MIDDELBFRCrSCHE COERAIT.
Maandag
30 September.
r. 231.
135* Jaargang.
1912.
2.54
3.29
4.12
4.56
5.52
7.01
D«m courant v*r»ohynt d a g e 1 y k met uitzoidering va« Zo»- e* Peeitdagem.
ï»»lj* per kwartaal, xoowol voor Middelburg al» voor alle plaat»en ia Nederlaad firaaco pp. f 2.
Afzonderlijke ammmeri koiten 5 ceat.
A d v e r t e n t i 6 n bij abonnement op voordeelige voorwaardea.
Proipectu«iea daarvaa zijn aan het bureau te bekomen.
Advertentdön voor het eerstvolgende nummer moeten dei middag, vóór óóa aar
aan het bureau bezorgd zijn.
AdverteataOa 20 cent per regel. By abonnement veel lager. Geboorte-, dood- ea
alle andere familieberichten ea Dankbetuigingen van 1—-7 regel» f 1.50olko regel meer
20 cent. Reclame» 40 oent per regel. Groot* letter» naar de plaat», die xy innemen.
Tot de plaatsing van edvertentiön en reclame», niet afkomstig uit Zeeland, betreffend*
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is gerechtigd het Algemee* Advertenti*'liir«M
A. WE LA 9AB As., N.Z. Voorbartival *6«, Amsterdam.
Dit nummer bestaat uit twee bladen en
eer Iinderblad.
EEBSTE BLAD.
Middelburg 28 September.
Allerlei over de kiezers.
We beb'bou soms bij liet lezen van <le
jaarlgksche opgave van de cgfers der
nieuwe kiezerslijst bij ons zelf gevraagd,
wat die cgfers wel beteekeuen reu op
zichte van het totaal aantal mannen
boven de vijf en twintig jaar. Immers
dan alleen kan men er uitsluitsel over
krijgen, hoeveel mannen er- door onze
kieswet nog worden uitgesloten. Maar
zelfs een gang naar bet stadhuis maakte
ons niet wijzer, want daar houdt men
geen annteekeuiug van de mannen Jioven
en beneden de 25.
Toch kouden we dezer dageu de ver-
koadiug van kiezers en niet-kiezers boven
dien burgerrecht ge veudeu leeftijd noemen,
dank zij de meedeelingen van het
Centraal Bureau voor Statistiek. Hoe
dit dun aan het aantal mannen van 25
jaar of ouder is gekomen Wel, door
uit de opgaven van de jongste volkstel
ling te berekenen hoe groot het per.
centage vau de inauneljjke bevolking van
25 jaar -of - ouder was op de totale
mannelijke bevolkiug. Dat percentage-
cijfer blijft natuurlijk vrjj wel gelijk, en
zoo doende kon het Bureau uitrekenen
dat volgens de kiezerslijsten van dit
jaar 64.02 pet. der mannen boven dien
leeftijd kiezers waren voor de Tweede
Kamer. Om den lezer niet af te
schrikken door te veel cgfers, zullen we
die betreffende de Prov. Staten en de
Gemeenteraden maar achterwege laten.
Dat cijfer van 64.02 is echter al even
gevaarlijk voor te snelle conclusies als
alle »gemiddeldeu". Waut voor onze
provincie bijv. is het veel hooger. Zeeland
brengt het tot 72.38 pet., Noord-Brabaut
daarentegen slechts tot 55.61 pet. Dat
zijn de twee uitersten.
Waar dat verschil uit voortkomt is
niet moeilgk te vinden, als men nagaat
hoe het kiezerskorps is samengesteld.
Zooals men weet, kan men de kiezers
verdeelen in twee groepen le de belas
tingkiezers, die van zelf op de kiezers
lijst komen als ze hun belasting maar
betuleD, en 2e de kiezers van art. 15: huur-
kiezers, loon- en pensioenkiezers, spaar-
kiezers en examenkiezers, die althans
▼oor de eerste maal, en de loonkiezers
ook de volgende maal na oproeping,
zelf aangifte moeten doen.
Voor het geheele land zijn 92.21 pet.
van het kiezerskorps belastingkiezers, en
7.79 pet. komen uit al de andere groe
pen voort, wel een bewijs hoe overwegend
ons kiesrecht een belastingkiesrecht is.
En au is in N.-Brabant dat aantal
kiezers van art. ló zeer gering, slechts
2.25 pet. van het totaal in die provincie.
