MIDMLBIRGSCHE COD I AIT.
ïsö' Jaargang.
1912
W oensdag
II December.
Middelburg 10 December.
Kameroverzicht.
Dit Stad es Provincie.
Kerknieuws.
Onderwijs.
Rechtzaken.
Leger en Vloot.
Verschillende Berichten.
r 293.
Deze courant v«r»ohy»t d a g e 1 y k i, met uitzondering van Zon- en Poeitdsgu.
Pry. per kwartaal, zoowel Yoor Middelburg al» voor alle plaaties in Nederland franco pp. f 2
Afzonderlijke nummert kotten 5 cent.
Advertentiëm bij abonnement op voordeslige voorwaarden.
Proapeotunen daarvan zyn aan het bureau te bekomen.
Advertentiön voor het eeritvolgende nummer moeten dee middag, vóór dén uur
aan het bureau bezorgd zijn.
Advertentiöa 20 cost per rogel. By abonnement veel lager. Geboorte-, doo£- en
silo andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regel» f 1.60e'.ke regel meer
20 cant. Reolomss 40 cent per regel. Groot» lettert near de plantt, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiü* en reolnmee, niet nfkometig uit Zeeland, betreffend»
Handel, Nijverheid en Geldwezen, ie gerechtigd het Alceacen AdTentewtïes-Esrfas
A. BE L.A MAIS .(Lb., K.Z. Voorberg «rol 806, Amsterdam.
Bg deze courant behoort een bgvoegsel.
Zij. die zich thans met 1 Ja
nuari a.s. op ons blad abon-
neeren ontvangen de nog In
December verschijnende nom-
mers gratis.
T w e d e Kamer.
Zitting van Maandag.
Kalm en gematigd als dit biji een eersten
dag der week behoort, is de dag van heden
geweest Slechts twee sprekers en dan nog
een, (lie maar zjjne rede had te voltooien,
zijh heden aan het woord geweest; beiden
linke, van heft uiterste links. En zoowel de
gemoedelijke heer Helsdingen als de scherper
critiok in zjjïiB bede leggende S. D. A. P,
voorzitter Vliegen, hebben 't vooral den Minis
ter van financiën lastig gemaakt.
De heer Helsdingen, die zich Vrijdag
mot opmerkingen van meer gedetailleerden aard
kwain thans op het al-
en vond!, dat de Troonrede niet
had mogen gewagen van
welvaart in landbouw, handel, nijverheid en
scheepvaart, waar de toestand der arbeiders
in die bedrijven allerminst schitterend is.
Schrap critïseerde hjj het wetsontwerp tot het
verschaften van grondi aan landarbeiders, dat
meer beoogt den grond aan arbeiders dan de
arbeiders aan grond te helpen. Toeval1 is "t
toch zeker niet en de cijfers uit Friesland
en Groningen en ook Zeeland rolde» hem over
da lippen dat in de meest vruchtbare pro
vinciën de bevolking minder toenam dan in het
land over het algemeen!
Als de Minister juicht over den goeden toe
stand! van den Landbouw, over eeonomiscèen
vooruitgang, wat noopt hem dan dit alles met
zS^n Tarief wet te verstoren? Zeker, we
het gehoord; dat de een
niet duurder zullen worden en de handels-
prijzen zullen dalen; wq hebben het gehoord,
maar hebben de winkelprijzen 't ook gehoord!
En toch is er een goed ding aan dat Tarief,
vemd de heer Helsdingenhet zal ook de chris
telijke arbeiders wakker schudden 1
Als het maar niet na 1913 geschiedt!
De heer Vliegen vond Minister Kolkman
den Minister van den achteruitgang; hij had al
een. grafschrift op hem klaar: „Hier ligt Kolk
man, wie achterwaarts wou, daar was hij de
tolk vaal", dat de Minister van achter do
groene tafel vriendelijk lachend in ontvangst
nam. De heer Vliegen had echter ook medelij-
dien met dezen Minister, want het scheen
hem toe, dat deze wel van de Tariefwet af
wiHe, maar er niet af konDe Tariefwet
at>ü er wel komen, want alles wat minder
komt er onder dit Ministerie,
laat haar natuurlijk voorafgaan bij de
'ebelastingpn, aan welke
mm inderdaad niet veel heeft, wql men de
wijzigingen inricht zoodanig, dat die niet tot
meerdere opbrengst leiden. Toch is het wel
orgenaardig dat deze Minister bijna alle de
belastingplannen, van zijn linkscben voor
ganger, die hij destijds zoo scherp cnbseer-
cüe, heeft overgenomen; het is nu een eigen
aardig genoegen, vond de heer Vliegen, do
redö van toen nog eens over te lezen.
