MIDDELBERGSCHK COURANT
ian
hen.
ft
Dinsdag
1 October.
B* 232.
158" Jaargang
181 i
.20
.31
.42
.01
.19
.24
.40
8.50
9.08
.45
.00
.24 I
.40
.45
.00
Deze courant ver»chijmt d a g e 1 ij k met uitzondering van Zon- en Peeitdagen.
Pry» per kwartaal, zoowel voor Middelburg al« voor alle plaatien in Nederland franco pp.
Afzonderlijke nummer» koiten 5 cent.
AdvertentiOn bij abonnement op voordeelige voorwaarden.
Pro*poctui»en daarvan zijn aan het bureau te bekomen.
Advertentiön voor het eeritvolgende nummer moeten de» middag, vóór éét mt
aan het bureau bezorgd zijn.
Advertentiön i 20 cent per regel. By abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle nadere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regoli f 1.50elke regel meer
20 cent- Reclame» 40 cent per regel. Groote letter» naar de plaat», die zij innemen.
Tot do plaatmng van advertentiön en reclame», niet afkomstig nit Zeeland, betreffend»
Handel, Nijverheid en Geldwezen, i» gerechtigd het AlgeMeea AdvertesÉle-SC**-. an
A. DE LA HAK As., N.Z. Voorburgivj*l *66, Aauterdan.
Bi! deze courant behoort een bijvoegsel-
Middelburg 30 September.
Een mooi begin.
Onze welgemeende gelukwenschen aan
degenen die den Zaterdag te Goes gehou
den Bondsdag hebben georganiseerd. Hun
werk heeft een succes gehad, zooals ze
h§t zich zelf niet zullen hebben voor
gesteld.. De gekozen zaal bleek zelfs te
klein.
En behalve veel deelname was er ook
een zeer opgewekte stemming, de bigde
stemming van menschen die zich geluk
kig en geestdriftig gevoelen door de
gedachte te zamen met veel anderen eens
gezind te kunnen getuigen van het geen
zij wenschen.
Een bijeenkomst als die van Zaterdag
is niet bestemd voor bekeeriug van
anderagezinden. Wie daar kwamen, had
den geen bekeering noodig. Maar ieder
die in zich voelt wroeten en werken bet
sterke verlangen naar een ander bewind,
naar een overheersching van andere be
grippen dan die na richting geven aan
ons staatsbestuur, die heeft ook, door
de machteloosheid waarin hij tra ver
keert, van zelf den aandrang in zich,
om. eindelijk eens iets te doen; om
aansluiting te zoeken bjj hen die gelijk
denken als bijom gezamenlijk nitingi
te geven aan dat gemeenschappelijk gevoel;
van verlangen naar een omkeer; om
roering te breugeu in het vrijzinnig
volksdeel, waarvan maar al te velen door
hun lankmoedige berusting den schijn
wekten of zij dat alles onverschillig over
zich heen lieten gaan.
Van die aansluiting, die gemeenschap
pelijke uiting en die eerste poging in
onze provincie om de berustenden tot
actie op te wekken, daarvan kon -e
Zaterdag te Goes getuige zijn. Allen die
daar vandaan kwamen, gesterkt door dot
gemeenschapsgevoel en door het daar
geboorde, zullen nu in hun eigen om
geving werken als evenveel bronnen van
kraehtiger politiek bewustzijn ouder de
vrijzinnigen.
Dat is de groote propaganda-heteeke-
nis van een bijeenkomst als deze.
Maar zg is slechts een begin, een
mooi begin, maar toch een begin.
De verspreiding van de stemming dier
GoeBche bijeenkomst beperkt zich groo-
tendeels tot Z. Beveland. Zeker, er waren
er vrij velen uit Walcheren, verscheidenen
uit Schouwen, maar slechts enkelen uit
Tholen, uit N.-Beveland en uit Zeeuwsch-
Vlaanderen. Het verkeer is te moeilijk.