Och, waarom zou men daar ook moeite
doen om zooveel mogelijk kiezers op de
lgst te krijgen? Strijd is er in die
vaste districten toch zelden. Daarentegen
is het aantal dier kiezers in Zeeland 9.15
pet. van het geheel in onze provincie
Hier wordt dus wel gewerkt. Er is poli
tieke belangstelling, al is dat cjjfer ook
in Utrecht en Overijsel nog grooter.
Bet is trouwens opmerkelijk zoo als
het cijfer dier kiezers van art. 1 b stijgt
xoodra er politieke roering in het laDd
is. Telkens in een verkiezingsjaar neemt
dat aantal toe. Terwijl het percentage
dier groepen voor oni? land voor 1912
7.79 was vergeleken met hei^geheel.
steeg liet in 1905, het jaar van de groote
beweging tegen het Kuyper-bewind, tot
12.44 pet.
Nog iets anders blijkt uit de cijfers
van het Centraal Bureau. Dit groepeert
de uitkomsten ook naar de grootte der
gemeenten. En dan blijkt dat met
toeneming dier grootte het aantal kiezers
der tweede groep sterk daalt. Iu ge
meenten beneden 5000 inwoners bedraagt
het 9.73 pet. van het geheel j in die
boven honderdduizend inwoners slechts
2.27 pet. Men kent in de kleine gemeenten
eikaars omstandigheden ook te goed om
niet te weten, wie op de kiezerslijst
kunnen komen.
Het zijn ook de groote gemeenten die
het grootste aantal wanbetalers aanwijzen,
dat zijn die mannen boven 25 jaar welke
op 1 Maart het verschuldigde der directe
belastingen niet voldaan hebben, en dus
niet als belastiugkiezer op de lijst komen.
In de gemeenten boven de honderd
duizend iuwoners vormen zij 6 pet. der
mannen, in die beneden 5000 inwoners
0.61 pet. Geen wonder dat N. en Z.-
Hollund daarin bovenaan staan daaren
tegen maakt Zeeland weer een goed
figuur met 0.55 pet.
Maar hoe veel lof er ook aan Zeeland
kan gegeven worden, het blijft een feit
dat ook hier maar al te veel mannen
boven de 25 jaar geen kiesrecht hebben.
Een staatje met de werkelijke cijfers
voor de Zeenwsche kiesdistricten zal dat
duidelijk maken
Mannen Belast, art
boven 25 j tieeern. li Tot'»L
Goes 10.837 7295 672 7967
Hontenisse 11.494 7156 778 7983
Middelburg 14 463 9691 902 10.593
Oostburg 12.095 8132 596 8728
Zienkïee 11.162 7187 1271 8458
Maar nu komen we aan een teer pnnt.
We zijn er overtuigd van, dat onder
die mannen boven 25 jaar welke geen
kiesrecht hebben 2870 in het district
Goes, 3561 in Hontenisse, 3870 in Mid
delburg, 3367 in Oostburg, en 2704 in
Zierikzee, dat er onder die uitge-
slotenen nog honderden zijn, die het kies
recht wel konden krijgen, als ze maar
wilden Men vrage er maar eens de com
missies naar, die ieder jaar weer moeite
doen om dergelijke personen aan te
sporen door eigen aangifte zich nog op de
kiezerslijst te doen plaatsen. Telkens stui
ten zij op ergerlijke lakschheid en onver
schilligheid.
Als echter de vraag gedaan wordt, of
men nu werkelijk moeite moet doen om
door uitbreiding van het kiesrecht ook
die onverschilligen op de lgst te brengen,
dan kan men ten eerste antwoorden, dat
er onder de uitgeslotenen ook nog velen
zijn die heel graag willen kiezen en er
ook de belangstelling voor hebben, maar
niet mogen. En ten tweede komt men
dan zelf terecht op de kwestieis het
kiezen een recht of een plicht?
Zooals de zaken nu staan behoeft de
vraag eigenlijk niet gedaan te worden.
Het is bij ons een recht, waarvan we
naar eigen believen al of niet gebruik
kunnen maken. Het is hoogstens een
zedelijke plicht, maar dat groote woord
wil gewoonlijk zeggen, dat men anderen
graag iets wil laten doen, waar ze geen
lust toe vertoonen.
De kiesrecht-kwestie komt echter aan
orde, in haar geheelen omvang. En
wanneer dan ook de vraag wordt gesteld
of men ook aan die onwilligen het kies
recht moet geveu, dan zal ook wel die
vraag van recht of plicht worden gësteld.
