MIDDELBFRGSCHE COPRAIT.
H\ 144.
lSo* Jaargang.
1912.
Donderdag
20 Juni.
Middelbard 19 Juni.
De subsidies
aan de gezindheden.
KAMEROVERZICHT.
Dit Stad en Provincie.
Dl» oosrut Tenant a.gnHjK», ritzondering m Zo.- a> Fe.iti.g»..
»rSi pil ter»rt»al, zoowel .oor Middelburg al. voor alle plntiu m Nederla.d fr.ico pp. 2
Afzonderlijke nummer» koiten 5 cent.
Advert en tiën bij abonnement op voordeelige voorwaarden.
Proipectution daarvan zijn aan het bureau te bekomen.
ARvwtutie* voor het eeritvolgende nummer moeten de» middag, vóór éóm nnr
aan het bureau bezorgd zyn.
Advertentiën 20 cent per regel. By abonnement veel iager. Geboorte-, dood en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regel» f 1.50elke regel meer
20 cent. Reclame» 40 cent per regel. Groote letter» naar de plaat», die zij innemen.
Tot de plaatïing van advertentiën en reclame», niet afkom«tig uit Zeeland, betreffende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, i» gerechtigd het Algemeen Advertentle-But au
A. DE LA 19AR Ab., N.Z. Voorburgwal 266, Amsterdam.
Bij deze
courant behoort een bijvoegsel.
Zij, die zich thans op ons blad
abonneeren ontvangen de num
mers tot 1 Jnli gratis.
In ouze artikelen over eenige der
commissie-voorstellen tot grondwetsher-
aiening hebben we ons bij de bespreking
van de hierboven genoemde kwestie be
paald tot het algemeen karakter.
Er is echter wel reden om er nog
eens in bijzonderheden op terng te komen,
ook wegens de houding die ten opzichte
van het vraagstuk wordt aangenomen
door hen, die er het meeste voordeel van
zullen trekken, de Gereformeerden.
Om die laatste bewering waar te maken,
dienen we het artikel, door de commissie
voorgesteld, nader te beschouwen. Want
bij dat artikel is de commissie afgedaald
tot zulk een uitvoerige regeling in bij
zonderheden, dat het er veel van heeft,
of men met een gewone wet te doen
heeft en niet met een grondwet, die toch
slechts de algemeene regels moet aangeven.
De minder beteekenende details weg
gelaten, komt het voorstel der commissie
hierop neer
De gezindheden die nu een rijks-toe
lage genieten, behouden wat ze hebben.
De overige gezindheden, die tot nu toe
niets hadden, krijgen een jaarlijksclie
uitkeering van f 455 voor ieder duizend
tal leden.
Na iedere tien jaar wordt de subsidie
regeling herzien, en krijgt iedere gezind
heid f 455 meer of minder, al naar
gelang het aantal leden met 1000 is toe
of afgenomen.
Aan dat cijfer van 455 is de com
missie gekomen, door na te gaan, welk
bedrag ten behoeve van de thans gesub
sidieerde gezindheden en hare leeraars
naar de uitkomsten der jongste volks
telling, per lid over 1910 ten laste van
's Rijks kas is uitgekeerd. Dat is onge
veer f 0.45B.
Maar er is gewezen op de schrome
lijke onbillijkheid dezer regeling. Wan^
al moge dat algemeen gemiddelde f 0.455
per lid zijn, voor iedere gezindheid is
dat cijfer zeer verschillend. En dat ligt
ook voor de hand, want die rijksbij
drage is niet berekend naar de grootte
dier kerkgenootschappen, maar naar de
grootte der vergoeding, verschuldigd
wegens in beslag genomen goederen, en
andere historische redenen.
»De Beukelaar" berekende onlangs
dat aan de Ned. Israëlietische gezindheid
slechts f 0.14 per lid wordt uitgekeerd
aan de Doopsgezinde ruim 0.20, aan
de Roomsch Katholieke f 0.30.
Wordt nu het voorstel der commissie
aangenomen, dan krijgen die gezind
heden niets meer dan dat bedrag, ter
wijl de Gereformeerden, die geen enkele
historische aanspraak op een toelage als
vergoeding hebben, f 0.45 per lid zouden
krijgen.
En nog maller is het gevolg, dat wan
neer zich een groep van minstens duizend
leden van de Israëlietische, Doopsgezinde
of Roorasche gezindheid afscheidt, zij ook
de volle f 0.45 per lid krijgen, terwijl
de oude gemeenschap op haar oude tarief
blijft staan.