Dat vond de regeering au juist niet, al had
do premier, die in stilte al zat te genieten
van. al de gevatheden, welke hij straks de
Kamer zal te gemeten geven, ook schik in
het geval. Dat heeft hij altijd in oude plunje,
omdat die van hemzelf niet zoo> heel gemak
kelijk te vinden is.
Uitvoerig heeft de heer Vliegen stilgestaan
fojj het financieel beleid der regeering, die
het met de middelen is medegeloopen en die
alleen, daardoor oorlog totruim53milhoeai, ma
nna tot 20 millioen kon doen oploopen, met
nog groote nieuwe uitgaven in het uitzicht.
Hervormingen kwamen er niet uit bet accrès
dier middelen en de verhoogmg der inkomsten
wordt liever gezocht in indirecte dan. in di
recte belastingen. Grondbelasting en vermo-
gensbclasting zouden millioenen meer kunnen
opbrengen en de suikerbelasting kunnen doen
verlagen, maar wat geeft deze Minister om
ontlasting der kleine luijden. Niets, evenmin
als de premier eenige poging heeft gedaan ter
verbetering van do gemeente-financiën. Over
dat vraagstuk bracht eene staatscommissie een
rapport uit, waaruit voorstellen te nemen wa
ren; niet gisteren, maar reeds drie jaar gele
den. De Minister deponeerde het ter griffie ten
onder deze Regeering komt daarvan niets I
Dat beaamde Minister Heemskerk met een
dier bekende parlementaire knikjes, die zoo
veelzeggend zijn. De beer Vliegen werd boos
en vond, dat een Minister zich van zulk
een belangrijke zaak niet zoo mocht afmaken,
vooral niet deze Minister, die als wethouder
van Amsterdam heeft kunnen beseffen hoe
groot do nood is. Inderdaad, er is een grens
voor alle gouvernementeel© onverschilligheid,
zelfs al beschikt men over nog grooter taecr-
dorheid als dit Ministeriel
v. d. lM.
Do avondzitting.
De heer D u y s heeft den post „onderhoud
van bosschen" in de begroeting van Land
bouw gebruikt als een kapstok voor het op
hangen van een venijnige opmerking over lie
vvilde-zwijnen jachten van prins Hendrik. Een
woord van hulde wilde apr. Prins Hendrik
niet onthouden voor het neerleggen van zoo
veel zwijnen, temeer daar dit in het belang
is van landbouw en bebossching. Maar die
zelfde persoon importeert ook de zwijnen en
dan krijgt het veel van een Danaïden-taak
En bovendien betwijfelde de spreker den bc-
schweenden invloed van zoo'n moordpartij.
Op zijn vraag wat de minister daartegen
denkt te doen, antwoordde de minister een
voudig dat bjj zijn departement geen klachten
zijn ingekomen van de omwonende bevolking,
als zou zij in haar bedrijf gestoord worden
door de wilde zwijnen op het domein het Loo.
De heer Voïsrerman van Oyen sprak
er zijn teleurstelling over uit, dat behalve laan
de Nat. Vereenigmg tot bevordering van de
paardenfokkerij niet ook aan andere paarden
stamboeken subsidie verleend wordt.
