MIDDELBFBCrSCHE COUBIIT. r. us 15 Mei. Jaargang. I9i2 Woensdag Due eo*rant verschijnt dagelyki, met uitzondering van Zon- e* Feestdagen. p., kwtul, zooirei .oor Uiddelt.org .1. .oor die pUetum i> Kederieod fr»ro pp. i 2. Afzonderlijke nummer» kotten 5 cent Advertentiön by abonnement op voordeelige voorwaarden. Pro.peotn.wn daarvan zijn aan het bureau te bekomen. A4v.rta.ti6» voor het eer.tvolgende nummer moeten de. middag, vóór één ur aan het bureau bezorgd zyn. Advertentie. A 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en alle andere familieberiohten en Dankbetuigingen va» i7 regel, f 1.60elke regel meer 20 cent. Reclame. 40 oent per regel. Groote lettert naar de plaat., die zij innemen. Tot de plaatcing van advertentiSn en reclame., niet afkom.tig uit Zeeland, betreffende Handel, Nijverheid en Geldwezen, i. gerechtigd het A)|emeen Advertentie-Ban Ml A. DK LA KAB Ae.< n.Z. voorburgwal MU\. Aatrterdam. Bjj deze courant behoort een Middelburg 14 Mei. KAMEROVERZICHT. Tweede Kamer. Zitting van Maandag, fluiten, en. in. de couranten, spreekt men v«a da Bakkerswet en schrijft men erover; veroordeelt men bet wetgevend talent van Mi nister ffalma, dat socialen dwang van een neer (twijfelachtig en economisch bedenkelijk soort brengt; vraagt men zich, van rechts, af waartoe een situatie moet leiden, die een christelijk minister doet winnen, dank zij slechts de stemmen van sociaal -democraten Veroordeelt men de halstarrigheid van dezen mi nister die alle billyke amendementen verwierp en dB wot onaannemelijk maakt. Dreigt men met Uitgestoken vinger naar den Senaat, die nu een sociale weldaad zou kunnen verrichten I Ee in bet Parlement debatteert men voort met «1 den ernst, aan het onderwerp ver schuldigd. Want elk artikel in dit ontwerp is inderdaad van beteebenis, beslist over een onderdeel van een levensbedrijf, beslist over Je (bokmgen van duizenden. Het is of de Karnes dat voelt; moe en loom is haar stem ming. Wol speelde heden het zonlicht, schalksch door de glazen, wierp gouden stralen op de mmisterplaatsen en op de zetels der depu tes, Bpeelde ondeugend met het eerwaarde hoofd van het Huis en met het heiligste m deze heilige hallen.... der Kamer. Maar de zon wekte hier geen levensvonken; het debat bleef degelyk en ernstig, maar met weinig pit. Het waren voornamelijk twee punten, die beden de aandacht vroegen Het eerste betrof eon amendement vain Iden (heer De Geer |op arti kel 5, teneinde voor de genoemde lieiligen de mogelijkheid te openen om het bakken van be- schuit en koek te geschieden des nachts^ en teneinde zoodoende ongelijkheid te vermij den met ondernemingen,, waar deze uitslui tend worden, geproduceerd Daar het bezwaar van contróle en dev erleiding tot ontduiking door den voorsteller zelf waren ondervangen het gekozen stelsel van vergunning met <rp dreigende intrekking over te nemen. Minister Tal ma geen bezwaar, dit amen- ent over te nemen, al ware zulk bezwaar in de lyn van zijn systeem rationeel geweest. Er was eigenlijk niemand, die bezwaar- had, alken 0e heerSchaper, die eventueel re- jpp deze bepaling vreesde van een o re geer in g en dan de wet reeds tot l doodes letter gemaakt zag. Maar rechts was men veelte verheugd over deze concessie van Minister Tahna en met 47 tegen 8 stem men ging bei araendement er door. Het bleek nu reeds hoe groot de Bng xx de Kamer weer wasl Heit tweede hoofdpunt betrof de die volgens artikel 6 de Minister zal kunnen verleenen aan het hoofd of den bestuurder van die onderneming, waar in den regel zonder hulp Tan andieren bakkersarbeid wordt ror- ricblj, om