Natuurlijk zijn deze bezwaren niet van
principieelen aard. Ze betreffen de rege
ling wellicht is er een billijker methode
te vinden.
Maar ook dan blijft het principieele
bezwaar, dat we vroeger aanvoerden, be
staan, nl. dat een algemeene subsidieeriog
in strijd is met de bij ons ingevoerde
scheiding van kerk en staat.
We lazen in sommige bladen der kerke
lijke partijen het betoog, dat er toch
zeker 'meer te zeggen valt voor een rijks
subsidie aan een moreel genootschap als
een kerk, dan voor een subsidie aan het
tooneel, zooals sommige vrijzinnigen
voor staan.
Nu willen we wel bekennen dat we
niet heel warm kunnen loopen voor staats
snbsidieering van .het tooneel. Er zijn
tooneelvoorstellingen waarvan we den
moreelen invloed hooger en sterker achten
dan dien van een godsdienstoefening. Maar
er zijn er ook waarvan eerder een slechte
dan een goede invloed uitgaat. Wie zal
de grens trekken Op dat gebied vinden
we de staatsoverheid even onbevoegd tot
een oordeel als zij dat o. i. is ten
opzichte van »het nut der godsdienstige
gezindheden voor de maatschappij", waar.
van de grondwetscommissie spreekt.
Maar wat ons ten opzichte van d(
kerken nog bezorgder maakt voor in
stelling van een algemeen subsidie, dat
is het maatschappelijk karakter dier
lichamen. Het tooneel bepaalt zich tot
haar gebiedde kunst. Maar er zijn
[enootschappeu of gezindheden die
hun werkkracht trachten nit te breiden
tot vèr buiten het gebied van den gods
dienst. Er zijn er die vaak werken als
een kiesvereenigiug. En om d i e lichamen
nu ook nog een staatstoelage te geven
achten we hoogst ongewepscht.
Nu is 't merkwaardig dat we op dit
punt ons in 't voor ons ongewone gezel
schap der auti-revolutionnairen bevinden.
De Standaard" herinnerde er dezer daj^
nog aan dat ook het anti-revolntionuair
Program vraagtbeëindiging van het
geldelijk verband tusschen kerk en staat,
losmaking van de zilveren koorde.
De lezer zal nu wellicht verwonderd
vragen Waarom dan dit voorstel van
de kerkelijke meerderheid der grondwets
commissie
De „Standaard" zal het u leeren
«Met het oog hierop, (d. i. de losmaking
VBD 't geldelijk verband) nu drongen we
er reeds voor lang op aan, dat eerst de
toestand, gelijk die nu zich tot onrecht ge
keerd had, wettelijk genormaliseerd
zou worden, en dat daarna afrekening
tusschen Staat en Kerk, en hiermee atbre-
king van de geldelijke relatiën tusschen
beiden, zou verkregen worden.»
dan iets verder naar aanleiding
van 't commiesievoorstel
«Wat alleen ontbreekt is een slotbepaling
dat b.v. over 40 jaar, als de genormaliseerde
toestand zich zal geconsolideerd hebben, de
subsidie in kapitaal zal worden omgezet, en
zoo de finale scheiding zal kannen intreden.»
De methode is, teacht uitgedrukt, onge
woon. Men erkent eeD bestaand stelsel van'
toelage aan enkelen als verkeerd. Om dien
toestand te verhelpen redeneert men
geef mij nu zooveel als die anderen, en
wanneer allen gelijkelijk bedeeld zijn, ka
pitaliseer dan de subsidies, dan is die
verderfelijke zilveren koorde verbroken.
We komen met zoo'n stelsel in een
sfeer van zoo'n brutale hebzuchtigheid
dat we alleen daarom het voorstel van
de commissie zonden afstemmen, als we
er toe in de gelegenheid waren. Nu
kunnen we er slechts tegen waarschuwen.
En als men dan nog denkt aan de,
boven berekende schromelijke bevoorrech
ting van de Gereformeerden boven een
deel der anderen, di^ althans nog histo
rische aanspraken óp een vergoeding
kunnen doen gelden,-dan wordt het voor
stel weerzinwekkend.
Toen wo in de inleiding tot onze grond
wetsartikelen schreven over de partij-ge
nooten die met zakken en manden gereed
staan alsof er buit te behalen was, heeft
de »Residentiebode" die uitdrukking be
treurd, omdat ze haar in tegenspraak
achtte met de voorafgaande billijking van
het streven der kerkelijke partijen om de
liberale grondwet een ander verfjej te
geveq.
We geven het blad de verzekering dat
we bij die woorden speciaal dachten aan
de hier behandelde kwestie. Misschieu dat
het blad nu erkent, dat er wel eenige
reden voor die uitdrukking was.