De minister betoogde daartegenover dat wil
do Nederlandsclie paardenfokkerij een toe
komst hebben, dan moeten er niet zooveel
naast elkaar staande strevingen zijn: maar
dan moet er samenwerking wezen. Te vaak
zijn de fokkers belust op geld maken, maar
zij, bij wie dat niet bet geval is, moeten wel
de banden ineen slaan
Een verzoek van den zelfden spreker aan
do regeering om te willen bevorderen, dat
Nederlandsche hengsthouders in België op ge
lijken voet zullen behandeld worden als Bel
gische in Nederland, zal de minister over-
aan zijn collega van buitenlandsche
En eindeljjk bracht de Zeeuwsche
digde nog ter sproke het
Zeeland van kalveren uit streken die besmet
waren met mond- en klauwzeer. De minister
zed dat het staatstoezicht ook niet wist, dat
de taan in Zeeland, die kalveren uit een
besmette streek invoerde, deze overtreding
Gepleegd had; eerst later werd dit medege
deeld-
Vermelden we voorts nog dat er een sterke
aandrang uit de Kamer werd uitgeoefend om
de subsidies aan de boerenleenbanken te hand
haven, en dat de minister toezei de staking
der subsidiëering nog een jaar te zullen uit
stellen.
Uil Middelburg.
Tot een beperkt aantal zijn aan ons bureau
tegen 6 cent per stuk nog te vorkrijgen af
drukken van do bij ons vorig nummer aan
onze abonnees verzonden afbeeldingen van het
hoogwater in Walcheren
Een der met de N. V. Iloutfiandel voorheen
G. Alberts Lzn. Co. bevriende aannemers,
die oa_ ook de havenwerken op Helgoland uit
voerde, waarvoor het hout op de Loskade al
hier destijds pasklaar werd gemaakt, vond bij
een bezoek aan de oudheidskamer te Veere
voorwerp, dat bijzonder zijn aandacht
trok. Het was een model van een „Mol" of
„Krabbelaar", een werktuig, dat zeker tot
de ingewikkeldste van vroeger eeuwen behoorde.
Het model, dat waarschijnlijk op het laatste
van de zeventiende eeuw vervaardigd werd,
wiis taisschien het eenige in ons land, zoo niet
in geheel Europa Zoovor kan worden nage
gaan, kwam de ,,mol" op het eind van de
zestiende eeuw voor het eerst in gebruik. Op
31 Maart 1598 besloot de Vroledschap te
Veere de vaargeul der lieven door middel van
een „mol" op behoorlijke diepte te houden
Den 25 Mei d.a.v. werd door de vroedschap
besloten, daarmede bekwame personen van
het schippersgilde te belasten, hetgeen omi
beurt door vier personen moest geschieden.
Werd deze arbeid, die onder toezicht van
den deken of overdeken van het schippersgilde
imoest worden verricht, niet naar behoorem
uitgevoerd, dan werd in den regel het loon
verbeurd, wat ton voordeele van voormeld
gilde kwam.
Hoewel de „mol" gewoonlijk aan zijn doel
slechts ten deele beantwoordde, werd hij toch
jaren in stand gehouden, want op 2 Mei 1699
werd andermaal besloten, een ,,mol" te doen
vervaardigen en wel voor do som van f 700
Daarbij weid bedongen, dat hij geheel gelijk
moest zjjn aan den ouden „mol" van 1598.
Ook in 1756 werd nogmaals besloten een
„mol" te laten maken. Groot is het aantal
dezer werktuigen nooit geweest. In den regel
werden zo van do eene plaats aan de andere
uitgeleend, waarna da» een missive van dank
betuiging volgde
Aan het wroeten in dein grond ontleenden
deze werktuigen waarschijnlijk hun naam van
„mol." Later veranderde die in „krabbelaar"
terwijl thans daarvoor do baggermachine in
de plaats is getreden.
De „mol" werd hij laag water voor de
spuisluis gelegd, Waarna men de ploegen, die
aan den bodem waren bevestigd, liet zakken.
Vervolgens- Werd de sluis gespuid en door de
kracht van den stroom Werd de „mol" voort
gedreven, waardoor de ploegen den bodeml
loswerkten en de stroom het slijk wegspoelde.
Bij don groeten vooruitgang, die do Bagger
machines hebben gemaakt moet de „mol"'
als zeer primitief worden beschouwd, maar
niettemin was het voor dien tijd een technisch
zeer gecompliceerd Werktuig, waarvan de ver
vaardiging met veel moeilijkheden gepaard'
zal zijn gegaan.
