MIDDELRISRGSIHE COÏRAMT
r. 26S.
is»* Jaargang.
1312
Vrijdag
8 November.
Middellmrg 7 November.
Kameroverzicht.
Uit Stad en Provincie.
Kunst en Wetenschappen.
Recbtzaken.
Leger en floot.
Deze courant vartehymt I a g e I y k i, met uitzondering ven Zon- en Fetitéagea,
Prijt par kwartaal, loowel voor Middelburg alt voor alle plnalee» in Nederland franco pp. f 2
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Advertentiön bij abonnement op voordeelige voorwaarde*.
Prospectussen daarvan zyn aan het bureau te bekomen
Advertentien voor het eerstvolgende nummer moeten des middag» vóór één r
aau bet bureau bezorgd zijn.
Advorteatién A 20 cent par rogel. By abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van l7 regels f 1.50elke regel mooi
20 cent. Beolames 49 cent per regel Groote letters «aar de plaats, die s-.j innemen
Tot de plaatsing van advertentiön en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffend
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is gerechtigd het Alienee» Advertent!«E
A. DE LA DAB As., N.Z. Voorburgwal ié66, Aniteiduts.
Bg date courant behoort een by'
Tweed# Kamer.
Zitting van Woensdag.
Sedert den dag, dat de rechterzijde met
de macht niet van motieven want die
waren daarvoor niet aanwezig maar met de
dommekracht eener niet te ontkennen stem-
menmeerderheid de directe bespreking der
invaliditeits-en ouderdoms-voorziening door
dreef en zelfs een week ter rustige bestu
deering van de gewichtige ingediende amen
dementen te veel achttesedert dien dag
is alles in pais en vree gegaan. Met een
aangenaam stoomtramgangetje zijn we door
de bloeiende landstreek van aan eene zijde
verplichte verzekering, aan andere zijde
staatepensionneering gegaanen de rechtsche
conducteur liet zien wat er aan beide zijden
te zien was, veroorloofde zelfs uitstapjes
tot aau het nabijgelegen gebied eu wachtte
intusBchen op zijne passagiers. Doch toen
we eenmaal kwamen aan het hoofdstation
der verplichte verzekering, kreeg hij haast;
we hadden nu al zooveel gezien, dat we
hier het wel eens half konden doen. Erger
werd het nog toen het tweede deel van het
traject werd ondernomenalle dorpen en
steden der verplichte verzekering reden we
zonder ophouden voorbij, hoewel de redenaars
er klaar stonden met Jange vellen papier
om ons te verwelkomen. De rechtsche con
ducteur wilde ons niets ontnemen van al
het schoons der staatspflusionneeringszyde
maar hij moet op tijd aankomen, en het
kan hem niets schelen of wij, arme vreem
delingen, het landschap volledig zien.
Men mopperde erover, men sprak erover
in de verschillende coupés en eindelijk kwam
het tot eene overigens kalme uitbarsting.
Want ook in den avond moest er doorge
spoord worden, dit op verlangen van die
passagiers, die de verplichte verzekeringszijde
van het landschap zoo goed kenden. Maar
als dan bij avond de haltes ean de andere
zyde werden bezien, waren de heeren veelal
verdwenen en eerst als het »inBtappen"
weerklonk, kwamen ze weer te voorschijn.
Dat werd een der naarstig alles beziende
passagiers te erg; meerderheid is meerder
heid, redeneerde hij, en midden op een der
wandelingen van het staatspensionEeerings-
plaatsje stelde hij voor te wachtöD totdat
de anderen ook aanwezig waren. En ziet,
toen waren er niet eens genoeg deelnemers
om het naar het reisreglement vereisehte
aantal stemmen uit te brengen
Zoo is het nu van ochtend gegaan. Beeds
gisteravond ging het met de replieken niet
zooals het gaan moet; de sprekers, die zich
wilden doen hooren, waren nog niet gereed
niet verdacht blijkbaar op zulk eene uit
werking der propaganda voor geheel-ont
houding aan de rechterzijde. De heer De
Klerk, die gisteravond een halfuurtje spiak,
eindigde betrekkelijk spoedigde beurt was
toen aan den heer Troelstra, die reeds in
den aanvang zijner rede deed bemerken, dat
hij wat buitengewoons zou doen. Hij cri-
tiseerde het scherp in de heeren van rechts,
dat ze «an alle repliek afzagendat was
geen parlementaire manier Thn doendat
was stemmenmeerderheid in de plaats stel
len van overleg.
