MIDDELRURGNCHECOURANT.
155' Jaargang.
Maandag
28 October.
Middelburg 26 October.
Een werkprogram.
Binnenland.
Kit Stad en Provincie.
Rechtzaken.
255.
1912.
Deze courant verichijmt i a g e 1 y k met uitzo*deri*g ra* Zo*- e* Poeitdagoa.
Pajj» per kwartaal, zoowel voor Middelburg al« voor alle plaatie* ia Nederland fraioo pp. f 2
Afzonderlijke nummert kotten cent
AdvertontiöB bij abonnement op voordeelige Toorwaarden.
Protpeotusten daarvan zijn aan het bureau te bekomen.
Advertentiön voor het eerstvolgende nummer moeten dei middag, vóór óén unr
aan het bureau bezorgd z\jn.
AdverteatiQa 20 cent per regel By abonnemest veel lager. Geboorto lood en
alle audero familiebericht» ea Dankbetuigingen van 17 regelt f 1.50élke regel meer
20 cent> Reclame» -10 .-.ent per regel. Groote lettere naar de plaat*, die tij innemen.
Tot de plaatsing va* odvertentiën en reolamea, niet afkomitig uit Zeeland, betreffendt
Handel, Nijverheid en Geldwezen, u gerechtigd het Alcemeea Adrep^e*tie-Bare»*
A. DE LA 39 AR As.. N.Z. Voorburg cv»! JS8G, Anoterduvi.
Dit nummer bestaat uit drie bladen en
een Enderblad.
EERSTE BEAD.
De gewone opgave van den spoordienst
vindt men in het eerste blad.
Het is dus toch gelukt de drie vrij
zinnige groepen tot één leger samen te
brengen, dat volgens eenzelfde veldtocht,
plan optrekt, zij 't ook ieder in haar
eigen uniform.
We hebben toen de eerste drang ertoe
werd geuit, getwijfeld aan de mogelijk
heid om vrij-liberalen en vrijzinnig
democraten op één gemeenschappelijk
program te vereenigen. En toch was het
noodzakelijk vooruit zwart op wit te
zetten wat men gemeenschappelijk tot
stand wilde brengen, noodzakelijk de
verschillen een oogenblik ter zijde te
stellen, en op den voorgrond te brengen
wat onder de vrijzinnigen overeenkomstige
wenscheu waren. We hebben het nog
onlangs gezegd, dat in ons land thans
een regeeriug van een enkele partij niet
meer mogelijk is, dat men er zonder een
coalitie niet meer komt. Eu iedere coalitie
beteekent het opgeven van een deel van
de eigen inzichten, om zich te vereenigen
in de gemeenschappelijke.
Dat gemeenschappelijke doel was bij
de reehtsche partpen de subsidieering der
bijzondere school. Het feit dat bnn ge
meenschappelijk programma eigenlijk niets
meer bevatte, is de duidelijke oorzaak van
de moeilijkheden waarin zij kwamen bij de
legerorganisatie. de vloothervorming, de
Bakkerswet en de Ziektewet.
Dat voorbeeld van rechts is leerzaam
geweest voor de linker-partijen
En zoo zal men dan nu ter stembus
kunnen optrekken, niet slechts met een
negatief programma als dat van „Weg
met Kuyper"! in 1905, dat een oogen-
blikkeljjk succes had en meer niet; maar
bovendien met een positief programma
dat in daden kan worden omgezet, wan
neer het volgend jaar de verkiezingen de
liukerzjjde weer aan het roer mochten
brengen.
Dat het belangrijke stuk door de hoofd
besturen der drie vrijzinnige partijen
aan de aangesloten vereenigingen gericht,
ook een kritiek en een zeer scherpe
kritiekbevat tegen het beleid van
de regeering, die nu aan het roer is, ligt
voor de hand. Het is de grondslag voor
een gemeenschappelijke actie bij de ver
kiezingen, dus een verkiezingsprogram,
en wie bij een verkiezing actie voert tegen
een bewind, moet zeggen waarom hij dat
bewind niet wil.
In die kritiek was de eensgezindheid
niet ver te zoeken. De eensgezindheid in
dat opzicht was trouwens de krachtigste
drijfveer voor het zoeken van hetgeen de
oppositie vereenigt. Zonder dien alge-
meenen tegenzin indeheerschende richting
zon het zelfs moeilijk zijn geweest de
uitersten tot toegeven te nopen.
