Ernst en Wetenschappen.
KOORTS EN MALARIA,
tere»is vex
nen kan.
anker liggende schepen bedie-
(Sum. Post.)
Tjoelik-T joelik
Het bekende gerucht doet nu ook te Tand
jong Balei de ronde, dat men voor de D. S.
11 voor hare werken menschonhoofden noo-
dig hebben zou De iniandsche huismoeders
laten daarom dan ook hunne kinderen in deze
roor hen angstige dagen na een uur of zee
's middags niet meer op straat. De gedachte
of het bijgeloof, dat men menschenhoqfden
▼oor groote werken benoodigt schijnt overal
zoowel op Java als Sumatra, te zijn, want
waar men bruggen, spoorwegen of stcenen
gebouwen aan het maken is, hoort men spre
ken van „tjoelik-tjoclik", waarmee men men-
schcn bedoelt, die volgens het. bijgeloof voor
de koppen, die zij snollen en leveren, vijf en
twintig gutden krijgen. Zonder deze menschen-
kchedels zouden groote gebouwen of andere
werken niet lang kunnen blijven bestaan.
(Sum. Post.)
ESPERANTO.
Eene espcrantiste uit Antwerpen zendt ons
een verslag over den propaganda-avond voor
esperanto, die Donderdag j.l. in het Schut
terschof, alhier gehouden is.
Aan dezen avond was een tentoonstelling
van propaganda gepaard.
Als sprekers traden op mevr Vet—Dircksen
uit Den Haag en kapitein Van Erp uit Ber
gen op Zoom
Mevr Vet zette eerst het doel en nut van
een internationale hulptaal in dezen tijd, nu
de verkeersmiddelen zoo vergemakkelijkt zijn
en men in eenige uren vaak over verschil
lend» taalgebieden reizen kan, uiteen. Toonde
dan aan dat geen der bekende talen door
hun samengesteldheid als wereldtaal bruikbaar
waren, zoodat een kunstmatige taal gezocht
moest worden. Eerst scheen Volapück aan
de verwachtingen te voldoen, het bleek echter
te moeilijk Toen kwam (in 1887) dr Zamen-
hof uit Bialystok (Russisch Polen) met zijn
eerste leerboek voor den dag, onder den dek-
naam van „Doktora Esperanto" (de hopende
dokter.)
Mevrouw Vet sprak vervolgens over het
bezigen van Esperanto, namelijk door de Uni-
versala 'Esperanto-A socio (U E. A.), welke
Esperanto gebruikt ten dienste van handel,
toerisme, plaatsing van jongelieden in den
vreemde, enz.
Ten slotte gaf mevrouw Vet een kort over
zicht van de Especranto-spraakleer die slechts
16 regels bevat, alle zonder uitzonderingen.
Zij deed zien hoe dr. Zamenhof zijne stam
men ontleende aan de reeds bestaande talen,
en daartoe zeer gemakkelijke grammatische
uitgangen voegde, alsook een reeks vóór- en
achtervoegsels, welke een ongemeeme plooi
baarheid aan de taal verleenen.
Hierna deelde kapitein Van Erp mede waar
om hij Esperantist werdomdat hij soldaat
is, omdat hij een Nederlander is. Eens las hij
een oorlogsepisode, waarbij gewonde krijgers
konden gered worden, dank de Esperanto.
Daarom trad hjj als krijgsman met overtui
ging de wereldtaal bjj. Esperanto spaart aan
de kleine natiën do studie der vreemde talen
uitdit zette hem aan, als Nederlander, Es
peranto te loeren. Door geestige anecdoten
steunde kapitein Van Erp zijn beweegredenen.
De inzendster spreekt de hoop uit, dat in
Middelburg velen voor Esperanto gewonnen
zullen wofrden.
Zij, die de lezing met bijwoonden, kunnen
alle gewenschte inlichtingen bekomen bij den
secretaris van het „Zeeuwsch Esperanto Co
mité" Vlasmarkt A 47 te Goes.
Het bestuur der Yereeniging tot be
houd van natuurmonumenten wil een poging
wagen om de schoone bosschen en vennen
van den Hondsberg bij Oisterwijk te behou
den en schryft daarvoor een rentelooze hy
pothecaire obligatieleening van f 125.000 uit.
Wij hopen, dat de poging om dit plekje,
dat waarlijk een natuurmonument is te be
houden, slagen moge.