Dat was kenteekenend van den heer
Aalberse, die toch waarlijk wel wat te
zeggen moest hebben na de vinnige econo
mische en sociale afstraffingen, welke hij
onderging; dat was sterker nog van den heer
Nolens, die toch niet alleen een der leiders
van rechts, maar ook voorzitter der com
missie van voorbereiding vaH geheel de
Kamer is. De herren zijn wel bescheiden,
maar als ze met die bescheidenheid meenden
te bereiken de 9pnkers van links op on
gelegen oogenblikken tot repliceeren te
dwingen, dan zou hij daaraan niet meedoen.
Wil men haasten, hij vond het best; maar
dan moest rechts niet alleen zwijgen
geen groote kunst voorwaar, als men niets
te zeggen heeftdoch ook komen.
De verwachte motie om de debatten tot
de middagzitting te verdagen, werd niet
gesteldde sociaal-democraten verlieten op
ar Troelstra na de zaal. Er werd geteld
en gekeken, maar meer dan 39 leden waren
niet bijeen te krijgen. De Kamer was on
voltallig geblekende zitting diende te
worden gesloten
Is dat een eerste aankondiging van een
verscherpte parlementaire tegenoverelirander-
gof is het een op zichzelf staand
geval, waarin de heer Troelstra bedankte
voor stoelen en tafels te spreken, of mis
schien nog een paar uur noodig had om
rustig zijn repliek uit te werken Of was
het werkelijk een poging om den heer Patijn
die na den heer Troeistra zou repleceeren,
dit niet zoo goed als onmogelijk te maken
De volgende dagen zullen het leeren. Be
gint men uiterst links met van rechts par
lementair verweer te eischen, dan zal de
kreet van „obstructie" daar spoedig worden
aangehevendan treedt de heer Lohman
weer op als groot-politiebewaarderen dan
komen er «incidenten". Incidenten die wel
eens een komischen kant kunnen krijgen,
als de heer Lohman vergeet dat er thanB
een ander op den voorzittersstoel zit dan
de heer Van Bylandtiemand met gezag
maar tegenover een iederWe wachten af!
De heer Troelstra sprak uitvoerig en be
gon met eene inleiding, die geheel tegen
den heer Treub wa9 gericht. I)e afgevaar
digde van Assen wordt door de sociaal
democraten verslagen geacht in den thaDS
reeds anderhalf decennium durende slag der
staatspensionneeringmaar met rust laten
kunnen ze hem niet. Hij heeft een groot
deel van hun aandacht, want ze moeten het
publiek toch toonen hoe ze hem hebben
overwonnen, politiek en tijdelijk althans,
maar daarom nog niet economisch en prac-
tisch. Citaat tegen citaat ging het heden
politiek tegen politiek toen de heer Troelstra
de V. D.'s in de Kamer tegen mr. Treub
uitspeelde, daarmede toch tegelijk aantoo-
nende hoezeer het dezen om de zaak te doen
is en hem een oavervalscht brevet gevend
door er op te wijzen dat bij zelfs nu, in het
gezicht der gewichtig# slembus van 1913,
niet omdraaide. Hadde hij dat gedaan, wat
ware dan niet te zeggen geweestDe heer
Troeistra heeft gesproken van de politieke
harakiri van den heer Treub, maar hij heeft
zich èn van than9 én van 1913 te gemak
kelijk van dezen beduidenden tegenstander
afgemaakt. Evenals hij meende met een
enkele veeg geheel het concentratie-program
van het zwarte bord te kannen strijken
aan deze concentratie de zorg van de ware
staatspensioneering niet te durven laten.
