MIDDELBEMSCHE C0ERA1T.
N* 136.
iss" Jaargang.
Dinsdag
il Juni.
Schoonmaak
Bit Stad en Provincie.
19J2.
8.00
8.57
8.20
9.47
8.54
2 11.02
Doit oo«r«st verschijnt d a g a 1 y k i, met uitzondering van Zon- et Peeitdtget.
V js par kwnrtnnl, zoowel voor Middelburg all voor alle plaaUen in Nederland franco pp. f 2.
Afzonderlijke nummer» koiten 5 cent.
A.dvertentiön bij abonnement op voordeelige voorwaarden.
Proipectunen daarvan zijn aan het bureau te bekomen.
A4virt«ntiën voor het eeritvolgende nummer moeten de» middag» vóór éós uur
aan het bureau bezorgd zijn.
Adverteutiön 4 20 cent per regel. By abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regel» f 1.50elke regel meer
20 cent. Reclame» 40 oent per regel. Groote letter» naar de plaat», die zij innemen.
Tot de plaatiing van advertentiön en reclame», niet af kom» tig uit Zeeland, betreffende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is gerechtigd het Aleemeen Adrertentle-BftD AH
A. DE LA MAR Ae., N.Z. Voorburgwal «s6ö, Aauterdsa.
BÖ
deze courant behoort een bijvoegsel.
De opgaaf van den spoordienst komt in
dit nommer voor op de gebruikelijke plaats.
10 Juni.
II.
Het tweede van de door ons bedoelde
wjjzigings-voorstelleii in bet rapport der
grondwetscommissie, betreft, zooals we
reeds zeiden, de toelagen aan de
dienstige gezindhedenook al een
kwestie die in de historie wortelt.
In art. 171 onzer grondwet wordt be
paald.
•De traktementen, pensioenen en andere
inkomsten, van welken aard ook, thans door
de onderscheidene godsdienstige gezindheden
of derzelve leeraars genoten wordende,
blijven aan dezelfde gezindheden verzekerd.
Aan de leeraars welke tot nog toe uit
's Lands kas geen of een niet toereikend
traktement genieten, kan een traktement
worden toegelegd, of het bestaande vermeer
derd worden."
Die term s> thans» slaat op het jaar
van de afkondiging der grondwet in zijn
eersten vorm nl. op 1815 Noch in 1848,
noch in 1887 heeft men het gewaagd
daar verandering in te brengen, en
zijn nu de kerkelijke subsidies
volgens den toestand van een
eeuw geleden.
Dat wil zeggen: voor zoover dit de trak
tementen, pensioenen en andere inkom-
ten van welken aard ook" betreft, waar
van de eerste alinea spreekt.
De tweede alinea opent alleen gelegen
heid tot ondersteuning voor zoover
leeraarstraktementen betreft. Subsidies iu
jeder ander opzicht zijn hier buiten ge
sloten.
En zoo is er een heele groep van na
1815 gevormde „gezindheden" die geen
subsidie geniet, o. a. alle Gereformeerden.
Nu is dat geenszins zoo onredelijk als
op 't eerste gezicht lijkt.
De subsidie waarvau in de eerste alinea
sprake is, berust op de overweging dat
de staat verplicht was tot vergoeding aan
de berkgenootschappen wegeus
het laatst der 18e, begin der 19e eeuw
.door den staat aan de Kerk ontnomen
lage ten behoeve van de predikants-trac-
tementen af van allerlei omstandigheden
welwillendheid der regeering, toestand
van de geldmiddelen, enz.
Het is die tweede alinea die het arti
kel zoo zonderling maakt. Als alleen de
eerste alinea had bestaan zou niemand
er iets in gezien hebben. Dat was een
voudig een vergoeding voor hetgeen vroe
ger hun ontnomen was. En voor de rest
zou de scheiding van kerk en staat vol
komen zijn
Maar toen begon men in die tweede
alinea naar te schipperen. Men begon
uitzondering op die eerste bepaling
Heel eigenaardig werd het uitgedrukt
in de „Schets van een grondwet" van
G.K. van Hogendorp, welke schets een lei
draad is geweest voor de grondwet van
1815
»Het onderhond van de Christelijk
hervormde Godsdienst, in zoo verre de
geestelijke en kerkelijke goederen niet
toereiken, blijft als van ouds tot last van
het Gemeene Land."