De ver weg wonenden kunnen 's avonds
niet meer naar huis. Zeeland is een
eilanden-provincie.
Maar zg ook overal de handen uit
den mouw gestoken, om op Walcheren,
op Tholen, op Schouwen en Duiveland,
op N.-Beveland eu in ieder der beide
deelen van Z.-Vlaauderen bijeenkomsten
te beleggen als nu deze in Goes. Dau
kan ook daar doorwerken die opwek
kende kracht van het gevoel eensgezind
met anderen te verlangen naar hetzelfde
doel.
■En men volge dan het voorbeeld van
Goes, waar zooveel vrouwen van belang
stelling blijk gaven. De gevolgen der
politiek gaan niet langs de vrouw heen.
Ze voelt ze als moeder, zoodra ze
huar kinderen naar school stuurt
ze voelt ze als huisvrouw als ze door
een tariefwet bedreigd wordt met nog
duurder levenze voelt ze als echt-
genoote als ze baar man gedrukt ziet
onder den keer dien de zake» van ons
staatsbewind nemen. Men zegge niet dat
ze nog geen invloed kan uitoefenen
omdat ze geen stembiljet beeft. Op
ander gebied is ze zich vau haar invloed
zoo wel bewust dat ze geen aansporing
behoeft. In eeu beweging, als die nu
rijzende is, beeft ze haar plaats. Maar
ze beginne dan met zich op de hoogte
te stellen van wat er omgaat. We zeggen
het mevr. Geill met instemming na, dat
als het vaderland ook om den steun der
vrouw roept, men een goed toegeruste
vrouwenschaïe moet vinden.
Door omstandigheden, van te gering
belang voor den lezer om ze hier uiteen
te zetten, bepaalden wij in bet verslag
van den "Vrijzinnigen Bondsdag te Goes
(men zie het bijvoegsel) er ons toe van
de rede van den voorzitter van den Vrij
zinnigen Bond in Zeeland, den heer
T. H. Siemelink, een beknopt overzicht
te geven.
Toen het bijvoegsel echter reeds op
de pers lag, kregen wij een uitvoerig
verslag van deze rede. En daar zijn
onderwerp". »Vrgzinnigheid en
godsdienst", en de wijze waarop
deze spreker het behandelde, van groot
belang zijn in den hnidigea tijd, stellen
wij -ons voor in ons volgend nummer
die rede uitvoerig te vermelden, waartoe
ons heden tijd en plaats ontbrak.
Nooit is den gemeentebesturen gebrekkige
samenwerking verwelen, met geen enkel col
lego of autoriteit I Dit leidt van zelf tot de
vraag of do schuld niet ligt aan de Gczond-
hcidscommissiën, die zich daarover beklagen
maar in die klacht, alleen staan.
Nog wees spr. op art 6 der Gezondheidswet,
bepalend dat alle Insluiten der G B betreffen
de volksgezondheid eerst om advies moeien ge
len worden aan de G C., als een bron
gespannen verhoudingen De'G. B., welker
grondwettige taak immers is de gezondheids -
politie uit te oefenen, zjjn aldus onder voogdij
geplaatst van colleges van particulieren, goed
deels ruet-ingezetenen, onbekend met de plaat
selijke behoeften.
Hoe betere verhoudingen te bekomen, vroeg
spreker ten slotte. Een groote oorzaak van
krakeel zou verdwijnen, als de kosten van de
G. C. niet langer ten laste der gemeenten"
kwamen, maar uit de schatkist gekweten wer
den. Verder schrappe de wetgever al wat in
de Gezondheidswet en de Woningwet ons zelf
standig gemeentewezen te na komt. Bovenal
is verduidelijking noodig van art, 6 der Ge
zondheidswet, tenzij men ook deze twistbron
dempe, door het wagen van advies facultatief
te stellen.