En met vuurwerk zooals by dat knetterend
kan doen ontsteken, met pijlen en sterren
naar alle kanten, is hij geëindigd tegen de
rechterzijde, overigens helder nog eens haar
roekeloos politiek spel duidelijk in. het licht
stellend.
Na den heer Troelstra de heer Duys.
Verandering van toon, niet van instrument.
De heer Duys wees op het vele, dat de
Minister in zijn antwoord «vergat» te be
antwoorden, dat hem blijkbaar niet de
moeite waard scheen. Allemaal kleinigheden,
ironiekte de heer Duys, die er nog eens tel
op aanviel, dat eerst thans de Minister met
dit ontwerp was gekomei. Waarom niet
meer aandacht besteed aan de oude ontwerpen
van den spullebaas En toen de heer
Van Nispen dit niet liet passeeren «manager
ot the troupe» dan
Daarmee sloot de dag. Morgen vervolgt
de heer Duyszal hij ook eindigen, waDt
er is des middags onderzoek in de afdee-
lingen V. d. M.
gevolge van den storm van verteden jaar niet
met automobielen langs den dam van Ber
gen op Zoom naar Zeeland kan gere
den worden Gevraagd werd hoe liet staat met
de onderliandelingen over het verharden van
den weg, en of do minister daarvoor krach-
tigeu steun wil verleencn.
Van de kwesties van meer aJgemecn be
lang in dit afdelingsverslag vermeld, noe
men we nog de volgende
Met algcmeene instemming had men do
voorgestelde traktements regeling voor de
ingenieurs gezien, en de Verbetering cn de
bezoldiging der waterstaatsopzichters.
Opnieuw werd aangedrongen op de verbete
ring der positie van verschillende categorieën
van lagere ambtenaren en beambten der pos
terijen. Het overdadig gebruik van „locale
krachten" werd afgekeurd. Da voorgestelde re
geling van de positie der brievengaarders vond
geen onverdeeldcn bijval. Opnieuw werd door
eenige leden bezwaa,r gemaakt tegen do be
lemmering van vrijheid van beweging der post
beambten door verschillende dienstorders.
Toegejuicht werd het voornemen van den
Minister om, mocht onverhoopt de medewer
king van België niet worden verkregen, door
iniddel: vah een kanaal op Ncderlandsch grond
gebied Maastricht en het kolengebied in de
z.g. Maasveldon met de bevaarbare havens, te
verbinden.
Buitenlandsche Zaken.
Met het beleid van den Minister, waar
mede verscheidene leden hun ingenomen
heid betuigden, konden verscheidene anderen
die daarbij niet alleen op bet laatst verloo-
pen jaar het oog richtten, zich niet in alten
deele vcroenigen. Naar hun oordeel werd
door dezen bewindsman niet steeds die ernst
zorg betracht, welke een goede beharti
ging van de hem toevertrouwde belangen
eischen. Sommigen hadden wel eens den
indruk verkregen, dat de woorden „gema
tigd onverschillig", waarmede bij 's Minis-,
ters optreden zijn politieke kleur wel werd
aangeduid, ook op zijn beleid in sommige
aangelegenheden van bet Departement kon
den worden toegepast. Ook kwam bet eenige
leden voor, dat de Minister zich niet steeds
voldoende doet gelden als van de zijde van
andere Departementen maatregelen worden
genomen of door zijn ambtgenooten plannen
worden beraamd, die niet kunnen nalaten
in buitenland indruk te maken en bewe
gingen kunnen doen ontstaan, waarmede
het Departement van Buitenlandscho Zaken
in. de eerste plaats rekening moet houden.
Zelfs betwijfelde men of hij zijn ambtgenoo
ten wel altijd voldoende inlicht omtrent den
indruk, dien bepaalde maatregelen in den
vreemde kunnen teweeg brengen.
Verschillende voorbeelden werden daarvoor
aangevoerd.
Leger-organisatio.