Hoyteina's kalender.
Hij is er weer, de vriend, die wij telken
jare verwachten en die ons toch een stage
verrassing isHoytema's kalender. Reeds
nu ligt de kalender voor 1913 op onze
tafel, hij is als de vorige en toch welk
een verscheidenheid, wat nieuw genot brengt
hij. Natuurlijk staat niet elk blad op gelijke
hoogte, zoo geestig als de hanen (Maart)
of de eendjes (Mei) of suggestief als de uil
(December) met de kaarsvlammen, die als
uiloogen zijn, tot randversiering zijn ze
niet alle, maar toch beteekent elk blad
weer een maand van vreugde en blijft deze
kalender verre staan boven het vele, dat op
dit gebied verschijnt.
De Hoytema-kalender is als vorige jaren
weer een reclame voor de firma Ferwerda
en Tieman en op de bekende voorwaarden
bij baar verkrijgbaar.
Kerknieuws.
De bijeenkomsten van den protestanten
bond te Zaandam werden voor niet-leden
toegankelijk gesteld voor 10 cent per per
soon, dus redeneerde de fiscus vallen zij
onder de verordening op publieke vermake
lijkheden en moeten belasting betalen.
De afdeeling heeft zich tot den raad ge
wend om de verordening in dien zin te
wijzigen, dat dergelijke bijeenkomsten er
niet onder vallen.
De classis Leeuwarden der Chr. Geref.
kerk heeft peremptoir geëxamineerd en tot
de evangeliebediening toegelaten den heer
A. H. Hilbers, van Kampen, beroepen pre
dikant te Drachten.
De clasis Barneveld heeft den heer B.
van Neerbos, voorganger te Rijssen, tot de
evangeliebediening toegelaten.
Ned. H e rv. Kerk.
Aangenomen: naar Schoondijke ds.
N. W. Posthumus te Eijsden.
Bedankt: voor Lienden ds. A. Prins
te Rouveen.
Gereformeerde Kerken.
Aangenomen: naar Lekkerkerk ds-
A. Rolloos, laatst predikant te Buenos Ayros
in Argentinië (Zuid-Amerika).
Bedankt: voor Houwerzijl ds H. Brink
man te Duurswoude.
Christel. Gereform. kerk.
Beroepen: te Zaandam ds. P. de Groot
te Noordeloos.
Verschillende Berichten.
Do gewone audiëntie van den minister
van landbouw, nijverheid en handel zal op
Woensdag 23 dezer niet plaats hebben
De Antwerpsche Kamer van koophandel
heeft, volgens de Neptune, van haar voor
zitter, den heer Corty, belangrijke raededee-
I in gen ontvangen omtrent den uitslag van
de onderhandelingen van de Nederlandseh.-
Belgische commissie voor de kanalisatie van
de Maas.
De Belgische commissie heeft als voor
waarde tot de kanalisatie gesteld
le. het graven van een kanaal van Antwer
pen naar den Rijn door Ned. Limburg
2e. het aftappen van water uit de Maas
om het nieuwe Ooster- en Noorder-kanaal van
België te voeden.
De Nederlandsche leden zouden daarmee
accoord gaan
De soc.-dem. raadsfractie te Dordrecht
heeft het voorstel gedaan om onder de win
keliers aldaar een geheime stemming uit te
schrijven over de vragen, le. Zijt gij voor
stander van verplichte winkelsluiting 's avonds
te 8 uur? 2e Of van winkelsluiting om 9uur?
3e Of van algeheele vrijheid, zooals de toe
stand nu is?
Te Rotterdam is Zaterdag op 82-jarigen
leeftijd overleden de heer H. de Bie, die
jaren lang vele openbare functies bekleedde.
Hij was tal vian jaren, lid van prov. Staten van
bevoegdheid le ontnemen ontheffing to ver
leenen van het verbod, om zich vermomd of
gemaskerd op straat te vertoornen
De burgemeester van Westerbork heeft
aan alle caféhouders in die gemeente ver
boden, meisjes beneden 21 jaar in hun lokalen
toe le laten.