op do tijden van het arbeidsverbod Eter artt, 2 en 4 toch te werken. Dit artikel bleek al heel slecht in den smaak te valk®. Scherp en bedeesd ving de heer Ty deman aan, dat dit artikel niet past in het systeem van dezen minister, die zich op den grondslag van een universeel verbod stelt en do menschen wil dwingen des nachts te sla pt»; bij verzekerde met kracht, dat het een reactionnair let op, de heer Tydeman spreekt novum is om eeoo vergunning als deze, gebaseerd »p de mogelijkheid van slechts weigeren ten bate van do „belangen van an deren", aan den Minister te vertrouwen, die rich daardoor in de plaats stelt van den ouden landsvaderl De heer Helsdingen, den grijzen, anders kal me® bop, nu driftig schuddend, sloot zich bij dit betoog volkomen aan welke verbintenis sen Werkt oeno sociale wetgeving al3 deze niet in de band! Hjj voegde er zijnerzijds nog enkele cijfers aan toe om te bewijzen, dat waar bijna x/3 der 3807 bedrijven door alleen- werkende patroons wordt gedreven, deze be paling togen de geheele wet ingaat. De heer Goeman Borgesins gaf eerst zijn be dwanen Lucht over de Commissie van advies, die in artikel 9 nu de Bakkersraden beeft ver- range», en uit „deskundigen" bestaande, den Minister slechts zal hebben raad te geven; hij keerde zich toen tegen het niet te aanvaar den stelsel van deze vergunningen, dat Belgi- edho toestanden schept, dat willekeur doet Treezen, die do spreker niet van dezen Mi nister verwacht, maar in theorie en. praktyk rich by anderen kan denken. En de heer Sooeck Henkemans, voor het eerst weer sprekend, voegde er boos aan toe, dat dit artikel niet 0e kleine, maar de slechtste De heer Elhorst, sprekend, omdat hy niet kon zwijgen, "sprak blanco, hij hechtte niet aan 't artikel, maar vond de bezwarende dreven, 't Heele artikel deed er niets toe; niet meer of niet minder I Minister Tahna dacht er toch anders over dan de Enxschedescho depute. Het artikel deed er heel veel toe; het moest in de wet en 't was tteker niet irrationeel, want het wil van vrijheid wegnemen voor voor wi» de wet niet is ge maakt. Neen, do Minister ging verder; het ar tikel diende ojp tegemoet te komen aan hen, die anders de wet zouden moeten over treden. Ook al niet meer en niet minder! De zaak zou overigens practisch niet zoo moeilijk zijn; het gold hier slechts een twee honderd kleine bakkers. En palroonsarbeid inag door deze wet ntet verder wotómx verboden dan noodig is voor de zekerheid van dit ver bod voor den arbeider- Het was den heer Goeman Borgesius te machtig geweest. Hy had dat niet onduidelijk getoond, hij had het medegedeeld aan zijne omgeving en onwetend ook aan de toehoorders. Een Minister van de Kroon, die doodleuk ver klaart, dat de menschen toch vóór vier uur zouden, gaan werken, al mochten ze 't niet; hoe was 't nu? Daartegen kwam hij met volle kracht pp. En voor alles vroeg hy evenals de heoren Limburg en Tydeman klaarheid omtrent dit artikel De Minister heeft zich nog niet uitgelaten over de gevolgen van eene afstemming van dit artikel. Hij zou de bezwaren nader over wegen; 2 al die morgen nader mededeelen; gaat dus misschien. nachtarbeid verrich ten voor de Bakkerswet I Er is kans van af stemming als hjf het artikel onveranderd laat; de socialisten, die reeds tweemaal bij eenc principieele beslissing den doorslag gaven, kunnen dat ook nu doen, maar ten ongunste ditmaal des Ministers. Zij zitten immers thans midden op de wip plank 1 V. d. M. Dit Stad en Provincie. Uit Middelburg. De Vrijzinnig-Democratische kiesvereeni- ging a.1 h i e r vergaderde gisteren avond Oüder