Want er is veel toegegeven. Men be.
hoeft slechts de grondslagen voor de
samenwerking te lezen, om te begrijpen
dat menige wensch van de afzonderlijke
groepen is opgeofferd.
Zeer opmerkelijk is het bijv. dat de
vrij-liberalen ten opzichte van het alge
meen kiesrecht hun voorwaarde van recht
van amendement der Eerste Kamer heb
ben laten vervallen. Immers het manifest
bepaalt uitdrukkelijk zonder dat nan
die hervorming als voorwaarde verbonden
wordt het nemen van maatregelen tot
verzwakking van den volksinvloed, dien
men door het algemeen kiesrecht tot
volle ontwikkeling wil brengen.»
Nog verrassender zou het resultaat ge
weest zijn ten opzichte van de sociale
verzekeringen/ wanneer niet de debatten
der laatste dagen, en vooral de belang
rijke rede van den heer Tydeman een
aanwijzing van de plannen hadden gegeven.
Het zal veel overweging gekost hebben
om uit de velerlei meeningen over
staatspensionneering en vrijwillige on
dwangverzekering eeu gemeenschappelijk
stelsel te extraheeren. Maar het is er toch
van gekomeneen minimum uitkeering
uit de staatskas aan behoeftigen, ook
aan niet-arbeiders, en bevordering van,
en geldelijken steun aan verzekering van
uitkeeringen boven dat minimum. Men
zou dat ook zoo kunnen uitdrukken een
minimum-uitkeering of staatspensioen aan
de armsten en vrijwillige verzekering met
staatssteun voor hoogere uitkeeringen.
Dat de invaliditeitsverzekering van de
ouderdomsverzekeriug werd gescheiden en
saamgebracht bij de ziekteverzekering, was
te verwachten na de vele gelijkluidende
meening8nitingen links.
En evenzeer was te verwachten de
handhaving van de openbare school,
welke beginselverklaring nog wordt aan
gevuld door de toezegging van maat-
Blen om het onderwijs op hooger
peil te brengen.
Zeer duidelijk is de verklaring ten op
zichte van den strijd tegen de sociaal-
democratie, die, volgens het manifest,
»zich stellend op het standpunt van den
klassenstrijd, tot bereiking van een her
senschimmig einddoel de grondslagen
van de hedendaagsche maatschappij on
dermijnt."
De heer Troelstra kende blijkbaar
deze verklaring nog niet, toen hij
gister in de Kamer meedeelde dat de
sociaal-democraten bij herstemmingen zul-
meegaan met de vrijzinnige concen
tratie als deze algemeen kiesrecht en
staatspensionneering op haar programma
heeft staan. Maar ook die mededeeling
reeds te kennen dat de sociaal
democraten niet tot de concentratie be-
hooren, en een afzonderlijke positie
blijven innemen.
Het ontwerp-program moet nog door de
algemeene vergaderingen der drie organi
saties worden bekrachtigd. Waarschijnlijk
zullen er in alle drie groepen wel enke.
lingen zijn, die niet van toegeven willen
weten. Maar even waarschijnlijk zal de
meerderheid zich vóór onveranderde aan
neming verklaren.
En dan kan men aan 't werk gaan
voor den verkiezingsstrijd. De fanfare
klonk ditmaal reeds vroeg. Maar er is
veel te doen, en d.e kenteekenen voor de
meeningsstroomingen onder het Neder-
landsch volk zijn gunstig.
Met moed dus vooruit
betrokkenen onder elkaar uitmaken.
Van meer algemeen belang is het feit dat
do christelijk historischen in dat district zoo
hardnekkig, in weerwil van het l>esluil
hun provinciale organisatie, weigerden den.
anti-revolutionnairen candidaal. t© steunen. Het
is een van de vele barsten, die in de coa
litie zichtbaar zijn.
Er wordt nu door do „Standaard" met i
achting over gespot, dal de liberale candidaat
een 1600 stemmen minder kreeg dan die in
1909. Maar liet blad vertelt er niet bij dat
er toen geen clir.-historische candidaluur was
Blijkbaar stemden toen veel leden der Ncd.
Hervormde Kerk liberaal en nu clir historisch.
Want uit de strooibiljetten blijkt zeer dui
delijk dat de kerkelijke kwestie een groote
rol speelt in deze verkiezing, ook al (weer
een bewijs van een omkeer bij een deel der
coalilie-genooten, of wellicht van een afschud
den van liet juk dat ze zoo lang droegen.
In de circulaire van het centraal comité der
chr.-hist. leest men bijv.. „Mannen van naam,
sieraden onder de Herv. predikanten, bobben
het onomwonden verklaard, dat die kerk ge
vaar dreigt van de zjjde der Gereformeerden."
