r
MIDDELRERGSCHE COERAÏT.
1SS' Jaargang.
Dinsdag
17 September.
I
Middelburg 16 September.
Iets over de coalitie.
Rechtzaken.
Landbouw.
r. 220.
1912.
Doze courant rtriohgnt d a g e 1 ij k met uitzondering m Zon- ea Feaatdagin.
Prf» per kwartaal, xoowel Toor Middelburg all roor alle plaatiea ia Nederlaad franco pp. f 2.
Afzonderlijke aummeri koiten 5 ceat.
Advertentiën bij aboanement op Toordeelige Toorwaardea.
Proipeotuuen daarraa zijn aan bet bureau te bekomea.
Advertentiën roor bet eerstvolgende aummer moeten dei middag, vóór één aar
aan het bureau bezorgd zijn.
Advertentiea 20 ceat per regel. Bij abonaemeat veel lager. Geboorte-, dood ea
alle andere familieberichten aa Dankbetuigingen vaa 17 regel* f 1.60elke regel meer
20 oent. Beolamei 40 oeat per regel. Groote lettere naar de plaata, die zij innemen.
Tot de plaateiag vaa advertentiën en reolamei, niet afkomatig uit Zeeland, betreffende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, ie gerechtigd het Alxeaeen Adverteatle-BueM
A. DE LA 1AB As., N.Z. Voarbirteral ittttt, Aaeterdaa.
j deze courant behoort een bijvoegsel.
8.—
8.—
Op gevaar af dat ook ons geschrijf
zal worden gekenschetst als >het gehuil
van het ongure beest, dat 's nachts rond
de legerplaats sluipt en er heimelijk en
ongezien een prooi tracht te bemachtigen*
zooals dezer dagen de N. Z. Crt. zich
welwillend ten opzichte van de coalitie
bestrijders uitdrukte willen we ons
toch er toe zetten om aan te geven waar
om we de coalitie die nu aan het bewind
is, nog altijd verderfelijk achten voor
het belang van land en volk.
De aanleiding daartoe vonden we in
het hierboven reeds genoemde artikel van
de >N. Zeeuwsche Crt. c, met instemming
overgenomen door de anti-revol. Zeeuw*,
een artikel waarin onder het opschrift
.Coalitie en godsdienst" met veel warmte
de bestendiging van het verbond wordt
bepleit.
Misschien zullen sommige onzer argu
menten anders luiden dan die welke in
vroeger jaren van liberale zijde, ook
in dit blad werden gebruikt. Maar
meeningeu veranderen met de tijden en
met de opvolgende geslachten. Zoo is
het maar al te duidelijk, dat de geschokte
verontwaardiging, die indertijd het woord
„monsterverbond" deed ontstaan, nu danig
gelnwd is.
We hebben trouwens toch altijd gemeend
dat die veroutwaardigingsuiting meer paste
aan de direct daarbij betrokkenen, dan
aan de personen die zich op een geheel
ander standpunt stellen. Als een dr.
Bronsveld zich verontwaardigd toont
over het samengaan van zijn kerkgenooteu
met de door hem voor zijn geloof zoo ge
vaarlijk geachte katholieken, dan klinkt
ons dat eerlijker in de ooren dan wanneer
een vrijdenker fulmineert over het mon
sterachtige van dat verbond van personen
die in geloof verschillen.
Of iemand het met zijn godsdienstige
beginselen vereenigbaar acht een staat
kundige coalitie te sluiten met menschen
van een ander geloof, kan hij alleen uit
maken. We meenen wel dat menig strenge
calvinist zich vaak zonderling te moede
heeft gevoeld in gezelschap van de »pa-
pisten" op wie hij vroeger zoo smalend
had afgegeven. Maar we erkennen ook
dat er opofferingsmoed uit sprak om toch
een coalitie aan te gaan, die noodzakelijk
werd geacht door de omstandigheden.
Het is ook waar dat de toestand, zooals
die in ons land was geworden, nu
eenmaal een regeering van één politieke
partij onmogelijk maakte, en een regeering
van een partijen-verbond onvermijdelijk.
Mocht de linkerzijde weer eens meerder
heid worden, dan zouden ook daar de
afzonderlijke groepen opofferingen moeten
doen, wilde ze niet machteloos blijven.
