MIDDEUFMSCHE FOFRAKT.
247.
135* Jaargang.
1912.
Vrijdag
1» October.
Middelburg 17 October.
Kameroverzicht.
Dit de Staatscourant.
Dit Stad en Provincie.
Kerknieuws.
Kunst en Wetenschappen.
Leger en Vloot.
Dez# courant nnshjjit a g e 1 ij k met uitzondering yarn Zo*- an Pwitdagaa.
Pr^i per kwartaal, toowel roor Middelburg alt voor alle plaattea ia Nederlaad framoo pp. f2
Afzonderlijke mummer» koiten 5 cent.
k dyertentiön bij abonnement op yoordeelige yoorwaardem.
Proipectunen daarvan zijn aan het bureau te bekomen,
jkdvertentiën toot het eerttvolgende nummer moeten de» middag. v66r één nar
aan het bureau bezorgd zijn.
Advortoatasn 20 oent p»r regel Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood en
alle andero familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regel» f 1.50elk# regel meer
20 cent. Reolnmer 40 cent per regel. Groote letter» nanr de plnat», die zij innemen.
Tot de plaatmng van advertentiën en reclame», niet afkomitig nit Zeeland, betreffend»
Mandei, Nijverheid en Geldwezen, i» gerechtigd het Algeaneea Ad*ertentle>Bn,edl
A. DE LA HAK As., N.Z. Vo*rbar^ «val ütttt, Amterdara.
Zitting van Woensdag.
Het is lieden een parlementair werkelijk
hoogstaande dag geweest. Niet, omdat de voor
zitter en zeker niet ten onrechte den
heerai een duidelijk standje uitdeelde voor
hun met in voldoende getal aanwezig zijn
op hei vastgestelde openingsuur van elven.
Maar wel om de inderdaad schitterende en
boetende- rede, waarmede de heer Trcub zrjm
standpunt ten opzichte van het aanhangige
wetsontwerp heeft uiteengezet Dat deze
rede een zuivel' persoonlijk cachet had, voor
opgezet bedoelde te zijn uitgesproken door
een persoon en niet namens een groep't ver
meerderde eer haar waarde dan dat het deze
verminderde, waar die persoon er een is van
zoo groot economisch en sociaal gezag. De
heer Treub is erin geslaagd in dit absoluut
afgewerkte waagstuk enkele nieuwe punten te
brengenevenzeer is hij, wiens voordracht
waarlijk niet tot luisteren dwingt, in staat
geweest zijn medeleden vast te houden. En
dat -zat zeker morgen, wanneer hjj zjjn be
schouwingen voortzet en beëindigt, waarschijn
lijk in niet mindere mate het geval zijn
Allereerst kwam heden de lieer Schaper
om zijn ditmaal inderdaad vrij korte critiek op
het ontwerp te vervolledigen In hel bijzonder
kwam hij op de beslommeringen en de lasten,
welke deze wet op den arbeider legt; Minis
ter 'Talmn vroeg welke deze dan toch wa
ren, en hij meende blijkbaar die vraag in
ernst 1
De heer Schaper vond liet heel niet noodzake
lijk zoo in alles liet Duitscli model na te streveh
eerst de Dmtsche uniformpet, nu de Duitsche
pensioenen, die ddar intusschen al zijn ver
oordeeld Fel trok hij te velde tegen deze
sociale Wetgeving, die slechts ten doel schjjnt
te hebben goede sociale wetgeving tegjen te
houden, die in elk geval op verkiezingssucces
aanstuurt, den vrijen wil der rechtsche leden
verlam! onder de invloeden van de Kanaal
straat. Van Kuyper en van Passtoors, zeide
de afgevaardigde van Appingedam in het vuur
van zijn politieke drift, en de voorzitter liet
het niet ongemerkt passeeren, dat hjj dezen
beiden niet-partijgeiiooten het gebruikelijk
epitheton „heeren" onthield. Ja maai', repli
ceerde de heer Schaper ter snede, ik spreek
hier van groote mannen Toch noemt men
Kamerleden niet bij den naam. Met uw
welnemen, maar Kuyper is geen Kamerlid
meer en de heer Passtoors is toch wel leen
groot man I
't Was een leuk moment. Het tweede kwam
aan het eind van het betoog toen. de heer
Schaper liet propagandistisch noodig oordeel
de ook te critiseeren de liberalen, die nu ja,
thans wol Staatspensionneering wilden, maar
toch eerst sedert 1908 of 1909. Ze hebben het
nu blijkbaar geschreven in het geconcentreerd
vrijzinnig programma van 1913, dat geheel
vernietigt wat eenmaal door de ministers
Pierson, Lely en Veegens werd voorgestaan.
