MIDDELRFMSdHE COD RA IT
M\ 286.
1SS' Jaargang.
1912
Dinsdag
3 December.
Middelburg 2 December.
Bit Stad en Provinde.
Kerknieuws.
Kunst en Wetenschappen.
Onderwijs.
BURGERLIJKE STAND.
Deze courant mrtchynt 4 a go ly kt, met uitzondering van Zo». Feestdagen.
Prjji per kwartaal, toowel voor Middelburg al» voor alle plaatien in Nederland franco pp. f 2
Afzonderlijke nummer» kosten 5 cent.
A dvertontiSn bij abonnement op voordeelige voorwaarden.
Proipectaseen daarvan zijn aan het bnrean te bekomen.
Aivertentikn voor het eerstvolgende nummer moeten des middag, vóór één uur
aan het bureau bezorgd zijn.
Adverientión A 20 osnt per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 1—7 regelt f 1.50elke regel mee:
20 cent. Beolamee 40 cent per regel. Groote lettert naar de plaats, dia zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclamee, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, ie gerechtigd het AlsemeeH AdrerÊen£le<llHreBE
A. DE LA MAK As., N.Z. Voorburg era! 906, Amsterdann.
BS deze courant behoort een bijvoegsel.
Uit Vlissingen.
Het gestrande stoomschip „Bolle of Spain'
kon Zaterdagavond cn Zondagmorgen met
hoog. water niet worden vlot gebracht, of
schoon geholpen door drie sleep booten.
Na Zondagmiddag een deel van zijn lading
in lichters gelost te hebben is het stoomschip
met hoog water door Sleep boo ten vlot ge
sleept en heden morgen op de haven gekomen
om te worden onderzocht.
Wegens stormweer is hedennacht de loods-
dienst te Vlissingen gestaakt moeten wor-
Het EngelSche stooïnschip „Presto" kwam
hier met een lading kolen voor de gasfabriek!
vaii New Castie aan.
i Uit Walcheren.
Heden herdacht de heer A. de Pagter, hoofd
der openbare school te Oostkapelle den
dagi waarop hg 40 jaar geleden als zoodanig
in dienst trad en ontving bij die gelegenheid
latflrjke bewijzen van belangstelling.
Vïgdagavond. gaf de zangvexeeniging „Cres
cendo" te Zoute lande in het schoolge
bouw haar tweede openbare uitvoering.
Ai "weerwil van het zeer ongunstige weder
was een. zeer talrjjk publiek aanwezig, waar
onder zelfs van omliggende gemeenten.
De heer A. Minderhoud, voorzitter-direct
teur opende deze bijeenkomst en hoopte dezen
avond Wat goeds voor te brengen. Een twaalf
tal1 teahgjiummers werden onder leiding van
deöi directeur zeer goed gezongen. In de
pauzen werden een negental kluchten opge
voerd. Het zingen en opvoeren der klucht
spellen verwierf bjj het publiek een welver
diend applaus- Dat de leiding Van den direc
teur die hjj belangloos verricht, bij de leden
pp hoogien sprjjs Wordt gesteld, bleek huiruit
dat hem door den heer M. Geene, vi co-voorzit
ter, namens de vereen iging een goud hor
loge werd aangeboden, hetwelk dankbaar door
hem in ontvangst werd genomen, waarbij hij de
verzekering gaf dat hij verder zal trachten
alles te doen dat tot welzijn van de vereeni-
ging kan strekken doch hij vermeende dat
zijn werkzaamheden hiermede te duur wer
den betaald.
q na afloop vojffaan huiswaarts.
Zaterdag i.L vergaderde de gemeenteraad
van iWjestkflpfelIe.
De burgemeester presideerdede heer ,W.
de Visser was wegens ziekte afwezig. Nadat
ile notulen waren voorgelezen, ging de open
bare in een besloten vergadering over.
Na heropening dor verg. werd een supple
toir kohier op den hoofdelijken omslag vast
gesteld, benevens een suppletoir kohier op
de hondenbelasting met 9 aanslagen 4 f 0.75.