Op verzoek van voornoemden aannemer
werd door de firma Alberts getracht een
copie van het model te doen vervaardigen
De autoriteiten van Veere waren zoo wel
willend, daartoe vergunning te vcrleemen en
na veel moeit© gelukte het inderdaad, te Ar-
nemui den vaklieden te vinden, die de
taak op zich namen. De heer Buys, smid
aldaar, belastte zich met het ijzer- en ko
perwerk, terwijl door den heer Siereveldj,
scheepstimmerman, het model werd samen
gesteld. Thans is het geheel voltooid, maar
alvorens het naar zijn bestemming wordt ge
zonden, zal het nog eenigen tijd onder be
rusting dor firma Alberts blijven. Daartoe door
genoemde vaklieden aangezocht heeft die fir
ma zich bereid verklaard het model aan be
langstellenden te toonen, waartoe iederen dag,
tot het einde dezer maand, -van 2 tot 4 uur
gelegenheid bestaat. Zij, die zich daarvoor
intexesseeren, kunnen zich op het kantoor
van genoemde firma aanmelden.
In de St. Crt. is opgenomen een kon. be
sluit van 18 Nov. houdende aanwijzing van
autoriteiten, die in tijden van oorlog oij
oorlogsgevaar, het militair gezag, bedoeld in
de sedert gewijzigde wel van 23 Mei 1899
(Staatsblad no. 128) zullen uitoefenen (Terri
toriale bevelhebbers).
Daarin wordt de gepensionneerde kolonel'
van den plaatselijken staf W. L. Brocx, wo
nende te 's-Gravenhage als territoriaal bevel
hebber aangewezen in het gedeelte van het
grondgebied des Rijks, omvattende de pro
vincie Zeeland, alsmede het eiland Goeree
en Overflakkee, dit laatste voor zooveel het
niet behoort tot het gebied der Stelling van
't Hollandsch Diep en het Volkerak.
Uit Ylissingnu.
Uit Vlissingen schrijft men aan „Het
Volk" in verband met den invoer en verkoop
aldaar van Argentijnsch vleesch:
Met bet oog op de bestaande politie^verorde-
ning is door den burgemeester de verkoop
slechts vocxloopig voor eenige weken toe
gestaan, terwijl eveneens, de betrokken slagers
nogal moeilijkheden van den keurmeester on
dervinden.
In verband hierinee is door onzen partijge
noot Lindeijer, mede in overleg en namens
onze beide andere part ij genootien-raadsleden
schriftelijk aan den burgemeester gevraagd
(of deze in de eerstvolgende raadsvergadering
Wil taededeelen ten eerste of pa afloop van den
voorloopig toeges tanen termijn voor de ver
koop van Argentijnsch vleesch, deze verkoop
pok verder zal worden toegestaan of dat dit
misschien verboden zal wordenten tweede
pf het den burgemeester hekend is dat do
keurmeester de verkoop van Argentijnsch
vleesch bemoeilijkt. Deze vragen zijn gedaan
om zoo noodig bijtijds eventueele voorstellen
of maatregelen voor te kunnen stellen, dat
de verkoop van Argentijnsch vleesch onbe
lemmerd zal kunnen geschieden."
Hedenmorgen kwam te Vlissingen met
de mailboot der S. M. Zeeland aan Z. K. II.
Prins Ileinrich van Pruissen. Per Noord-
duitschen mailtrein waarin een salonrijtuig
was geplaatst werd do reis naar Kiel voort
gezet. De heer Lucasse, inspecteur der S
M. Zeeland vergezelde den prins.
De loodsleerling M. de ScheppeT te Zee-
brugge is in zijne zelfde betrekking over
geplaatst bq den Belgischen loodsdienst te
Vlissingen.
Uit Zuid-Beveland.
In de Maandag te Borssele gehouden ge
meenteraadszitting werd met algemeen© stem
men besloten, het a.s. voorjaar over te gaan
tot bekering van den Monsterweg tot aan de
grens der gemeente Ovezande
Voor de in 1913 te Middelburg te houden
tentoonstelling besloot men tien gulden als
subsidie te geven.