Dat de leiding van een coalitie als de
huidige echter veel tact eischt, bewijst
wel de zorgvuldigheid waarmee alle
godsdienst-kwesties >erbuiten« werden
gehouden. Zoodra men dit vergat, of
zoodra men ongewild voor zoo'n kwestie
kwam te staan, ontstonden er moeilijk
heden, bjjv. bij de Borromeus-encycliek,
de hoogleeraars-benoeming iu Utrechten
nu weer bij de kwestie der kerkelijke
subsidies.
Maar een heel andere kwestie, waar
over we ons wèl een oordeel aanmatigen,
is de vraagof de partggroepeering in
de huidige coalitie in het belang vau het
land is Of liever, na de bijna achtjarige
ervaring of zij iu het belang van het
land heeft gewerkt Ëu als we ons daarin
gaan verdiepen komen we vanzelf tot de
vraagof die coalitie wel iunerlijk zoo
krachtig is, als noodig is voor een goed
bewind.
We beschouwen het ontstaan van de
christelgke coalitie als een natuurlijk
resultaat van de geestesontwikkeling in
de vorige eeuw. Wat de groote revolutie
en de haar vergezellende en volgende
ideeën vloed hebben uitgeroeid eu ver
stikt in den begrijpelijken af
keer van hét vermolmde oude, was niet
alles vermolmd. Wat leven had en diep
wortelde, is vanzelf weer opgegroeid.
En als al het verdrukte was het aterk,
taai. Het vroeg om erkenning, en het
heeft ua langen strijd die verworven.
Wie nu leest hoe in het derde kwar
taal van de 19e eeuw over die ver
ouderde" meeningeu geoordeeld werd.
en wie dat dan vergelijkt met wat thans
links het oordeel der meerderheid is,
zal de groote verandering moeten zien.
Men denke maar eens aan de onderwijs
kwestie, hoe veel verzoenender de mees
ten links daarover denken, dan bijv. in
de dagen van Kappeyne.
Maar die erkenning van het recht vau
bestaan dier meeningeu, sluit niet in, dat
wij het recht op een eigen, andere
meening opgeveD.
En hoe gedragen de coalitie-geuooten
zich nu in deze dagen van voorspoed
tegenover de andersdenkenden Misschien
trouw aan hun beginselen, trouw aan
hun drang om te getuigen en te redden.
Maar de vrijheid van geest en gemoed, die
zij voor zichzelven opeischten, komt nu
voor de andersdenkenden in 't gedrang.
Of is 't niet een somber vooruitzicht
voor hen, die de openbare school zooals
zij nu is, de beste school voor hun kin
deren achten, dat zij 't bestaan dier
school zien bemoeilijkt door de kuipe
rgen van hen, die de kinderen trachten
over te hevelen naar de bijzondere scho
len Is het niet hiuderlijk voor een aiet-
orthodoxe dat hij zijn eigen vrgheid om
den Zondag naar zijn beginselen te
bruiken, ziet bevochten door hen die
Zondagsheiliging eischen, niet slechts
voor zich, maar ook voor anderen die
er niet van gediend zijn
Is het niet verbitterend, zooals er rechts
met minachting wordt georakeld over de
zedeloosheid van alles wat ipaganistisch"
of althans niet begenadigd is, waarin dan
verbetering moet gebracht worden door
zedelgkheïdswetten die belachelijk dom,
maar ook aanmatigend de schoonheidsbe
grippen aantasten, welke voor velen
even goed heilig zijn, als voor anderen de
godsdienst?
het niet droef dat ons volk stel
selmatig van jongs af verdeeld en afge
zonderd wordt in sekte-groepen, die elkaar
niet kennen, die opzettelijk van elkaar
verwijderd worden gehouden
Zooals 't nu gaat, drijven we regel
recht naar de overheersching van deu
geestelijken adviseur, duidelijk en open
lijk erkend bij de katholieken, vermomd
maar toch aanwezig onder de protestanten-
En jaist omdat we voor ons niet. wen-
schen die macht van de geestelijken in
ons maatschappelijk leven, daarom zien
wij met bezorgdheid hun toenemenden in
vloed, die zich voelbaar maakt buiten
hnn eigen kriDgen, en die groeit onder
gunst van de coalitie.