voorzitterschap van den heer H. L. Gerth van Wijk, die in zijn openingswoord herinnerde aan de door de party georga niseerde adresbeweging inzake algemeen kiesrecht en een woord van hulde bracht aan den heer Herman Snijders, voorzitter van den Bond, ter vergadering aanwezig, die zich zoo krachtig inspande voor deze zaak, en verder een woord van dank aan allen, die tot bet welslagen der beweging medewerkten. Vervolgens bracht de heer Gerth van Wijk verslag uit als afgevaardigde naar de Bondsvergadering op 4 en 5 November 1911 te Zutphen, en sprak zijn verbazing uit over de houding van een der afgevaar digden, die trachtte de leiding vod den voorzitter over te nemen, waardoor spr. de positie van dezen laatste niet benijdde. Ook verwonderde het spr. dat zooveel ■verwarring ontstond bij de stemming. Vervolgens werd aan de orde gesteld de behan deling van den beschrijvingsbrief voor de a.s. vergadering van den Bond op 18 en 19 Mei, welke door de secretaris in zijn geheel werd voorgelezen. Besloten werd aan den te benoemen afge vaardigde geen imperatief mandaat te geven, doch hem over te laten te stemmen naar ge lang der discussiesook voor de verkiezing van drie hoofdbestuursleden zal hij zich met zijn medeafgevaardigden verstaan. Tot afgevaardigde werd benoemd de heer J. R. Domenie en tot plaatsvervangend af gevaardigde de beer H. L. Gerth van Wijk, Bij de rondvraag vroeg een der leden nog een paar inlichtingen over de bedoeling van twee der vraagpunten inzake de ouderdoms verzorging, welke inlichtingen door den heer Herman Snijders werden vei strekt. Door het Middelburgsch Muziekkorps zal Vrijdag 17 Mei des avonds ten 7 uur de eerste muziekuitvoering op het Molenwater worden gegeven. De stoomvaartmaatschappij „Zeeland" en de „Vereeniging 'ot bevo-dering van bet vreemdelingenverkeer in Walcheren" hebben te zamen een reclame-boekje met Engelschen tekst uitgegeven, waarvan 20.000 exemplaren in Amerika worden verspreid. Het boekje dat den titel draagt „Middelburg, the gem oity of Holland" ia met tal van aardige foto's veraierd. Het detachement van het. 2e Bataljon, 3e Regiment Inf. te Middelburg, dat sedert 6 Mei jl. deelneemt aan de schietoefeningen in de legerplaats bij Harskamp, keert heden namiddag om 6.21 in het garnizoen terug. Bij de Seisbuitenbrug alhier is een brievenbus geplaatst, die driemaal di gelicht wordt, en Zondags éénmaal. Voor het te Rotterdam door de vereeni ging van Leeraren in het Boekhouden genomen examen in Duitsche Handelscor respondentie is geslaagd de heer W. L. H boer uit Middelburg. Uit Vlissingen. In verband met de aan dr. P. J. H. Cay- pers te Amsterdam gegeven opdracht om, in overleg met den gemeentebouwmeester, de verschillende plannen tot herbouw van den St. Jacobstoren te beoordeelen, bracht genoemde bouwkundige heden een bezoek aan onze gemeente. Dr. Cuypers heeft hier aen plaatselijk onderzoek ingesteld en waren hierbij tegen woordig het geheele college van Burg. er Weth. met den gemeentebouwmeester. (>V1. Crt.") Hedenmorgen zijn te Vlissingen voorbijgevaren naar Antwerpen de Zweed- sche oorlogsschepen »Tylgia« en vManlig- heten«, komende van Zweden, respectievelijk bemand met 373 en 300 koppen. Deze schepen worden hedenmiddag te Antwerpen verwacht en zullen feestelijk worden ont vangen. Mejuffrouw H. Naerebout te Vlissin gen is benoemd tot hoofd der christelijke bewaarschool te Borne. Benoemd is tot boekhouder aan de maat schappij »De Schelde" de heer A. Antheu- nisse te Souburg. Uit Walcheren. In de Maandagavond gehonden vergade ring van den raad van N. en St. J o o s- 1 a n d werd