Zelfs de lieer Tydeman gaat nu mee; spre
ker waardeerde het, maar hij hield toch hier
van het Duitsch gezag en zeide het den Duit-
schen dichter na: „Wo alles liebt, kann
Karl allein nicht hassenl" Is de situatie zoo
heel onjuist geschilderd?
He heer Treub trad terug in de discuasiën
r£ui Ziekte- en Raden wet, toonde nog eens
aan, hoe onzinnig dwaas men feitelijk mid
denin was blijven steken om over te gaan
tot de behandeling van een Invaliditeats- en
Ouderdomsvoorziening, waarvan zellfs rechts
toegeeft, dat minister Talma zich ermede op
een klasse standpunt, dat niet genoeg af te
keuren is, 1 ïeeft gesteld.
Want deze wet brengt geen algomeene volks
verzekering, doch een zuivere arbeidersver
zekering en dan nog een heel slechte Hier
rafelde de in de details uitstekend thuis zijnde
spreker het ontwerp niet onaardig uiteen;
wees op logische inconsequenties, voort
vloeiende de eene uit de andere. En ook over
het zoogenaamde stelsel, dat de staatsbijdrage
heeft geregeld, was de beer Treub nictvrien-
dëhjk Kan het ook anders?
Het meest interessante deel van de rede
was echter dat, hetwelk de staatspension
neering betrof De heer Treub was van do
wen schel ijkheid daarvan niet overtuigd; hij
had het gaarne gewild, maar 'twas niet zoo
Hi] zag te helder de bezwaren, bleef duchten
de ener gie vermindering, de demoralisatie, die
meerderen hobben voorgehouden. Leest u dan
de stukkon en de rapporten, vond de heer
Schaper Niet noodig, want dat deed ik, en
enkolt aanhalingen zoowel uit hel Deensche
rappor! van den lieer Elink Schuurman als
int die van de heeren Van Krevelen en
detacher, en van den heer Rutgers toonden die
belezenheid voldoende aan.
i beter qualiteit
Maar al blijft de heer Treub de nadeelen bewijzen zijn er reeds
van de staatspensionneering duidelijk zien, vruchten lielooft.
hij erkent toch, dat wanneer do zaak op Men had ook wel eenige reden om dit te
andere wijze niet te regelen zou zijn, de verwachten van de Fruit Company, waar zij
staatspensionneering een weg geeft, die te vol- meer dan eenig ander heeft bijgedragen tot
gen zou zijn. De nadeelen wegen dan niet liet wantrouwen in Suriname in de Congo
tegen de voordeelen op, mits men niet kunst- cultuur gesteld.
matig liet Deensche stelsel trachte pasklaar te
maken aan ons land, waar het niet hoort,
maar meer volg©'het Engélsche systeem
Vergissen we ons niet, dan sprak do heer
Treub wel eens van .politieke slimmelingen
Polilick blijve hier ter zijde, maar het thans
ingenomen standpunt van <len afgevaardigde
van Assen is zeker zeer slim gekozen. Dit
zonder ook maar cenigermato de principieele
gronden der positie te betwijfelen.
Het wordt blijkbaar een debat in grooter
stijl met aandacht, vooral aan de algeaneene
beschouwingen gewijd. Zal ook rechts zich
daarin mengen of zich zonder meer scharen
aan de zjjde van minister Talma, zwijgend
maar van vasten willet En den minister is
door „De Standaard" reeds kortheid aanbe
volen.
