MIDDELBURGSE COLRAST.
H\ 30»
Jaargang.
Dinsdag
31 December.
MitidaiMrg 30 December.
Gevaarlijke Voogdij.
Kameroverzicht.
1912
Dezt courant rtriohyiit g e 1 jj k t, met uitzondering van Zon- an Peeitiagan
Pr®t per kwartaal, zoowel voor Middelburg alt Toor alle plaatien in Nederland franco pp. fa.
Afzonderlijke nummert kotten 6 cent
Advertentie» bij abonnement op voordeelige Toorwaardea.
Proipeotuiten daarvan zyn aan bet bureau te bekomen.
Advertenfciën voor bet teritvolgende nummer moeten dei middag, vóór één nut
aan bet bureau bezorgd zijn.
Advertentiën d 20 o<nt per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familiebericht» ei Dankbetuigingen van 17 regelt f 1.50elke regel meer
20 cent. Reclames 40 ooit per regel. Groofct lettert naar de plaatt, die tij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclame», niet afkomstig uit Zeeland, betreffend*
Handel, Nijverheid en Geldwezen, it gerechtigd het Alceateea Adverteitle-BireII
A. DE LA HAK Ax., N.Z. Voerbir^rrnl 266, Amsterdam.
B| dea© courant behoort een bijvoegsel.
Woensdag zal, wegens het
Nieuwjaarsfeest, de Middelbnrg-
sche Courant niet verschenen.
De opgaaf van den spoordienst komt in
dit Eonvmer voor op de gebruikelijke plaats.
Do beer Vliegen zal m de Kamer inter-
peileeieu over 't verboil van „Allerzielen" in
Apeldoorn.
"t Zal hem toch met helpen 1 voorspelt de
katholieke „Residentiebode", die blijkbaar wel
weet hoe er door de regeering over gedacht
wordt.
Het Apelrtoornsche raadslid Esmeijer vraagt
in een lange redevoering aan den burgemeester
waarom li ij de ingezetenen belet heeft dat
stuk te gaan zien.
Mijn verbod berust op art, 188 Gem W,,
antwoordt de burgervader En verder laai bij
zich niet uit. M.a.w. praat maar toe; ik
xloe wat ik Neen, niet wat i k wil, maar
wat anderen van mij willen.
En in Bergen op Zoom was liet nog erger
Daar wil een verecniging, de sociëteit Thalia,
«tel. dut „De Meid" zat werden opgevoerd.
Ze raakt echter wat in hel nauw door het
aanvallend verweer van de Tooneelverecni
ging Maar wat nood! Ze roept den burge
meester te hulp. Die spant er zich welwil
lend voor, en de zaak is klaar. Niemand die
Item wat kan maken! Ilij wordt gedekt door
art. 188, tenzij do nieuwe methode van
de TooneeJ.ereeniging, n.l. een actie voor
schadevergoeding tegen hem persoonlijk, aan
die oppcrmachtisgieid een pijnlijk-voelbare
enget snjjdt, die liet gebruik ervan bedenke
lijk maakt voor den oppermachtige Maar dat
is nog twijfelachtig.
O, dat veelomvattend art 188, dat in het
eerste lid in één adem „openbare verma
kelijkheden en openbare huizen van ontucht"
noemt onder de dingen waarover „de politie"
aan den burgemeester behoort; en dat in het
tweede lid den burgemeester opdraagt te wa
ken: ..legen het doen het zonderlinge Hol-
lanösch is van de wet togen het doen
van met de openbare orde of zedelijkheid
Toen dat artikel gemaakt werd, zullen de
ontwerpers geen oogenblik zich hebben kun
nen voorstellen, dat het gebruikt zou worden
voor de onzinnige handeling om een on
schuldig stuk, (al vinden we het niet mooi)
als „De Meid" te verbiedenWe tarten de
sociëteit „Thalia" of den burgemees ka- van
Bergen op Zoom ook maar één element m
„Do Meid" te noemen, waardoor liet in strijd
is met de openbare orde of de zedelijkheid.