goedgekeurd eene overeenkomst tusschen deze gemeente en de Vlissinglche gasfabriek, betreffende de levering van gas door laatstgenoemde, voor straatverlichting in deze gemeente. Het vooruitzicht bestaat nu dat in deze gemeente, aanstaanden winter de straatver lichting allerbest zal zijn. Alle leden waren tegenwoordig. Op Hemelvaartsdag zal het Leger des Heils een openlucht samenkomst houden in Koudekerks, zooals men kan zien in de advertentie in dit blad. Een muziekkorps zal dtarbij assisteeren. Een 50-jarige landbouwersvrouw uit Walcheren werd gisteren overgebracht naar de stichting „Vrederust" te Bergen op Zoom. De ongelukkige die erg tegen het plaatsen in de stichting op zag is daar niet meer levend aangekomen, bij het vervoer van Bergen op Zoom naar de stichting overle*ed de vrouw aan een hartverlamming; Op de hofstede van L. d. V., wonende aan den straatweg van 0|o s t k a p e 11 e en Aagtekerke verdronk Zondagmiddag een kind van 2 jaar. Uit Schouwen-D uiveland. In de bijvoegsels tot de Staatscourant van heden zijn opgenomen de statuten van den coöperatieven Boerenleenbank te E1- kerzee. Het doel der vereeniging is de verbetering van het landbouwbedrijf. Zij tracht dit doel te bereiken door; a. het verleenen van krediet aan hare leden b. het rentegevend en veilig beleggen van de bij baar gedeponeerde gelden. Zij zal be voegd zyn ook van niet-leden gelden tot dit doel in ontvangst te nemenc. het vormen van een reservefonds. Uit Z.-Vlaanderen W. D. Over den brand van de kerk te E e d e meldt de »N. Z. Crt." Bog het volgende De brand werd opgemerkt om half negen is morgens. Een schilder die bij den Z.eerw. heer pastoor aan het weik was, zag de vlam men het eerst, nl. boven den biechtstoel van den pastoüi binden de sacristy. Hier boven was een zoldertje, waarboven een dak van pannen. Door den Weleerw. heer kape laan, dim koster en de dien»tnxeid werden de heilige vaten, de kerkg*wad«u en sieraden in veiligheid gebracht. De brandspuit van Aa denburg was spoedig ter plaatse, doch verleende geen bnlp, daar het dak toen reeds ingestort was. Zooals we meldden dekt verzekering de schade. Het schip der kerk was het oudste ge deelte. Denkelijk is dit wel tweehonderd jaar oud geweest. Het heeft vroeger behoord aan de Doogsgezinde gemeente. In 1827 ging dit gebouw aan de Roomsch-Eatho- lieken over. Toen had Eede echter g eigen pastoor. De H. Missen werden opge dragen door de priesters uit de omliggende dorpen, die hiertoe werden aangewezen door Z. D. H. den Bisschop van Gent, daar Eede in die dagen ouder het bisdom Gent res sorteerde. Tot gezworene van het waterschap »Oranje-Dierentijdpolder« Maandag gekozen de heer Era. Haverbeke met 13 stemmen. 11 waren er uitgebracht op den heer Abr. Leenhouts Pz. en 1 op den beer Ant. van Luijk. Allen zijn landbouwers in genoemd wa terschap. Het Naanment van dr. Snmnel Ben Israel Hedenmiddag had op de PortugeeBohe Joden- begraafplaats aan de Jodengang alhier d< wjjding plaats van het monument dat door toedoen van Engelsohe Israëlieten is opgericht op het gerestaureerde graf van dr. Semnel Ben Menasseh Ben Israel. Na de uitvoerige mededeelingen die wjj indertyd hebben gepubliceerd over de restau ratie van dat graf, behoeven wjj er nu niet meer uitvoerig op terng te komen. Wie de laatste weken door de Jodengang liep, zal daar zelf wel opgemerkt hebben hoe zeer het oude karkhot opgeknapt ie. Maar in het by zonder trekt dan de aandacht het eenvoudige maar fraaie monument dat nu de plaats van het graf van dr. Semnel aanwyst. De oude grafsteen was in den loop der eeuwen in een groot