De praktijk bij ons, bij alle soort ver
kiezingen, in den staat en in vereeni-
gingen, zou doen gelooven dat het niet
anders is dan een recht. Maar men ver
geet dan dat in sommige staten de prak
tijk anders is. Eu. o. i. terecht, want
wij zien in het kiezen voor Kamer, Staten
en Gemeente een t*.ak, door don wet
gever aan een zeker deel der burgers
opgelegd, en niet ecu vrijheid die men
vanzelf krijgt omdatifrien in zekere om
standigheden leeft.
De wetgever, die de Volksvertegen
woordiging doet berusten op een of ander
kiesstelsel, gaat daarbij niet uit vau de
veronderstelling dat die kiezers niet zullen
komen of zelfs geen kiezer willen worden.
Blijven de kiezers voor een deel weg, of
doen ze geen moeite zich als kiezer te
laten inschrijven, dan mist de kieswet
haar doel. En daarom noemen we het
een noodzakelijkheid in ieder geval
afgescheiden van den eisch vau uitbrei
ding tot algemeen kiesrecht - de kies
wet zoo te veranderen, datten eerste
ieder, die kiezer kan worden, dat ook wer
kelijk wordt, en ten tweede dat ieder die
het kiesrecht bezit, ook gedwongen wordt
te gaan stemmen.
Het moet niet Uftodig zijn dat een
deel van hen, die voor het kiesrecht, in
aaumerking komen, speciale moeite moet
doen om door eigen aangifte kiezer te wor
den, terwijl anderen vanzelf op de lgst
komen. En het mag zeker niet zoo blijven
dat die meerdere moeite gevorderd wordt
juist vau de arbeidende, de minder gegoede
klassen, die van nature een afschuw
hebben var. alle offic ii gedoe.
En het moet niet meer mogelijk zijn,
dat eeu deel der kiezers eenvoudig thuis
blijft, en zoo de bedoeling van den wet
gever, om in de Volks vertegen woord'ging
een spiegelbeeld van de volksmeeningen
te krygen, doet mislukken.
Er is thans in ons land voor de thuis
blijvers in sommige lang niet in alle
gevallen één motief van eenige waarde.
Waarom, vragen zij die in vaste" distric
ten wonen, moet ik gaan stemmen Het
geeft toch niets.
Maar mocht het eenmaal bij ons zoover
komen dat er evenredige vertegenwoor
diging wordt ingevoerd, dan heeft ook
dat argument zijn kracht verloren. De
ervaring in België leert trouwens dat |er
geen enkel bezwaar van beteekenis aan
stemplicht verbonden is.
Nog een ander gevolg is er van stem
plicht te verwachten Tegenover den
eisch van algemeen kiesrecht wordt
meestal het bezwaar aangevoerd dat men
dan gevaar loopt een overheersching te
krggen van den werkliedenstand. We
geven grifweg toe dat we die overheer
sching niet wenscheu, evenmin als van
welken andereu stand ook. Maar dat
gevaar wordt veel geringer wanneer men
stemplicht invoert. Als al de thuisblijvers
vau nu gedwongen worden hun stem
biljet in te leveren, zal men tegenover
den aanwas van onderen een aanzienlijk
tegenwicht krggen. Want vergissen wij
ons niet, dan is het vooral de midden
stand, die een groot aandeel levert van
de thuisblijvers.
Maar om dat alles te verkrijgen is
het allereerst noodig dat men Links in
1913 zoo sterk mogelijk staat, m e t d e
nu geldende kieswet. Laat men
daproin, als men er iets aan doen kan,
ervoor zorgen, dat iu Februari allen zich
aangeven die er voor in aanmerking
komen.
DE LAATSTE EER.
la aansluiting van bet in ons vong num
mer vermelde bericht van bet aanspoelen van
een lijk to Noordwijk, deelen we met voldoe
ning de door andere bladen vermelde bijzonder
heid mee, dat dit lijk, hoewel in verren staat van
ontbinding verkeerend, begraven is op de al-
gemeene begraafplaats te Noordwijk. Dat juist
na het gebeurde in Vrouwepolder en in Bres
kens dit bericht met ingenomenheid gelezen
werd in de Vlissingsche loodskringen, ligt voor
de hand.
Tevens willen we nog meedeelen dal, blij
kens ons gegeven inlichtingen, by het begra
ven van het lijk te Vrouwepolder metvol-
daan is aan. het uitdrukkelijke voorschrift der
wet, om het lijk met ongebluschtc kalk ter
hoogte van 2 decimeters te overdekken
TWEEDE KAMER.
