M1D1ELBURGSCRE COURANT.
K\ 224.
155* Jaargang.
1912.
Zaterdag
al September.
St
Middelburg 20 September.
Kameroverzicbt.
Binnenland.
Dit Stad en Provincie.
Kerknieuws.
Knnst en Wetenschappen.
Onderwijs.
Leger en Vloot.
Verschillende Berichten
Deze courant venchijat dagelyki, met uitzoadenng va* Zo*- e* Feaitdag».
p*$« per kwartaal, zoowel voor Middelbarg all voor alle plaatien ia Nederland fraaco pp. f 2
Afzonderlijke summers kosten 5 cent
k dverteutiS* bij abonnement op voordeelige voorwaarde*.
Prospectussen daarvan zijn aan het bureau te bekomen.
Advertentiön voor het eerstvolgende summer moeten des middag, vóór één uur
aan het bureau bezorgd zijn.
Advertentie* 20 oe*t per regel. By abonnement veel lager. Geboorte-, dood- a*
alle andere familieberichte* e* Dankbetuigingen van 17 regelt f 1.60elke regel meer
20 cent Reol&met 40 cent per regel. Groote letters nnnr de pluts, die xy innemen.
Tot de plaatsing van advertentie* es reclnmet, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is gerechtigd het AlceMCei Adrerteatle-BmreM
4. DE LA MAK Aa., N.Z. Voorburgwal *60, Aasterdsu.
oekt een
leeftijd.
I Rotterdam
vm. 8.—
8
8.-
8.—
ast op
's mida
3 50 aar
4.45
Bp dew, courant behoort een bijvoegsel
De opgaaf van den spoordienst komt in
dii Bommer voor op de gebruikelijke plaats
T weede Kamer
De Tweede Kamer is heden slechts kort bij
een geweest, zij had echter hare werkzaamhe
den te regelen, en daarom kan. het moeilijk
verwonderen te vernemen, dat et
scherpe discussie plaats had, welke echter
door den heer Van Nispen volkomen binnen de
perken werd gehouden. D© centrale sectie
stelde voor om in den aanvang der volgende
week te beginnen met het afdeelingsonderzoek
van de Indische begroeting en daarna, doch
nxet voor 1 October1 do verschillende hoofd
stukken der staatsbegrooting, terwijl dan aan
dit onderzoek zouden worden toegevoegd
kele onafhankelijk van de bogrooting staande
ontwerpen, waaronder in de eerste plaats het
nieuwe ontwerp ©ener Bakkerswet van den
heer Aalberse en zijne medestanders.
Van twee kanten verhieven zich stemmen
tegen dit voorstel, den een ging het te ver,
den ander niet ver genoeg. De heer Nolens
betoogde, dat men meer dan voldoende zou
te onderzoeken hebben aan de begrootingen
en de onmiddellijk daarbij behoorende ontwer
pen, de heer Ter Laan daarentegen geloofde,
dat ei1 nevens de Bakkerswet en de wijziging
deer Woningwet nog wel tijd over zou schieten
voor de wijziging dei- Leerplichtwet en het
daarmede samenhangende ontwerp zijner frac
tie. De lieer Borgesius, die tegenwoordig bij
zonder druk aan de discussion deelneemt steun
de nadrukkelijk dit betoog, en meende tegen
over den heer Nolens dat i n elk geval de ooor
de centrale sectie genoemde ontwerpen moes
ten worden onderzocht. Met name van do
Bakkerswet verklaarde hij met ten onrechte
dat het anders heelemaal eene comedie zou
worden!
Bij de stemming gaf de Kamer, zij het ook
mot kleine meerderheid, der centrale sectie
gelijk door de beide afwijkende voorstellen te
verwerpendat van den heer Ter Laan met
30 tegen 23 stemmen, dat van den heer No-
lens met 31 tegen 27 stemmen. Toen de
heer Aalberse zijne volgzaamheid in het par
lementaire leven zoover uitstrekte, dat hij
voor dit voorstel stemde en dus zijn eigen
-urgent geachte Bakkerswet elke kans op spoe
dige afdoening mode wilde ontnemen, ontstond
er gelach en ironisch bedoeld, weerklonk de
vraag van «ten heer Ketelaar of daarom dit ont
werp zoo spoedig was ingediendInderdaad, de
practische en politieke overwegingen van dezen
katholieken democraat mogen wel eens liet
hoofd doen schudden en doen afvragen waar
dat heen moet! Weet hij het zelf altijd?