De Minister van Oorlog heeft een zeer
uitvoerige nota ingezonden betreffende de
bedenkingen, voorkomende in de hoofdstuk
ken „Organisatiewijzigingen", „Infanterie",
„Bereden artillerie", „Vesting-artillerie" en
„Kostenberekening" van het Voorfoopig Ver
slag, naar aanleiding van het wetsontwerp
tot (wijziging en aanvulling van het VlIIe
Hoofdstuk der Staatsbegrooting voor 1912.
OMMEN.
De verkiezing te Ommen zal plaats heb
ben op 16 Nov. a. s. stemming en herstemming
op 26 Nov. en 3 Dec.
De „Standaard" zal dat wel rijkelijk vroeg
vinden.
Het noemen van den hieer W. J. M. Engel-
berts, Ned. Herv. predikant te Amsterdam
als candidaat der Christelijk His tori schen
schijnt voorbarig te zijn. De aanhangers dezer
partij hebben nog geen beslissing genomen.
De anti-revolu tionnai ren en katholieken zul-
n wel weer voor dm dag komen met mr.
II. v. d. Vegte,
stig was. Er was n 1. ruim f 600 kasgeld.
Besloten werd om op eene volgende verga
dering de statuten te wijzigen met het oog op
personen, die gedeeltelijk invalide zijn
Voor weger aan de weegbrug der
ging „Onderling Belang" te Souburg heb
ben zich 13 candidaten aangemeld
Op de agenda van de Vrijdag a. s. te houden
raadsvergadering van Domburg komen o a
de punten voor:
Overdracht der gasfabriek aan den heer Van
Niftrik te Vlissingeu; aansluiting der gemeente
aan de gasfabriek te Vlissingen.
Zooals men weet heeft men thans te Dom
burg een aerogeen-gnsfabriek
Uit Middelburg.
In de j.l. Woensdag gehouden vergadering
van „Handelsbelang" alhier werd met al-
gemeene stemmen besloten om bij de aan
staande verkiezing van leden voor de Kamer
van Koophandel en Fabrieken alle periodiek
aftredende heeren wederom candidaat te
stellen.
Door de keurmeester van visch en schaal
dieren is heden alhier afgekeurd een nxand
scharren afkomstig uit IJmuiden.
Uit Zuid-BeTeland.
Het 20e jaarverslag van den Christelijke»
Volksbond te Goes is verschenen.
In het inleidend woord wordt melding ge
maakt van do belangrijke vermeerdering van
het aantal leden, dat met 100 is toegenomen
dank zij een persoonlijk bezoek aan de inge
zetenen.
Wegens het verdringen van de iulandsche
matten door buitenlandsche, zal het bestuur
in het a.s. jaar niet overgaan tot het doen
maken van matten en inplaats luervan het
mandenmaken ter hand doen nemen zulks m
verband met de uitbreiding van de fruitteelt
ook in Zuid-Beveland.
Wat betreft de afdeelmg Werkverschaffing
wordt medegedeeld, dat aan 41 personen te
zamen 1393 dagen werk verschaft werd gedu
rende 69 dagen, wat een uitgave van. f1450
aan arbeidsloon vorderde
Het werk bestaat in het maken van mat
ten, bezems, kachelblokken, bosjes kachelhout
en eenig dienstwerk.
Afgeleverd werden o.m. 621 bossen bezems,
15240 bosjes kachelhout en 20943 blokken
kachelhout.
Het loon bedroeg 70 cent per dag.
Do inkomsten beliepen f 2796.14 en de uit-
f 2588.59, zoodat er een goed slot van
f 207.54 is.
Uit Z. - Vlaanderen O. D.
Door den Commissaris der Koningin is aan
het sub-comité te Hulst voor het interna
tionaal mu ziek -concours ter gelegenheid van
do viering van het eeuwfeest van Noer lands
onafhankelijkheid, een zilveren medaille be
schikbaar gesteld
Besmettelijke ziekten.