Maar toch hebben die ontwerpers der wet
ook schuld. Waart ze vergaten een macht
aan te wijzen, die boven die burgemeester-
lijSrc macht stond. In allerlei opzichten is in
onze gemeentewet gewaakt tegen te eigendun
kelijke beslissingen Telkens wordt aange
geven waar men herziening van een beslis
sing kan vragen. Alleen in dat waken tegen
bet „doen" van met de openbare orde of
zedelijkheid strijldige vertooningen, staat de
burgemeesterlijke beslissing als einduitspraak
vast, ook al is ze nog zoo ongemotiveerd.
We hebben in ons land geen officieel©
censuur, en we betwijfelen of die eemg nut
zou doen Maar toch zouden we veel Lever
de beslissing oveg het al of niet geoorloofde
van een vertooning zien toegewezen a-ui een
officieel beha am van daartoe bevoogde per
sonen, dan dat, zooals nu, de voogdij over het
kunstgenot van de ingezetenen is opgjodragen
aan het onbeperkte ge-zag van ©en burge
meester, iviens beroep in geen enkel op
zicht een waarborg is voor eenigen litorairem
«naak, voor eenigc kennis van het tooneel;
die met een plompe poütieaanmatiging kan
zoggen: dat mag nieLt ©n die bovendien bloot
staat de ervaring bewijst het aan in
vloeden, waarvan het gezag slechts erkend
wordt door een deel der ingezetenen.
We bedoelen natuurlijk den invloed der gees
telijken, katholieke en protestantsche, maar
toch vooral de katholieke, Wat voor de hand
ligt omdat de calvinisten zich in den regel
verre houden van 't zondig schouwburg^
vermaak, en dus in dat opzicht minder lei
den burgemeester eens wisten
redevoering van een katholiek priester te ver
bieden, omdat die elders zich over de libe
ralen had uitgelaten tls over een troep fcede-
looze ongeloovigen, en over de socialisten
als over menschen Le de kinderen opvoc
den tot apachen e» souteneurs. (Wie die
ding van hun geestelijken behoeven dan determen te gezocht vindt, leze daarop
katholieken maar eens de Belgl.-che katholieke verkic-
Want zal wel «mmi "S», 4. bur- «"PM*"» -mI
geweasters van Apeldoorn, Bergeu op Zopm. llct zou PIt,testa hcl zo"
Nameee», tóder., Den Bosch. Del», m waar ""n-otdoovond ggkk.ag worden over onver
niet al, ervan vodenkt uit eI8on beween» j toagzanmhoid en gdjRfimirvolgmg
lot hun verbod gekomen te zrpi. t Is troll- [-p. hiermee zijn wè gekomen tot de kem
wens herhaaldelijk duidelijk gebleken, dal ïan d0 teeIe t,reslie, tot oen bekende waar
de aansporing kwam van katholieke zijde Al- j,,, telkens herhaald moet wor-
leen in Den Bosch bij het verbod van „De den, omdat de kafhobeke kerk nooit kamp
Violiers" kwam de aandrang uit do kringen
dei- Israëlieten. Maar dal is toch dó. eenige Dje terk vraagt V00r zich zelf op, wat ze
uitzondering i j anderen weigert. Ze vraagt vrijheid voor
Waai- de katholieken zich roerden kwam J zicj1) om anderen die vrijheid te ontzeg
do klacht gewoonlijk niet van de geestelijken I gen. Gedurende langen tjjd na haar volledige
zelf. Die hielden zich meestal achter af. Maar erkenning in ons land, een halve eeuw gele-
het is voor hen een kleinigheid enkele hun- den, heeft ze zich u-lorst omzichtig getoond
ner parochianen tot een protest aan te spo-jin dat streven Het werd wel nu en dan
ren, en die geestelijken zouden waarschijnlijk j voelbaar, tmaar dan werden weer snel do
in zich zelf lachon, als we geloofden dat die f uitgestoken armen ingetrokken, zoodra er pro
test kwam, en dan werkte z.
parochianen uit eigen aandrift zoo handelden.
En eigenlijk doet dat er ook niets toe Het
is in ieder geval een. actie met sectarisejh
karakter
Nu willen we eens uitgaan van de besto
veronderstelling ten opzichte van de beweeg
redenen tot zoo'n protest tegen de opvoe
ring van een o£ ander stuk. 't Is waar dat We
in stilte
voort.