Tweede Kamer.
Zitting van Dinsdag.
Mochten er al zijn die vandaag iets bij
zonders hadden verwacht, die een eenigszins
ostentatieven uitleg hadden gegeven aan
woorden, waarmede zoowel de heer Troelstra
als de heer Schaper de rechterzijde hadden
bezworen niet te doen wat deze Vrijdag deed
Zij' kwamen bedrogen uil. In de Kamer, v
men dit tevoren vrij goed weet, verwachtte
men blijkbaar nietsrustig zaten om elf uur
de heeren links en rechts op de bankjes
de oudere, waardige parlementaire figuren
kalm opnemend hunne omgeving, de jonge,
meer temperamentvolle député's praatje ma
kend, lachend, handjes gevend loopond door
elkander De heer Duys altijd de drukste en
beweegelijksfe van allendaar spreekt uit elk
Zijner jbewegingen hruiscliend leven, niet te
bedwingen lovenslust, en in die bewegingen
vindt (men hetzelfde wat in zijn woorden
trefthet in elk geval onvervalschte, niet
gewilde. Voordat deze tot wat men wel eens
minder parlementair noemt eene „parlemen
taire mummie" teal zijn teruggebracht, moe
ten mog heel wat jaren verloopen 1
Het was al kalmte vandaag, al beraden be
raadslaging, anaar daaTom voor den gang van
zaken allerminst ongewiebtig. Evenmin als do
laatste xegoeringswijziging van den Minister
ontvangen, (welke door schrapping van het
tweede lid van art. 49 van het ontwerp bet
verordeningsrecht aan Üe Raden van. Arbeid
ontneemt. Evenwel, zioo heette het in de toe
lichting, .uitdrukkelijk, niet principieel, maar
als 't ware voorloopig, omdat dit bij dc Ziek
tewet [opnieuw ter sprake komt. Niet ten
onrechte vroeg de heer Pa tij n op eenigszins
verwonderden toon om klaren wijn te schen
kenwil de Minister met de coinstitulio-
neele betewaren van mannen als Loeff, Lobman,
Treub rekening houden ,of is het zijne be
doeling om allen met een klontje in het riet
testuren en later door een achterdeur i
binnen te halen wat eerst door de voordeur
is uitgeworpen. In zijn repliek heeft de heer
Talma de vraag ontweken, verwezen naar de
discussiën hij Ziekte- en Invaliditeitswet en
gezegd, dat de regeering nu voor ajlles zake
lijkheid wilde behartigen. Een aardige manier
van zakelijk zijn! De heer Treub vatte de vraag
aan het einde van den middag op en al inter
rumpeerde de heer Duys, die vandaag bijzon
der veel sympathie voor Minister Talma liad,
ook (nog fcop boos,, óngelijk kreeg de afge
vaardigde van Assen niet 1
Twee amendementen Waren met art. 1 der
Radenwet aan de ordehet amendement*
Patijn betreffende de naamsverandering het
amendement-Treub betreffende een kleiner ge
bied voor eiken Raad van Arbeid. Bij het
eerste ging het meer dan om den naam alleen
de heer Patijn toonde akelig^ glashelder aan,
dat de naam van Raden van Arbeid onjuist is
in qualifioatieven zi,n, en nog meer onjuist,
omdat wil de minister teo het verordenings
recht niet doen behouden, ze nog beter door
zijn voorstel als Verzekeringsraden zouden
worden aangeduid dan tevoren alreeds 't ge-
Val Was.
Maar er is een groot verschil tusschen
amendementen van links en van rechts
Minister Talma (zeide het ronduit. Was het
amendement van rechts gekomen, dan w
te overwegen geweest, maar nu het van
links kwam zou er wel wat achter zitten.