We wantrouwen de macht van de
orthodoxe predikanten, omdat we uit de
geschiedenis maar al te goed weten hoever
hun fanutieke onverdraagzaamheid kan
gaan.
En het stemt ons zorgelijk, als we den
ken aan den groei van de macht der
pastoors. Dat zullen de katholieken bladen
ons wel erg kwalijk nemen. Maar we
wijzen hun op het streven naar uitsluiting
van alles wat niet katholiek is, in die
streken waar de katholieken oppermachtig
zijn, - - in het buitenland en ook in
ons laud.
Dat we hier spreken in den geest
van velen, is onze vaste overtuiging. En
laten de Katholieke bladen daar nu niet
te verbaasd over zijn. Wanneer ze op
de behandeling of liever op den boycot
van verdwaalde protestanten in katho
lieke dorpen letten, weten ze waar die
bezorgdheid vandaan komt.
Al die redenen zouden al geuoeg zijn
voor een strijd tegen de coalitie, welke
de ontwikkeling iu die richting bevor
dert. Maar er is meer.
We ontkennen dat de coalitie
op staatkundig gebied is wat ze beweert
te zijn.
„De coalitie wil, zoo schrijft de N. Z.
Crt., dat het christelijk beginsel, ten
grondslag liggend zoowel aan het Pro
testantisme als aan het Katholicisme, ook
in het openbare leven, ook in den staat
als staat ziju invloed niet zal missen,
maar voor regeerders en volk het richt
snoer zal zijn hunner haudelingen en
dadeu welke den bloei eu vooruitgang
des lauds, het welzijn van het gemeen e-
best beoogen."
Welnu, we kunnen niet inzien dat de
regeering van 't rainisterie-Knyper of
van ministerie-Heemskerk zich enkele
kleinigheden daargelaten werkelijk in
dien geest onderscheiden heeft van andere.
De schoolwet, ja die zou men er onder
kunnen rekenen, wanneer niet bet ma
terialisme van de geldelijke belangen het
idealisme van dat christelijk beginsel had
versomberd. Men denke aan het bouw-
wetteke
Maar in wat voor wet of regeerings-
daad heeft zich dan toch wel dat chris
telijk beginsel getoond in „handelingen
en daden welke den bloei en vooruitgang
des lands, het welzijn van bet gemeene-
best beoogen."
We weten er niet één, waarin deze
ministeries zich hebben onderscheiden
van anderen.
Daarin ligt voor ons een tweede reden
ter bestrijding der coalitie. Ze is niet
waar. Ze vormt geen regeerkrachtige
partg-groepeering meer. Ze is voos. Wat
ze als haar innerlijke drijfkracht noemt,
is er uiet. Na de schoolwetten is geeu
enkele groote maatregel voorgesteld,
waarachter de coalitie zich werkelijk
eensgezind kon scharen. En het gevolg is
geweest dat de wetgeving een treurigen
slakkengang ging, dat wetsvoorstellen van
haar eigen ministers werden verworpen,
en dat het lot van de nog aanhangige
hoogst onzeker is.
Het is niet waar dat bakkerswet,
radeuwet, ziektewet en invaliditeitswet
voortspruiten uit datzelfde christelijk be
ginsel. Iedere politieke groep der coalitie
denkt er andere over. Eu dan de tarief-
wet
Zie, we hebbeu nooit begrepen wat
roor verband er is tusschen die christe
lijke beginselen en de tariefwet. Is dat
soms eeu van die daden, met christelijken
richtsnoer, beoogend den bloei en vooruit
gang, enz. (zie boven)?
We gelooven er niets van. En dat doet
niemand. Maar als het werkelijk zoo
mocht zgn, dat die coalitie als machts
middel wordt gebruikt om uit principe
of uit partijpolitiek de tariefwet door
te drijven, die door alle belanghebbenden
bestreden en alleen door enkele partij
politici verdedigd wordt, dan hopen we
hartgrondig dat allen die niet van die
wet gediend zgn, zich zullen inspannen
om de coalitie te verbreken en zoo die
ramp voor ons land te besparen
Dit Stad en Provincie.