Tot lid van het Burg. Armbestuur werd ge
kozen de heer B. Louworse; de heer Jak.
Brasser Was no. 2 op de aanbeveling. De
beuren K. Minderhoud en L. A. van Sighem
werden herkozen als leden van de comïnissie
tot Wering van schoolverzuim.
Besloten werd do opbrengst van het ver
kochte „kookhuis", zijnde f 624.15, te gebrui-
in do uitgaven, benoedigd voor den bouw van
een nieuwe woning voor den gemeen te genees
heer.
Op het verzoek van de conünissie, tot het
houden van de bekende tentoonstelling in
1913, werd met algemecne stemmen afwijzend
beschikt.
Vastgesteld werd do vroonrekening, dienst
1912, in ontvang op f 1512.17 en uitgaaf op
I 1512.08°. Het vroongeld van een rund over
den geheelen wei tijd bedraagt f 14.145 voor
rund over den eersten halven wei tijd
f 8.-185 en voor een rund over den tweeden
woitrjd f 5.66.
Het vroongeld voor een paard gedurende
den geheelen wei tijd bedraagt f 15.145 en voor
een paard over den eersten halven weitijd
i 9.085.
Btf rondvraag besprak die voorzitter nog
het gebruik van petroleum en van gas, cn
deed uitkomen, dat het gebruik van gas te
verkiezen is boven dat v,an petrolejuta.
Uit Zutd-Bevalaad.
Met het leggen der buizen voor de waterlei
ding is men in bet westelyk deel van ons
eiland zoo ver reeds gevorderd, dat nog
slechts over 3000 meter lengte buizen moeten
worden aangebracht.
Onderwijl zijn in een paar gemeenten
in het oo)stcljjk deel resp 1000 en 700
Meter bijgelegd geworden wat wel een bewijs
is voor de toenemende aansluiting aldaar aan
de waterleiding.
Een zoon van den heer J. V., te Hein-
kenszand had een kloof in den vinger wat
een paai' dagen nog al pijn deed. Eindelijk be-
gor. het wat te beteren, om echter óp het laatst
der vorige week zoodanig pijn te gaan doen
dat geneeskundige hulp moest worden inge
roepen. Het bleek nu bloedvergiftiging te
zijn. De jongen wordt beden nog naar een zie
kenhuis vervoerd waar een operatie onvermij
delijk is.
Uit Sohouwen - D uiveland.
Te Renesse gaf het gemengjd koor Za
terdagavond voor een stampvolle zaal zijn
jaarlijksclie uitvoering. De zangnummers wer
den dooreen genomen goed uitigjevoerden verw
ven den dank van het publiek. Daarna werden
met succes opgevoerd de voordrachten met
zang „Revolutie in de Keuken" en ,,De
Boerin op de Kostschool". Ten slotte werd ge
geven „Het Meifeest" tooneelspel met zang
in twee bedrijven, dat voor het eerst werd
opgevoerd en het publiek zeer voldeed. Het
was voor directeur en leden een avond, waar
op zij mot genoegen kunnen terugzien.
Uit TKolen.
In de Zaterdag te Stavenisse gehouden
vergadering van den Dijkraad der Waterkee-
ring van de cal. polders O. K. H. en. Mog-
gershil werden de 9 dijkraadsledea m handen
van den voorzitter beëedigd Vastvesteld werd
een rooster van aftreding dier leden, resp.
op 1 Nov. 1914, 1916 en 1918. -Idem het regle
ment van orde voor de dgkraadsvergaderin-
het gewoon en buitengewoon presentie
geld voor de leden van den Dijkraad, resp. op
f160 en f20. Idem do bezoldiging van den
voorzitter op f 300 e n van de leden op f 150.
Opgemaakt werden de staten van aanbeveling
ter benoeming van een. voorzitter en van 2
bestuursleden. Op die van voorzitter werden
geplaatst de heeren J. Droogendijk, C. Steen-
dijk Sr. en L. G. Tuynman. Op die voor
lo bestuurslid kwamen do heeren C. L. Dorst,
M. J. Hoek en P. Gaakeer en op die voor 2e
bestuurslid de heeren J. Elenbaas Mz., Jac.