Alleen in die provincies waar de
Eoomsch-batholieken de meerderheid had
den, zon het onderhoud van dien gods
dienst ook door het Gemeene Land ge
dragen worden, iu zoo verre de geestelijke
goederen aldaar niet toereikten.
Die bepalingen zijn toeu om redenen
die ons voor een dagbladartikel te ver
zouden voeren vervormd in het boven
aangehaalde grondwetsartikel van 1815.
Zoodoende krijgen nvv een deel der
kerkgenootschappen (Hervormde, Luther-
sche, Hersteld Luthersche, Doopsgezinde,
Remonstrantsehe, R. Katholieke, Oud Bis
schoppelijke Cleresie en Isruëlietische) een
vaste toelage geheel afgescheiden van
de vraag of zg 't noodig hebben of niet.
En aan den anderen kant hangen die
kerkgenootschappen, ook als zij 't noodig
hebben, voor de beslissing om een toe
toe te laten. En het resultaat is
een subsidieering die thans f 600.000
méér bedraagt dan de som in 1815 vast
gesteld als verschuldigd door den staat
volgens de eerste alinea f 1.377.000).
Dat bedrag van zes ton is wel wat erg
veel voor een staat die den schijn aan.
neemt zich geheel van de kerk te heb
ben gescheiden, en in ieder geval geen
staatskerk kent.
En bovendien gaf die extra-toelage
gesteld naast de volkomen onthonding
van steun aan de later gevormde ge
zindheden den schijn alsof de staat
niet aan alle gezindheden dezelfde be
scherming schonk, die zij in de grond
wet
Bij de grondwetherziening om de tach
tiger jaren werd dan ook een oplossing
gezocht in de richting van een opheffing
van de tweede alinea.
De groudwetcommissie stelde voor om
het in de eerste alinea genoemde vaste
bedrag opnieuw te fixeeren volgens de
staatsbegrooting van dat jaar, en dan
eenvoudig weg te bepalen dat behalve
die sommen Geenerlei openbare kasgel
den ten behoeve van den eeredienst be
schikbaar gesteld worden."
De regeering was minder *boud en
stelden voor dat »thans" te veranderen
1884 en de tweede alinea te doen
vervallen, dus geen verbod nit te vaar
digen, maar over 't geen de staat voortaan
zou doen, 't stilzwijgen te bewaren.
Maar van geen der beide voorstellen
kwam iets. Reeds bij het voorloopig
onderzoek in de Tweede Kamer bleek een
groote verdeeldheid over de richting
waarin een oplossing moest gevonden
worden. Bovendien waren er toen rech
terlijke beslissingen hangende om het
aandeel der »afgescheideuen" in de staats
subsidies, en in afwachting daarvan heeft
de regeering een lastig debat vermeden,
en haar voorstel ingetrokken.
En zoo bleef het artikel zooals het was.
uitkeering werd verzekerd onder haar eigeD
naam bekend geweest, eveneens in het genot
eener uitkeering zouden zijn gesteld, maar
ook omdat hét kerkelijk' leven dat van deze
gezindheden uitgaat, evenzeer moet
geacht worden aan de maat
schappij ten goede te komen".
Maar dat is heel iets anders dan wat
in 1815 werd bepaald
Toen dacht men aan een vergoeding
van wat vroeger door den staat aau de
kerkelijke gezindheden was ontnomen.
En dan daarbij aan de anderen een
kleine tegemoetkoming omdat men anders
te groote ongelijkheid vreesde. Het nut
van hun kerkelijk leven was daarbij geen
motief
Maar als men gaat redeneeren zooals
nu de commissie doet, dan spreekt men
uit dat de staat tot plicht heeft alle
kerken te snbsidieeren, omdat het kerke
lijk leven zoo nuttig is voor de maat
schappij.
En die verplichting ontkennen weten
stelligste. Als er één gebied is waarvan
de staat zich volkomen dient terug te
houden, dan is het 't terrein van 't ziele-
leven der burgers. Eu als men dat ziele-
leven werkelijk vrij wil laten, dan
onthoude men zich ook streng van iedere
inmenging, onder welken vorm ook, in
de genootschappen waarin dat zieleleven
zich uit.
Of subsidieering dan zoo veel kwaad
zou kunnen Ja, dat kwaad is er al.
In de woorden van de commissie zelf
Want wanneer er als maatstaf voor de
subsidie door Kamer of regeering beslist
moet worden of het kerkelijk leven van
de subsidie-vragende gezindheid >moet
geacht worden aan de maatschappij ten
goede te komen," dan worden die Kamer
regeering aangewezen als een rechter
in een zaak, waarin wij hun bevoegdheid
tot oordeelen niet erkennen.