In den aanvang der zitting blees: dat tot
voorzitters der afdeelingen zijn benoemd de
hoeren Lobman, Drucker, Van Vlijmen, Mid-
delberg, (de nieuwe president der anti-revolu-
üonnaire Kamerclub) en Bos, terwijl de plaat
sen der ondervoorzitters naar denzelfden maat-
atai zjjn bezet. Als lid der huishoudelijke com
missie werd herkozen do heer Eland en in
de plaats van den heer Loeff, die zeer correct
met meer in aanmerking wilde komen nu met
den meuwbenoemden Kamervoorzitter reeds een
lid zyner partij in deze commissie zitting heeft,
d» heer Van Asch van Wijck, meer en meer
een dei1 op den voorgrond tredende figuren
zyner fractie En besloten werd ook nog het.
wetsontwerp voor de herziening der Ongeval
lenwet naar eene commissie van voorbereiding
te verzonden, waarmede nu wel uitgemaakt is,
dat dit ontwerp in de zitting van thans niet
meer zal worden behandeld.
Er is ook werkelijk meer dan genoeg te
doen.
Eerste Kamer.
in den Senaat werd in de gewone kalmte
en rust reeds een deel afgewerkt van de taak
die ton opzichte der helangrijke ontwerpen door
«ie Tweede Kamer aangenomen nog wachtte
als oud» schuld. Van deze ontwerpen werd dat
aangaande de Radenwet ook aan deze zijde
van het Binnenhof voor een commissie van
voorbereiding voorbestemd wat aan (de spoedige
afwerking niet ten goede zal komen en wat
leeds over het lot van dit wetsontwerp eenigs-
zuto te denken geeft!
nadat men hier het als gewoonlijk niets
aoggemde Adres van Antwoord op de Troon
redo bad goedgekeurd, ving de discussie over
ff*"?1 De heer Van Lanschot
ontwikkelde Ixawwen in de «raag: wel o[
Iractaat, en drong aan op wegneming van de
rechtsonzekerheid. De heer Franssen ontwik
kelde bezwaren van iormeelen on daarmede
wmcihan gouden malertcelen aard, omdat er
hier gewerkt is onder de suggestie van perso
nen, die evenals do Berner -conventie zelve
niet bedacht zijn op behartiging van het recht
m het algemeen, maar alleen van eigenbelan
gen. De Minister, die zich bij do beantwoor
ding er van onthield, den steun van den naast
hem zittenden regeeringscommissaxis, den heer
Bles, in te roepen, ging zeer verstandig niet
m op dit laatste, hetwelk bijna geheel met tui
liet voorloopig verslag was aangeroerd gewor
den hij bedankte voor eene improvisatie, welke
later als interpretatie zou worden ingeroepen.
Maar zijne woorden hadden toch dezen uitslag,
dat de Auteurswet zonder hoofdelijke stem
ming «werd aangenomen.
Betrekkelijk laat reeds in den middag maakte
Minister Regout achter de groene tafel plaats
voor Minister Talma, en ving de discussie aan
over de uitbreiding van het Limburgscho
Staatsmijnveld. De heer Kraus was er fel
togen; deze uitbreiding diende blijkbaar om
voorkeur te verkrijgen boven particuliere be
drijven in do omgeving. De heer Smits kon
ook zijn stem aan dit ontwerp niet geven want
er was reeds voldoende perspectief voor het
geivenschte grootbedrijf. Tegenover beiden nam
de heer Lely voorloopig uitvoerig de verdedi
ging op zich van dit ontwerp, welks voorbe-
reiding hij prees als e en daad van wijs 'beleid
om m spoedig komende behoefte te voorzien,
en met absolute ontkenning dat hier een mo
nopolie wordt geschapen.
Morgen wordt hier de discussie voortgezet
V. d. M.
Beide, deze weistandsgrenzen in de statuten
te bepalen onder nadere goedkeuring der
Kroon."