Uit Middetburg
Onze stad stond gisteren in het teeken
van Euterpe, des middags dong de theetuin,
waar Jan Morks zijn mannetjes blazen liet,
met bet Molenwater, waar Excelsior speelde
om de gunst van het publiek. Voor het
tuin-concert was matige belangstelling en
ook op het Molenwater was het minder
druk daD Vrijdagavond het geval was.
Des avonds werd het laatste Zondagavond
concert in het Schuttershof gegeven, dank
zij den mooien avond was het hier bijzonder
druk.
Heden herdacht de heer J. DiermanBe
winkelchef in den ijzerhandel der firma D.
de Jager Jr. alhier den dag waarop hij
voor 40 jaren aldaar in dienst trad.
Hij ontving bij deze gelegenheid niet
alleen van zijn patroon een paar stoffelijke
bewijzen van waardeering, maar ook van
het personeel en van anderen.
De dag werd verder nog feestelijk her
dacht.
In den raad van beroep zijn door Ged.
Staten van Zeeland benoemd
tot lid-werkman L P. J. Janssens, schil
dersknecht te Hulst
en tot dien6 plaatsvervanger P. J. Haars,
metselaarsknecht te IJzendijke. (St. Crt.)
Uit Vllsafngen.
Twee Septemberweken
Van 7 tot 13 September van dit jaar
werden er teVlissingen61 zeebaden
genomen in dezelfde week van het vorige
jaar 461.
De temperatuur van het water varieerde
nu van 56 tot 57 graden.
Uit Wiloktren.
De heer H. J. Boogert thans sedert zeven
jaar hulpbode te Aagtekerke, is tegen
1 October benoemd tot brievenbesteller te
Vli6singen.
Uit Zgid-Hevelaad.
Het leggen van den zinker door het
kanaal alhier, ten behoeve van de Z u i d-
Bevelandsche waterleiding heeft in
den afgeloopen nacht plaats gehad waardoor
de verbinding met het westelijk gedeelte
van Zuid-Beveland is tot stand gekomen.
Da Nutsbibliotheek te Woiphaarts-
d ij k zal dezen winter weer aanmerkelijk
worden uitgebreid, aangezien op de aanvrage
aan het Hoofdbestuur om een subsidie van
f 100 beschikbaar te stellen tot aankoop
van nieuwe deelen, gunstig is beschikt.
Besloten is ook teWolphaartsdijk
een wijkverpleegster aan te stellen. Ze zal
voorloopig voor 6 maanden worden aange
steld, terwijl haar salaris door eenige inge
zetenen zal worden bijeengebracht.
Uit Z. - Vlaanderen O. D.
De kermis te Terneuzen belooft dit
jaar weinig of geen nieuws. Schouwburg
van Frans Hart, stoomcarroussel van Jan
vier, Bioscoop van Wegkamp benevens twee
vaste bioscopen, zullen met de draaimolen
voor de jeugd, in hoofdzaak de uitspan
ningsplaatsen moeten zijn, behoudens legio
dansgelegenheden, waarvan over in het
algemeen hier veel gebruik gemaakt wordt.
Verschillende houders dier gelegenheden zijn
zeer in hun schik dat de tegenwoordige
burgemeester voor het begeleiden van den
dans weer de groote draaiorgels heeft toe
gelaten, die de laatste jaren door zijn voor
ganger verboden waren.
Wanneer ooit iets succes had, dan was
het het pogen van de vliegcommissie te
Sas van Gent, die, mei behulp van
het gemeentebestuur op jl. Zondag een
gratisvliegvertooning organiseerde, met het
doel op den voornaamsten en druksten
kermisdag het volk niet alleen in de ge
meente te houden, maar ook zooveel mo
gelijk vreemdelingen te trekken. Vooral dit
laatste is gelukt. In lange rijen zag men
ze optrekken naar de omgeving van het
openliggende terrein tusschen de nieuwste
kanaalarmen. Naar matige schatting waren
er tegen den tijd dat het vliegen geannon
ceerd was, ongeveer 10000 toeschouwers,
die vun 3 tot 5 uur moesten wachten.