Maar nu, na een periode van clericaal be
wind, is ze vrjjmoedijp geworden. Do protes
tantsche coalitie-genoijten, die beworon dat
't zoo erg niet is, oipdat de katholieke kerk
en de katholieke staatspartij twee afzonderlijke
dingen zijn, moeten maar eens letten op die
ook al de dwaasheid hebben gehad van jean j symptomen van gezajjsaaamatjgmg over de
vertoonings verbod, omdat anders de openbare vrijheid van anderen Misschien zien zo dan
orde dreigde te zullen worden, verstoord zelf in, dat ze meehelpen, aan het opbouwen
doord© katholieken. Maar we willen nu van een toestand, dien ze later zelf zullen
eens aannemen, dat do bedoeling dier geestei- bestrijden. Want we zjjn vast overtuigd dat
lijken is te voorkomen dat hun parochianen op den duur de groote politieke strijd ook
bedorven worden door hel zien van een be- ons land zal gaan voor
paald tooneelstuk.
Op zichzelf is dal een lofwaardig s tie ven
voor iemand, die als zieleherder over zijn
kudde moet waken. Men kan zelf van mee
ning zijn dai die priester zich vergist, en
dat het stuk niet zooveel kwaad kan, maar
men dient toch te erkennen dat een andere
meening ook mogeljjk is.
Wat is dan de aangewezen weg? Natuurlijk
dat die priester aan zjjn. parochianen ver
biedt die opvoering bij te wonen De katho
lieke kerk is er niet bang voor aan zijn leden
iets te verbieden, en ze kan ervan op aan
dat deze zullen gehoorzamen. Ofniet
Ze gaat n.l. veel voerder. Ze gebruikt
oen middel dat niet slechts aan de katholieken
belet dat stuk te zien, maar ook aan alle
andoren, die niets weten willen van een ge
zag der katholieke kerk over hetgeen zjj al of
niet mogen bjjwonen. Wat voor motieven
men ook aanvoert, nooit zal men het kunnen
veranderen, dat dit het resultaat is. En daar
mee is dat drijven naar een op voorin g s verbod
al veroordeeld als een arrogantie, die in lijn
rechten. strjjd is met de vrijheidsbeginselen
waarvan Nederland de bakermat boet I 't Is
me het bakeren well
Dat voelt men van katholieke zijd© ook,
en daarom komt men met een ander motief.
Het heet dat een stuk als „Allerzielen" ten-
stoot geeft aan do katholieken, omdat er leen
geestelijk© op het tooneel wordt gebracht,
in. een rol die, naar katholieke meening al
thans, niet passend is. Het verbod van „De
Meid" vaart blijkbaar log mee in 't zog van
dat zelfde motief, omdat het óók van Heijer-
mans _is.
Maar om bij „Allerzielen" te blijven
mag dat „aanstoot-motief" voor een burge
meester een voldoend argument zijn om dat
stuk te verbieden. Lieve hemel! Wat zou er
tegen de katholieke
partjj, die nu reeds de grootste en hechtste is
in ons parlement. En dan zullen de CaLvi-
nisten het met verwondering betreuren, ooit
de ontwikkeling van die groeiende macht te
hebben bevorderd.
Maar dan roep© de katholiek© kerk met
ach! e» weel over onverdraagzaamheid. Ze
heeft het aan zich zelf, aan haar eigen stre
ven te wijten, dat de anderen zich te weer
stellen. Nog erger dan door de bjjzondere
scholen wordt een deel van ons volk afge
perkt in ©en afzonderlijk© omrastering door
de katholieke geitenfokvoreenigingen, voetbal
clubs, e. d. De katholieke kerk doet alles
om haar leden te beschermen tegen de aan
raking met hun medeburgers, alsof deze be
smet zijn met onzedelijkheid. Wanneer het
katholieke volksdeel dan alle anderen tegen
over zich vindt is dat niet te wijten aan
onverdraagzaamheid der niet-katliolieken, maar
aan het katholiek© stelsel van afzondering.
En nog zou die afscheiding, hoe betreurens
waardig ook, niet zoo erg zjjn, als het daarbij
bleef. Maar nu de invloed van die aaneen
gesloten macht gebruikt wordt, om de rech
ten van anderen |Op eigen vrijheid aan te
randen, zooals geprobeerd is met de zedelijk-
heids wetten, en zoo als gedaan is met het
verhinderen van tooneelvoorstellingen, nu is
het hoog tijd dat die anderen lellen op het
gevaar, ©n zich tegen dien aankruipenden in
vloed te weer stellen.