„Het Volk" merkt naar aanleiding hiervan
op dat „Minister Talma bij de behandeling
van do weistandsgrens in de Radenwet de
Kamer in zalige onwetendheid heeft gelaten
van dit voornemen, en dat behalve dan bij
de mamelukken die in de regeeringsintrigesi
worden ingewijd, geen enkel Kamerlid van
dit voornemen iets heeft geweten op een
oogenblik dat het by de heele Kamer bekend
behooixle te zijn. Want nu vorkeerde ieder
in den waan, dat hij, de weistandsgrens voor
de ziekenkas besprekende, tevens de wel-
standsgrens voor het fonds besprak
KIEZERS-STATISTIEK.
Uit de „Kiezersstatistiek voor 1912", gepubli
ceerd door het Centraal Bureau voor Statis
tiek blijkt, dat er volgens de kiezerslijs
ten van 1912 in ons land waren 891 279 kie
zers voor de Tweede Kamer, 888.515 kiezers
de Provinciale Staten en 831.675 kiezers
voor de Gemeenteraden, terwyl 30.383 kiezers
hun kiesrecht in 1912 verloren, doordat zij het
verschuldigde tea- zake van aanslag omschre
ven bij art. 10 der Kieswet, niet op den lsten
Maart hadden voldaan. Deze getallen toom.cn,
aan, dat 64 02, 63.82 en 59.74 o/0 der mannen
van 25 jaar en ouder onderscheidenlijk kiezers
zijn voor de Tweede Kamer, de Provinciale
Staten en Gemeenteraden.
Van d© 891.279 kiezers voor de Tweede Ka
mer waren 47.772 aangiftekiczers en 843.507
ambtshalve op de kiezerslijsten gebracht.
Dit aantal kiezers is in de volgende groepen
te onderscheiden: bolastingkiezers 821.824.
huurkiezers 20.727, loon- en pensioenkiezers
37.211, spaarkiezers 7408, examenkiezexs 4109,
of in totaal 69.155 kiezers krachtens art. lb.
Het geheel aantal kiezers voor de Kamer is
van 1911 op 1912 met 18.743 of 2.15 o/o toeg»i
nomen; de verschillende groepen onderscheiden
naar den grondslag waaraan zij hun kiesrecht
ontkenen, waren toe- resp. afgenomen met:
belastingkiezers -f- 3.10 o/0, kiezers krachtens
art. lb. 7.93 o/o, waaronderhuurkiezers
6.86 o/0j loonkiezers 9.96 o/0, spaarkie
zers 3.59 o/o, examenkiezers 153 o/0, de
ambtshalve- en aangiftekiezers onder scheiden-
lyk met -f- 2.94 en 10.01 °/o-
et meest belangrijke van deze meedceling
zijn zeker wel de percemUge-cijfers aange
vende het aantal kiezers van de mannen van
25 jaar en ouder, nl. 64.02, 63.82 en 69.74
pet. respectievelijk voor de Tweede Kamer,
Provinciale Staten en Gemeenteraden
Deze cijfers doen geheel te niet de vaak
gehoorde bewering dat de door de kieswet-
Van Houten geschapen toestand langzamer
hand dien van het algemeen kiesrecht nadert.
DE WELSTANDSGRENS.
Naar aanleiding van ecnigc opmerkingen
van „Het Volk" over de meedeeling van den
voorzitter van de Ned Maatschappij tot be
vordering der Geneeskunst, by besprekingen
ipp de 9 en 10 Juli gehouden vergadering ge
daan over do voornemens van den minister
inzake den weistandsgrens, heeft de voorzitter
het blad gewezen op het eenige weken geleden
in druk verschenen verslag van bedoelde ver
gadering
Daarin leest men (blz. 48) dat de voorzitter
dier zake zei
..„ik ikan u imededeelen dat van Regee-
ringsweg e het volgende tot onze kennis
is gebracht
lo. In het ontwerp-Ziektewet zal alsnog
de weistandsgrens van het fonds gescheiden
worden van de welstandsgrcms van de kas
2o. zal een afzonderlijke weislandsgrens
worden voorgesteld voor gezinnen en vóór
alleenstaande personen, voor zooverre deze
kostwinners zyn.