Nu de tijd voor het oogst-vervoer daar
is, schrijft het ,,Vad worden vooral uit
de Drentscho Veenkoloniën weer Luide
klachten over het gebrek aan spoorwaggons
geslaakt. Duizenden en nog eens duizenden
H L. liggen ter verzending gereed, maar men
kan ze niet weg krijgen. Er kunnen geen
zaken worden gedaan en de handelaar zoowel
als de landbouwer zijn er de dupe van
NAASTING VAN KLEINE ELECTRISCHE
CENTRALES.
In den gemeenteraad van Soest heeft de
heer Koppenschaar medegedeeld, dat uiteen
conferentie met professor Van der Zwaaij,
adviseur van de regeering, gebleken is dat
de minister van waterstaat voornemens is, alle
kleine electrische centralen te naasten. Het
land wordt dan verdeeld in districten, terwijl
de regeer mg aan de Hollandsche Electrische
Maatschappij het monopolie voor levering var
electrischen stroom zal verleenenalles on
der contröle van het rijk. Het rijk stelt
als eisch daartegenjver, dat alle eigendom
men van de H. E. M. aan de nieuw te vor
men maatschappij zullen overgaan.
DE DOKTERS EN DE ZIEKENFONDSEN.
Men herinnert zich het bindend besluit van
de Mij tot Bev, van Geneeskunst, waaraan,
wij indertijd een hoofdartikel hebben gewijd.
Het laat zich aanzien, schrijft „Het Va
derland", dat le Deventer in dezen de eerste
botsing tusschen de medici en een ziekenfonds
zai voorkomen. Te Deventer bestaat een zie
kenfonds met ruim 15000 deelnemers, dat is
dus ongeveer de helft van de bevolking. In
de laatste vergader mg van het Departement
Deventer der Maatschappij tot bevordering
der Geneeskunst nu is een motie aangenomen,
uitsprekende, in verband met het bovenge
noemd bindend besluit, dat er aan het zie
kenfonds verschillende misstanden kleven In
de gisterenavond gehouden vergadering is deze
motie ter sprake gekomen en werd den voor
zitter gevraagd, wat hem bekend is van deze
motie. Deze antwoordde, dat hem officieel
er niets van bekend was, maar dat hg offi
cieus wei van het aannemen der motie wist.
Op voorstel van een der leden is nu besloten,
het bestuur uit te noodigen, een conferentie
met de aan het fonds verbanden dokters
te houden. Met belangstelling wordt de af
wikkeling van deze zaak tegemoet gezien.
Op den Blaakschendijk in de Hoeksche
Waard kwam Zaterdag een stoomtram der
Rotterdamsche Tramweg-maatschappij in bot
sing met eenige waggons, die geladen werden
met suikerbieten De locomotief ontspoorde,
terwijl drie waggons het postnj tuig en een
Zuid-Holland en trad in de Holl. Maatschappij personenrijtuig van den dijk geworpen werden
van landbouw op den voorgrond en omvielen Vijftien passagiers, waaronder
De overledene was ridder in de orde van burgemeester van Puttershoek bekwamen
den Nederlandschen leeuw <je glasscherven lichte blessuren enwer-
j den met een extra-tram naar Rotterdam ge-
De directie van de glasfabriek de Schie,bracht. De omgevallen wagens hingen aan de
te Schiedam, heeft aan prof. dr J. G. Slees- koppelkettingen tegen de glooiing van den dijk
wijk, secretaris van de bemiddelings-commis-j
sie, meegedeeld, dat dank zijden invloed dier j Op de scheepsbouwwerf der firma Rijkee
commissie de ongeregeldheden aan haai' fabne en Co to Chaxlois is Vrijdagavond een zware
ken thans in hoofdzaak hebben opgehouden. electrische motor bij het proefdraaien uit el-
I kaar gesprongen De Engelsche monteur Ja-
De raad van Delft heeft Vrijdagavond mes Gascoigne, uit Romsey, werd zwaar
met 11 tegen 5 stemmen geweigerd de kermis verwond Enkele machinisten, die zich in
af te schaffen over een voorstel om haar de nabijheid lievonden, bekwamen lichte kwet-