Men zegge niet dat dit ©en te vffl- gaande
conclusie is naar aanleiding van een tooneel-
verbod. Ook een grashalm wijst do richting
van den wind aan.
Naschrift Een mooi, maar gemakkelijk
mot een ander aan te vullen staaltje van R K.
aanmatiging vonden we Zaterdag in een inge
zonden stuk in de kath. „N. Z. Crt." De in
zender daarvan is den tweeden Kerstdag te
van onze openbare vergaderingen worden, als Uzendijk© geweest op de vergadering, door de.
iedere bijeenkomst verboden kon worden zoo- Kath. Kiesvorceniging belegd, en maakt zich
dra er iets gezegd werd dat aanstoot kannu versclmkkeljjk boos omdat or een
geven aan iemand, die er niet eens bij is. I ^ieuwe Rotterdamsche Courant in hel couran-
We .Inderal don verkieangstijd, en in dc*"*S» M°*' 1,1 *«W<wi> bewoor-
verkiezingsbijeenkomsten mnilan vonk dingenl"*"8™ ff**' J».*» ""ff ","!l
b I van onbeschaamdheid", om die courant te
gezegd, die heel wat erger voor katholieke durven laten liggen in ©en herberg waar
ooren zijn, dan de bespiegelingen, in „Aller- j katholieken een vergadering beleggen, en hij
ziolen". 't Zou wat moois zijn, als er in dio wil „de Zeeuwsoho kusten beuken, beuken,
bijeenkomsten een pobtie-agent werd gezet, om beuken", om de katholieken toe te roepen,
zo te verbieden zoodra er een woord werd nooit to vcrSadoren in herborgen waar de
gezegd dat aanstoot kon geven aan ©en gere I 9* Trw'a leZinS l'gt" ,-
t - tIs fraai 1 Dat de eigenaar van die mnch
formeerde o( oen kaflroLck. En tvnt zonden d„ R a noodi hoeft
d© katholieken een keel opzetten, als in een ten gerieve van zijn geregelde, van elders
of ander© plaats eenige liberalen of socialisten komend© logeergasten, belet niet aan die
slechts nu en dan komende katholieke ver-
eenigingsleden, om bij zoo'n sporadische ver
gadering dadelijk luidkeels te protesteeren te
gen de aanwezigheid van die „pest voor ge
loof on zeden" Weg met dat „leelijke ding"
of we gaan ergens anders heen
Dus die enkele katholieke vergaderingen
zouden het er dne op een jaar zijn? zou
den de tjnaafcstaf moeten worden voor hot
inrichten van een dergelijk lokaal, dat ook
door tal van anderen wordt bezocht Maar
omgekeerd zou er ooit over gedacht zijn in
een katholiek hotel de „Maasbod©" weg te
nemen, wanneer daar eens niet-katliolieken
-orgaxleren
We geloovea met dat alle katholieken met
die domme arrogantie zullen meegaan Maar
het feit dat zoo iets openlijk Li een blad ge-
eischt wordt, teekent.
In het bijvoegsel tot dit nummer vindt men
voorts onder „Een ergerlijk geval", oen tref
fend voorbeeld van de onverdraagzaamheid
waartoe de katholieke kerk zelf ui staat is,
zooilra iemand over wien zjj macht heeft,
haar niet in alle opzichten gehoorzaamt.
Eerste Kamer.
Zitting van Zaterdag.
Hot meest belangrijke, dat de behandeling
in de Eerste Kamer van de Indische begroo
ting vermoedelijk zal opleveren, zal nog ko
men. De heer Van Deventer, die pas
zijn Indische reis is teruggekeerd, gaf
een verslag van zijn beviaidiugen, maar moest
wegens het sluitingsuur reeds spoedig zijn
red© afbreken Dc rest komt dus luedcn
Toch hoorde men r eeds datzijn oorddeJ
over den toestand niot onverdeeld gunstig is.
Het ontwaken van den inlander noemde hij
do „gewichtigste" on „meest bemoedigende"
verandering die hij had waargenomen daar zij
de mogelijkheid opende van een grooter aan
deel van don inlander in de productie des
lands. Doch het „algemeen© aspect" van land
en volk, had hij sinds 1897, teen hij Indié had
verlaten, niet onveranderd gevonden. De eco
nomische opbloei van Indië had de inland-
schc bevolking weinig gehaat. En op '1 stuk-
van hygiene, onderhoud van wegen en heeren-
diensten in de buitenbezittingen scheen hij
eer achteruitgang dan vooruitgang te heb
ben gevojnden.
