MIDDELBERGSCHE COIRIIT.
Dinsdag
14 Mei.
I*. 414
I3ó< Jaargang.
1012
Due oomrut verschijnt dagelij k«, met uitzondering van Zon- e* Feeitdagen.
?r$« P*r kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franoo pp. f 2.
Afzonderlijke nummert kotten 5 cent.
Advertentie* bij abonnement op Yoordeelige voorwaarden.
Proipectutten daarvan zijn aan het burean te bekomen.
Advortentien voor het eeritvolgende nummer moeten dei middag, vóór één nmr
aan het bureau bezorgd zijn.
Advertentie* A 20 cent per regel. B|j abonnement veel lager. Geboorte-, dooi- en
olie andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regelt f 1.50elk» regel meer
20 cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaatc, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is gerechtigd het Algemeen Advertentie Bur* an
A. DE 4.A HAS As., N.Z. Voorburgwal Amsterdam.
Bgj d»z« courant behoort een bijvoi
De opgaaf van den spoordienst komt in
dit nommer voor op de gebruikelijke plaats.
Middellmrg 13 Hei.
Dit het Onderwijsverslag.
II.
We zeiden in ons vorig artikel dat
we uit de tabellen vau het onderwijs
verslag nog eenige cijfers zouden aan
halen, betreffende onze provincie. We
doen dat met eenige aarzeling, want we
weten nu eenmaal, zoowel van hooren
zeggen, als nit eigen ervaring, dat een
artikel met cijfers veel kans heeft overge-
lagen te worden.
Maar er zijn toch cijfers bij, die wel
aandacht verdienen, en we zullen trach
ten het cijferachtige zooveel mogelijk te
vermijden.
In Zeeland zijn tweemaal zooveel open
bare sobolen als bijzondere, nl, 162 tegen
81, waarvan 59 protesfcantsche en 21 ka
tholieke. Maar ook naar verkonding gaan
er meer kinderen op de openbare dan
op de bijzondere scholen. De openbare
scholen d. w. z. de dagscholen, werden op
15 Jannari 1911 bezocht door 13.806
jongens en 12.098 meisjes, en de bijzon
dere scholen door 5131 jongen en 5486
Nn halen we die cijfers niet alleen aan
om zichzelf, maar ook om een verschijn
sel in het licht te stellen, dat in strijd
schijnt met den leerplicht.
Want het is opmerkelijk en vermoe
delijk aan velen niet bekend, dat er nog
zooveel kinderen geen lager onderwijs
genieten in weerwil van de leerplichtwet.
Onder de bovengenoemde getallen zijn
ook begrepen de kinderen van zes jaar
en daarbeneden. Maar in een anderen tabel
wordt een overzicht gegeven van het
totaal aantal kinderen van zeven tot
beneden dertien jaar in iedere provincie,
en van het aantal hunner dat lager
onderwijs genoot op den genoemden
datnm. En die cijfers geven te denken.
In Zeeland toch waren er 31.397 kin
deren van dien leeftijd, en daarvan be
zochten slechts 29.789 de school. Een
aantal van 1608, nl. 704 jongens en 904
meisjes genoten geen lager
onderwijs!
Hoe dat mogelijk is
We knnnen er geen nitslnitsel over
geven. Men versta wel, dat met die
cijfers niet bedoeld worden delandbonw-
vergnnningen tot tijdelijk schoolverznim.
Daarover straks een enkel woord. Die
rnim 1600 kinderen genieten in't geheel
geen lager onderwijs.
We hebben in 't verslag geen nadere
verklaring van dat groote getal gevonden,
dat trouwens in alle provincies groot, in
sommigen nog grooter is.
Wel vonden we een aanwijzing en
gedeeltelijke verklaring in een opmerking
van den inspecteur dor tweede inspectie
Ot de Leerplichtwet meer cal kaneen d en
voor de misdeelde kinderenmisdeeld hetzjj
door aintnigeljjke of geestelijke minderwaar
digheid, hetijj door het ontbreken van du
gelegenheid om geregeld onderwjjsteontvangen,
behoeft hier niet te worden besproken,
De bolangstelling voor do eerste soort van
kinderen en het begrip, dat het voor hen be
stede geld ook rechtstreeks ten bate van het
algemeen komt, werkeD gunstig samenmet
nngie de sorg voor swakainnigen breidt sish
nog steeds nit.
Met dat laatste kan hij echter onze
provincie niet bedoelen, want voor zoo
ver we weten wordt in Zeeland weinig
foor die misdeelden gedaan.
Dan is er nog die andere rubriek kin
deren, die zoo mogelijk nog meer deernis
wekken, omdat ze wel knnnen leeren maar
niet in de gelegenheid zijn, t. w. de'kin.
deren uit de woonwagens en bovenal de
schipperskinderen
In Amsterdam wordt reeds door een
commissie van personen, die toonen véél
opoffering voor een goede zaak over te
hebben, getracht ook aan de woonwagen
kinderen 's winters wat meer kennis bij
te brengen.
In enkele plaatsen wordt door schip-
persklassen getracht ook voor die op
het water zwervende categorie iets te
doen.
Maar die plaatsen liggen niet in Zee
land. En toch is hier het aantal schip
pers groot. De toestand is hier ook nog
ongunstiger dan elders, omdat daar bij
vorst het varen onmogelijk is, en men
dan tenminste eenigen tijd over de kin
deren kan beschikken. Hier. blijft het
vaarwater altijd open.
De oplossing is moeilijk. Maar dat mag
geen reden zijn om niets te doen. Tot nu
toe is de zaak aan particulier initiatief
overgelaten, maar ook daar waar zich
een commissie vormde, bleef het resultaat
gering. De schipperscursussen zijn te
luttel in aantal. Is dit geen aanwijzing
dat het particulier initiatief onmachtig
is, en dat de zaak van rijkswege dient
te worden aangevat
4
Ten opzichte van het schoolverzuim
vau de leerplichtige kinderen, is ook nog
iets bijzonders op te merken in onze
provincie.