Elenbaas en J. Polderman.
Zeeuwsch Vlaanderen O. D.
Bij kon. besluit van 29 November is voor
den tijd van 5 jaren, gerekend van 9 Novem
ber j.L, benoemd bij het personeel vai^den
geneeskundigen dienst der landmacht, tot re
serve-officier van gezondheid 2de kl., de beer
C. J. M. van Rompu, arts te Toraeuzen.
In geen jaren is de aanvoer van suiker
bieten langs den tram Hulst—Wialzooiden zoo
groot en van zoo'n langen duur geweest pis
dit jaar.
Enorme hoeveelheden liggen nog bjj de
laadplaatsen opgestapeld, zoodat het, naar
schatting, 'wel Nieuwjaar zal worden voor
alles is verladen.
"Aan de halte Rustwat bijv. zijn circa 4i/z
millioen K.G. aangevoerd, waarvan nog ruim
het Va deel naar verschillende fabrieken moet.
HET GOED RECHT DER OPENBARE
SCHOOL.
Zaterdagavond werd te Goes door den
heer Th. Lancée, van Amsterdam een spreek
beurt vervuld, daartoe uitgenoodigd door de
Afd. Goes van het Ncderl. Onderwijzers-
Genootschap, in overleg met de besturen der
add. Goes van Volksonderwijs en van den
Vrijzinnigen Bond.
Óp verzoek leidde de heer F. H. Sieme-
link, voorzitter van laatstgenoemden Bond,
den spreker in met een openingswoord, waar
in het karakter van de openbare school en
dat van de bijzondere school in verband niet
den godsdienst werd geschetst.
Do eerstgenoemde onderwijzersrichting als
godsdienstloos en de andere als godsdienstig
aangeduid, acht deze spreker een volkomen
verkeerde typeering, waarvan de verwarring
van godsdienst met kerkleer de oorzaak is.
De openbare school leidt op tot alle maat
schappelijke en christelijke deugden en de bij
zondere school tot proselieten, zoo niet zelo
ten, voor een bepaald kerkgenootschap.
Zoo hebben de Roomsch-Katholieken en do
Protestanten, Ned.-Hervormden en Gerefor
meerden, aparte scholen gesticht enkel met
de bedoeling om de kinderen te vormen tot
propagandisten van de kerkelijke politiek in
ons land, waarmede do echte, de ware gods
dienst niets te maken heeft.
Reeds vóór enkele jaren werd dan ook
in een vergadering van Volksonderwijs te
Leeuwarden door predikanten openlijk ver
klaard, dat zij meer gevoelen voor het open
baar dan voor het bizonder onderwijs, uit een
godsdienstig oogpunt, waarmee de heer Sie-
melinfc zich geheel kim vcreenigen.
Hot verblijdde hem dan ook, dat in deze
vergadering voor het .goed recht van de open
bare school een woordvoerder is opgetreden
en waartoe de heer Lancée uit Amsterdam
zich bereid heeft verklaard, aan wien am door
hem het woord werd gegeven.
'De heer Lancée ving daarop zijn rede
aan 'mot zijn eigen kindertijd en. dien van
de aanwezigen in de herinnering terug te
roepen, toen nog de kinderen van verschil
lende kerkgenootschappen naast elkander op
do schoolbanken zaten, op hetzelfde school
plein met elkander speelden. Voor de tweede
anaal, zeide spr. herjeven wij dit heerlijk,
warm, zonnig tijdperk, door onze kinderen
De idee van de openbare school is zoo
eenvoudig, dat do voorstanders te lang in de
rustige overtuiging hebben geleefd, dat deze
school voor zich zelve sprak en zij niet er
aan gedacht hebben, dat de sterkste ves
ting kan ondergraven worden en vernietigd
Wanneer de verdediging tegen de aanvallen
te lang achterwege blijft.