Ze kunnen niet wachten, die arme, veel
misleide kiezers; ze kunnen niet wachten op
den oogst, die binnen moet zijn voordat „ze
kere gebeurtenissen" zich al te scherp af-
d. M
0 0 S T-l N Q I
Arabieren en C hi nee zen.
Naar de „N S Crt." verneemt, zou te
Bangil een groote animositeit lusschen Ara
bieren en Chincezen bestaan, waardoor men
vreest voor botsingen lusschen beide rassen.
Men vertelt, dat een Chinees een paar Ara
bische vrouwen in zijn Toko ietwat suspect
zou hebben bejegend, tengevolge Waarvan door
een aantal Arabieren den Chinees een flinke
verzoling werd toegediend.
Vooral in Bangil mogen d© Chineczen wel
oppassen, en de Arabische medeburgers niet
molesteeren. Er zitten te Bangil zooveel Ara
bieren, dat men die plaats Wel eens „Klein
Arabic" (noemt. 22
Bovendien is te Toeban, Pasoeroean en el
ders gebleken, dat de mohammedaansche be
volking, voornamelijk de santris één lijn trekt
met de Arabieren.
Een reden te meer voor de Chineezen, om
zich Zeer kalm en rustig te houden, zooals
ordenteleijke ingezetenen betaamt.
The at er-hotel te Batavia.
Naar uit Batavia aan de „Deli Courant" ge-
meldt wordt, zijn daar plannen in voorberei
ding betreffende de stichting van een groot
theater-hotel met annexen in de benedenstad-
Achter het theater, dat niet alleen is inge
richt voor bioscoop, doch Oók voor andere
voorstellingen, komt een park en daarachter
het viér verdiepingen hooge hotel
Door een olifant gedood.
Op de onderneming Samerito in Siantan,
hebben een paar Javaajische koelies, die in
het bosch waren gegaan om stokken te zoeken
voor den rubberaanplanl, een ontmoeting ge
had (met een reusachtigen olifant. Door veel
lawaai te maken, hoopten zij het dier te ver
schrikken, maar het mocht miet baten. De oli
fant viel hen aan en doodde met zijn ver
schrikkelijke wapenen een der Javanen.
Eenige, Europeanen uit het Siantarsche zijn
dadelijk op d® jacht getogen, voorloopig
der succes. De olifant is gezien in de onmid
dellijke nabijheid van de hoofdplaats, zegt de
„Sum Post.."
Ongedierte in een hospitaal.
Uit Batavia meldt men aan het „Soer. Nbl."
dat de patiënten in het militair hospitaal last
hebben van ongedierte.
Geklaagd Wordt er over 't algemeen niet
zooi Wordt er gezegd want de officieren we
ten den klagers den mond wel te snoeren en
de chef van het hospitaal, overste Kersbergen,
meent bet goed met de patiënten^naar komt
weinig in de ziekenzalen.
W E S T -1 N D I
Staking dor United Fruit Co.
De West van 27 September schrijft o m
De gouverneur heeft gisteren een telegram
ontvangen, waarin van de zijde van de United
Fruit Company wordt medegedeeld, dat zij met
December a.s den opkoop van bacoven in
Suriname zal staken
Als reden wordt opgegeven de mindere
markt waar digheid der Congo-bacoven,
Het blad geeft de juistheid van deze reden
toe, maar merkt op, dat weersomstandigheden
o. a. hiertoe hebben bijgedragendat men
echter de hoop koesterde, dat de United Fruit
Company volledig bekend met al de om
standigheden die tot de aanvankelijke misluk
king leidden de resultaten zou willen af
wachten van den tweeden oogst, die de
Deze bacove-variëteit is door de Fruit Co.
in Suriname ingevoerd Haar vertegenwoordi
ger verklaarde, na de eerste proefzendingen,
dat de vcrscliepingen hadden voldaan en ten
bewijze daarvan toekende de Fruit Co een
contract waarbij zij zich tegenover het gou
vernement van Suriname verbond de Congo's
tot 1916 op te koopen tegen dezelfde prijzen
als de Gros Michel bacove
Eeuwig jammer is het, dat de Noderland-
sche regoering dit contract hoeft, prijs ge
geven.