aantal stukken gebroken, et de gemetselde verhooging waarop hjj lag, was vervallen. Thans is de verhooging hersteld en de brokstnkken van den ouden steen zjjn weer aaneengevoegd, bijeengehouden door steenen band. Vier pilaartjaa aan de hoeken dragen een afslaitketting. Het werk is u voerd door de firma Renguet en Co. alhh Op een der ijj-ateenen staat gebeiteld»Deze steen en dit kerkhof zjjn door eenige Engelsohe vereerders van Semuel Menasseh Ben Israel gerestaureerd in 1912." De meeste steenen van het kerkhof diep in den grond gezonken; die aan de West- zjjde, welke bjj regen in 't water lagen, zjjn reeds verhoogd. De anderen zullen volgen. Tegen twee uur verzamelden zich op het kerkhof een groot aantal Israëlieten uit Mid delburg, een afvaardiging van de Isr. gemeente te Vlissingen, de heer Mendes da Costa, ver tegenwoordiger der Port. Isr. gemeente te Amsterdam. Voorts merkten we op: den griffier van Zee land, mr W. Polman Kruseman, den rjjks-archi- varis in Zeeland, don beer dr. K. Heeringa, gemeente*archivaris van Middelburg, de heer O. Swaving; den seoretaris van »Nebalennia" den heer B. F. S von Bruoken Fook. Uit Engeland waren, zooals men weet, over gekomen de heer Is. Harris, geesteljjbe van de synagoge in de Berkeley street, en de J. A. J. de Villiers, van het Britech Museum, en secr. van de Hakluyt Society. Toen allen bjjeen waren om den steen van d Semuel nam de heer 0. Boas son. voor- sitter van de Israelietieche gemeente, hot om dank te betuigen aan alten die hier tegen woordig waren, on aan het Engelsebe comité dat op het graf van een groot man eei dig monument heeft geeet Bet is een groote dag voor de Israëlieten in Nederland. Dit graf ia een bewjjs van de verdraagzaamheid xn onB land, die hun reeds voor 200 jaar werd toe gestaan Wjj mogen er voorts roem op dragen, dat er toen mannon gevonden werden als Mennasch Ben Israel en diens zoon Semuel. Aan den heer Davis is het te danken dat it graf werd hersteld. Er zal nn getracht worden geld bjjeen te brengen om bet oude kerkhof big vend in goeden staat te honden- De heer S. Mondeis, godsdienstleeraar by de 1st. gemeente alhier, kreeg daarna h t oord voor de wjjding van bet grut Vooraf ■prak hjj eohter over de geschiedkanoige beieekeois van dengeen die bier begraven ligi. Hjj herinnerde aan de eeurren, toen er sleobts één land was, het gewest der Neder- laudache provincies die de overal verjaagde J-iodsche vluchtelingen met open armen ont ving. Nooit is de verdraagt lamheid in Neder land verdwenen, steeds werd»a zedoor de magis traten gerespecteerd als de andere burger* D» geest van verwoede anti-semietisme elders is nn bjjna verdwenen, en als sjj sioh voordoet zooals met het sprookje van den ritueolen moord, dan komen er allerwege protesten, maar vooral nit Engeland Welk eon scherpe tegenstelling met den toestand van de 13e eeuw toen eens met Pasohen honderden joden in Engoland ge slacht werden Van 1300 tot 1650 was het voor do jaden een leven van ljjden. Zo waren overal verbannen, verjaagd, vervolgd Maar eindeljjk begon van Nederland de victorie, en onder hen die daartoe het meest hebben bjjgedragen behooren Menasseh Ben Israel en zyn zoon dr Semnel. Do vader richtte krachtige pleidooien tot alle hoven om weer toegang voor de joden te verkrjjgen- In 1655 ging hjj, vergezeld door zjjn zoon en eenige AmsterdamBche joden naar Londen waar hg zich persoonlyk tot Cromwell richtte, en van hem toestemming kreeg dat de joden weer werden toegelaten. Zoo de joden nu in Engeland de grootste vrjjheid genieten en tot de hoogste ambten worden toegelaten, dan