Wij behooren zeker niet tot hen die kerke
lijke geschillen op politiek gebied wenschen
overgebracht te zien. Maar het verschijnsel
is van te veel belang om niet in het licht
te worden gesteld, en ieder die naar het eind
van do coalitie verlangt, zal er zijn kleine
verheugenis in hebben.
Ten slotte zij nog gemeld dat nu ook de
heer Mackay zelf zich 1 ten opzichte van de
tariefwet heeft verklaar^. Hij antwoordde aan
het anti-tariefwetcomitó„Ik behoor niet
voorstanders van- dit ontwerp. De Ka
mer zou goeddoen het' ontwerp, zooals het
daar ligt, niet aan te nemen."
Uit Middelburg.
Bij het bestuur der vereeniging »Neha-
lennia" is vanwege H M. de Koningin
bericht ingekomen, dat Hare Majesteit met
ingenomenheid kennis heeft genomen van
den inhoud der door die vereeniging uit
gegeven brochure, betrekkelijk de instand
houding der Walchersehe kleederdracht, en
dat H. M. ten behoeve van dien nuttigen
arbeid der vereeniging een bedrag van vijttig
galden beschikbaar heeft gesteld.
Men verzoekt ons het bericht omtrent de
opening van de leeszaal alhier nog te
rectificeeren, door te vermelden dat de ge
noemde datum, 30 Nov., voorloopig
daarvoor is bepaald, daar de beslissing
hieromtrent nog van enkele omstandigheden
afhangt.
In een Donderdagavond door de afdeeling
Middelburg van den Volksbond ge
houden vergadering werd besloten in den
a.s. winter wederom een houtsjlödcursus
voor jongens onder deskundige leiding te
organiseeren, en een populaire lezing te doen
honden tot propaganda van den Volksbond.
Tenslotte deed de secretaris verslag van
het op de Algemeene Vergadering 5 Sept.
te Apeldoorn gehouden, verhandelde.
DE VERKIEZING TE OMMEN
Het verloop van de verkiezing in het district
van dr. Kuyper zal wel velen verwonderd
de wenkbrauwen hebben doen optiekken. We
zullen er ons echter niet in verdiepen hoe het
mogeljjk is geweest, dat eenerzxjds de heer
Mackay herhaaldelijk verklaarde een candida
luur niet te hebben aanvaard, terwijl ander
zijds het tegendeel werd beweerd, en dat
ten slotte „verschillende omstandigheden" den.
gecandideerde ter toe brachten thans te ver
klaren, dat hij, gekozen wordende, de benoe
ming zal aanvaarden. Die kwestie moeten de
Uit Vlissingen.
De raad der gemeente Vlissingen is bij
eengeroepen tegen Maandag 28 October a.s.
des avonds 8 uur.
Te behandelen puntenVaststelling ge-
meentebeprooting 1913. Behandeling recla
mes H. O. dienst 1912.
Aan den eervol ontslagen zeeloods J. L.
v. Hoeke is met ingang van 1 Sept. 1912
een pensioen toegekend van f 414 en aan
den eervol ontslagen loodsleerling der le
klasse C. Th. Verwaaij en met ingang van
1 October 1912 een pensioen van f 210
's jaars.
Met den Zuidduitschen mailtrein, waarin
een salonrijtuig was geplaatst, is bier Vrij
dagavond uit Bonn aangekomen H. K. H.
Prinses von Scbanmburg Lippe, zuster van
den Duitsclien keizer, met gevolg, die per
nachtboot hare reis naar Engeland voortzette.
Uit Z u i d-B e v e 1 a n d.
Het aantal betalende en niet-betalende
bezoeksters bd bezoekers aan den Bazaar
voor Vrouwenhulp te Goes heeft ongeveer
1000 bedragen.
Het op 26 Augustus jl. op de Ooster-
Schelde gezonken sleepschip «Naria Casper",
schipper Liebeton, is gelicht en naar de
scheepswerf te Hanswee r t gesleept om
gerepareerd te worden.
Het zoontje van E. Moerman te Wol-
phaar tsdijk had dezer dagen het onge
luk een speld in te slikken. Geneeskundige
hulp werd ingeroepen tot. heden is de speld
nog niet verwijderd geworden en beeft de
jongen nog geen gevolgen or van ondervonden.
Uit Thoten.