Uit Walcheren. 1 Ieeraar staande Psalm 121 vers 4 toe.
Hedennacht werd evenals op 3 September I ®ok v°crde ds. Y. d. Waal, thans te Ove-
de regenbak bij den timmerman W M. op zando (vroeger te Schore) nog het woord
't dorp Koudekerke door petroleum on-1 Des voormiddags was het kerkgebouw flink
bruikbaar gemaakt. des namiddags propvol.
De dorpsveldwachter stelt een onderzoek
in met de ontboden marechaussee niet poli
tiehond uit Vlissingen.
Zondagmiddag sloeg te Westkapclle
onweer in den schorsten van dc woningife, TCrd, £i m. was
wn tn npadrtednnchnnst b, sajt.lrol.lme„ ee„ van w nmmeZZi
Geersdijk, waarin verzocht werd, don aldaar
Uit Noord-Beveland.
Vrijdag j.l. vergaderde de raad van Wisse-
r k eopgekomen was de helft plus een
(5 van de 11 leden.
Medegedeeld werd, dat o. m.
konuot- - m
verlichting, zonder evenwel brand te 1
ydte. H.t bovenecdaclte vrnr.de bins, op «sTpntiEni te
de., schoorsteen geplaatst benevens ccn paar kemoI1 Uo voondlMl dccWo na„
-h-kpanrie», word verbreid. Een slok» zwa. U mcd B m w
vellucht werd in de kamer waargenomen, j d<lnkteddi ecUrer nog seen
I vasten vorm had verkregen, was opgekomen
In den nacht van Zondag op Maandag heeft ea stelde voor, in afwachting van hiervan
bij Wo s t k ap e 11 e, nabij het Zuiderhoofd ten aanzien van genoemd adres over te gaan
aan den grond gezeten het stoomschip „Gr&- tot de orde van den dag Alzoo werd 1»
ciana". 'Om 3.25 uur kwam het weder vlot sloten,
en vervolgde de reis.
Uit Zuid-Beveland.
Het Eerste Zeeuwsch Vliegcomité te G o e s
wil pogingen in het werk stellen tot oprich
ting van een Verecouging ter bevordering van
het vreemdelingenverkeer daar ter stede en
in de Goesche belangen on het algemeen.
Wie bereid is tot medewerking aan detzo
oprichting, kan hiervan mededeeling doen aan
den secretaris van bovengenoemd comité, den
lieer Aug. F. de Paauw, liefst vóór 1 Juli a.s.
Indertijd is ook in de vereeniging „Han
delsbelangen" alhier de bevordering
Een adres was ingekomen van M. Leen
dertse Jz. te Camperland Hij gevoelde zich
bezwaard door de weigering van B. en W.
om hem toe te staan, een varkenshok te hou
wen en een mestput aan te leggen in de
buurt der nieuwe huizenrij te Camperland
De voorzitter deelde modo, dat B. en W. hun
weigering gegrond hadden op overwegingen
van estihetischen en bygiöniscben aard.
Het hd J. M. Marc-usse meende, dat het
college geen rekening heeft gehouden met art
41 der Bouwverordening, dat het aanleggen
van mestputten toelaat op 3 M. afstand der
woningen. De voorzitter merkte op, dat die
Maar inmiddels ziju die rechterlijke
beslissingen gevallen ten nadeele der van
de groote berk afgescheiden groepen,
en hebben die groepen zich op
gewerkt tot de toon-aangevende partij in
het land.
Eu wat zegt nu de Staatscommissie,
die thans weer de grondwet onderbanden
nam
Ze zegt allereerst dat er geen sprake
van ban zijn den godsdienstigen gezind
heden te onthouden wat zg thans ge
nieten op grond van de verbintenis
ongeveer een eeuw geleden aangegaan
ingevolge vroegere feiten en gebeurtenissen-
We zgn het daarmee geheel eens. Die
zedelijke verplichting is er en moet ge
handhaafd worden.
Maar dan komt er iets nieuws
•Daarnevens echter" zegt het commissie
rapport, »gebiedt de billijkheid zoodanige
uitkeering toe te leggen aan thans bij de
regeering bekende gezindheden welke geen
uitkeering uit 's Rijks kas genieten. Niet
alleen omdat deze, ontstaan door hervor
ming of afscheiding van bestaande gezind
heden, waren zij op 't oogenblik dat de
Uit Middelbgrg.