Het recht van do Fruit Co. om hare zaken
de kolonie abrupt te staken, valt niet te
betwisten. Onze eigen houding heeft haar
dat recht verschaft
Maar eenige verlenging van den termijn van
drie maanden kan o. i, in billijkheid worden
gevraagd.
Wij meenen te weten, dat van gouveme-
mentswege reeds telegrafisch tot den Neder-
landschen consul generaal to New-York het
verzoek gericht is, om het oordeel te vragen
van de Atlantic Fruit Co. pver opkoop van
bacoven in Suriname
Veel kans op afzet in Amerika schijnt er
niet te zijn Men is daar meer gesteld op
de Gres Michel bacove
Vermoedelijk zal de kolonie dus aangewe
zen zijn op verscheping naar Europa
Gelukkig heeft de zaak de volle aandacht
van het bestuur. De minister js telegrapbiscb
verwittigd van de zaak. Trouwens, in Den
Haag wist men reeds sedert anderhalve maand
zeker wat óns te wachten stond.
Bij kon. besluit:
zijn benoemd tot kapitein der inf. de le
luit. W. K. C. Beerstecher, tot le luit. der art.
de 2e luit. A. C Perk, P. M. R. Versteegh,
G. van Meurs, J. van Maaren, W. F. IL Ze gors,
tot kapt. int. de le luit.-int. G. H. O. W.
van dier Nagel;
is op him verzoek ter zate van Iangdurigen
dienst aan den generaal-majoor L. de Bruyn
een pensioen van f2700 m aan den kolonel
jhr. E. C. Boogaerf een pensioen van f2100
's jaaxs verleend
aan den kapitein A. J Morks van het 3e
reg. inf. is een pensioen toegekend van f 1414
's jaars
Uit Middelburg.
In de gisteravond alhier gehouden sla
ger sp atroonsvergaderin g werden respectievelijk
gekozen ife heereïr/ J. Botting tot voorzitter,
C. Boone tot secretaris en tot keurmeester
der verzekering deTheer S. van Os.
Bijv. tot de St. Crt. van heden bevatten een
wijziging in de statuten van „De Ambachts
school" en de gewijzigde statuten van de
Nederlandsche Schildersgezellenbond, afdeeling
Middelburg, beide vereenigingen alhier.
Onze stadgenoot©, mej. L. H. C. Wjjnne,
is te Arnhem geslaagd voor het examen
apothekers-assistent.
Op het in aanbouw zijnde postkantoor al
hier wapperde heden do vlag. We schieten op.
Uit V11i n g e n.
Hedennacht passeerde Vlissingen met
bestemming voor Antwerpen en komende van
Londen de Grieksche torpedabootjager „Nea
peile aan en vond een onderdak in „Het
Kasteel van Batavia" van daar begaf men
zich hedenmorgen naar Vlissingen om zich
bij den Engelschen .consul aldaar te meidon
De „Ralpli Creycke stond onder bevel van
kapitein Addy en was ongeladen
De „Viking" is hedenmorgen de haven van
Vlissingen binnen gekomen. Het schip had
zware averij bekomen, vooral aan den voor
steven en maakte water
Het bergingsvaartuig „de Redder" van Ant
werpen is hedenmorgen naar de plaats waar
het schip gezonken is gesleept
Men beschouwt de Ralph Creycke als ver
loren.
Een later lierichl meldt
De „Redder 1" van de firma Gerling te
Antwerpen en is ter plaatse bij het gezonken
stoomschip geweest, doch is leruggestoomd
naar Terncuzen Het schip wordt als verloren
beschouwd
Uit Zuid-Be vel and.