Tegen 3 uur was Jan Olieslagers door het
vliegcomite met muziek van zijn logement
afgehaald en naar het terrein gebracht,
wnar des morgens de machine ter bezich
tiging was geweest.
Het woei een stevige noordwesten bries
en men zag voortdurend de blikken van
den vliegenier op de gedreven wordende
wolken gericht. Tegen vijf uur meende hij
echter dat langer wachten weinig resultrat
meer zou hebben en de wind was wel iets
minder.
Hij besteeg toen zijne machine en ging
met een mooie vaart, onder donderende
toejuichingen de lucht in, noordwaarts, met
het voornemen om tot boven Terneuzen te
vliegen. Dat voornemen moest hij wegens
vallende regen opgeven en hij wendde zuid
waarts,'in snelle vaart over de toeschouwers tt
Sas van Gent, tot boveD het vliegterrein te
Selzaete. Bij zijn terugkomst naar Sas van
Gent steeg hij zeer hoog en maakte toen
een boog over de kom der gemeente, om
daarna neer te strijken ter plaatse waar hij
was opgestegen. Hij was 13 minuten weg
geweeBt. Luide toejuichingen vielen hem ten
deel. Door het comité werd hem de eere
wijn aangeboden, terwijl de voorzitter, de
heer P. Malotuux, hem complimenteerde.
Het publiek leek voldaan, althars allen
verlieten het terrein, en verspreidden zich
door het stanje, in de verschillende lokalen,
die daardoor een goeden dag maakten ol'
op het kermisterrein.
De wind werd er niet minder op en
omdat er toch, met uitzondeling van het
comitc geen toeschouwers meer waren,
werd van het doen van verdere vluchten
afgezien.
De heer J. van der Burg, directeur van
het vliegkamp te Gilze-Rijen, die Zondag
ongeveer een uur nadat Olieslagers vloog,
te Selzuete in de lucht ging, is bij het
dalen gevallen, waardoor zijne machine ge
deeltelijk werd vernield, maar de vliege
nier er zelf gelukkig met lichte kwetsuren
afkwam.
Uit Z. - Vlaanderen W. D.
Men meldt ons uit Breskens:
Heden morgen omstreeks half acht pas
seerde op circa 100 M. hoogte een vlieg
machine, ten westen van het dorpzij
kwam dwars over de Schelde uit de richting
Vlissingen en ib langs de kust in westelijke
richting verdwenen. Voor zoover het te zien
was hield hij koers op Knocke (België).
Bij bevelschrift van de rechtbank
alhier is rechtsingang verleend tegen de
redactie van het weekblad »De Toekomst"
te Middelburg, op grond van een in dat
blad voorgekomen beleedigend artikel tegen
een rijksveldwachter.
o
Raad van Beroep Ongevallenverzekering) te
Middelburg.
In de heden (Maandag) alhier gehou
den openbare terechtzittng van dien raad
had de uitspraak plaats in zake N. H.,
Middelburg, waarbij de beslissing van het
bestuur der Rijksverzekeringsbank werd
vernietigd od aan klager werd toegekend
vrije genees- en heelkundige behandeling,
voor zoover de tijdelijke uitkeering betrof,
werd klager in zijne vordering niet-ontvan-
kelijk verklaard.
A. de H., Graauw, werd in zijn beroep
niet-ontvankelijk verklaard omdat hij niet
had voldaan aan de uitnoodiging van den
voorzitter om een gepleegd verzuim te
herstellen.
Zaterdagavond werd te Goes voor de
afdeeling Z.-Bevelend van de Ned. Phytopa-
Üiologische Vereenigmg door dr, Quanjer uit
Wageningen een voordracht met lichtbeelden
gehouden over bestrijding van Ooftboom-
Overvloed van stof dwingt ons echter het
verslag tot een volgend nummer aan te houden.
TENTOONSTELLING TE GROEDE.
Zaterdag konden we van de bekroningen,
toegekend op de tentoonstelling te Gnoede,
een deel melden, We komen nu nader terug
op de festiviteiten daar.
tls nu al twee-en-twiutig jaren geleden,
dat in Groede een ooft- en tuinbouwtentoon
stelling werd gehouden. En in al dien tijd