Een argument tegen dit voorstel, dat meD
links veilig m het kastje der curiositeiten
kon (opbergen bij de bedenkingen van den
heer Rutgers, dat dit amendement de Lands
drukkerij zooveel werk zou geven en dat
toch de vader den naam van het kind moest
bepalen. Alsof, aldusheel ad rem do afge
vaardigde van Zierikzee, in onzen vrijzinnigen
tijd de moeder, hier do Staten-Gen^raal, ook
niet een stem in het kapittel zou hebben
Over het amendement-Treub is de voor
steller (duchtig slaags geweest met de so
ciaal-democraten. Do heer Duys heeft vanuit
teijn nauw bankje heftige beschuldigingen tegen
de vryzinnigf-jdemocraten en hun leider in
dat debat geuit; de heer Treub en de zijnen
nemen piles aan wat reactionnair van rechts
wordt voorgesteld om zoodoende den Minis
ter een lmk te zetten. Treub, de vrijzinnige
vriend des volks, werd liier terteljde gezet voor
Treub den politicusen beide Treuben Zullen
het aan de uiterste linkerzijde nog menigmaal
moeten [ontgelden, zoolang men zijn critiek op
de Marxistische stellingen de immer beloofde
weerlegging niet heeft kunnen gevei^ Minzaam
heeft de heer Treub den heer Duys een en
ander goretourneerden tegenover dezen, die
nu zoo gaarne den Minister in bescherming
nam, het voorstelde alsof men links dit ont
werp per se van de baan wil hebben zonder
er iets beters voor in de plaats to stellen,
wees hij er op, dat deze Minister altijd ver
andert in (schijn, intrekt in schijn, maar
nimmer in Wezen. Minister Talma was wel
heel boos I
Overigens, zoowel de sociaal-democraten als
de heer Lobman verklaarden bij art. 1 niet
hun stem te geven over het beginsel der wet;
de eersten willen art. 8 pfwachten en verbe
teren, de heer Lobman
5. Aria uit „Die lustigen Wiebcr
von Windsor" Nicolaï.
6. Marsch uit „Norma" Bellini.
7. Gavotte, Louis XIII
8. Das Wandern, 1 ied, Schubert.
9 Der Jodelplatz, Fantasiestiick
CurschBühren.
10. Es ist bestimmt in Gottes Rat,
Mendelssohn
11. Nearer, my God, to Thee.
12. Menuet uit de symphonic in Es
dür, Moteart.
Uit Vlissingen.
Het lijk van den te Vlissingen ver
dronken matroos A. v. d. H. van de „John
Bull" is hedenmorgen op de Nieuwe Begraaf
plaats ter aarde besteld.
Uit
Bij de ,gisteren
alcheren.
te Vee re plaats gehad
hebbende verkiezing voor een lid van den
raad (vacature-A Amadio) is de heer J W.
Götzke verkozen.
trial voer het kabinet. Slecbts de heer Van
Karnebeek, (principieel als altijd, wilde van
deze omslachtige, duro Raden van Arbeid
biets (weten len zou er dadelijk tegen stemmen
de heer Rink in een uitgebreid betoog kwam
er tegen op, dat men nu alvast het beginsel
der Radenwetten zou aannemen om later daar
mede gevangen te zitten. Hij was een van de
weinigen, die Minister Talma vandaag tot
meer dan luisteren wist te krijgeneen ver
wijt omtrent in bepaald licht citoeren dat
dat juist den zoo uiterst correcten en cons-
cienbeusen heer Rink trof, maakte den Mi
nister al heel tewak deed den Mhitster
vervallen in een interruptie van bijna een re-
De bestuurder van de automobiel welke
te :S e r ojofe ke r ke in botsing kwam met
een wielrijder komt op tegen de voorstelling
in ons vorig nummer van het ongeval gegeven.
.Volgens teijn Jezing heeft hij wel getoeterd
maar keek do wielrijder ook nog in de bocht
een fair achterom. De auto stond bijna stil toen de
botsing .(plaats had
Uit Znid-Beveland.
Dinsdag hield de afd. Goes van den Bond
voor S t a at sp en sionneer uig haar jaarvergadering
onder voorzitterschap van den heer nu-. J
do Witt Hamer J.Gz.; de heer I. D. Fran
sen van de Putte, voorzitter, was verhinderd
deze vergadering bij te wonen
De rekening en verantwoording over 1912
werd goedgekeurd en vastgesteld.
