis, be
stemd naar Vlissingen, geladen met rivier
zand.
Een aantal hoogaartsen vertrokken ter
assistentie, doch verleenden geen hulphet
schip zal vermoedelijk met hoog water
zonder schade vlot komen.
Uit Tholeo.
Men schrijft ons uit Tholen
Terwyl gisteren avond een zeer talrijk
publiek gehoor had gegeven aan den oproep
van ltden van het onderwijzend personeel
der openb. lagere school om te 7 ure bijeen
te komen in de gemeente-bewaarschool, ten
einde te hooren uiteen zetten waarom de
openbare school is te verkiezen boven elke
secteschool, werd, ook om 7 nar in bet
gebouw der School met den Bijbel een druk
bezochte buitengewone propaganda-vergade-
ring gehouden van de anti-revolutionnaire
kiesvereeniging »Nederland en Oranje"
alhier.
Voor de laatste vergadering trad opmr.
J. A. de Wilde H.zn. van Den Haag, met
het onderwerp: de politieke toestand in
ons land.
De toegang in de bewaarschool was voor
ieder vrijdie in de bijzondere school al
leen voor geestverwanten. In beide ver
gaderingen waren dames tegenwoordig.
Over het feit dat ten tweede male van
kerkelijke zijde met spoed een vergadering
werd belegd op 't zelfde tijdstip, dat aan
vrijzinnigen kant een openbare bijeenkomst
zou gehouden worden, werd begrijpelijk een
woord gesproken in de vergadering vooi de
openbare school.
In deze byeenkomst trad na een openings
woord van het hoofd der school op de heer
Boos, redacteur de Vlaardingsche courant
en secretaris van het hoofdbestuur der ver
eeniging Volksonderwijs, waarvan in de
pauze een afdeeling voor deze plaats werd
opgericht en waarvoor dadelijk «en 90 tal
personen zich als lid opgaven.
Hopelijk vinden wij in een volgend nim
mer gelegenheid om een en ander van den
rijken inhond van de rede van den heer
Boos te vermelden.
Door het algemeen weezenarmbestuur te
St. Maartensdijk werd Vrijdag pu
bliek verpacht ongeveer 52 hectaren bouw
en weiland, verdeeld over 75 perceelen. Tan
deze bleven er 67 perceelen iD banden der
oude pachters tegen een pachtprijs van