De raad beschikte gunstig op een ingeko
men verzoek van den wegwerker om verhoo
ging van salaris. Zijn jaarwedde wordt met
zes en twintig gulden verhoogjd.
Een nieuwe lantaarn zal geplaatst worden
aan het begin van den Catalijneweg. Voorts
werden een elftal personen benoemd als le
den van de commissie voor de te houden
Kerstmis- en Nicuwjaarsbedeeling
Uit Sohou wen-Du i vel and.
Te Zïerikzee overleed Maandag ui den
leeftijd van 88 jaar de beer J. G Bethe, die
tot 1 Januari van dit jaar met ons blad in
relatie stond als correspondent
Hij was vroeger commies-griffier ter secre
tarie, en secretaris van Noord gouwe en Kerk-
werve.
Uit Tfiolen.
Te Oud-Vos semeer en elders hebben
enkele belanghebbende landbouwers enz. een
verzoekschrift aan heeren Ged. Staten gezon
den, waarin aangedrongen wordt het bestuur
van het betrokken waterschap te noodzaken
te voorzien in den jammerlijken toestand van
een weg over den dijk naar St Annaland.
Het verbazend slechte weer is bier, als el
ders, oorzaak, dat de toestand werkelijk be
droevend is geworden; naar men ons meldt
worden alle pogingen aangewend om in
en ander te voorzien.
Maandagavond trad te Aarden burg
voor de vereeniging van Vrijzinnig-Hervormden
op ds. Pattist uit IJzendijko hï de plaats
van ds. Van den Brugh te Tiel, die door
plaatselijke omstandigheden verhinderd was
over te komen. Ds. Pattist deelde in een onder
houdende rede mede hoe in den winter van
17321738 eeu zevenlionderdtal Salzburgera,
die het katholieke geloof hadden afgezworen,
verre en ïnoeitevolle reis aanvaardden om
Zeeuwscli-Vlaanderen, voornamelijk teGroe-
de en Schoondijke, een nieuw vaderland te
vinden, waar zij vrijheid van godsdienst ct-
Uit Z.-Vlaanderen W. D.
Te Oostburg kwam gisteren een zeer
goed oppassende» 22-jarigen landbouJwersknecht
op de hofstede van den heer M. op noodlottige
wijze om het leven.
Met een hooivork in de hand zittende op
een van de twee paarden, die hij aan den
put zou laten drinken, moet hij door zekere
omstandigheid, hoe is onbekend, van. het
paard zijn gesprongen, waardoor een der tan
den /an de vork hem in het lichaam drong.
De op zijn hulpgeroep toegesnelde baas M.
vond hem staande met de vork in het lijf.
Nadat M. de vork voorzichtig verwijderd
had zeeg de ongelukkige knecht ter aarde
om eenige «ogenblikken later den geest te
De knecht, B. genaamd, was er een, zoo
als er tegenwoordig maar weinigen zijn, die
zijn geheel verdiend loon getrouw aan zijn
bejaarde ouders ter hand stelde.
Een kantoor uit Roosendaal zond naar
Biervliet een brief met 5000 gulden aan
een agent van een suikerfabriek Bij de ont
vangst was de inhoud slechts 3000 gulden- De
brief was gaaf en ongeschonden.
De afzender heeft de nummers der biljetten
natuurlijk aangeteekend, zoodat die der ver
miste ook bekend zijn.
De politie doet ondeiteoek
GENT—TERNEUZEN.
In do „Matin" van Antwerpen lezen
het volgende omtrent de feestelijke opening
van het kanaal Gent—Terneuzen in het
volgende jaar.
Den 17den en 18 Juni zullen de Neder
landsche en Duitsche jachten naar Dordrecht
en Middelburg vertrekken, om den 20sten
van die maand Vlissingen te bereiken. Den
18den zullen ook de Engelsche jachten, die
bij die opening tegenwoordig willen zijn.
van Dover naar Oostende vertrekken. Dien
zelfden dag zullen Fransche jachten van
Havre naar Oostende vertrekken. Kleine
motorschepen zullen de vaart binnendoor
nemen, opdat ze den 20sten ook Neuzen
bereiken.