Het Middelbuxgsch Muziekkorps zal bij (gun
stig Weer een muziekuitvoering geven op
Dinsdag 11 Juni des avonds ten 8 uur op
het Molenwater.
De le luitenant J. W. M. Wins van het.
bataljon 3e regt inf. te Middelburg
wordt 5 Augustus a.s. voor den tijd van 2
gedetacheerd bij het regiment Genie
te Utrecht.
Zaterdagavond had ten huize van den heer
Julianus, sigarenwinkelier op de Lange Burg
alhier, een gasontploffing plaats. Mm wilde
gasstel aansteken, tóen plotseling een
hevige ontploffing weerklonk. Zoo hevig
de schok dat de deur van het vertrek werd
uitgerukt Gelukkig veroorzaakte de ontplof
fing geen brand en hadden geen persoonlijke
plaats.
Tijdens bet hevige onweer dat gisteren bo
ven de stad woedde en dat door de hevige
regenbuien, die er moe gepaard gingen zulk
een leelijke onderbreking in den zoo mooi be
gonnen Zondag bracht, sloeg de bliksem in
de woning van den heer C. M. Ghijsen,
Lange Gortslraat K 19 Een igat werd in het
dak geslagen en een aantal pannen vernield.
Terwijl dit geschiedde, waren de bewoners
Heden is ingevolgd een beschikking der
rechtbank alhier in vrijheid gesteld J.P. V.,
wonende te Kattendijke, verdacht van brand
stichting.
Men verzoekt ons mede te deelen, dat het
album namens de gemeentenaren aan den
vroegeren burgemeester van Cadzand aange
boden, iwas geleverd door de firma C. W.
d'Huy, alhier.
Uit Vlissingen.
it een Kreeftenpark te Borgen op Zoom
zijn dezer dagen in den voormaligea oesterput
achter den Oranje dijk alhier ongeveer
1800 KG. kreeften .waaronder exemplaren van
12>/a KG., overgebracht
vreomdelin gen verkeer ter sprake .gebrachtdoch bepaling geldt voor mestputten, waarvan
toen hebben, de besprekingen hierover fot geen j aaide5 door het college is toegestaan. Do
gunstig resultaat geleid, omdat een deel der I toestemming moet echter vooraf gaan. Het lid
leden "de vrees koesterde, dat de Zondag J Marcus se meende, dat B. en W. dan blijkbaar
door het bezoek van vreemdelingen zou wor- willekeurig te werk igaan, want dat m d©
kom der gemeente de mestputten niet ge
weerd worden. De voorzitter antwoordde, dat
hem -daarvan iniets bekend is en zeide onder
zoek toe.
Nadat de hoeren Dieleman en De liegt hun
meening in dezen hebben doem hoor en, werd
het adres voor kennisgeving aangenomen.
Alsnu weiden, zooals wij reeds meldden
ons nummer van 8 dezer, benoemd tot
e kom de heer I. D Verhage
tot onderwijzeres te Camper
land mej. H. Prins te Poortvliet
In verband met die benoemingen deelde
de voorzitter mede, dat, nu twee der jongere
leerkrachten f50 boven het wettelijk minimum
zouden genieten, de billijkheid meebracht, ook
de jaarwedde van mej. Swenno mot dat be
drag te verhooigen. Het lid De Regt juichte
dit voorstel toe, maar was 'bevreemd over
den ommekeer, die blijkbaar in de meening
van B. en W. beeft plaats gehad. Immers een
paar maanden geleden werd op een adres der
genoemde -onderwijzeres door B. en W met
nadruk afwijzend geadviseerd. De voorzitter
antwoordde, dat B. en W. dit toen deden,
omdat door adressante een toon was aange
slagen, alsof de igevraagdo verhooging haar
rechtens toekwam, terwijl door haar het jaar
te voren de betrekking op f 500 tocb met
gretigheid was geambieerd Toen genoot ook
mej. Lanse te Camperland f500, nu zullen
allo jongeren f550 oaitvan,gen. Het lid De
Regt dankte voor de toelichting en het voor
stel van B. en W. werd met algemeene stem
den. ontheiligd.
Waar deze zaak thans door particulieren
wordt ter hand genomen, bestaat er wel kans
van slagen voor het oprichten van boven
genoemde vereeniging, mits men niet achter
wege blijve met toezegging van medewerking,
deelneming m vooral van fioanci-
eelen steun.