Aandacht verdiende ook zijn meedeelmg be
treffend het rassenvraagstuk, dat de Java.-
zeer beducht zjjn voor een Chrneesch
overwicht en dan ©jok met leedc opgen een
globale gelijkstelling van Chineezen niet Eu
ropeanen zouden zien. Ook deze afgevaardigde
echter bleek van oordeel dat men geen ver
schillen in rechtspraak en bestuur meer be
hoorde to behouden op gropd van rasver
schil. Ilij wilde de scheiding veeleer zoeken
in verschillen vna intellectueel© ontwikke
ling- Een beginsel dat in deze hoogst ge
wichtige kwestie tot een geheel anderen toe
stand kan leiden, maar waarvap de toepssing
niet makkelijk zal zijn.
Een andere rede van belang was een be
schouwing van den heer Van den Berg
over hot rassenvraagstuk, waarbij hij een
krachtig pleidooi leverde voor het afschaffen
van de verscheidenheid in rechtsbedeelimg
van de verschillende rassen. De spreker maakt
zich niet hang voor de gevolgen; het pan-
ïslamisme verklaarde hij zelfs eenvoudig voor
dood. Er zijn er echter nog genoeg die met
dat optimisme niot meegaan
De minister kreeg van den heer Hovy
eenige minder aangename woorden, te hooren
voor zijn geringen christelijken ijver De heer
Hovy was „bitter teleurgesteld", en verweet
den minister dat hij hoe langer hoe meer de
anti-revolutionnaire lijn verliet
En eindelijk zij nog gemeld dat de heer
Van der Bdesen den minister verweet
niet genoeg voor de opiumbestrijding te doen.
wel niet worden gewjjzigfl, maar er zal een
kleine toevoeging aan worden vastgesteld
Vermoedelijk zal ,dozo ietwat late St NikJo,-
laassurprise we] daarin bestaan, dat door
een amputatie van artikel 171 d© gelegenheid,
zal worden geopend, dat de Regeering ook
aan de Gereformeerde Kerken subsidie kan
geven. We vermoeden dit omdat de confess!-
oncele richting in de Hervormde Kerk, die
haar samenwerking in de Coalitie afhankelijk
maakt van de handhaving van artikel 171,
tegelijk openlijk heelt uilgesproken, dat het
billijk en rechtvaardig was, dat ook de Ge
reformeerde Kerken subsidie ontvangen
Vervolgens zegt het blad dc regeeringsvjoor-
sU-llen af le wachten vóór dat het een
oordeel uitspreekt Maar het brengt toch
in herinnering nooit liappig op de subsidie to
zijn geweest.
„Indien we toch op wijziging van artikel
171 aandrongen, dan was dit alleen, gelijk
do antirevolutionaire partij dit in haar pro
gramma heeft uitgesproken, om de „zilveren
koorde" los to maken, niet om hwr nog vas
ter to maken, zooa]s de Grohdwetskerzie -
ningscohimissic feitelijk wilde doen
DE GEREFORMEERDEN EN OE KERK-
SUBSIDIES.
Hoewel reeds hedenavond de regeerings-
vo©rstellcm voor grondwetsherziening verwacht
worden, iwillen we toch nu nog1 bidding maken
van een beschouwing van do „Heraut" het
weekblad der Geref. Kerken, naar aanleiding
van het begrootings debat.
„Üit hetgeen de Regcering omtrent haar
planteen tot Grondwetsherziening heeft mede
gedeeld staat, Zoo schrijft het blad, thans
vast, dat het voorstel der Grondwotsherzic-
ningscojmmissie pm artikel 171 te wijzigen,
dojor de regeering niet zal worden aangeno
men. Gelijk de minister het uitdrukte^ zaj
aan historisch verkregen rechten en bestaande
toestanden niet worden getornd. Alleen schijnt
er bij de Grondwetsherziening, wanneer de
Minister ze tot stand brengt, nog ©en kleine
surprise Ie wachten zjjn Artikel 171 zal
IN DE AMBULANCE TE CONSTANTINOPEL.