Als het waax is, dat de adviezen der G. C.
hooge waarde hebben, moet dat toch in de
verloopen tien jaren gebleken zijn. Voor te
lichten, te dienen, dat is de taak, die de wet
voor de G. C. tot uitdrukking brengt. Dat
zij haar rol vergeten en, voor een deel als
schets optredend, door de G B. terugge
drongen worden, hadden zij zich kunnen be
sparen. De wetgever is met. zijn onder cura-
teelo stelling der Gemeentebesturen kennelijk
op een dwaalspoor geweest en het wordt hoog
t|jd, aan dezen smadelijken toestand een eind
te maken.
Binnenland.
GEMEENTEBESTUUR EN GEZONDHEIDS
COMMISSIE.
De wrijving, die tusschen deze twee col
leges in tal van. plaatsen ach van. t|jd tot tijd
voordoet, is het onderwerp geweest van. een
bespreking op de Zaterdag te Rotterdam ge
bonden vergadering van de Prov. Verecniging
van burgemeesters en secretarissen in Zuid-
Holland!.
Inleider was de heer Jac van Waning, burge
meester van Ouderkerk aan de IJssel, nan
wiens rede wij hier het aen en ander ontlee-
nen waarbij de lezer natuurlijk wiel in aan
merking zal nemen dat een der twee strijdende
partijen hier aan 't woerd is
Is de legeering indertijd
er .conflicten zouden komen tusschen de G.
B. en de G. C., haar antwoord: dat het juist
in de bedoeling lag, dat het staatstoezicht
„prikkelend" zou werken, hoeft zich gewro
ken. Er is zelfs over-prikkeling geweest en
deze heeft geleid tot conflicten en botsingen
zonder tal. Hoe dikwijls moest het den G. C.
aan *t verstand worden gebracht, dat zij ad-
viscorende maar geenszins controleerende beha-
men waren, toen ontelbare geschillen rezen
over posten op begrooting en rekening, die den
toets der wet noch der zedelijkheid konden
doorstaan. Men vxage zich eindelijk eens af,
of al die verstoorde houdingen, al die vijand
schap wel en waarachtig de volksgezondheid
zijn ten goede gekomen.
Hoe tallooze quaestiën ontstonden over den
post „deskundigen", vooral als de leden elkan
der als zoodanig gingen beschouwen, om de
vergoedingen machtig te worden. Wat een
krakeel over presentiegelden en verblijfkosten
en vacatiegelden en bijzondere belooningen
aan den secretaris der G. C. Ook over
handelbaarheid en aanmatiging der
siën rezen klachten. Liet niet eens een G. C.
eigenmachtig een sloot uitdiepen, die hetG. B.
wenschte to dempen. Dit beeld van samen
werking verdient een plaats in het Rijksmu
seum I Ook tegen het eigenaardig optreden
voor onderzoekingen ging het verzet der G. B„
vooral als zij ten slotte de rekening thuiskre
gen. Als men al die tallooze queastiën tusschen
beide partijen nagaat, krijgt men den indruk
dat misschien de volksgezondheid daarmee is
gebaat, maar dit zeer zeker 't geval is met de
papiermolens en de inktfabrieken
Dat de Vader der Gezondheids- en der Wo
ningwet mr. Goeman Borgesius slecht te spre
ken was over de voortdurende kibbelarijen over
zijn kinderen en over dc beknibbeling op hun
uitzet en toilet en uitgangetjes, laat zich den
ken. Maar het verwijt van gemis van sociaal
besef, den G. B. tegemoet gevoerd, heeft in
„Do Gemeente Stem" een krachtig protest
uitgelokt van den heer W. J. v. d. Meer, die
wees op den benarden toestand van de finan
ciën van tal van gemeenten, hoofdzakelijk ten
gevolge van de uitvoering van rijkswetten.
Uit Stad e& Pravincis.
.Uit Middelttnxg;
De heer II. P. den Bouwmeester heeft ont
slag gevraagd als voorzitter van de brand
weer alhier, welke functie hij gedurende
24 jaar vervuld heeft, niet een toewijding;
die aller erkenning verdiend en
heeft.