Het is, ging spr. voort, dr. Kuypei ge
weest, die de openbare school allereerst heeft
aangevallen zonder dat aanstonds tegenweer
werd geboden, welke aanval de inzet is ge
weest voor een politieken strijd. Met het geven
van een bijzondere uitlegging der Grondwet
het thans gelukt de bijzondere school te
plaatsen naast do openbare school wat betreft
de financieele betrekkingen tot den staat. En
het vooruitzicht is reeds door dr. Kuyper
geopend, dat de tegenstanders der openbare
school niet (zullen rusten voor dat het drie
eel van de Nederlandsche jeugd, dus
alle kinderen binnen de muren van de bij
zondere school zullen zijn gebracht
minister Heemskerk heeft ronduit ver
klaard in een vergadering van de Eerste Ka-
met, dat het z.i. een zegen zal zijn wanneer in
Nederland geen enkele openbare school meer
zal bestaan en door particuliere krachten in
de behoeften van het onderwijs zal worden
i kunnen voorzien.
Hoe zullen wij, voorstanders van de open
bare school, den strijd voor het behoud en
zoo fioodig voor uitbreiding ervan nu gaan
«eren?
Hoe de aanval op de openbare school met
succes af te slaan?
Naar prekers meening niet door het ne
men van dwangmaatregelen ten opzichte van
de ouders, noch van staatswege uitgaande,
noch van liefdadigheddsverrichtingem of van
Wanneer de ouders de onderwijzers dagelijks
met heerlijke blijmoedigheid faun taak in (school
zien vervullen en men tracht met de tegen-
ïbare school te spreken en
hun bezwaren tegen het openbaar onderwijs
opvoeding en onderwijs te brengen, dan volgt
men, zeide spr. den goeden weg. De taak der
ibare school, het opleiden tot alle christe
lijke en maatschappelijke deugden, is kort,
■r maar duidelijk en tevens schoon aan
geduid door het desbetreffend artikel in de
wet op het lager onderwijs.
Nu wordt door de voorstanders der bijzon
dere scholen allerlei afbrekende, minwaardige
critiek over het openbaar onderwijs ten beste
gegeven waartoe door den heer Lancée ver
schillende oordeelvellingen uit d© bladen wor
den aangehaald, zoo van predikanten als Griet
to Oosterland, die sprak van de openbare
school als een school speciaal voor heide
nen en joden, van ds. Vonken berg, die de
lopen bare school nog verder fel ijker dan de
jeneverflescfa acht, cn van ds. Berends werd
de merkwaardige uitlegging van het verschijn
sel, dat de leerlingen van de bizo-ndero scho
len door den band boozer, ondeugender zijn
dan die van de openbare school, als zou
do duivel het in het bijzonder op die leerlin
gen gemunt hebben, vernomen.
Ten "slotte werd in het licht gesteld, hoe
het kinderlijk, onschuldig versje:
„Al ben ik klein,
Toch ben ik rein.
'k Wasch mijn hoofd enz.",
werd gebezigd om te doen zien hoe het leer
stuk der Erfzonde en der borgstelling door
bet Moed van den Zaligmaker werd gelasterd
op de openbare school.
Onze tegenstanders schromen dus niet met
dergelijke lastertaal de openbare school aan
te vallen, hoewel gelukkig, er ook enkele
achtonswaardigo menschen onder zijn, die deze
lastertaal verwerpen.
Doch zoo wordt er toch gedaan om het
openbaar onderwijs af te breken, terwijl dit
juist een geest van verdraagzaamheid, van
onderling hulpbetoon, van christelijke naasten
liefde aankweekt, zonder teksten of dogma's,
kloekheid in daden, vastheid van wil en liefde
voor liet Vaderlandterwijl de
school kan genoemd worden de nationale
school bij uitnemendheid, omdat het een school
is voor alle gezindten.
Vervolgeus behandelde spr. aan de hand
van do leerstof, die op de openbare school
.gegeven wordt het ethisch-religieus element
van het onderwijs door het aanhalen van
voorbeelden uit de leesboekjes aldaar in
bruik.
