MIDDKIiBlïRGSCRK (101 RAMT
N\
iss' Jaargang.
19J2
Zaterdag
17 Augustus.
Middelburg 16 Augustus.
Uit de Pers.
Binnenland.
Uit de Staatscourant.
Uit Stan eu Froviucie.
Kerknieuws
Onderwijs.
Landbouw.
Kunst en Wetenschappen.
Du» eovEut Terto hijst d g e ljj k met tdtsosósnsg «es Zos- es F.e.U.g..,
•ril, Iwi tul, zoowel Toor Middelburg air voor alle plaattra U Nederlamd Srura pp. f2
Aöoaderlijke *ummer» ko»ten 5 cent.
AdVertontiön by abonnement op voordeelige voorwaardei.
Proipectmuen daarvan zijn aan het bureau to bekomen.
AdvartantiSn voor het eer«tvolgende nummer moeten dee middag, vóór óés t r
aan het bureau bezorgd zijn.
Advertenties A 20 cent per regel Bij abonnemeit veel lager. Gebooixe-, dood- en
alle andere familieberichten es Dinkbetuigingen van 17 regelt f 1.60; cl ze regal meer
20 oent. Beolamet 40 oent per regel. Groote lettors naar de plaat», dre zij innemen.)
Tot de plaatsing van advertentiün en reclame», niet afkomttig uit Zeeland, betreffend»
Handel, Nijverheid en Geldwezen, i» gerechtigd het Algeaaeei Advertenrie-Birc ai
A. WK LA HAJB Ac., V.Z. VoorbarLwal A*»sterda».
Ncutraliteits hand having
op onze kust.
In het „Vad." werd onlangs in een hoofd
artikel het bouwen van een fort te Vlissin-
gen ontraden, omdat „daardoor een stap zou
worden gedaan niet door ons eigen staats
belang gevorderd, maar in 't belang van een
der partijen in den Europeeschen krijg der
toekomst"d. w. z. van Duitschland, dat zou
vreezen voor een gebruik der open Scheld©
tot bet vervoeren van een Engelsehe troepen
macht naar Antwerpen, ten einde via België
Duitschland in zijn rechterflank aan te vallen.
Het „Hand."" bevat nu, een artikel waarin
naar aanleiding dezer rodeneering allereerst
erop wordt gewezen dat de Wesfcer-Schelde
ook nu niet „open" is, tengevolge der stelling
NeuzenEllewoutsdijk
„In het aangehaalde artikel, zoo gaat het
„Hand." dan voort, blijft insgelijks onbesproken
de inbezitneming ten gevolge van een
handgreep der nu geheel onbeschermde
Vlissingsche haven, dooreen Engelsch-Fransche
krijgsmacht, niet met het doel den Belgen in
Antwerpen, c. q. ter hulp te snellen, maar
om die haven door zoodanige krijgsmacht te
doen benutten als basis van door ons land in
te leiden operation tegen Duitschland, waarop
herhaaldelijk in ons blad is gewezen.
Dergelijke handgreep, onverhoedsche aanval,
of hoe men zulk een handeling ook noemen
wil, moge, gelijk indertijd generaal Staal deed,
als die van een roover worden gekenmerkt,
het volk, dat daarvan het slachtoffer wordt
heeft aan zoo'n uiting van verontwaardiging
niets.
De historische feiten waaraan „Het Vader
land" in een later nummer (dat van 29 Juli)
herinnert, zijn dair om te doen zien tot
welke schromelijke schennis van liet volken
recht o. a. Engeland in staat is, wanneer
het daarin een middle' ziet om politiek of
economisch voordeel te behalen. Hetgeen de
Denen volgens dat bericht, in de eerste ja-
me der 19e eeuw ondervonden, hebben de
Hollanders vroeger doorgemaakt, toen zij ko
loniën en, koopvaarders zonder voorafgaande
oorlogsverklaring zagen weggenomen door de
Britten.
Doch men moge aan deze vingerwijzingen
de waarde hechten welke worde goedge-
dacht, dit staat o. i. vast, dat het Neder-
Jandsch staatsbelang vordert geen wapens in
de band te geven aan hen, die geenszins
twijfelen aan onzen vurigen Wensch om in
den toekomst-oorlog neutraal te blijven, maar
wèl aan ons vermogen om die neutraliteit)
daadwerkelijk onder alle omstandigheden te
bandhaven.