De Directeur-Generaal der Staatsspoor heeft
om. een loffelijke vermelding wegens betoonde
eerlijkheid toegekend aan A. J. Kuipers, con-
liöle-beambte te Middelburg en van
J. C. van Iwaarden, treinzadelmaker te Vlis-
singen.
Ten uadeele van een bewoner aan den
Sleeperssingel alhier zijn hedennacht twee
konijnen gestolen. De .politie doet onderzoek.
Uit Tlissinfeu.
Ter vervanging van den portier der staats
spoor J. L. Poelman ,die op 1 November as.
den dienst der S.S. met pensioen verlaat,
wordt op dienzelfden datum van Groningen
naar Vlissingen verplaatst, de remmer S,
Reidinga, die met ingang vajn 1 {November tot
portier Wordt benoemd.
De beer Wesley die van Londen naar hier
is geroeid, zotte zijn reis naar Antwerpen
voort, slechts gekleed, in eed dun flanel,
oen tamelijk koude liefhebberij voor dezen tijd
van het jaar. Hij was met den opkomenden
vloed en een flinke riemslag spoedig uit het
Joogj vcrdweue^l.
Uit Zuid-Beveland.
Van den Vrijzinnigen Bondsdag in Goe
meldt men ons nog dat de brochureverkoop
uitnemend is geslaagd. Van een geschrift
van prof. Treub werden alle 150 exemplaren
verkocht eu kon niet aan alle vraag voldaan
Door den Commissaris der Koningin zijD
tot zetter der directe belastingen te Hein-
kenszand herbenoemd de heer H. v. Iwaar-
den en Mart. Rijk.
Tot zetter bij 's rijksbelastingen te 's Gra
venpolder is door den Commissaris der
Koningin in Zeeland benoemd de heer S.
Paul en herbenoemd de heer W, Westveer.
Uit Sohouwe n-D u i r e 1 a n
Te Renesse besloot de gemeenteraad om
bij htet begin van de kom der getaeente op den
Hoogenzoom een bord mot den naam „Re-
nesso" te doen plaatsen. Voorts werd beslo
ten den heer Joh. Hoogènboom, architect te
Deventer, vroeger aldaar, pp te dragen het
ontwierpen van plan en begrooting voor de
noodzakelijke verbouwing van do openbare
school. Ook werd besloten bet keuren van
hfcl vleesch uit te breiden, zoodat nu ook het
van elders ingevoerde, voor menschenvoedsel
bestemde vleesch zal gekeurd worden. De
begropting Voor 1913 werd vastgesteld ,op
f 7261 696
liet als strandgoed te Renesse en elders
aangekomen glaswerk is namens de carga
doorsfirma Ruisch ©n Co te Amsterdam ge
reclameerd door den heer De Kater consulair-
agént te Broufwershaven.
Uit Z.-Vlaanderen O. D.
Dezer dagen passeerde onder de gemeente
Z a a m s 1 a g een wielrijder uil de gemeente
Hulst, die zonder een sein to geven de men
schen die hij inhaalde rakelings voorbij reed
Herhaaldelijk gmg dit goed, tot hij weer een
tweetal trachtte te passeeren, die hij aan
reed, waardoor een hunner op zijde werd ge
slingerd en de rijder zelve tegen de straat-
steenen sloeg. Wat de zaak voor den rijder
nog onaangenamer maakte was, dat de 2 door
hem aangereden personen zich ontpopten als
een inspecteur en een brigadier van de
rijks veld wacht. Hij was dus terstond aan een
kantoor oln een bekeuring voor zijn
overtreding op te loopen.
Op de markt van Axel was Zaterdag zeer
weinig handel in aardappelenalleen. „In
dustrie" waren een weinig te plaatsen, tegen
hoogstens f2.40 per 100 K.G., franco station
Eigenheimers konden zoo goed als niet van de
hand worden gedaan, eoi dan nog maar tegen
f2.10.