In de Vrijdag gehouden gemeenteraads
zitting van Stavenis6e werd vergunning
verleend aan A. G. v IJseldijk c. s. tot het
maken eener bankplaats in de haven. Naar
aanleiding van een ingekomen schrijven van
Ged. Staten, houdende mededeeling, dat zij
zullen overgaan tot nadere regeling van het
tractement van den gemeente-ontvanger, is
besloten aan Ged. Staten te adviseeren, de
jaarwedde voornoemd te brengen van f 350
op f 425.
Op verzoek werd eervol ontslag verleend
als onderwijzer met verplichte hoofdacte aan
den heer H. W. P. A. de Jongh en inge
trokken de vroegere aanwijzing van genoem
den onderwijzer bij het herhalingsonderwijs.
Als tijdelijk waarnemen hiervan werd aan-
w iwezen de heer J. A. Beneker. Op nieuw
werd aan de orde gesteld het voorstel H. J.
Dorst om uit te spreken de al of niet!
wenschelijkheid van verbetering der publieke I
verlichting, over welk voorstel in een vorige1
vergadering de stemmen staakten. Aange
nomen met 4 tegen 3 (de beide wethouders
en A. van 'tHof.)
De aanvrage-Meijer om concessie voor de
oprichting eener electrische centrale werd
nog buiten behandeling gelaten.
Afwijzend werd nog beschikt op een ver
zoek van het comité voor het organiseeren
eener tentoonstelling in 1918 om subsidie
uit de gemeentekas en besloten werd te
berichten dat de gemeente geen voorwerpen
van kunst of geschiedenis in eigendom heeft.
In de Vrijdag gebonden raadsvergadering
van Maartensdijk werd betreffende de
in 1913 te Middelburg te houden tentoon
stelling, besloten geen subsidie te verleenen
doch inzending toe te staan van wat op
oudheidkundig gebied aldaar aanwezig is.
Voorts was ingekomen een schrijven van
Ged. Staten, waarbij dat college bezwaar
maakte tegen enkele voorwaarden, waarop
concessie was verleend aan den heer Ten
Bosch te 's-Gravenhage tot het aanbrengen
eener electrische verlichting in deze ge
meente en een schrijven van den districts
schoolopziener in verband met het Kon.
besluit d.d. 25 Juni 1912 (scholenbouw).
Tot onderwijzeres aan de herhalingslessen
werden aangewezen het geheele onderwijzend
personeel.
Mededeeling werd gedaan van den prijs,
waarop de taxateurs het land hadden gesteld,
dat de h.h. C. Groenewege en A. Geluk in
ruil willen afstaan voor land aan de ge
meente toebehoorende, ook van dit laatste
werd de taxatieprijs medegedeeld. De raad
vereeDigde zich met 4 tegen 2 stemmen met
deze taxatie. De tegenstemmers vonden de
taxatie wel goed, doch wensebten het in
ruil aangeboden land niet te aanvaarden als
minderwaardig in vergelijking met dat der
Het aantal leerlingen der Kantwerkschool
te Sluis is van 17 tot 44 gestegen.
Door de vele bestellingen kan het bestuur
nu aan de meisjes voor ieder afgewerkt
stuk een voldoend bedrag als loon ter haul
stellen.
Het bestaan der school kan nu blijvend
genoemd worden.
De heer S. Doedens, rijks-ontvanger te
IJ z e n d ij k e, die met November a.s. ver
trekt naar Geertruidenberg, mocht Vrijdag
een treffend blijk van waardeering ontvangen.
Namens kerkvoogdij en kerkeraad der Ned.
Herv. Gemeente, de Bewaarschoolvereeniging,
de afdeeling IJzendijke der Vrijzinnige kiea-
vereeniging, de afdeeling IJzendijkeBier
vliet der Maatschappij tot Nut van 't Al
gemeen en bet IJzendijk&che leesgezelschap
werd hem door een commissie uit de be
sturen als aandenken geschonken, een
miniatuur-reproductie van het onlungs ge
restaureerde gebrandschilderde kerkraam.
Zeer bewogen door zoo'n onverwacht bewijs
van sympathie dankte de heer Doedens.
Ook was ingekomen de taxatieprijs der
gemeente-landerijen, voor bet geval deze
onderhands verpacht worden. Deze pacht
prijzen varieeren van f 30 tot 1 50 per
Bloisch gemet. Met 6 tegen 1 stem (de heer
Rijnberg) werden deze piijzen goedgekeurd.
De heer Rijnberg stemde tegen omdat hij
tegen onderhandsche verpachting is.