De rails voor de tram VIake-IIaus
ee rt zijn aangekomen. Binnen enkele we
ken zullen de werkzaamheden zoover gevor
derd zijn, dat de tram zal kunnen rijden. Het
gerucht gaat echter, dat de fabriek van de
wagons (in Frankrijk) is afgebrand, zoodat,
indien dit gerucht waarheid bevat, de omni
bussen nog wel eenigen tijd zullen moeten
dienst doen
De Engelsche roeier Westlake is Woensdag
avond te Hans weert van zijn reis naar
Brussel teruggekeerd. Heden (Donderdag) zal
hjj naar Amsterdam roeien om vandaar naar
Stockholm te vertrekken
Niettegenstaande door dc veldarbeideis den
laats ten tijd veel geld verdiend wordt, werd
toch Maandag nog door een 16-tal personen,
die onder Wolfaartsdijk bezig waren met rooien
van. aardappels, gestaakt. Zij wilden meer ver
dienen en weigerden beslist verderen arbeid,
indien (niet hun loon werd verhoogd .De land
bouwer N, in Wiens dienst zij werkzaam waren
was hierover echter niet te vinden en wei
gerde hun hooger loon uit te betalen, waarop
de arbeiders hun ontslag namen en hun baas
met zijn aardappels in den steek lieten. Al
zingende trokken de stakers naar hun wo
ningen terug. (N Z C.)
Uit Sohouwe n-D u i e I a n d.
Door den Commissaris der Koningin is be
noemd tot zetter voor 's Rijks directe belas
tingen in de gemeente Dreischor de heer
A. Padmos, ter vervanging van den heer J
Doeleman Zzn., die overleden is
Uit Tholen.
Het geschiedde te Tholen.
Een kat beleefde de vreugde, moeder te
worden, doch, daar de baas niet van de pret
was gediend, verhuisde het jeugdig drietal
naar wat men. daar gewoonlijk Watervliet noemt
Toch was der moeder kindervreugde opge
legd: twee weken na het eerste drietal kwam
no. 4. Van zooiets had men nooit gehoord
,,'t ongehoord geval" diende toch in eigen
kring vertoond te worden. In de vier weken
van jeugdig bestaan heeft het jmrg katje zich
voor een blijvende plaats in ullKr harten en
op ieders schoot veroverd.
schenleeftijden misschien bestemd is om op
Duitsch grondgebied terecht te komen, een
eiland, dal, evenals alle waddeneilanden, uit
slibhoudcnd zand bestaat, en dus ruimschoots
van dierlijk leven voorzien is, waarmee vogels
zich kunnen voeden en zoo aan duizenden
van deze gevederde gasten een ongestoord
erblijf aanbiedt, levert aan een onderlioudend
lezer en enthousiast vogélminnaax als den
heer Thijsse een dankbaar onderwerp om het
publiek aangenaam bezig to houden.
De lezer wist aan de hand van uitstekende
foto's veel interessants uit het vogelleven van
dit eiland mede te doelen, waarvan we even
willen aanhalen, hoe de scholekster de groote
Stem verdedigt tegen de aanvallen van de
Zilvermeeuw en hoe ©en Stern mannetje zijn
broedend wijfje verzoekt om ook eens op de
eieren te hiogen zitten.
De massa guanomest, die deze vogels aan
brengen, bevordert den groei van planten als
lielm, tarwebiesgras en zandbaver, die met
hun drieën het verstuiven der duinen tegen
gaan.
De hoomenschat is tot nog toe beperkt
tot een vlier en een doode populier
De voogd zorgt op oordeelkundige wijze
voor het behoud van vogels, die dreigen, ver
jaagd te worden. Voor de bergeend, die ge
woon is in konijnenholen te nestelen, graaft
hij holen om ook deze gast te lokken.
Voor hen, die door de kennismaking met
dit merkwaardig plekje van ons vaderland, een
bezoek er aan zouden wen sell en te brengen,
bestaat bij den voogd «gelegenheid tot logeeren
De lezing en de daaraan voorafgaande Irift
dervoorstelling over hetzelfde onderwerp had
den veel succes.
Ned. H e r v. Kerk.
Beroepen; te Kedichem A. H. de Boer,
cand. te Groningen te Brakel Ph. J. Vreug
denhil, eandinaat te Terheijde bij Monster.
Gereformeerde Kerken.
Bedankt: voor Zuidwolde (Dr.) ds. M
Rooseboom te Hilligeisberg.
Ned. Israëlitische Kerk.
De heer J. de Wilde te Heerenveen is
benoemd tot godsdienstleeraar bij de Ned.
Israëlietische gemeente te Paramaribo.