Begrijpelijkerwijze is het bederf hiervan do
oorzaak, want de koopheden, die verzenden,
doen treurige ervaringen op.
Bij de ladmg heeft men oogenschijnlijk geen
bederf aan de aardappelen, doch bij aankomst
op de plaats van bestemming blijkt dikwijls
het grootste deel aangestoken; onder d» dek-
kleeden der waggons is de klei aan den
aardappel losgegaan, en door de warmte is
de gansche partij voor het grootste deel be
dorven.
Zoo werden dezer dagen 5 waggons te Gent
weigerd, één te Keulen enz.
Men behoeft niet te zeggen, dat zulks
groote schadeposten zijn voor de kooplieden.
Uit Z. - V laanderen W. D.
Zondagmorgen omstreeks 3'/2 uur werd te
Bxeskens de brandweer gealarmeerd voor
leen uitslaanden brand in de wagein
werkplaats van J- de Vlieger slaande
Markt. De bewoners werden wakker door de
rook en het geknetter van 't vuur, daar
werkplaats en woonhuis zich onder één dak
bevinden. Een wagen en een paar' karren
die ter reperatie stonden werden gered, doch
werkhout, mallen en gereedschappen
allen verloren. Do brandweer heeft veel bran
dend bout er uitgehaald en de belendende
perceelen nat gehouden. De werkplaats
brandde totaal uit. De oorzaak onbekend.
Het perceel is verzekerd.
bevïagde palen, die met wapenborden waren
getooid, tejw|jl vóór de pastorie en de kerk
werkel|jk bekoorlijke eerebogon waren opge
richt, waarop „Monseigneur" eerbied en hul
de en dank werd gebracht
liet heele dorp is er nog vol van. Het was
•n buitengoWoon feest, alzoo Uoorl men de
brave Gilzenaars vertellen.
Ned. Herv. Kerk.
Aangenomen; naar Stitswerd (toez.)
H. Kluin, cand. te Zwolle; naar Windsheim
J. C. W. Goedhard te Lemele.
Bedankt: voor Den Bam (toez.) F. F.
J. van de Plasscbe te Jaarsveld; voor De
Krim (toez.) R. E. Beker, cand. te Steenderen.
Gereformeerde Kerken.
Aangenomen: naar Hindeloopan a.
R. Haitsma, cand. te Arumnaar Enlich-
heira ds. M. Uytenhondt te Zaamslag.
Christel. Gereform. kerk.
Bedankt: voor Zaamslag ds. J. J. van
der Schuit te Kampen.
Kerknieuws.
Eenigen tijd geleden hebben de Ned*
Herv. gemeenten van de synode een schrijven
ontvangen 'om zoo doenlijk de lage trakte
menten van hunne predikanten te verhoogen.
Er waren toen maar een paar gemeenten op
Walcheren die daartoe overgingen thans heeft
de gemeente Grajpskorke ook besloten
het traktement van hun predikant met f 100
te verhoogen.
—Zaterdag was dr. A. W. Bronsveld, de
groote strijder voor waarheid en vrede, 50
jaar dominéé Zijn eerste standplaats wa#
Ophemert, daarna stond hij te Charlois, toen
te Haarlem en van 1880 tot nu te Utrecht, Dc
73 jarige predikant vervult nog altijd met
lust en ijver zoowel zijn kerkelijke- als de
zelf-opgëlegde schrijversplichten.
Vele blijken van belangstelling werden den
hoogstaanden man op zijn jubeldag geschon
ken. i
- De Generale Synode dei- Geref. Kerken
in Nederland heeft naar het „N. v. d. D
bericht, aan de classis Den Haag opgedragen
voor alle Geref. kerken in 1913 uit te schrij
ven een dankstond ter gelegenheid van het
eeuwfeest van Nederland's onafhankelijkheid.
Een buitengewoon jubileum.