Werkelijk, Goes is, wat betreft het vreem
delingenverkeer, „une ville morte" gebleven,onderwijzer
en weL omdat er niets gedaan wordt om de 'e Vlissingen
vreemdelingen hierheen to krijgen.
Doch klagen hierover helpt geen zier, er
moet wat gedaan wordenl, aldus schrijft
onze correspondent.
Zaterdagavond had de -dienstbode van D.
W. op 'tH. te Wolphaardsdijk, by het
aanmaken der kachel, het ongeluk wat veel
petroleum te gebruiken, waardoor de vlam
uit de kachel haar in 't gelaat sloeg en zij
ernstige brandwonden bekwam
Zondagavond, 9 Juni, werd te Heinkons-
zand in de Ned. Herv. kerk een godsdienst
oefening .gehouden met betrekking tot de in
diensttreding van de diacones mej. Stubert van
's Gravenliage, als verpleegster aangesteld door
de Ned. Hen* diaconiên van Heinkenszand,
Heer Arendskerke en Nisse, Ds. Muller
van Heinkenszand leidde mej Stubert in naar
aanleiding van Fillippenzen 2 vs. 411.
De predikant-directeur van het diaconessen-
huis, Ds Groenoweg van 's Gravenhagje sprak
een slotwoord. Do voorzitter deelde nog mede, dat B. en
Daarna werd mej. Stubert toegezongen Gez. W reeds eenigen tijd hebben uitgezien naar
vs. 1. een terrein, geschikt voor een begraafplaats
te .Camperland. Hij noodigde de leden uit,
Zateidas was voor hot m-mokgezelschap hetzelfde te doen en daarbij desrorkiozend»
Oefening kweekt Knust on voor de snng- wethouder Schippers te raodplegm
vereernguig „Tot tefan-ng en Uitspanning" te Bij do rondvraag informeerde hot hd De
Borssele eon dag van groote hlpdschap. Regt, of. nu or een grintweg over Geersdijk
Des avonds toch namen re toen voor het wordt aangelegd. B on W. niet t-jdig wen
eerst een met recht fraaie mnziektet in ge. Sche„ aan to' d(, p01üX ever
brink, die daar thans het dorpsplein versiert Geersdijk worde gelogd en de lms driemaal
en die m eert door berde vereern gingen reeds daags woide gelicht Dc voorzitter reide toe.
jaren gevoelde behoefte voomet dat B en W. deze raak te rijnar tijd in
Een talrijke menigte hoorde naar het woord, overweging zullen nemen Daarna word de
waarmede de voorzitter der zaïigveretmgii;:. vergadering geslote
de feestelijkheid opende en woonde verdorde
eerste uitvoering op de tent bij. Beurtelings
werd door de twee vereenigiggen gespeeld en
gezon,gpn.
Na afloop der uitvoering bleven de loden van
nog eenigen tijd gezellig de nitvoermg dir
bijeen in de zaal, waann ze hun gewone repe
tition houden
Dat het gros van Borssele's burgers aan de
verecnigimg-Ni geldelijken steun verleende,
dient vermeld t'e worden.
Zondag werd te Schore bij de Ned. Herv.
kerk do beroepen predikant, (candidaat) W
Uit Tholen.
Te Oud-V os seme er is benoemd door
het Bestuur van het Waterschap tot opzichter
irken tot dijkverzwa
ring de heer Tj. Viersen to Wolvega.
Uit Z.-Vlaanderen W. D.
De heer A. J. van der Linde, die te Bier
vliet Vrijdag overleed, was van 1895 tot
1909 hd van den gemeenteraad. Gekozen, om
den zetel zijns vaders in te nemen, deed de
G. Krykamp uit Utrecht, bevestigd door ds benoeming van zijn behuwdzoon tot burge-
Do Groot Enzeling uit Leeuwarden, naar aan- j meestor, hem afzien van een hernieuwing
leiding van. Jeremia 1 vers 17. j Van zijh mandaat als raadslid. In de Ned
Des voorniiddags deed hij in de gemeente Herv. kerk bekleedde hij achtereenvolgens ver -
zipi intrede met een rede over 2 Korinthen 5 schillende waardigheden. Hij was een der drie
vers 20. oprichters van een kassierskantoor, welks
Op uitnoodigingj van ds. Schmidt, consulent. Werkkring zich zelfs tot buiten do gemeente
ran Kapelle, zong de gemeente den nieuwen uitbreidde.