Te Amsterdam is gisteren onder groote
belangstelling het stoffelijk overschot van den
heer Maxi J. M. Temooy Apèl begraven.
D i c h t e r|l ij k bedrog.
Een confectie-drma schreef bij wijze van
reclame een prijsvraag uit voor een bijdrage
in verzen ol proza ter bevordering van de
wereldvrede. Een der mededingers zond
De Planeeten van J. J. L. ten Kate in, en...
werd bekroond. Erger dan dat, hij ontving
zijn prijs, een rijwiel, reeds, en rijdt er
nu waarschijnlijk reeds vroolvik op rond.
(Vad.)
Uit Walcheren.
Aanvaring pp de WalcheTsclie
kust.
Gisteravond ca 9 unr heeft op do Wal-
chersche kust ter hoogte van Westkapelle
aanvaring plaats gehad lusschen het Engelsche
tweernaststocenschip „Ralph Creycke" van Gent
naar Goolc bestemd en het Deensche stoom
schip „Viking" van Kopenhagen naar Antwer
pen. Het s.s. „Ralph Creycke" is gezonken.
De bemanning, 13 koppen sterk, kon zich in
de reddingsboot redden. De Hollandscho loods
bleef tot het laatst toe aan boord en sprong
toen in zee, waar hp door de mannen in de
boot werd opgepikt.
De bemanning kwam te half 4 in Westka-
Uit Z.-Vlaanderen O. D.
De minister van' Waterstaat heeft bepaald,
dat voor den duur van de winterdienstregeling'
1912/1913 der spoorwegonderneming Gent
Terneuzen de onafgebroken rusttijd, bedoeld
in het eerste lid van art. 126 van bovenge
noemd reglement voor het locomotiefpersoneel,
dat te Selzaete gestationneerd is en te Ter-
neuzen rangeerdienst verricht, tot 8 uren
55 minuten zal kunnen worden beperkt.
Besmettelijke Ziekten
Volgens opgave m de St. Crt. van heden be
droeg het aantal gevallen van besmettelijke
ziekte in Zeeland in de week van 9 tot
en met 15 Oct. ter kennis gekomen van den
centralen gezondheidsraad 2 gevallen van rood
vonk te 's Ileerenhoek en 1 geval van deze
ziekte te St. Jansteen en te Rilland-Bath
NATUURKUNDIG GEZELSCHAP.
De eerste lezing m dit winterseizoen van
het Natuurkundig Gezelschap alhier werd
Woensdagavond gehouden door den heer
Thijsse uit Bloemendaal, den bekenden vogel
kenner, over „hef. eiland Rottum en zijn.
vogels."
Dit eiland, slechts door één familie, die van
den voogd, met zijn vijf knechten, bewoond
en. dat, als hoogste punt van een uitgestrekte
zandbank, tengevolge van heerschende winden
en zeestromingen, zachtjes aan naar hel Oos
ten verhuist en zoodoende binnen enkele men-
De Katholieke school te Hans weert
zal 30 Oct. a.worden ingewjjd en 4 Nov.
geopend. Tot nu toe zijn 130 leerlingen in
Voor het examen vrije en ordeoete-
ningen gymnastiek zijn geslragd te Breda
de heer J. B. de Hullu van Borssele en te
Venlo de heerenC. P. Notschoek van
Westdorpe, G. J. van der Bent, Ter Neuzen,
J. A. R. Bommel je van Nisse en A. J.
Dominions van Wemeldinge.
De afdeeling Middelburg van de on-
derofficiersvereeniging „Ons Belang" sprak in
haar vergadering van 11 October j.I. haar te
leurstelling uit over het ontwerp oorlogsbé-
grooting, voor het jaar 1913, voor wat be
treft de positieregeling der onderofficieren, in
hoofdzaak aangaande de sergeanten. Voorts
verklaarde (zij volkomen im (te stemmen met het
te dezer zake door het hoofdbestuur der Ver
eerd ging, aan de leden der Tweede Kamer,
aangeboden rekkest.
8POBT.
Een luchtballon
Onder Rozen daal is gistermiddag kwart voor
vier de luchtballon La Rève neergekomen,.
Deze is om twaalf uur te Gent opgestegen