Zeer zeker kan daartoe, ook aan de kust,
ons Veldleger in belangrijke mate bij
dragen nadat het, wat zijn uit- en toerusting
betreft, behoorlijk op de been zal zijn ge
holpen.
Dat veldleger is evenwel niet in staat te be
letten, daf een Engelsehe of Fransch-Engelsche
scheepsmacht zich door een coup de main in
't bezit van de onbeschermde Vlissingsche
haven stelt. Alleen een steeds gevechts-
klaar fort is bij machte, onder alle om
standigheden, een verraderlijke coup als hier
bedoeld te doen mislukken.
Hoe uitnemend ook het spoedig leggen van
versperringen of andere door het Departement
van Marine te treffen maatregelen in vredestijd
zijn voorbereid, kunnen, deze absolute zeker
heid, als noodig is, niet verschaffen tegen
het slagen van zoodanigeu aanval."
We beihoeven, na ons artikel in ons vorig
nummer over het leggen van mijnen ia de
Wester Schelde, wel niet te zeggen, dat we
met die laatste opmerkingen geheel instemmen.
liet blad komt na nog eenigo beschouwin
gen tot de volgende conclusie
Alleen de aanwezigheid van een fort te Vlis-
singen, tegen onverlioedschen aanval be
stand, is een behoedmiddel voor eene ver-
Tassing als waarvan de geschiedenis helaas
meermalen getuigenis aflegt.
Een oordeel van ge
neraal Den Beer Poor-
l u g a e 1.
Met meer nog meer voldoening namen we
"ennis van het tweede deel van een inge
zonden artikel van den heer J. C. C. den Beer
Poortugael in het heden ochtend door ons ont
vangen „Vaderland", omdat daarin door iemand
van militair gezag een bevestiging gegeven
wordt van hetgeen wij ia ons vorig nummer
schreven over het onvoldoende van mijnver-
eperrmg.
Hij richt zich daarin tegen de bewering van
het „Vad.", dat door versperringen en klem-
marine-materieel iedere vloot zou kunnen belet
worden de Wester Schelde op te varen.
Daarop antwoordt hij het volgende:
„Wanneer voor „beletten" belemmeren
ware geschreven, zou ik zeggenhet zou
kunnen, tusschen Neuzen en Ellewoutsdijk ze
ker. Lager af, in 't bieede gedeelte van deze
rivier of zee-arm bij Vlissingen 1000 M.
twijfel ik of dat spoedig genoeg zou gaan
Licht moet me v in elk geval over hot leggen
van zulk een versperring van mijnen, die
drie, minstens in twee rijen moeten worden
gelega, met openhouding van een veiligen
vaarweg voor de koopvaart waardoor do afslui
ting onvolkomen blijft, niet denken. Het is
zoo gauw en zoo gemakkelijk gezegd: door ver
sperringen en klein marine-materieel, maar er
is heel wat noodig. Niet alleen aan de Schelde
maar ook op vele punten van de kust tegelijk
zijn versperringen noodig. Is de versperring
door tegenspoed van slecht weer, sterken
stroom, ongenoegzame geoefendheid van onze
kort geoefende miliciens nog niet gelegd als
een vreemde vloot verschijnt en is er dan geen
fort, dan is er niets.
Een militair axioma is 't geworden, sedert
Von Schelida zijn mooi boek over de ver
dediging van zeegaten tegen pantserschepen
schreef, dat een versperring, die niet door
kanonvuur beschermd wordt geen versperring
is. Voor dat geschutvuur wil „Het Vaderland"
zijn „klein marine-materieel" bestemmen.
Dat is daar echter m. i. geheel ongenoeg
zaam voor.
Ten eerste hebben de kanonnen van dat
klein" materieel genoegzaam geen uitwer
king, althans een onvoldoende, op de dikke
pantsers van de groote, al zijn het niet de
allergrootste, oorlogschepen, die de Schelde
kunnen opstoomen. Ten andere wordt dat klein
goed door do groote bazen in een minimum
tjjd in dear grond geschoten of tot terug
tocht genoodzaakt. Dan worden natuurlijk de
mijnen door den aanvaller opgevischt en is de
verstarring naar de haaien.