met den laatsten Zondag te verkorten staak
ten toen de stemmen. Zaterdagmiddag werd
ook dat voorstel met 12 tegen 8 stemmen
Op den hoek van de Lai
N. O.
verworpen, zoodat do kermis onveranderd ge- Indië en den Leidschen straatweg bij Den
handhaafd blijft. Haag is Zaterdagmiddag een motorrijwiel in
I botsing met een paard en wagen gekomen. De
De „Telegraaf" schrijft 1 bestuurder van do motorfiets kwam te vallen
Zoodxa er zich, ergens ter wereld, eenige1 en heeft vermoedelijk een schedelbreuk ge-
verwikkeling voordoet, slaat dit al spoedig kregen,
op onze diamantindustrie terug. I
Dit is thans ook met de roosjes-branche! .Tante Piet", de houdster van een nacht-
het geval café in Den Haag, die onlangs in hechtenis
De Balkan-oorlog doet reeds nu, zij 'tjwas genomen verdacht van overtreding van
ook nog1 niet in ernstige mate, zijn invloed art. 250bis W. v S., is na verhoor weer m
gelden. Doch bij het voortduren van denvrijheid gesteld,
oorlogstoestand, zal het wel degelijk merk
baar zijn Want 't is vooral de Amsterdam-1 Vrijdagmiddag zat. een dame in liet plant-
sche roosjes-industrie, die de opkomende Bal - &oen te Leiden op een bank een boek te
kanvolken van schittersteenen voorziet. i lezen, haai- handtaschje lag naast haar Twee
j personen passeerden haar eenige malen, wat
Naar aanleiding van een adres om de j eindelijk haar aandacht trok. Een der man-
hekjes rond het plantsoen op het Rembrandt-j nen nam met vlugge handbeweging het taschje
plein te Amsterdam weg te nemen, stellen weg eu beiden maakten zich met den buit
B en W. voor hierop afwijzend te beschikken, uit de voeten.
Aan den Zwitsersehen Bondsraad is
kennis gegeven dat Nederland, met ingang
van 1 November e. k, tot de herziene Bern er I
Conventie toetreedt onder de bekei.de reserves, i
Zondag was bet 10 jaar geleden dat
de heer F. E. A. Koeberg benoemd werd I
tot directeur van het Leidsch Studenten
muziekgezelschap »Sempre Crescendo".
Op 10 December met de eerste uitvoering
van Sempre wordt dit feest herdacht, dan
zal het tweede deel van het programma uit
Koeberg's werken zijn samengesteld.
zij moenon dat zonder afsluiting de grasperken
met. bloemen niet behouden zouden kunnen
blijven en dat dit een eerste stap zou zijn
op den weg, die zou leiden tot algeheele oj>-
hoffing van het plantsoen
Zij stellen voor in het hek aan de stille
zijde ook een doorgang te maken, waardoor
cenigszins aan het bezwaar vanhet adres
tegemoet gekomen zou zijn.
Do anti rev. kiesvereemiging le Hilversum
heeft de volgende motie aangenomen:
„Do anti-revolutionnaire kiesvereeni ging Ne
derland en Oranje te Hilversum, geboord heb
bende, dat ook dit jaar op de gemeente-
begrooting voorkomt een post subsidie aan de
Openbare Leeszaal,
overwegende, dat van deze leeszaal een
groot deel der bevolking om den conscientie-
wil geen gebruik kan maken, betreurt ten
zeerste dit subsidievoorstel en verzoekt den
raadsleden, behoorende tot de partijen der
rechterzijde, tegen deze subsidie te stemmen,
en besluit deze motie ter kennisse van deze
raadsleden te brengen."
De raad der gemeente Nijmegen heeft
op voorstel der commissie voor de strafver
ordeningen besloten, om aan B. en W de
Het mocht de recherche gelukken de daders
pp te sporen. i
Een veehandelaar te Krppswolde bad
de Krops woldonriadB menige koeien loopen. Wie
schetst zjjnc ver nazing, toen hij ontdekte,
dat er 'n koe moer ia 't land liep, die in-
tusschen kortgeleden een kalf ter wereld had
gebracht. Trots alle nasporingen is tot heden
de eigenaar niet ondekt. De dieren zijn ge
stald, in afwachting dat de eigenaar zich komt
aanmelden
Wij vestigen de aandpchl op een an
nonce in dit blad van de firma Gebr. E.
en M. Cohen te Amsterdam waarin Imooie
boeken tegen geringen prijs en met bijvoeging
van aardige premies worden aangeboden
Ziehier een lijst van de slachtoffers,
die de luchtvaart reeds geëischt heeft, naar
de nationaliteiten gerangschikt: Frankrijk
57, Duit6chland 48, Amerika 30, Engeland
22, Italië 15, Rusland 13, België 5, Spanje
4, Oostenrijk 3, Zwitserland 3, Roemenië 3,
Nederland, Griekenland, Montenegro Peru,
Brazilië en Australië ieder 1 slachtoffer.