De oude pachters voor zoover ze nog als
pachters in aanmerking kuDnen komen, zul
len gevraagd worden of zij bereid zijn tegen
de vastgestelde prijzen het land weer in
pacht te aanvaarden. Dit aanbod is echte
nog slechts voorloopig.
Uit Z. - Vlaanderen W D.
Zooals men in ons vorig nummer onder
de advertenties heeft kunnen lezen is Vrijdag
de oudste inwoner van C a d z a n d, d# heer
I. A. Risseeuw bijna 98 jaren oud, overleden.
Van ai 1881 was hij oud-raad9lid. De
gemeente verliest hierdoor een van hare
meest gewaardeerde inwoners.
De locomotief van tram 8.25 uur des
namiddags kwam Donderdag te Cadzand
op den wissel dwars op don weg te staan.
Na enkele uren werkens was de lijn weer
in orde.
Alleen wbs de locomotief beschad
die door een van Draaibrug ontboden loco
motief is weggevoerd.
Spoorwegen met beperkte
snelheid.
De StCt. van heden bevat het overzicht
van het vervoer op spoorwegen met beperkte
snelheid over de maand Mei 1912.
De opbreDgst per dag en per K.M. be
droeg voor de trum VlissingenMiddelburg
in de maand Mei f 30.99 (vorig jaar 1 24.20)
en van af 21 Jan. tot ultimo Mei 1 24.77
(vorig jaur f 23.17), waarbij echter in aan
merking dient te worden genomen, dat dit
jaar Pinksteren in Mei en wel in de tweede
helft van Mei viel, waardoor de buitenge
wone stijging voor deze maand valt te
verklaren.
Voor de 9toomtram «Walcheren" waren
bovengenoemde cijfers 6.46 (4.53s) en 5.45'
(4.896)voor de R. T. M. lijn Brouwers
havenSteenbergen 5.28 (3.96) en 4.76'
(4.14) en voor de stoomtram HulstWal
soorden 7.70 (6.en 6.23 (5.66).
Benoemd tot onderwijzer aan de Herv.
school in de Nieuwstraat te Goes de heer
L. K. Plenckers, onderwijzer teGorinchem.
Kantongerecht te Middelburg.
Zitting van 26 Oct. 1912.
De eerste beklaagde was C. J. B autobe
stuurder en smid, te Middelburg, Op
den 7dem Augustus reed deze met een auto
op een Weg nabij Nieuwland. Daar kwam toen
van de andere Zijde een wagen bespannen
niet twee paarden en geladen met tarwe.
Bekl. wordt nu ten laste gelegd, dat by
den. motor niet tijdig heeft doen stoppen, waar
door de paarden op hol zijn geslagen en ge
vaar werd veroorzaakt.
Eerste getuige was de maréchaussee Pad
mos Op bedoelden dag bevond hij zich met
collega's op den weg naar Arnemuiden. Voor
hen uit reed een wagen met graan. Op eens
zagen zij den wagen omkeeren en de paaiden
m Vollen vaart terug komen rennen. D©
wagen Werd uil elkaar getrokken en de paar
den kwamen met een deel van den wagen den
weg af. Do paarden kon getuige niet dadolyk
houden hjj ging zo op de fiets na en Wist
ze toen te pakken Getuige bracht toen de
paarden terug en de bestuurder van den wa
gen, Geldof, deed beklag.
Toen de paarden terug waren weid de mo
tor nog aangezet, zonder dat de paarden rea-
IDo getuige Geldof zeide, dat hij met den
zoon van z'n baas op den wagen. reed. Z'n
metgezel hield de teugels. Van verre zagen
de beide mannen de auto aankomen. Toen de
auto dichter bij kwam sprong getuige er
voor do veiligheid af om de paarden by den
kop te nemen. De ander bleef op don Wagen.
Op een meter of 15 afstand gaf getuige
een toeken dat de auto stoppen moest. Op
ongeveer 8 meter afstand van de paarden
stopte de auto.
Bijna tegelijkertijd keerden de paarden om.
en gingen er van door Do metgezel van ge
tuige was van den wagen gesprongen. Ge
tuige zeido, dat de paarden geschrokken wa
ren van den motor Want als de motor (stil
staat, gaan de paarden goed voorbij.
Op een desbetreffende vraag van den ver
dediger, mr. Adriaanse, zeide getuige, dat de
paarden omkeerden naar den kant van do
auto. Ze wilden eerst den anderen kant oin,
maar do jongen op den wagen trok ze baar
den kant vim de auto.