Neenl Een vaste landbatterij, bewapend met
vèrdragend snelvuur-geschut; derhalve een
krachtig, goed gepantserd kustforl; met veel
munitie en ruimschoots geproviandeerd is hier
onmisbaar en moet er komen.- Dan kan nog
hier en daar een versperring, door het kanon-
hestreken, bijdragen tot verdediging der
stelling.
Al wat wij minder doen zou zijn kruimelen,
dat aan Nederland zeer duur te staan zou kun
nen komen."
DRIEËRLEI SOCIALISME.
Naar aanleiding van het besluit van den
Bond van Christensocialisten om i» 1913 als
zelfstandige politieke partij deel te nemen
aan de verkiezingen, merkt „Het Volk" in een
ontevreden gestemd artikel op, dat wij waar
schijnlijk distrikten zullen krijgen, waar drie
sociaal-demokTatische kandidaturen tegenover
elkander, staan, één van de S. D. A.P., één
van de Christen-Socialisten en één van de
„Tribune".
't Zou werkelijk curieus zijn I
HOE AMSTERDAM VERANDERT.
Het aspect onzer hoofdstad gaat zich meer
en meer wijzigen, verruiming van de bin
nenstad en uitbreiding aan alle kanten zijn
daar de oorzaak van.
Op en bij den Dam is het thans nog een
chaos, maar er doen zich teekenen voordat
het niet al te lang zoo blijven zal. Voor
het middenterrein op den Dam zijn thans
twee gegadigden, een Keulsche firma, die
dtnbeganen grond voor winkels wil inrichten,
op de eerste verdieping een koffiehuis stichten
en de hoogere voor kantoren bestemmen,
en een Nederlandsche groep, die tot stich
ting van eon groot hotel- en koffiehuis wil
overgaan.
De hoek Dam-Rokin wil men door winkels
sn ingenomen, ook daarvoor moeten reeds
liefhebbers zich hebben aangemeld.
Het eerste stuk Rokin van den Dam af
zal worden gedempt of overwulfd, hier
zullen reserve-sporen worden aangelegd om
in drukke uren hulpwagens van de gemeente
tram te kunnen bergenhet ligt in de be
doeling te zijner tijd bet Rokin tot aan het
Spui te dempen, doch daartegen verzetten
zich de Rokinbewoners die belang hebben
bij het behoud van het vaarwater.
Men is thans ook begonnen aan de op
spuiting van de gronden in het uitbreidings
plan »Zuid« een werk, dat wel eenige jaren
zal vorderen, daar ca. 45 H.A. opgehoogd
dienen te worden. Mettertijd kan daar een
aardige stadswijk ontstaan zich aansluitende
bij Wiljemsparkkwartïer en mu6eum-wijk.
Het museum zelf zal er niet mooier op wor
den, indien B. en W. bun zin. krijgen en
de Drucker uithouw wordt vergroot; het
is dan ook te wenschen, dat het voorstel
Posthumus Meijes, dezer dagen ingediend
en strekkende om geen verdere bouwing
van het thans nog maagdelijk gebleven
terreingedeelle meer toe te staan en grond
aan het rijk af te staan voor den bouw van
een afzonderlijk museum, hetzij tot berging
van de goheele collectie moderne kunst,
hetzij van een ander onderdeel van het
museum, dat dan voor de nieuwe Drucker
aanwinst zou plaats maken, zal worden
aangenomen.
Er is toch al zooveel aan den museum-
gevel bedorven, moge deze verminking het
bouwwerk bespaard blijven.
Nog een ander gebouw ook een mu
seum wordt bedreigd, het huis der Sixen
met zijn belangrijke collectie schilderijen.
De minister wil pogen het huis te behouden,
doch de verruiming van de binnenstad eischt
het sloopen en voor de practische behoeften
eener wereldstad moet nu eenmaal veel
worden opgeofferd. De patricische woning
zal wel niet behouden kunnen worden.