DE VALSCHE OBLIGATIES.
De heer Nestor Wilmart heeft getracht
ook hier te lande zijn valsche obligaties te
plaatsen.
De Limb. Koer. meldt
»Op den zesden Juli ontvingen nagenoeg
alle Maastrichtsche bankiers een gelijklui
dend verzoek ooi aandeelen te beleenen van
den spoorweg GentTerneuzen. De uitnoo-
diging geschiedde door een secretaris Y.
namens Nestor Wilmart.
Eenige bankiers vertelden den commis
saris van politie, den heer Soeten, over de
ontvangen uitnoodigingen, waarbij den ban
kiers zelve was overgelaten hun, percentage
te bepalen.
De commissaris had weinig vertrouwen
in deze aanbiedingen, en reisde den 7en Juli
naar Brussel, om zich van een en ander op
de hoogte te stellen.
De beer Soeten ging bjj de grootste Brus-
selsche bankiers inlichtingen inwinnen om
trent dent) persoon van Wilmart. De ren-
seignementen waren verbluffend de bankiers
stelden een onbeperkt vertrouwen in Wilmart,
noemden zijn rijkdom, kortom schetsten hem
als een model-financier, die een rotsvast
vertrouwen verdiende. En toen de commis
saris nog eenige opmerkingen maakte, werd
hij uitgelachen. »Iemand nit Maastricht
moest den Brusselschen bankiers eens wat
komen vertellen over monsieur Wilmart."
De omvang van de ramp groeit gestadig
aan. Uit verschillende steden van België
komen berichten van banken en particulieren
die de heer Nestor Wilmart er voor een
grooter of kleiner bedrag heeft ingelapt.
Bovenaan staat Hasselt. Daar schijnen heel
wat van die waardelooze papieren te zitten.
Maar ook in Brugge, Oostende, Luik, om
Brussel, Antwerpen en Gent niet te
spreken, worden verliezen geleden.
Nader blijkt ook, met welk een ongeloof
lijke slordigheid Wilmart bij dat doen ver
vaardigen van valsche obligaties te werk
ging. Men begrijpt dan ook niet dat ge
durende de 15 jaar, dat dit bedrog werd
uitgeoefend, de deskundigen daar niets van
hebben bespeurd. Nestor gebruikte voor
dat scheurpapier een gelen rand, die vroe
ger voor een regelmatige uitgifte gediend
had. Bovendien waren deze papieren grot
nagebootst en droegen ze als bestuurders
namen van personen, die op den datum der
uitgifte slechts commissarissen waren.
Boven zeiden we te veel. Inderdaad heeft
op zekeren dag een geldelijke instelling,
waar voor anderhalf miljoen frank aandeelen
werden aangeboden, de vervalsching bemerkt
en de makelaar daarover aangesproken.
Deze op hooge beenen naar Wilmart. Nestor
sprong verrast op en zeide, dat er een ver
warring van namen had plaats gehad.
Wij hebben gemeld dat de broeder van
Nestor, Henri Wilmart, lid van het bestuur
der spoorwegmaatschappij GentTerneuzen,
te Charleroi aangehouden werd. Dit was
ook een raar heerde kenschets >rare snij
boon" zullen we maar vermijden, ofschoon
die op het onderhavige heerschap zeer toe
passelijk schijnt. Beschuldigd van mede-
plichtigheid aan een bedriegelijk bankroet
is hij naar Brussel overgebracht.
Deze Henri had niet minder dan 100 ren
paarden in eigendom, benevens het blad
«Sport Beige" en twee hengsten, waarvan
de waarde op meer dan een half miljoen
frank wordt geschat. Ondervraagd hoe hij
daaraan kwam, heeft hij slechts onvoldoende
verklaringen kunnen afleggen. Men meent j
dat dit alles uit de bedriegerijen van Nestor
voortkwam.
Donderdagavond om 11 uur berekende
men, dat de slachtoffers totaal 40 miljoen
frank verliezen, doch dagelijks stijgt dat
cijfer nog. Een redacteur van «La Chronique»
te Brussel, een vriend van Nestor, die het
telegram ontving, volgens hetwelk Wilmart
door een ongeluk den dood zou hebben ge-1
vonden, doch dat niet ernstig genomen wordt,
verliest hierbij een kapitaal van 950.0001
frank. Zoo ooit, dan geldt hiervan je
vrienden moet je het hebben.