Dezen dag hebben er zeilwedstrijden tus-
schen Zoebrugge naar Nenzen plaats voor
do Eogelsche, Fransche en Belgische jachten,
van Vlissingen naar Neuzen voor de Duitsche,
Nederlandsche en Belgische.
De 21ste wordt voor rustdag bestemd.
Dan zullen de zeevaart-inrichtingen te Neuzen
bezocht worden en worden de jachten uit
Gent verwacht.
Den volgenden dag wordt het kanaal
officieel geopend. De flottielje jachten be
geeft zich in een stoet naar Gent, waar in
de tentoonstelling een ambtelijke ontvangst
plaats heeft. De volgende dagen worden
dan nog verschillende wedstrijden en fees
telijkheden gehouden.
Zooals we reeds vroeger berichtten, hoopt
men, dat koningin WUhelmina en koning
Albert beide de feestelijkheden zullen bij
wonen.
Daarna haalde spreker in korte trekken
aan hoe in den loop van 100 jaren de katho
lieke bevolking in deze streken op sommige
plaatsen is toegenomen
Ds Ort alhier bracht den spreker een woord
van dank voor zijn boeiende rede.
De heer I F. Flipso te Wolph aarts
dijk as met algemeen© stemmen benoemd
tot onderwijzer aan de o. 1 school te Oost-
kerke (gein Wolpliaartsdijk V
In ons bericht betreffende den inspecteur
van do rijksveldwachl van T. alhier was
term „geschorst" niet juist Hem werd
tijdens het onderzoek twee maanden verlof
lof verleend,
Over de zaak zelf wordt aan verschillende
bladen gemeld dat het onderzoek betreft han
delingen die voorgekomen zouden zijin bij het
aanschaffen van materiaal en benoodigdheden
voor de rijkspolitievaar tui gen
Daar men aan het parket de, trouwens door
ons als begrijpelijk erkende, gedragslijn volgt
geen inlichtingen te geven over strafzaken
die in onderzoek zijn, deelen we dit bericht
mede zonder over de al of niet juistheid
een oordeel te kunnen uitspreken.
Do bij het 3de reg. infanterie nieuwbe
noemde reseTve-tweede-luitenants F. W. Dor-
maar en H. P. M. Hendrikse, worden, ingedeeld
bij het 2de bataljon te Middelburg.
SPORT.
Gewest Zeeland Nederlandsch
Gymn. Verbond.
Zondag 22 December zal in de sociefeit St
Joris a 1 h ie t de gewone algemeen© jaar
vergadering van het igjewest Zeeland
Ned. Gymn. Verbond plaats hebben.
het
Toen Maandagavond omstreeks kwart
rer tienen de 16-jarige Eogelina B. do ouder
lijke woning in de Bokeistraat te Rotterdam
verliet, om zieli, van haar 18-jarigen broer ver
gezeld, naar een tante te begeven, waar tq
den nacht zou doorbrengen, werd ze door
den 24-jarigen koopman H van Trommel
opgewacht. Dit jongemensch, buurman van het
gezin van B., viel het meisje den laatsten
tijd met zijn liefdesbetuigingen lastig, maar
deze wilde daar mets van weten
Toen zij nu gisteravond opnieuw op zijn
vraag weigerend antwoordde, schoot hij dne
maal op hel meisje uit een revolver. Twee
maal ketste het. wapen echter, in welken tijd
do broeder het meisje wegtrok. Een schot
schampte dezen aan den rechterpols, een
derde trof den inmiddels toegeschoten vader
van Engelina aan den rechter-elleboog. Daar-
jschoot van Trommel zich zelf in het
portaal van rijn ouderlijk huis een kogel in
't hoofd.
Bewusteloos werd hij" naar het ziekenhuis
vervoord, waar ook vader en zoon v. B.
verbonden, werden. Nadat we deze bijzonder
heden aan do „N. R. C.'" hadden ontleend,
bericht ons een telegram dat van Trommel,
Ier bij kennis te zijn gekomen, heden
ochtend overleden is.
Het op een malle manier de wereld
doortrekken ia niets nieuws meer. Op het
oogenblik reizen twee studenten uit Cam
bridge Europa met een ezelwagen af, aldus
lezen we in de N. B. C.