Bij Kon. besluit:
is benoemd tot vertegenwoordiger van de
Nederlandsche regeermg op bet van 24 lot
27 October 1912 te Rome te houden vierde in
ternationaal congres voor lichamelijke op
voeding, E. Deen, te 's Gravemhage, lid
van het hoofdbestuur van den Nedeiland-
schen bond voor lichamelijke opvoeding
is J. C. Fabius, inspecteur van het lager
onderwijs in de 2de inspectip te \s Gravenliage,
opgedragen de regeering te vertegenwoordigen
op het in 1912 te Antwerpen te houden
XXXIIste Nederlandscb taal- en letterkundig
is met ingang van 1 Sep. 1919 oa.
a. opgeheven de rijkslandbouwschool te Wa
gen ingen
b. benoemd tot diTecteur van en leeraar
aan de Middelbare Koloniale landbouwschool
te Deventer, dr H D. Tjéenk Willink, onder
toekenning van eervol ontslag als directeur
der Rijkslandbouwschool te Wageningen.
Uit Middelburg.
Door de keurmeesters van vee en vleescb
alhier is bij een uit nood geslacht varken
van een landbouwer alhier, vlekziekte gecon
stateerd tengevolge daarvan is er een groot
gedeelte van. afgekeurd, wat onder toezicht
der politie is begraven geworden.
Het programma voor het concert Zater
dagavond in den tuin van het Schuttershof
met bemiddeling van »Yreemdelingenver-
keer" te geven door de Fanfarenmaatschappij
»l'Union" van Genappe (Brabant, België),
luidt als volgt:
Marcbe Militaire Boieldieu.
Fantaisie sur TOpérette »Les
Mousquetaires au Couvent" Varney.
Concert sous bois, Polka pour
bugleA. Colas.
Keramis, Marche V. Turine.
Marche aux flambeaux P. GUson.
La Confiance, Ouverture. Van Remortel.
Courte et bonne, Polka Allier.
Moucbette, Ouverture. F. Francois.
Deze fanfare telt 40 uitvoerders, en won
in Mei van dit jaar op het internationaal
concours een eersten prijs.
De toegangsprijs voor het concert is 25
cent.
Uit Zjjid-Beveland.
Uit de indertijd door ons gemelde leden
van het comité ter oprichting van een coö
peratieve Beetwortelsuikerfabxiok
in Zuid-Beveland, zoo nuogelfik te Goes, is
thans benoemd tot voorzitter de heer Jac.
WelLeman, vooTzitter van de landbouwafdee-
ling Kruiningen en wethouder te Krabbendijke.
Blijkens ©en aankondiging in de „St. Crt."
van den w.d. Commissaris der Koningin in
Zeeland zal wegens het aanbrengen van een
zinker onder bet kanaal door Zuid-Beveland,
bezuiden de Schorobrug de scheepvaart
door die brug gestremd kunnen zijn gedurende
den nacht van Zondag 18 op Maandag 19
Augustus van. des avonds acht tot des mor
gens 6 urn*.
Mocht het aanbrengen van den zinker dan
niet doenlijk zijn, zoo zal de scheepvaart
door die brug gestremd zijn gedurende den
nacht van Zondag 25 op Maandag 26 Augus
tus op dezelfde uren.
Uit Tholen.
Dinsdag j.l. uamket Waterleiding-comité voor
het eiland Tholen de werkzaamheden voor
het boren naar water in oogenschouw. Ofschoon
oorspronkelijk alleen een terrein in de om
geving der Wouwsclio plantage voor dat doet
in voorkoop was genomen, wordt thans ook
op verzoek van het comité geboord op een
terrein nabij Halsteren, niet verre van bet bij
velen bekende „fort Rover". Indien men op
het laatste terrein goed water kon vinden in
gewenschte hoeveelheid, zou dat de kosten
der leiding aanmerkelijk verminderen. Op het
oogenblik is daaromtrent nog niets te zeggen
Op beide plaatsen had men een proefput
geboord te Halsteren ter diepte van ongeveer
80 M., achter Bergen op Zoom ter diepte
van pl.m 62 M. De grondmonsters stonden
netjes gerangschikt, zoodat men een juist
beeld verkreeg van de opeenvolgende grond
lagen. In beide putten was Teeds een filter ge
steld en eeft watermonster van beide opgezon
den naar bet Centraal Laboratorium van het
Staatstoezicht op de volksgezondheid, teneinde
het te ontleden. Telkens weef Worden dergelijke
monsters uit verschillende putten en genomen op
verschillende diepten onderzocht, zoodat ten
slotte een conclusie omtrent den aard van
het water kan genomen worden.