ZEDELIJKE VERBETERING VAN
GEVANGENEN.
Gisteren is te Amsterdam de algemeene
vergadering gehouden van het genootschap tot
zedelyke verbetering van gevangenen.
0. m. is daar besloten tot uitgave van een
eigen orgaan onder redactie van mr N.
Muller uit Amsterdam.
De aftredende hoofdbestuursleden werden
herkozen.
By de rondvraag werd door den afgevaar
digde van Arnhem opgemerkt, dat do dag
bladen, zoo zij al niet in de verslagen van
de terechtzittingen do namen van beklaagden
voluit noemen, toch doorgaans zóó duidelijke
aanwijzingen geven, dat iedereen begrijpt, wie
bedoeld wordt. Dit werd zeer verderfelijk ge
acht voor de beklaagden en werkt dikwijls
belemmerend voor het reclasseermgswerk
Verscheidene tegenwoordigen betuigden«hier-
mede hun instemming.
Cabaret, een onderneming van de Cabaret
Theatre Club, ondergebracht in «the Cave
of the Calf» in Heddonstreet, waar Frida
Strindberg, de eerste echtgenoote van den
onlangs overleden Zweedschen schrijver, den
scepter voert.
In December zullen zij naar Berlijn gaan,
waar zij den 14en de Nederlandsehe Yer-
eeniging zullen helpen jubileeren, om dan
verder een tournée in Duitscbland te onder-
N. E. Ct.
1 Voor den Franschen geleerde Salomon
Reinach hebben Latijn noch Grieksch gehei
men. Bovendien i s hij een geestig man
Hij wil de vrouwen met verstand in staat
stellen, langs een gladden en preltigen weg
zich die talen eigen te maken Verleden jaar
schreef hij mot dat doel een bekoorlyk boekje
„Eulalie of hot Grieksch zonder tranen", m
het Fransch Deze week verschijnt van zijn
hand; „Cornélie of het Latijn zonder huilen"
Dit moet een geheel oorspronkelijke en
nieuwe methode zijn, die hetaangename met
het nuttige vereenigt.
Uit Middelburg
Door Burgemeester en Wethouders van
Middelburg zijn tot onder-brandmeesters
benoemd de heeren J. P. A. Magchcels en
D. Dekker.
Het programma voor het Zondag a. s.in
den Tuin op het Noordbolwerk te geven
matinee luidt als volgt:
Marehe deB Petits Tambours. Morka.
Studentenliederen-Ouverture v. Suppé.
Intermezzo, uit de operette »La
Macarena" Behr.
Zephyr, GavotteEilenberg.
Rhapsodie Hongroise No. IILiazt.
Mtinchner Concertmarsch Lehar.
Fest in der Puszta Schhnke, Un-
gariacbes Genrebild Necke.
Feest-ReienMorka.
Wein, Weib und Gesang, Walzer Strauss
Onder de scheepsberichten in het bijvoeg
sel staat vermeld dut het Duitsche s.s. „Ste
phanie" hedenmorgen te Vlissingen aankwam.
Tegen den middag kwam het schip alhier
aan met een lading gezaagd hout uit Riga
voor den Houthandel voorheen G. Alberts L2.
en £0.
Uit Tholen.
Hedenmiddag had in het gemeentehuis te
Tholen do verpachting voor 7 achtereen
volgende jaren plaats van het pontveer van
Tholen op den Auvergne-polder De verpach
ting ging by opbod. Het hoogste bod werd
gedaan door Mc de Bruin te Overschie, die
f9350 bood. Door den gemeenteraad zal ech
ter do definitieve beslissing moeten wor»
De N. V. Tooneelvereenigiug
De „Tooneelvereeniging", het nieuwe gezel
schap van den heer Heycrmans, heeft Donder
dagavond een eerste voorstelling gegeven te
Utrecht. Althans wij meenen dat zij nog niet
elders optrad.