Blijkens de opgave in de „St. Crt." kwamen
in de week van 30 Oct. tot en met 5 Nov. ter
kennis van den centralen gezondheidsraad de
volgende gevallen van besmettelijke ziekten
ia Zeeland; van roodvonk 1 geval te AxeL
en te 's Heerenhoek, van diphteritis 2 getvallen
te St. Jan9steen en te Zierikzeo en 1 geval te
Hulst en te Kloetinge.
zelfs een niet onaanzienlijk vermogen ten
offer biacht. Zóó wist do begaafde spreekster
in een boeiende voordracht met een bijzonder
heldere wijze van voorstelling het beeld rpit
Huygens voor haar talrijk en dankbaar audi-
toirium te doen herleven, waarvoor haar
door den voorzitter rechtmatige hulde werd
gebracht
In de vergadering werden vorder de boeken
ingeleid door den heer mr H J. Dijckmoester
on had ter vervulling der vacature van be
stuurslid wegens het. vertrek van dr A. H.
Kan de aanwijzing van jhr. mu \V. H. Hoeufft
als zoodanig plaats
Ter tafel was nog een zeer eigenaardige
stopf van aardewerk in ronden vorm, welke
vroeger gebruikt werd in het boerenbedrijf
voor de verwarming van den melkkelder
Het conflict in de Tooneelwereld.
Willem Royaards komt in een ingezonden
stuk in het „Handop tegen de voorstelling
van zijn geschil met dien heer Bossard, gege
ven in het ook in ons vorig nummer overge
nomen -bericht
„De feiten zijn zegt hij geen andere dan
deze:
„dat de heer Bossard, die grieven meende
te hebben over een© hem door mg, als zijn
directeur, toegediende bensping, op Vrijdag
25 October 1.1. van het kantoor is wegge
bleven, dat ik hem schriftelijk heb uitge
nood! gd, pijjn werk te hervatten, dat ik,
toon hg aan deze uitnoodiging niet voldeed.,
hem in een uitvoerig en hoogst welwillend
schrijven nogmaals aan zgno verplichtingen
heb herinnerd, dat hg op Zaterdag 26 Oct.
1.1. in zijn© houding bleef volharden, - - dat
ik hem toen nogmaals schriftelijk het bevel heb
doen. toekomen, zijn arbeid te hervatten,
hg den geheelen Zondag is weggebleven en ook
op Maandag 28 October 1.1. zich niet weder
ten kantore van „Het Tooneel" heeft ver
toond, dat lig aldus gedurende vier dagen
terwgl hij wist dat al zipi werk liggen Weef,
opzettelijk den gang van zaken heeft verstoord
dat ik (eindelijk mij door deze feiten heb ge
dwongen gezien, hem uit zijne betrekking) bjj
„Het Tooneel" te ontslaan. Ik tart allen, dm
zich thans met de zaak willen bemoeien,
één enkele onnauwkeurigheid aan. te toonen
in dit relaas van feiten. Voor bet. oven ga
wil ik hier ter plaatse niet in debat treden
De bevoegde rechter zal tusacben „Het Too
neel" en den ontslagen administrateur-secre
taris beslissen."
TWEEDE KAMER.
Waterstaatsbegrooting.
Onze provincie is bescheiden. In do Lange
wenschlijst, door de Kamerleden bij het af-
deelingsonderzoek opgesteld, als weergevend
de verlangens in de onderscheiden deelen
van ons land, vonden we betreffende Zeeland
niet meer dan drie punten.
De aandacht werd gevestigd op den gebrek-
(kigen dienst op do lijn van Terneuzenj
naar Gent. Aangevoerd werd, dat voor be
hoorlijke behartiging van het verkeer met
wordt gezorgd, cn dat er gebrek aan orde is. J
Ook komen herhaaldelijk ongevallen voor.
Scherper toezicht werd noodig geacht.
Geklaagd werd over de achterstelling der
tusschenstations tosschen Vlissingen en
Rosendaal.
Voorts werd gewezen pp het feit dat len-
Uit Vlissingen.