Aan een brief van dr. Lingbeek, 23 De
ceinber uit Constantinopel aan "het Hoofd
comité van het Ned. Rood© Kruis verzonden,
is het volgende ontleend:
„Ons werk is nu geregeld en gaat zijn gang.
Misschien interesseert liet u een kijkje te ne
men in ons hospitaal
Al onze bedden, op een paar na, die wjj
altijd moeten open houden voor dringende ge
vallen, zijn bezet. Al komen er geen gewon
den in uit de Unie, geregeld axriveeren van
daar zieken, waaronder een groot aantal met
afgezworen teenen, voeten, ja zelfs onder-
beenen. Na de demarcatie volgt later de am
putatie, waarbij het onze laak is te behouden,
wat er te behouden is. De ongelukkigen, die
al elders zijn geamputeerd en met geïnfec
teerde wonden bier komen (o. a een Pirogoif,
die met gewoon touw was gehecht onwaarde
pus uitgutste) komen van de hel in den he
mel. Zjj zijn inderdaad liet ergste er aan. toe,
evenals vroeger in Transvaal de gewonden,
wier wonden men op alle mogelijke wijzen
had geïnfecteerd, vóór wij ze kregen. Giste
Ten kwamen er eenige van die stumpers, flie
24 uren aaneen nabg Hademkeuy in het Ijjs-
koude water hadden moeten staan. Het been
van den een was afgestorven en ongevoelig
tot aan de knie- Kou, slechte verzorging |en
voeding en het stjjf rijgen der beenwindsel»
(putties), die «alle soldaten hier dragen, zija
de oorzaken. Wij wachten, dan de afgrenzing
af en nemen bjj elke verbandverwisseling weg
wat weg kan; wel te verstaan de patiënt
voelt daarvan mets. Zoodra de wond dan ge
zond granuleert, volgt de amputatie. Wjj ho
pen dat men ons in Holland wil helpen om de
menschem later kunstvoeten enz. te bezorgen
Toch kunt ge u niet voorstellen, hoe zonnig
die lichte groote zaal eruit ziet des namiddags,
als allen zjjn geholpen. Wjj radbraken een paar
Tuxksche woorden, doen sterk in gebaren,
en de rest doen onze nooit volprezen cadetten,
voorop Fehrid, de sergeant van zjjne klasse,
die vrij goed Fransch spreekt al is hjj nog
maar 15, en die door de zusters vrjj wat wordt
bedorven.
De zieken zjjn dankbaar en zien er stralend
uit als mijne vrouw nadert met de cigarotten of
chocolade, waarop ze dol zijn. Het zijn dank
bare objecten, die Turksche soldaten. De mees
ten zjjn redifs (reservisten), mannén met. huis
gezinnen, ver van hier, maar inderdaad zijn
het net groot© kinderen, erkentelijk voor kleine
diensten en vriendelijkheden, wier groote kin
derhand spoedig is gevuld, zoodat de verpleeg
sters en. verplegers verrukt van hem zouden
zijn, als ze maar met zoo onvoorzichtig waren
Do man, die gisteren bijv. een buikoperatie
onderging, gaat vandaag een praatje maken
aan 't andere einde van de zaal, als n.l. do
zustor oven de hielen heeft gelicht. En 't
mooiste is, dat het meestal goed gaat. Zxj gje-
nezen zoo gemakkelijk omdat ze zeer sober
leven, geen alcohol drinken.
Op de dysenterie-zaal liggen eenige ernstige
gevallen. De menschen komen zóó verwa.ir
iloosd en doorgelegen binnen, dat er soms
geen redden aan is, trots de groot© toewijding
der verpleegsters en verplegers waarop daarbij
alles aankomt. Hot aantal breukpaliënten is
in dit land groot, ook onder de soldaten.
Onlangs werden wij uitgenoodigd door de
j Société Impériale do Médccine op een feest
avond gewijd aan de vreemde missies, waar
vooral oorlogscltirurgio werd behandeld Uit wat
ik daar hoorde bleek mij, dat deze oorlog,
uit een medisch oogpunt, '.ons niet veel zal
loeren.
Tout comme au Transvaal. Do wondon der
Mannlichers genezen, iils ze genezen, en dat
doen "ze aouvs even onverwacht als dio der
Mausers-glad Maar die der Shrapnells zijn
verschrikkelijk Men was van opinio dal die