Deze voorstelling had ook nog deze bij
zonderheid dat de letterkundige, die speciaal
met het repertoire is belast, de heer
Querido, zich ook voor hel publiek vertoonde
om een inleidend woord te spreken in ver
band met het stuk. Hij trad daarbij ook nog
in eenige algemeene beschouwingen, zette uit
een, dat er meer samen voeling moet zyn tiis-
scben de tooneelspelers en het publiek. Het
publiek doet goed, zeide hij, zich door cou
rantiers te laten inlichten in hun tekort aan
technisch© kennis, maar het best doet het,
als het zich zelf op de hoogte stelt door de
voorstellingen bij te wonen
We zullen het maar aan de sterke samen
vatting van het gesprokene in dit bericht
ontleend aan het „Hand." toeschrijven dat
deze beschouwing een waarheid is als een koe.
Opgevoerd werd een tooneelspel in vier be
drijven van het sociaal-democratisch Rijksdag
lid Emil Rosenow, getiteld „Die in duister
leven", welk stuk slechts óónmaal
Duitscbland is opgevoerd en toen door de
censuur t© Berlijn en andere steden verboden
De zaal was zeer matig bzeet.
Toen Woensdagavond de landbouwer Joh
St. te Stavenisse in de schuur bezig1
was op den zolder van de voerkamer eenig
gereedschap te zoeken, had hij het ongeluk
door een luik ervan naar beneden te storten,
waardoor bij zich ernstig aan het hoofd be
zeerde en een onderkaaksbreuk bekwam, zoo
dat dadelijk heelkundig© hulp moest worden
ingeïoepen.
Ned. H e r v. Kerk«
Ds. P, J. v. d. Muelen, te Delfzijl, heeft
tegen 1 November emeritaat gevraagd.
Pisuisse en Blokzijl, die hun compag
nieschap niet verbreken en besloten hebben
samen hunne «vertolking vun het Levenslied»
voort te zetten, zullen van den 15den tot
den 29en October «gasten» zijn in het ten
vorigen jare opgerichte eerste Londensche
De Vereeniging voor Christelijk-Na-
tiouaal Schoolonderwijs heeft, zoo wordt
aan de „Ned." gemeld in haar te Utrecht
gehouden algemeene vergadering na een
rede van haar voorzitter, prof. dr. J.
Woltjer, overHet voorstel der Grondwets
commissie inzake het lager onderwijs, na
gehouden discussie, de wenschelijkheid van
enkele redactiewijzigingen daargelaten, hare
hartelijke instemming met dat voorstel der
Grondwetscommissie uitgesproken.
Te 's Gravenhag© is hedenochtend overleden
d© vice-admiraal Hoekwater, oud-commandant
der zeemacht in Ned.-Indië en lid van de
commissie voor de verdediging van Ned.-lndië.
In verband met de voorgenomen reorgani
satie van het wapen der infanterie zullen
voorloopig geen majoors van dat wapen tot
luitenant-kolanol worden bevorderd.
(N. R. C.)
SPORT.
De voetbalwedstrijd van
Zondag a.s.
Het tweede elftal van Sparta uit Rotterdam,
dat zooals we gisteren meldden Zondag op het
terrein achter de meelfabriek tegen Olympia
komt spelen is ©en der sterks ten uit de
reserve eerste klasse. In het afgeloopen sei
zoen Was het in deze competitie van 10
vereenigingen no. 2, achter Haarlem II, dat
de eerste plaats bezette, een seizoen vroeger,
bezette het de eerste plaats, toen waren de
drie eerste elftallen van Sparta alle kampioen
van hun afdeeling.
liet elftal is een combinatie van oudere,
forsche spelors met eenig© jeugdige vlugge
krachten, zij spelen een stevige partij voetbal
en zullen ongetwijfeld M V V. O. de handen
vol werk geven.
Het is Zondag niet de eerste ontmoeting
tusschen beide elftallen, reeds vroeger was
Sparta II hier op bezoek en maakte toen
een goeden indruk. Met 71 (als wy ons wel
herinneren) werd toen door de Rood-witten
Een dergelijke slachting verwachten wij thans
allerminst, integendeel, speelt onze stadgenoot»
m den vorm van jl Zondag, dan rekenen wij
er op, dat de zege in Middelburg zal blijven.
Hard gewerkt moet er echter zeker worden
Zou N. 0. A. D. herleven?