is dat te danken aan de twee genoemde man&en. Daarna Bprak de heer Mondeis de gebeden over het nieuwe graf. De heer mr. W. Polman Kruseman, die de plechtigheid bjj woonde als vertegen woordiger van den commissaris der Koningin, verklaarde namens den heer Djjckmeester, dat het dezen zeer speet do»r een voorat aange kondigd gemeentebezoek verhinderd te «tin- De spr. zei voor zjjn persoon, dat bet woord voeren bjj deze gelegenheid hem niet veel moeite kostte, omdat bjj Bympathie voelde èn voor de Eogelsohen, èn voor de Joden. Over het eerste punt sou hjj niet uitweiden, en alleen zeggen, dat zjjn sympathie voor de Engelsohen anders dan bg zyn landge- nooton niet geleden beeft onder den Boeren' oorlog, dat hg de Engelsohe natie nog steeds voor het eerBte volk der wereld houdt en dat het woord „gentleman" niet by toeval oen Engelsch woord is, dat bovendien onvertaal baar ia in eenige andere taal. Over de reden van zgn sympathie voor de de Joden, welke by hem evenmin een waan van den dag maar van diep gewortelde over tuiging is, een enkel woord meer. Misschien schuilt er onder een zekere natuurlgke en licht verklaarbare voorliefde voor de mipdee'den en onterfden, maar dat iB niet de hoofdzaak. Ook liet spr rusten hoe belangryk het ook zjj, dat onze godsdienst en levensbeschouwing wortelen in die der Joden. Hy wilde liever spreken van den onmiddellyken invloed, die zjj door hun individueel optreden nog dagelgks en in toenemende mate op onse Maatsohappg en naar spr. stellig overtuigd was ten goede uitoefent. Hg daoht daarbg aan de voortreffelgke ei genschappen, die de JooÖBche natie in zoo hooge mate kenmerken: arbeidzaamheid, vol harding, scherpzinnigheid, ingetogenheid, wel dadigheid, hui80lgke deugd, ouder- en binder- liefde. Tor verduidelyking noemde de spreker hierby de namen van Nathan der Weiso, al is hg slechts een fictief persoon, van Mayer Anselm Rothschild, van sir Mozes Mortifiore, van prof. mr. T M. C. Asser, van Jozef Israels van Spinoza. En al was Rombrandt ze.f geen Jood, bjj heeft voor de intieme uitingen van zgn gesloten geest, welke hy niet op bestel ling maar voor eigen voldoening op het doek bracht, bg voorkeur Joodsobe modellen genomen. Bezie die peinzende, verweerde, doorgroefde met wit haar en vollen baard omlyste gezioh- ten, die u met hun droefgeestige, fluisterende oogen spreken van al het leed, van al het wee, van al den stryd, dien de Joden destgds te voeren hadden, maar ook van bun taaie vol harding, hun eindelyk zegepralen in den le- vensstrgd, en van kalme berusting als besluit. Het Jodendom uit de geschiedenis uit te schakelen, wa-e de historie van vele harer (ohoonste bl&dzgden berooven de Joodsohe natie uit de tegenwoordige muatBcbappy loa te maken zou haar geheele ontwrichting bo- teekenen. Toch bestaat er nog al te veel verwgdering tusschen u cn ons, zeide spr., en valt aan uw ras nog niet die eerlyka waardeering ten deel waarop gg zoo terecht aanspraak moogt maken. Ten deele vindt dat verschijnsel zyo oorzaak historische toestanden en godsd.enetige vuoroordeelen, tnuar ten deele is het ook te verklaren nit nag ver en afgunst, die van on- eerlgke p-actgken en kunstgrepen doen spre ken, al» het een ander beter gaat. Spreker wees op dit laatste mot een enkel woord, om dat het soo'n kinderJyk en toch z'oon hinder, ijjk fabeltje is, dat men door list en bedrog taken soa kunnen doen en op den duur voor uitgaan. Vun harte hoogt spreker dat een plechtigheid als deze, waaraan door de uitnoodiging va» ■mkbbbb

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1912 | | pagina 1