Do vorige week heeft de pastoor van Gilze
(N. B.) den dag herdacht, dat hij vóór 65
jaar de priestorivijding ontving. Meer dan
dertig jaar staat hij op zijn tegenwoordige
standplaats. De oude heer is nu 89 jaar,
.maar nog kras. lederen ochtend staat hij
om vijf uur op eu op den eigenlijken feestdag
bediende hij zelf de vroegmis.
Geen wonder, dat het dorpje tusschen de
dennebosschen en de thans uitgebloeide, dof-
paarse hei hem feestelijk gevierd heeft. Langs
alle straten slingerden groenguirlanden aan
Onderwijs.
B en W van Amersfoort hebben onlangs
besloten op de scholen voor openbaai' lag®1
ondejrwijs een herfstvac.mtie in te voeren
Deze vacantie zal een week duren en dit
jaar Worden gehouden van 28 October tot
3 November.
In de „N. R. Crt." bepleit thans een in
zender het instellen van een najaarsvacantie
alle scholen en een daarmee gepaard gaande
vervroeging van de zomervacantie tot Juli,
Een plan, dat ongetwijfeld overweging bij
de betrokkenen verdiend
We brengen, hierbij voorts onder de aan
dacht dat in het Oosten van het land in ver
scheiden plattelandsgemeenten de zg „aard-
apnolvacantie" bestaat, die meestal een week
in September bestaat.
Tot opvolger van prof. de Louter als
gewoon hoogleeraar in de rechtsgeleerdheid
om onderwijs te geven in de wijsbegeerte
van hef recht staatsrecht en administratief^
recht, is benoemd jhr. mr B C. de Savomin
Lobman, mede-redacteur van de „Nederlan
der."
Omtrent den nieuwbenoemde deelt het ,,U.
D het volgende mede
De nieuwe hoogleeraar is ©en zoon van
jhr. mr. W,. H. de Savormn Lohman, in le
ven kantonrechter le Groningen en neef van
het bekende Kamerlid en leider der Chï -Uist.
partij jhr. mr. A. F. de Savomin Lobman.
Hij ontving z|fn eerste onderwijs in Groningen,
volgde daarop bet christelijk gymnasium te
Utrecht en studeerde voorts aan de Ulrecht-
sche Universiteit in de rechtswetenschap
Onder den invloed van prof Reogers Hora.
Siccama legde hij zich vooral' to© op de stu
die van het oud-vaderlandsche rechtbij pro
moveerde 20 December 1910 met lof op een
proefschrift, getiteldDe bestuursinrichting
van gewest, stad en platteland van Utrecht
gedurende de Bataafsche Republiek.
Landbouw.
Men meldt ons uit Oud-Vossemeer.
Zooals elder» is hier het bietenvervoer
begonnen en bij het plaatselijk onderzoek
van het gehalte blijkt, dat dit niet tegen
zal vallen, zooals bij de eerste onderzoekin
gen werd gevreesd. Tal van monsters wer
den de laatste dagen genomen en het blijkt,
dat het gehalte wisselt tusschen 16en 181
Volgens het „Hbl. van Antw loopt het
met den oogst, waarvoor eerst zoo gevreesd
werd, nog al mee. Natuurlijk heeft het mooie
weer der laatste twaalf dagen, veel goed ge
maakt.
De haver is daa rgeschoofd. In 't algemeen
ia mm met de hoedanigheid tevreden Het
zelfde geldt voor do aardappels. Daarvan
is de oogst begonnen. I)e hofevteellmd is
groot. Ook de peeën zijn buitengewoon dik,
maar het suikergehalte laat te wenschen'.
Leger en Kloot.
De sergeant Knoet van de 3de comp
le bataljon to B. o. Zoom, is met ingang
van 1 October a. s. overgeplaatst bij het
2de bataljon 3e regiment infanterie te Mid
delburg.
De luit, ter zee 2e kl. C. W Koenderink,
an do Kon. marine-reserve, wordt 30 dezer
te Vlissingon geplaatst aan boord van
Iir. Ms. kanonneerboot „Bever".