De aftredende bestuursleden, de heeren K
Bruskot on A C Bol 11 fit. werden herkozen Als
afgevaardigde der afd naar do Algemeene
devoering. En de heer Rink interrumpeerdej Vergadering werd aangewezen de heer W. 3
steeds Zichzelf, telkens vervallend in een an-1 van Santende afd. zal ook op het 3 Aug
deren toon, de hoorders doen opschrikkend a s 's-Gravenhage te houden Congres voor
alsof een nieuwe spreker aan het woord was IStaatspensioen worden vertegenwoordigd
Zoo kwam bij de stemming over dit art. 1 Besloten werd pogingen te doen tot het
de beginsolvraag geheel buiten beschouwing nonnen van een Federatie van den Bond
Het amendement-Treub viel met 44 tegen 26 voor Staatspensionneering in Zuid-Beveland en
stemmen het kreeg drie stemmen van rechts 1 instellen van een onderzoek te Goes
van de heeren Schimmelpenninck, Van "Wasse-en m t,e overige gemeenten van ons eiland
naer en Van Idsinga, maar vond de sociaal-1 medewerking van do afdeelingen naar het
democraten tegenover teich. Het amendement-
Patijn viel eveneens, met 37 tegen 34 stem
men was links geheel voltallig geweest, dan
ware het aangenomen geweest; toch was deze
stemming, Waarbij nu ook de heeren Loeff en
Lohman zich aan de linkerzijde schaarden,
merkwaardig omdat. Minister Talma zonder
het amendement onaannemelijk te verklaren,
het e temmen daarvoor beslist als een on
vriendelijke daad rekende. En toch deed de
heer Lohman hetHet geeft alweer te denken
in deze curieuse dagen 1
met oo tegen t stemmen, ae matsten van de f>„„, v,
"«rale tegenstanders yerh genonMa
Hut gew.djügste „titel d«r Radenwot das Door den Toon.itto med
afgedaan door juist '/«deel der Kamer he Doodorf «n geoombineerde vorgadoring
1 jas afm^gl Van dal »/s deelhoudm TM de
felsen T r St MaJSljk. Scherpe-
Trb\ v r ™as° heer Ten Bolb
nog moer dan dorl.g Imksohe loden aan- uit ,s Gravwl^e hcetoo al ta|iclte„ 0„r
t 65 tot 70 jaar en ouder,
levensonderhoud kunnen
aantal personen
die niet in eig
voorzien.
Het ledental der af deeling vermeerderde m
het afgeloopen jaar met 50
Uit Tholen.
In de Dinsdag te St. Maartensdijk
gehouden vergadering van den gemeenteraad
werden naar aanleiding van een ingekomen
schrijven van Ged. Staten vastgesteld de voor
waarden ,op welke een onderhandscho ver-
i, yi' neme wu uiiueiuanascno ver
Het gehoele artikel werd toen aangenomen huring der gemeeate
-landerijen zou plaatsheb
et 53 tegen 7 stemmen, de laatston van de hnn nrtnr - f r f
wezig waren. Ook dat geeft te denken I
Om drie uur kwamen de afdeelingen bijeen
en was het openbare spel uit. Tevoren echter
werd gestemd over liet amendement-Van Ha
mel betrekkelijk de militaire rechtspleging
voorwaarden betreffende eene verlichting met
electriciteit.
Heden slaagde als verloskundige Mej J.
Jansen, geboortig van St. M a p. r tens-
en met groote meerderheid werd dit amen- dijk, leerlinge der Rotterdamsclie Rijks
dement, bedoelend om ook militairen, mits kweekschool,
jurist, tot fiscaal benoembaar te maken, aan-1
genomen. En tevens werd nog bepaald, dat
we Donderdagavond aan de Auteurswet zullen
beginnen.
Met deze heerlijke zomeravonden
V. d M
Uit Middelburg.
De Dinsdag alhier gehouden collectev
het Fonds ter aanmoediging en ondersleuning
van den .gowapenden dienst heeft opgebracht
f59.4iy2.
Het programma der carrillonbespeling op
Donderdag 20 Juni as
12 tot 1 uur luidt
1. Aria uit „Orpheus" Glück.
2. „Liebes Madchen hör' mir Zu"
Lied, Haydn.
3. Allegro uit de sonatine op. 55, Kuhlau.
4. Wat klingelt en beiert het toren-
klók8pel, koor uit de Cantatine
„Welkom", Morks
Uit Z.-Vlaanderen O. D.
Naar we in het verslag in „De Zeeuw"
lezen is in de Maandag te Terneuzen
gehouden buitengewone vergadering van het
Prov. Comité van a. r. kiesvereenigingen in
Zeeland de bekende motie van Goes betref
fende gelijkberechtiging van het openbaar en
bijzonder onderwijs van do agenda afgevoerd
wegens tijdsgebrek.
In de namiddag-vergadering hield ds. IIo-
gerzeil een rede over „Welken kant moeten
wij uit?" Hij had daarbij in 'tbijzonder het
oog pp de verwarring aan de rechterzijde
over de sociale wetten. Zijn conclusie was dat
Minister (Talma moet gesteund Worden. Als
deze Minister weg moest, kwam er van de so-
van ciale wetgeving niets terecht.
Enkele weken geleden verzonden 29 vis-
schers van Philippine een verzoek
schrift aan den minister van financiën om
hunne mosselperceelen over 1912 geheel of
gedeeltelijk van pacht vrij te laten, wegens
de groote schade bij den storm van 30 Sep
tember 1911 a/ax hunne mosselen geleden.