Invaliditeits- en Ouderdoms-
ver zekerin g.
De Minister van Landbouw, Nijverheid en
Handel heeft in verband met hetgeen is me
degedeeld in. den aanhef van het verslag in
zake het ontwerp-Invaliditeitswet, aan den
Voorzitter der Tweede Kamer doen toekomen
een nader verslag van prof. dr J C Kluyver.
met bijbehooiende tabellen, met verzoek het
tra- kennis van de leden te brengen.
Dit verslag bevat een onderzoek naar het
evenwicht van baten en lasten der invalidi
teits- en ouderdoms verzekering volgens het na
der gewijzigd ontwerp.
Hit Stad en Provincie.
Uit Middelburg.
Het was gisteren de laatste Vrijdagavond,
dat wij voor dit seizoen mochten genieten van
een muziekuitvoering door het Middelburgscli
Muziekkorps op het Molenwater alhier De
getrouwe muziekliefhebbers waren in grooten
getale opgekomen, de concurrentie van „Ho
sanna" 'was nauw merkbaar en /ook de kou had
weinigen teruggehouden. Begrijpelijk, want op
een tintelenden herfstavond als gisteren is het
zijn w de buitenlucht een fysiek genot; en
een geestelijk genot was zeker in de pauze de
wandeling langs het bolwerk, feëriek rilde het
maanlicht over het singelwater en wazig ijl
den nevels over de velden daarachter tot
dat de muziek ons weer terugriep in den
ring rond de tent en wij reeds dadelijk ge
pakt werden door een van Morks' oudere
composities. Ook de feestreien werden nog
maals herhaaldwij bewonderden weer de
fleurige, oorspronkelijke wijzen en leefden nog
eens terug in het kleurrijk tafereel dat de
Markt ons bood op den 2en September.
Bij het huiswaarts gaan welde weemoed
in ons op, dat het nu weer voor bijna acht
maanden gedaan was met deze Vrijdagsche
muziekavonden
Aan het Middelburgsch muziekkorps en zijn
fcranigen leider past zeker een woord van
hartelijken dank voor hetgeen zij ons dezen
zomer weer hebben geschonken
In de Concert- en Gehoorzaal alhier gaf
gisteravond de kinderzangvereeni ging van „Ho
sanna" oen uitvoering die wel geslaagd mag
worden genoemd.
Onder leiding van den heer G. B. Dommisse
zong eerst de jongste afdeeling. Sterk is dit
koor niet, maar zuiver is het wel en dat
toch hoofdzaak. Het koor voerde de cantate
„Lente" van J. Worp zeer goed uit. De solo
partijen werden aardig gezongen en het applaus
van het vrij talrijke publiek bewees, dat het
ge ge veine werd geapprecieerd.
Na de pauze zone de tweede afdeeling,
evenwel ook nog bestaande uit jongere meis
jes. Ook hier werd goed, zuiver gezongen;
onder de alt-stemmen vooral schuilen krach
ten die veel beloven Mooi klonk „Najaar"
van Loots, en „Goeden Nacht" van R. Hol.
De andere liederen hadden evenwel ook succes
Begeleiding van piano en orgel waren in
goede handen.
In een Vrijdagavond gehouden algemeeue
bestuursvergadering van „Middelburg Vooruit"
kon worden medegedeeld dat het aantal leden
sinds de laatste opgave (29 Febr. j.l.) met
259 is toegenomen
Er werd besloten voor f 100 deel te ne
men in het te stichten waarborgfonds voor
de alhier te houden .tentoonstelling „plan)
1913" en aan het comité van die tentoonstel
ling het kosteloos gebruik der eigendommen
van „Middelburg Vooruit" benevens allen mo
gelijken steun aan te bieden
Verder werd besloten, indien de op handen
zijnde Winter ijs (mocht brengen, to'L liet houden
van een jjsfeest
In het beginsel is hot besluit genomen
op den 2cn en 3en Pinksterdag van het a.s.
jaar een tweedaagsch feest te organiseeren.
Behalve Imu ziek-festival en 'zangersfeest
staan ojm. op het voorloopig programma:
Marschwfedstrijd en gezamenlijke uitvoering van
dien marsch Kermesse d'été met bal cham-
pêtreLichtstoetBelgisch balVuurwerk
enz enz.
Tot bijzonder genoegen der vergadering kon
de voorzitter meedeelen dat de heer Jan Morks
zich met de grootste welwillendheid bereid
liceft verklaard lot het voor liet festival en
den m arschu edst rijd camp onee ren van een
nieuwen marsch en ook verder weder zijn
steun tot welslagen van het feest heeft toe
gezegd.