Do „Prov. N. Br. en 's-Il. courant" verneemt,
dat ernstige pogingen in het werk gesteld wor
den om weer een voetbal-vereeniging op te
richten van ongeveer dezelfde krachten als
N O. A D Het bestuur van den N. V. B.
heeft ze nog een plaats m de Zuidelijke 2e
klasse aangeboden. Men hoopt Jan Vermeulen,
Loonen, Van Son enz. weer voor de club te
Een herleving van N O. A. D zal ongetwij
feld ook door de Zoeuwsche 2e klassers met
vreugde begroet worden
5620 M. in een vliegmachine.
Legagneux is Dinsdag naar reeds gemeld
werd bij Issy les Moulineaux opgestegen en
heeft in 45 minuten en 2 seconden een
hoogte van 5620 M. bereikt. Dat is gauw
geschreven en nog vlugger gelezen, maar
denk u eens even een dergelijke hoogte in,
waarvan het bereiken in betrekkelijk zoo
korten tyd is mogelijk geweest, nadat de
vliegsport haar vlucht en ontwikkeling heeft
genomen.
Wij, die iederen dag met cijfers zien
sollen, kunnen ons over deze hoogte niet
meer verbazen, maar weet men wel, dat 17
September 1909 Orville Wright op het
Tempelhofer Feld bij Berlijn met een eigen
machine een hoogte van 202 M. bereikte
en dat die vlucht bet eerste boven Duit-
schen bodem behaalde hoogte record vormde,
dot langen tijd bleef bestaan In Frank
rijk ontwikkelde zich daarna een ware koorts
wat het hoogvliegen betreft. Latham was
de eerste, die zich boven de 1000 M. wist
te verheffen.
Tot Juli 1910 draaiden de records om
1500 M. Nadat de 2000 bereikt was begon
een reeks hoogte-records, die alle met Bleriot-
toestellenj werden volbracht. Sprongsgewijze
snelde het record de hoogte in. We noe
men slechts de namen van Garros, Oliesla
gers en Chavez. De laatste is, naar men
zich herinnert, na een stoutmoedigen en
welgeslaagden vlucht over de Alpen dicht bij
zijn landingsplaats gevallen, aan de gevol
gen waarvan hij gestorven is. Deze steeg
tot 2700 M., maar heeft uitvoerig de ver
schrikkingen geschilderd, waaraan de vlieger
zich in die hooge luchtlagen blootstelt,
waarom hij ziin kameraden nitdrnkkelijk
voor dergelijke proefnemingen waarschuwde.
Bovendien heeft in vliegerskringen een tijd
lang de meening gegolden, dat het geen
luchtvaarder gelukken zou, 3000 M. hoogte
te bereiken.
Engeland en Olympia.
Men weet, dat in het Britsche rijk, bij
de vorige Olympische spelen nummer éón
op de lijst, dat zich nu met de derde plaats
moest vergenoegen, de ontstemming over
dezen achteruitgang groot was. Bij nadere
beschouwing van de ambtelijke cijiers valt
de uitslag echter mee.
Naar men zich herinnert, waren Zweden
en'. Amerika dit jaar den Engelschen sport
mannen de baas. Maar terwijl deze in
1908 de tweede natie 293 en de derde 379
punten vóór waren, verschilde het aantal
pnnten, in Stockholm door de Engelschen
behaald, nog afgezien van het grooter maxi
mum, dat daar verkregen werd, met vorige
Olympiaden vergeleken, 30 punten met dat
van de eerste en slechts 18 met dat der
natie, die nummer twee kwam.
De „Hansa".
Donderdagochtend om 4 uur is het lucht
schip Hansa met tien reizigers onder leiding
van graaf Zeppelin van Hamburg naar
Kopenhagen vertrokken. Het kwam om half
elf te Kopenhagen aan, om6tevende de stad
en landde om elf uur goed en wel op het
vliegterrein. Om half twaall vertrok de Hansa
weer in de richting van Malmö (Zweden),
waar zij om twaalf uur 's middags aankwam
en een grooten tocht om de plaats been
maakte. Daarna ondernam de Hansa de
terugreis en kwam tegen vier uur te Ham
burg aan.
De afdeeling Maastricht van de S. D.
A. F. heeft, naar „Het Volk" meldt, can-
didaat gesteld voor de Kamerverkiezing in
1913 den heer W. C. de Jonge.
tröb* Jtk