Nu werd de geest van het onderwijs, op
do bizondere scholen, protestantsche en katho
lieke, gegeven, [getoetst aan de leerstof zoo
als die m de schoolboeken aldaar wordt aan
waaruit ten duidelijkste bleek, dat
op do Katholieke school de Protestantsche, en
op do Protestantsche scholen do Katholieke
leerstellingen Werden gesmaald. Zoo worden
vat den Katholieken godsdienst betreft, de
Heilige Mis, de vereenng der heiligjo beel
den, de Aflaten enz. in een bespottelijk (dag
licht gesteld in de scholen met den Bijbel
De katholieke schoolboekjes geven daaren
tegen over Luther, Zwingli en Calvjjn be
schouwingen, die den Protestanten ergernis
moeten geven.
En Prins Willem van Oranje, de vader dos
vaderlands geheeten, wordt den kinderen voor
oogen gestolda ls een veinzaard en huiche
laar, en wiens dood door do hand eens moor
denaars als een daad van Goddelijke gerech
tigheid wordt voorgehouden aan de school
gaande jeugd ter Katholieke school. Een en
ander werd voorgelezen uit schoolboekjes, die
kerkelijk zijn goedgekeurd
De heer Lohman, afgevaardigde voor Goes,
heeft indertijd ruiterlijk verklaard, dat de
Protestantsche scholen moeten dienen om het
Roomsche bijgeloof te bestrijden.
Uit deze voorbeelden, zeide spr., blijkt al
lerduidelijkst, dat op de bizondere scholen een
onverdraagzaamheid, een scctegeest
in de jon go harten moet komen, die groote vij
andschap en verdeeldheid zal brengen ui de
toekomst, wanneer deze kinderen volwassenen
zullen zijn geworden.
Een school, toegankelijk voor kinderen ran
ouders van alle gezindten, waar zij opgeleid
worden tot alle christelijke en maatschappe
lijke deugden, terwijl het kerkelijk leerstellig
onderricht wordt gelaten aan de ouders, do-
minó's en priesters, kan alleen nationale een-
jen, die in een klein, land als het
onze onontbeerlijk is.
Ook de voorgestelde wijzigingen in de Grond
wet betreffende het onderwijs, die verdwjj
ning der openbare scholen beoogen, werden
gebracht en op het gevaar, hierin
Met een geestdriftige ontboezeming vandr.
Bronsveld, geschreven in „Stemmen van
Waarheid en Vrede", over de beteekenis der
school als nationaal instituut voor
Volksontwikkeling, eindigde de heer Lancée
zijn rede, die aan het slot warm werd toe
gejuicht.
De heer Siemelink betuigde den dank aan
den spreker voor diens sympathieke rede,
die door hem en de aanwezigen (behalve
wellichw door tegenstanders van hot openbaar
onderwijs. Verslagg.) met groot genoegen
was gevolgd.
vergadering was door een 70-tal da
mes en heeren bezocht; ook de schoolopziener
in het district Goes, de heer Brants, was
Van de gegeven gelegenheid tot debat of
tot -het stellen van vragen werd door nie
mand gebruik gemaakt.
Zondag had de bevestiging plaats in de
N. H. kerk te Schoondijke van ds. N. W.
Posthumus, gekomen van E ijsden. D© beves
tiger, ds. J. W. C. Ort van Aardenburg, sprak
voor een talrijk gehoor naar aanleiding van
Joh. 10 3 en 4. De intrede van den nieu
wen leeraar, welke eerst was bepaald op
gistermiddag, is door omstandigheden nu na
der vastgesteld op as. Zondagnamiddag 2
Ned. Herv. Kerjk.
Beroepen: te Krommeniedijk de heer
W. de Voogd van der Straaten, ennd. te
's Gravenhage.
De kundige Brahm, directeur van het
Lessing-theater te Berlijn, is overleden.
Wegens ziekte van den heer P. Mol
hoek, hoofd der openbare lagere school
to Schore, is tot tjjdefajk onderwijzer be
noemd de heer H Danker te Kruinicgen, met
ingang van heden.