Eindelijk werd besloten pp 18 Juni a,s.
den gedenkdag van den slag bij Waterloo, een
groot concert door het Middelburgsch muziek
korps te doen geven, voor welk concert de
heer Morks zal worden verzocht een speciaal
toepasselijk programma samen tc stellen.
Hedenochtend zijn de eerste suikerpeeëu,
aaneen schip alhier afgeleverd De cam
pagne begint
De heer J. J Lunenberg, teekenaar aan het
Kadaster alhier, is met mgang van 1 Nov.
a.s. als zoodanig overgeplaatst naar Zie
rikzee
Naar men ons mededeelt, worden vanwege
het Leger des Hcils op Zondag 29 dezer bij
zondere- samenkomsten gehouden Voor nadere
bijzonderheden zie men de advertentie m dit
nummer van ons blad
Uit Vltasingen
Het Belgische schoolscliip „Ville d'Anvers"
kwam hedenmorgen te Vlissingen op de
haven om te dokken in Middelburg.
Gisteren (VrijdagJ avond is te Vlissin
gen door onbekende oorzaak brand ontstaan
in een gedeeltelijk reeds binnengehaalden hooi -
berg, staande op een weiland, naast den Kou-
dekerkschen Weg en toebehoorende aan den
heer Schroder. Politie bluschte den brand
Men denkt aan kwaadwilligheid
Het S<bl. no. 293 bevat een Kon. besluit
van den 14den dezer, tot vernietiging van het
besluit van Gedeputeerde Staten van Zeeland,
van 7 Juni 1912, waarbij, met toepassing van
artikel 25, negende lid der Drankwet, en met
gegrondverklaring van het door J Th Roland
ingestelde beroep, burgemeester en wethouders
van Vlissingen worden uitgenoodigd, als
nog de door voornoemden Roland gevraagde
wijziging aan te brengen ui zijn akte van de
vergunning voor den kleinhandel in sterken
drank en in het afschrift daarvan.
Dit besluit rust op de overwegingen
dat burgemeester en wethouders van Vlis
singen bij besluit van 12 Apnl 1912 hebben
ingetrokken de vergunning voor den klein
handel in sterken drank van J. Th. Roland,
dat Gedeputeerde Staten van Zeeland het
door voornoemden Roland tegen dat besluit
ingestelde beroep niet-ontvankelijk hebben ver
klaard bij een besluit van 7 Juli 1912, na
welk besluit de vergunning moest worden
geacht niet meer te bestaan
I dat artikel 25 der Drankwet wel de moge
lijkheid opent, dat in de akte van een ver
gunning voor den kleinhandel in sterken drank
en in het afschrift daarvan door burgemees
I ter en wethouders wijziging wordt gebracht en
ingeval van weigering door burgemeester en
wethouders beroep op Gedeputeerde Staten toe
laat;
I dat het evenwel in strijd is met voormeld
artikel, tot burgemeester en wethouders bij een
beslissing in beroep het verzoek te richten
tot wijziging van de akte en van het afschrift
van de akte eener vergunning, die als niet
meer bestaande moet worden beschouwd.
Uit J£aloheram
Vrouwepolder (fori den Haak) is met
ingang van 1 October a.s aangewezen als
kustwachtpost. De seingever van den storm-
waarschuwingsdienst J. Jongepier is belast
met de waarneming van dien post.
Uit Zuid-Beveland.
Naar de „N Z. Ct." uit zeer goede bron
verneemt zullen te Krabbendijke aan wp
24 nog dit jaar deuren worden gemaakt om bij
een eventueelen doorbraak deze dijksdoorgang
in een «ogenblik tijds te kunnen sluiten
Door het aanbrengen dezer deuren zal een der
voornaamste eischen van het polderbestuur
j worden ingewilligd, waarna door hen nu ook
do zeedijk flink zeewaardig zal worden gc-
i maakt, tot groote geruststelling der in wonen -
den van den Oostpolder
Uit Z. -Vlaanderen O. D.
Het heeft Wel eenige verwondering verwekt,
schrijft de „Torn. Crt.", dat op de ingediende
Staatsbegrooting voor 1913 nog geen gelden
zijn uitgetrokken voor uitbreiding der ha
vens te Neuzen, hoewel thans ook door
de Provinciale Staten van Zeeland de door
de Regeexing gevraagde subsidie voot dat ont-
Kröber Jr<