Het «Hbl. van Antw.», dat ons ook tot
de andere opmerkingen de stof leverde, doelt
voorts mee, dat de bewuste spoorwegmaat- j
schappij een akkoord heeft aangevraagd.
Ook heldert het blad op, hoe het kwam, dat
de aandeelen zoo gemakkelijk plaatsing
vonden. Het vooruitzicht bestond nl., dat
de Belgische staat de maatschappij zou
naasten. We berichtten reeds, hoe de staat
dit eenige malen had aangeboden, wat echter
op den onwil van Wilmart was afgestuit.
Rijke geldmannen nu hadden zooveel moge
lijk aandeelen dier maatschappij opgekocht,
ieder voor zich denkend, de mae9te, uitge
geven obligaties in handen te hebben. En
ieder verkneukelde zich, zich voornemend,
op den bepaalden tyd den staat zijn obliga
ties zoo hoog mogelijk te laten alkoopen.
Zoo langzamerhand wordt alles opgehel
derd, wat eerst onduidelijk was of verward.
De ketting van bedrog, waar veel schakels
aan ontbraken, is het thans mogelijk, van
het begin af aan te volgen. In een onzer
laatste nummers staat hoe berekend werd,
dat de bewuste oplichter jaarlijks 800.000
frank verteerden. Toch heeft hij in die 15
jaar circa 40 miljoen erdoor gebracht. Hoe
kan dat
Een aannemelijke oplossing lijkt ons de vol
gende. Wilmart vreesde, verraden te worden,
als de bezitters van obligaties bij wissel
agenten of bankiers zelf gingen inruilen.
Daarom deed hij hen èenige dagen vóór
den vervaldag een schrijven toekomen, waarin
hij den gelukkigen bezitters verzocht, de
coupons af te knippen en die in verzegelden
omslag vóór een aangegeven datum aan het
bureau der maatschappij te Brussel te doen
bezorgen. De renten werden dan vóór den
vervaldag betaald en de bezitters vonden
dat maar wilt vriendelijk van dien goeden
heer Wilmart.
Men mag van den heer Wilmart zeggen
wat men wil hij heeft tot het toepassen en
volhouden van zijn bedrog geen moeite ge
spaard. Hoeveel omslag en dubbele admi
nistratie waren niet noodig, om in dien
doolhof van sluwe handgrepen den weg te
weten en de ontdekking zóó lang te v*r-
8c^?*ven daarbij bleef het niet.
Een kassier te Brussel, die onlangs oij
•en automobiel-ongeluk het leven verloor,
kocht in opdracht van Nestor op de Beurs
aldaar, geregeld alle obligaties Gent-Te*,
neuzen op, die aldaar werden aangeboden
Daardoor was deze in staat, in volle veilig
heid, door middel van met zorg bijgehouden
boeken, de stukken te vernietigen, die dub
bel bestonden en terugkeerden. Als de erf
genamen van den kassier voor de door dezem
in deposito gegeven stukken aansprakelijk
worden gesteld, zullen ze voor 450.0(10 frank
moeten bloeden.
Er wordt moeite gedaan, een comité te
vormen ter bescherming van de belangen
der personen, die deze valsche papieren
bezitten.
PETRUS AUGUSTUS DE GENRSTET, van
onze vaderlandsoho dichters een der meeat
9, slaakte eens in een neerslachtige
bui de beroemde boutade over „ons land van
en mist, van koude regenvlagen". De
van ons Nederlanders, behalve dan
die in de hoogere heistreken wonen,
kennen het onaangename koortsige gevoel, dat
ons ontevreden en mopperig maakt, zoodat wij
ook zouden wenschen, dat men „het ongekend
kleinood" maar „in zijn moorassen verscho
len" had laten liggen. Wjj mogen er terecht
trotsch op zjjn, dat onze vaderen ons land aan
de baren ontwoekerd hebben, maar wij moe
ten de vaderlandsche koortsen op den koop
Nederland is een koortsig land Wij hebben
ize Zeeuwsche, onze Zaansche, onze Goud-
sche, onze anderdaagsche, derdedaagsche en
koortsen, onze malaria en onze moe
raskoorts. Tegen al die koortsen nu gebruiken
wjj kinine. Maar ondanks ons kinine-gebruik
bljjven wij lijden, niet aan de koortsen zelf,
maar aan de gevolgen dier koortsen.