Voetbal.
Voor de Zuidelijke tweede klasse A kon
gisteren slechts één wedstrijd doorgaan E.
M M. ging n.l. 't Zesde bezoeken en werd,
zooal te verwachten was, geklopt, nl met
4—1. Een eervolle nederlaag voor de Ylis-
singers.
Zeeuwse tie competitie.
Alle drie de wedstrijden voor deze com
petitie werden gespeeld. Hier ter stede won
Zeeland]a II van Olympia II met 60.
In Vlissingen. won W. I. K. van Zeeland
Vooruit met 2—1 en werd E. M. M. II weer
geklopt, n.l door Goes met 21.
De stand (der Zeeuwsche^ competitie is
thansjg^j,
Clubs. gMp. e4w. T„,. paBl t?—e.'
W. I. K. 4 4 0 0 8 16 2 2.-
Goes3 3 0 0 6 11 3 2.—
Zeelandia II 21012 84 1.
Zeel. Vooruit 3 1 0 2 2 13 6 0.66
m. V. V. O. n.' 3 1 0 2 2 8 9 0.66
Zeelandia HL* 3 1 0 2,2 4 11 0.66
e. m. m. n;.-4 0 0 4,0 1 27 0.—
Biljartcon cours.
De uitslag van het in hotel „Du
alhier gehouden Internationaal Biljart-
Concours is als volgt, wat de hoogste prij
zen betreft.
Ie H. Mulders, Rotterdam, 69 punten; 2e. G.
Schippers, Veere, 59 punten; L. Muller, Den
Haag, 53 punten (buiten mededinging;); 3e. J.
van Baarle, Middelburg, 44 punten; 4e Chr.
Teersemaker, Vlissingen, 43 punten, steun
serie 39; 5e. mej. Schrier, Domburg, 43 pun-
steunserie 38; 60. A. J. M. v. dL Harst,
Middelburg, 42 punten
Stand der hoogste enkele serie: L. Muller,
Den Haag, 46 punten (buiten
H. Mulders, Rotterdam, 32 punten.
POSTBBIJBN.
Lijst van onbestelbare brieven en brief
kaarten gedurende de 2e helft van de maand
November verzonden van
MIDDELBURG.
Binnenland.
Brieven.
P. M. van Schaik Botterdam, J. van Was
ten Botterdam, Pr. de Witte Jansz. Souburg
A. Sturm Seuburg, A. Moorman Vlissingen
Buitenland.
Brief.
Larock Antwerpen.
B r i e f k a ar't e n.
B. Jaccard Lemberg, Theo Herajots Was-
schaert, M. Schrö'der
□MF* Den afzenders wordt aanbevolen hun
naam en adres op de stukken te vermelden,
opdat deze by onbestelbaarheid aan hen
kunnen teruggegeven worden.
Middelburg.
Van 30 Nor.2 Dec. OndertrouwdA.
van der Welle, jm. 23 j. met P. E. van
Wuijckhuijse, jd. 25 j.
GetrouwdJ. T. Nauwen, jm. 29 j. met
G. Schrier, jd. 29 j.
Bevallon J. Klap, geb. De Troije, z.
Goes.
Van 2830 Nov. Bevallen C. van der
Vliet, geb. Goedhart, z.; M. E. Fukken, geb.
De Wit, d.
THERMOMETER EN VERWACHTING.
2 Dec.
Thermometer alhier 8 n. vm. 40
<r., 12 u. 45 gr., 3 5 u. nm. 43 gr.
Telegrafische mededeeling van het Kon.
Meteorologisch instituut te De Bilt volgent
ie waarnemingen van heden ochtend
Hoogste barometerstand 770.5
te Coruna.
Laagste 741.8 Christianannd.
Verwachting tot den avond van
3 Dec.: meest matige tot krachtige W. tol
Z.W. wind, zwaar bewolkt tot betrokken,
waarschijnlijk regenbuien, iets zachter.