Men rekent ongeveer half September met
proefpompen le kunnen beginnen. Dan wordt
gedurende 14 etmalen ongeveer zonder ophou
den gepompt. Daarna kan iels blijken omtrent de
hoeveelheid water, daar ter plaatse in
den bodem aanwezig.
Allo leden van het comité vonden het ge
zien© interessant. Ook werd nog (een bezoek ge
bracht aan het pompstation der Z. Bevel wa
terleiding to Ossendrëcht. De keurige inrichting
overal getuigende van netheid en reinheid, is
een bezoek overwaard.
In de vergadering van het Comité werd
besloten, dat do heer Verstraate van Stavenisge
lid zal blijven, zulks op verzoek van de par
ticulieren, die het geld verstrekken, dat door
den Raad dier gemeente niet werd toegestaan
Het Ambacbtsheerenhuis te Oud Vosse-
meer zal thans zoo verbouwd worden, dat
het aspect van de groote zaal niet geschaad
wordt; voor iburgemeesterkamer zal in den
tuin een aanbouw plaats hebben, terwijl de
bodekamer wordt ingericht voor secretarie.
Te Oud Vossemeer werd besloten de
aanvangsjaar wedden van de onderwijzers te
verhoogen van f 500 op f 550. Medegedeeld
werd dat de uren van opening van bet hulp-
telegraaf- en telefoonkantoor zijn bepaald, zoo-
als de raad in een vorige vergadering besloot
aan te vragen, dus van. 9l, van 231/2 en
van 671/2, des Zondags van 89.
De gemeenterekening werd vastgesteld op de
volgende bedragen: f 16509.88, f 15170.60, en
f 1339.28. De rekening van bet weezeta-arm-
besfuur f 6288 35», f 3196.63 en f 3091.72»;
van het Algemeen Armbestuur f 312.96,
f 256 47 en f 56.49 en ten slotte van het fonds
Huijssen van Kattendijke f 2024 455, f 301.53
en f 1722.92».
Uit Z.-Vlaanderen 0. D.
Donderdag werd te Axel een festival ge
houden ter gelegenheid van het 25-jarig be
staan van het fan£axe-g)ezelschap „Concor
dia" aldaar. Aan dit festival werd deelge
nomen door zes muziekgezelschappen en twee
zangvereenigingeu. Om twee uur werd de stoet
opgesteld in do Nieuwstraat bij het station.
Onder hel beurtelings uitvoeren van pas-
redoublé's werd een optocht gehouden door
de verschillende straten der gemeente. Na
afloop van den optocht had op het stadhuis
de aanbieding van den eerewijn en de uitrei
king der medailles plaats.
De voorzitter van „Concordia", de beer
A- E. C. Kruijsse, heette de aanwezigen wel
kom en bracht zijn dank aan den directeur,
den heer C P. Minjon, voor de vele moeiten
en opofferingen, die hij zich ter wille van
„Concordia" getroostaan den Raad der ge
meente, voor zijn welwillende medewerking
en vorder aan allen, die tot het welslagen van
dit festival hadden meegewerkt. Hierna werd
nog het woord gevoerd door de hoeren J.
JIuizinga en C P. Minjon.
Ondertusschen was de uitvoering der mu
ziek- en zangstukken op de muziektent op de
markt begonnen. Om vijf uur bad de verloting
plaats der premien op het stadhuis.
De uitslag hiervan was fanfare „De Een
dracht" van Koewacht f 40 „De Volharding"
van Zaamslag f 25„ConcoTdia" van Over
slag f 15 „Ons Genoegen" van Zuiddorpe
f 10 „St. Cecilia" van St Gilles-Waes f 10
„Vrijheid-Eendracht" van Lamswaarde fö en
de zaugvereoniging „Zaamslag's Mannenkoor"
van Zaamslag f 12.50. Er was, het weer in
aanmerking genomen, veel volk. Het muziek
gezelschap „St Cecilia" bracht nog een
serenade aan den burgemeester.