Zooals men algemeen weet, verzwakt koorts
het lichaam. Tot herstel nu van deze ver
zwakking richt kinine niets uit en wij hebben
een ander middel noodig om weer op krach
ten te komen. Dat middel nu is Sanatogen.
ogen is een preparaat bestaande uit
eiwit en phosphor; eiwit dat het geheele
organisme voedt en versterkt, phosphor, dat
het verzwakte zenuwstelsel herstelt. Door het
gebruik van Sanatogen wordt het bloed om
zoo te zeggen „geladen" met eiwitten en de
bloedstroom zorgt dan van zelf wel verder,
dat die voedende eiwitstoffen naar alle deelea
van het organisme gebracht worden. Bij koorts
moet het bloed meer werk doen dan ge
woonlijk. Het slgt en wordt vermoeid; het
heeft eenigen tijd te veel moeten geven van
zjjn voedenden rijkdom en is armer geworden.
Het spreekt van zelf, dat 'tvan het grootste
belang is, wanneer het bloed zoo spoedig
mogelijk weer op krachten komt. Telkens kan
weer een nieuwe koortsaanval opkomen, soms
reeds na luttele dagen en in die korte spanne
tjjds heeft men door het gebruik van gewone
voedingsmiddelen het geschokte evenwicht niet
kunnen herstellen. Daarom moet een voedings
stof genomen worden, die zeer snel de ver
loren krachten teruggeeft, opdat het lichaam
zjjn weerstandsvermogen zoo spoedig mogelijk
herkrijge.
En dat doet alleen Sanatogen.
Kinine geneesL koorts. Sanatogen her
stelt de gevolgen van koorts. Maar het doet
nog iets anders ook. Het geeft door koortsen
mat en loom geworden menschen hun opge
wektheid terug, omdat het ook in hooge mate
zenuwversterkend is.
Duizenden geneeskundigen hebben dit in hun
praktijk waargenomen en de meest loffelijke
beoordeelingen over Sanatogen gepubliceerd.
Tienduizenden gebruikers van Sanatogen stem
men dankbaar met dien lof in.
Voor nadere inlichtingen en de toezending
van lezenswaardige brochures wende men zich
tot het Nederlandsch Generaal Agentschap voor
Sanatogen Sarphatiestraat 34, Amsterdam.
VERTROKKEN EN AANGEKOMEN SCHEPEN.
Stoomvaartmjp. „Nederland."
„Oranje" vertrok 17 Oct. van Batavia naar
Amsterdam„Koning Willem III" (thuisreis)
vertrok 19 Oct. van Lissabon.
Rotterdamsche Lloyd.
„Goentoer" vertrok 19 Oct. van Rotterdam
naar Java„Tabanan" (uitreis) vertrok 19
Oct. van Colombo„Tambora" (thuisreis)
is 20 Oct. te Marseille aangekomen
Holland Amerika-1 jj n.
„Nieuw Amsterdam" vertrek 19 Oct. van
Rotterdam naar New-York „Tiberius" vertrek
18 Oct van Montreal naar Rotterdam „Zaan#
dijk" vertrok 19 Oct. van Rotterdam naar
Montreal.
Kon. Holl. Lloyd.
„Frisia" (uitreis) is 18 Oct. Oucssanl ge
passeerd „Hollandia" (uitreis) arriv. 18 Oct.
te Montevideo.
Kon. Weat.-lnd. Maildienst.
„Sirius" (thuisreis) passeerde 17 Oct. St.
Michaels.
Diverse Stoomvaartlijnen.
„Hamburg" arriveerde 18 Oct van Soera-
baya te Macassar„Dardanus. van Amster
dam naar Ja,va, pass. 17 Oct. Porim„Kin-
tuck", van Batavia naar Amsterdam, pass. 17
Oct. Perim„Gertrud Woermapn", naar O.
Afrika, vertrok 19 Oct. van Antwerpen;
„Prinzregent" (n. O -Afrika) arriv. 17 Oct. to
Port Said
Stoomdipkker^. Firma D.
delh""
Kröber Jr.