In een gisterenavond gehouden buitenge
wone algemeene vergadering van de vereeni-
ging „Vlissingen Vooruit" is besloten de gei
den, die 't volgend jaar in kas zullen zijn
ter beschikking te stelten van 't plaatse
lijk comité, dat de feesten ter herdenking van
onze 100-jarigo onafhankelijkheid zal orga-
Uit Walcheren
In do gisterenavond te Sorooskerke ge
houden algemeene vergadering der werkmans-
vereeniging werd in de vacature van den heer
J. R. Tak tot bestuurlid gekozen de heer L.
Comelisse. Een vijftal nieuwe leden werden
toegelaten. Uit het verslag van den penning
meester bleek dat do financieele toestand gun
i Zeeuwsch Genootschap der
Wetenschappen.
Gisterenavond trad in de gewone vergade
ring van het Zeeuwsch Genootschap der
Wetenschappen mej. A. J. van Konijnenburg
op met een lezing over onzen beroemden
landgenoot Christiaan Huygens, den zoon van
den welbekenden dichter Constantijn en
diens hoogstaande echtgenoote Suzanna van
j Baarle. Christiaan, die een deel van zijn
leven te Parijs als lid van de onder bescher
ming van Colbert staande Fransche Akademie
doorbracht, toonde zich reeds als kind iemand
van buitengewone ontwikkeling en werd later
een van do allereerste geleerden van de zeven
tiende eeuw. Hg ontdekte met gebrekkige
hulpmiddelen den ring van Satumus, voor
welk verschijnsel andere geleerden te vergeefs
een oplossing gezocht haddenten behoeve
van ster rek un di ge waarnemingen bracht hij
groote verbeteringen in do verrekijkers, waar
voor hij lenzen van voor dien tjjd buiten
gewone afmetingen gebruiktehrj vond, voor
al ten behoeve van afstandsbepalingen bij
scheepvaart, de welbekende slingeruurwerken
en Later ook do zakhorloges uit. Zijn ont
dekking van d© werking van kruitontploffingen
,op oen zuigerstang legde den grondslag tot
de latere stoommachine. Zijn beroemde theo
rie van het licht als golfbeweging van den
ether, moest eerst langen tijd wijken voor de
uitslralmgstheorie van Newton, maar is jaren
later door de wetenschap als juist erkend.
Christiaan, wiens leven we geheel kunnen
volgen uit zijn door hem zorgvuldig bewaarde
en thans uitgegeven briefwisseling, was in
zijn bijzonder leven een hoogstaand en edel
mensch, die met de grootste onbaatzuchtig
heid voor de wetenschap leefde en diytr.-i.an
Naar aan verschillende Zeeuwsche bla
den wordt gemeld, bestaat er hier ter stede bij
eenige openbare onderwijzers en onderwijze
ressen plannen tot oprichting van particuliere
normaallessen.
Tot onderwijzer aan de christelijke bij
zondere school te Dinteloord is benoemd
de heer J. J. do Die, thans tijddgk als
zoodanig werkzaam te Oostburg.
Voor het examen vrije- en orde
gen gymnastiek zijn te Breda geslaagd de hee
ren A. F. K. Mets te Vlissingen, J. de Graaf
en J. J. Kamermans te Middelburg en mej.
K van de Panne te Duirendrjke.
De rechtbank te Amsterdam heeft een
chauffeur van do Amstelbrouwerij wegens het
veroorzaken van den dood door verrijden
I van een 13-jarigen knaap veroordeeld tot een
maand hechtenis De eisch was 6 weken
Van het lie Bataljon 3© Reg Infanterie te
Middelburg zijn benoemd tot vaandrig
de reservesergeanten J. Erasmus, P. A. Vor-
meulen en H J. J. M. Peek bij hetzelfde
bataljon, K. Dees en W. Anker bij het IVe
Bataljon te Vlissingen en M. J. Smit bij het
Ie Bataljon te Bergen op Zoom
SPORT.
Het Zwaluwen-e 1 fta 1.
Dit elftal waartegen het Ned. elftal Zondag
a-s. een proefwedstrijd speelt is ajs volgt
samengesteld
Van Hemert (D. F. C doel Van Tricht
(D. F. C.) en Holtus (Vitesse), achterVan
der Nagel (H. F. C.), Iink9 midden; ven.
Heyden (Quick, Nijmegen), spilBoutay