Ned. Herv. Kerk
Bedankt: voor Noorden J. Hariug te
IJselstein.
Gereformeerde Kerken.
Beroepen: te Oldenbroek (toez.) G.
Wisse Jr. te Kampente Ureterp A. v. d.
Vegt te Sellingen; te Haastrecht H. v. d.
Zanden te Andel (N.-B.)
Aangenomen: naar Leidschendam D.
Sikkel, cand. te Amsterdam.
Bedankt: voor Monnikendam en St.
Jacobi-Paxochie D. Sikkel, cand. te Am
sterdam.
De volgende adspiranten hebben het ge
tuigschrift van goed volbracht toelatmgs-exa
men voor de K. M A. verkregen: G Abbarda,
jhr. G. A Bowier, J. G. Gout, P W G Gout,
H. W. Lenderink, G. J Bennk, U. de Stoppe
laar, N. J. C. Tierie, W. van der Zanden^
Middelburg en A D C. v. Zijp.
(N. R CL).
Blijkens meedeeling in de St- Ct. van
beden kwamen in de maand Julim Zeeland
3 gevallen van besmettelijk© veeziekte voor
en wel van vlekziekte bq varkens te Heinkens-
zand, Tholen en Wemeldinge 1 geval.
Van verschillende zijde worden ons nog
berichten van nieuwe gevallen van kruisbes-
senmeeldauw gemeld. Wij zullen die echter
niet meer alle afzonderlijk vermelden. De
lezer weet nu dat ook in onze provincie op
verscheiden plaatsen die ziekte is opgetreden.
Massenet, -j-
Niet lang geleden had Massenet, wo meenen
in do „Figaro", zijn gedenkschriften voltooid,
welke, luchtig en geestig geschreven, aanzijn
kleinkinderen waren pp gedragen.
In de „Temps" vertelt Raoul Aubry nog het
een en ander van den schitterenden toon
dichter, dien Ihij persoonlijk gekend heeft.
Voor hij de laatste -maal naar zijn buiten
verblijf reisde, heeft Aubry hem nog gespro
ken. Massenet zat volop in het werk en in
plannen voor nieuwen arbeid. Zeven jaar- had
hij noodig, om dat alles tot stand te brengen,
want acht werken had hij in het hoofd I
Ode omtrent zijn levenswijze vertelt de
Fransche kunstkenner eigenaardige bijzonder
heden. Met het krieken van den ochtendstond
Massenet op, om acht uur in den avond ging
hij dan ook meest le bed. Vandaar, dat hjj
bijna nooit den schouwburg bezocht en zijn
eigen opera's slechts van de middag-uitvoe
ringen kende. Toch leefde hij daar in mee,
ging hij er in op. Over het lot van zijn
talrijke repertoire-werken was hij in gesta
dige bezorgdheid.
Eiken ochtend telefoneerde hij dan ook naar
de opera, om te hooren, hoe veel den vori-
gen avond bij de uitvoering van een zijner
opera's ontvangen was. Massenet had boven
dien een geheim nummer op het telefoonnet.
Hij hield van zjjn stukken, zooals hjj zich
ook tegenover de uitvoerende kunstenaars en
jegens deze niet alleen zeer beminnelijk
toonde.
Zijn manuscripten vertoonen een eigenaardig
■uiterlijk Ih den rand maakte hij a.l. niet
alleen bijkomstige aanteekeningen als over de
temperatuur van den dag, een huwelijk, een
eerste vertooning, ©en bezoek, maar ook
schreef bij bij zijn oorspronkelijke partituur
de meest nauwkeurige aanwijzingen omtrent
aan te nemen gebaar enz., waardoor deze
voor de uitvoerende kunstenaars van groote
waarde is.
SPORT.
Schietwedstrijd Oostburg.
Onder bijna voortdurend ongunstig weder
vierde do schietvereeniging „President Stoijn"
te Oostburg op 9, 10, 11 en 12 Augustus
jJ. haar 10-jarig bestaan. Dit weder is van
veel invloed geweest pp de deelname van
andere korpsenslechts 12 zustervereenigm-
gon hadden aan de uitnoodiging gevolg ge
geven, waarvan twee wegens achterblijven van