Het aantal gevallen, waarin kinderen
zich aan volstrekt schoolverzuim in den
zin der leerplichtwet schuldig maakten, is
niet groot. We vonden in den daarvan
opgemaakten tabel voor vier der Zeeuw
arrondissementen te samen een 30
gevallen aangeteekend.
Grooter is het aantal overtredingen van
de leerplichtwet, althans het aantal der
daarnit volgende veroordeelingen. We von
den in den staat betreffende par. 4 en 5
art. BI der leerplichtwet vermeld in
de arrondissementenGoes 112 veroor-
deelingeu, Tholen 102, Zierikzee 1,
Hnlst 21, Middelburg 4, Ylissingen 37
en Terneuzen 70.
Zooals men ziet staan de arrondisse
menten Goes en Tholen hier bovenaan.
Dat doen ze nog in een ander opzicht,
nl. wat betreft het aantal vergunningen
door den arrondissements-scboolopziener
verleend om de school tijdelijk niet te
bezoeken ten behoeve van werkzaamheden
in of voor de bedrijven van landbouw,
tuinbouw en veehouderij.
We meenen niet beter te kannen doen
dan die cijfers in ataatvorm te geven. In
de eerste kolom vindt men de namen
der arrondissementen, in de tweede het
aantal verleende vergunningen, in de
overige den duur dier vergnnningen. De
eerste daarvan bevat de vergnnningen
korter dan een week.
b.d. 1-2 2-3 3-4 4-5 5-6
Verl.
I w.
Maar dat die toestand, waardoor
dan ook veroorzaakt, ongewensebt is, zal
niemand tegenspreken.
De cijfers voor Goes en Tholen zijn
niet alleen hoog voor onze provincie,
maar voor ons heelé laud, wel een be
wijs dat de toestand 'niet normaal is.
Slechts vier andere arrondissementen
in ons land halen ook een getal van vier
cijfers en daarvan is alleen Geldermalsen
nog hooger met 2059, terwijl Tiel met
1090, Oud-Beijerlaud met 1006 en Bever
wijk met 1038 ver onder de twee ge
noemde Zeenwsche arrondissementen
blijven. Overal elders is het aantal ver
gunningen veel en veel kleiner.
En zeer opmerkelijk is het dat Goes
met 905 vergunningen korter dan een
week, een record maakt, dat door Tiel
als eertvolgende met 566 stemmen lang
niet bereikt wordt, terwijl verreweg de
meeste arrondissementen in die kolom
getallen van een of twee cijfers hebben.
Geen wonder dat Zeeland boven aan
staat in het verhondingscijfer tusschen
het totaal aantal schooltijden en dat der
verzuimde. Berekend per tienduizend
schooltijden waren er in onze provincie
663 geoorloofde schoolverzuimen, een
verhoudingscijfer dat Znid-Holland het
dichtst nadert met 602 en waar N. Bra
bant het verst van verwijderd is met 366.
Ten slotte nog een opmerking, door
den inspectenr in de tweede inspectie
aangehaald nit het ."orslag van een niet
nader aangedniden arrondissements-school-
opziener in het district Goes (omvattende
de arrondissementen Goes, Tholen en
Zierikzee)
»In 1910 is mg bg vernieuwing, ook bjj
mjjn onderzoek naar de vorderingen in de
vakken het lezen en het rekenen opgevallen
dat do vorderingen in het zesde leerjaar vaak
minder goed genoemd moesten worden, dat
althans deze klassen minder hoog stonden dan
men zon mogen verwachten.
>Ik meen dit hoofdzakelijk te moeten wjjten
aan de zacht der onderwijzers om leerlingen
naar een hooger leerjaar over te plaatsen,
▼oor wie het beter geweest zon zjjn, dat zjj
het onderwjjs in het afgeloopen jear nog eens
Goes 1909 905 405 293 104 66 136
Tholen 1742 444 363 367 289 125 154
Zierikzee 556 5 101 19 16 11 404
Middelb. 353 21 186 143 34 12 7
Hulst 372 7 90 76 51 31 117
Neuzen 678 4 63 93 118 47 3531
Ylissingen 452 4 67 52 37 49 243
Ter toelichting diene nog dat onder
Tholen ook valt het Oostelijk deel van
Z. Beveland en N. Beveland, en onder
Vlissingen ook een deel van W. Z.
Vlaanderen.
We zonden heel wat meer gegevens
over plaatselijke toestanden moeten be
zitten, dan waarover we beschikken, om
een beslist oordeel te kannen uitspreken
over den toestand, door deze- cijfers aan-
»Toen de Leerplichtwet nog niet bestond,
kwam dat niet zoo vaak voor. Thans eohter
dringen de ouders der leerlingen er dikwgls
seer op aan, dat hunne kinderen zoo spoedig
mogelgk de sohool doorloopen zullen hebben
en vele hoofden van scholen handelen bg het
bevorderen der leerlingen min of meer over
eenkomstig het verlangen der ouders. Vooral
als er eene sterke cononrrentie tusschen het
openbaar en het bjjzonder onderwjjs bestaat,
drukt de zacht, om de kinderen op jeugdigen
leeftjjd aan de bepalingen der Leerplichtwet
te onttrekken, het peil van het onderwjjs in
het hoogste leerjaar. In deze streek, waar men
vele kinderen op zeer jeugdigen leeftjjd voor
het landbouwbediijf wil gebruiken, hoort men
mak als voordeel van een sohool noemen, dat
de kinderen vroog van onder den leerplicht
ïjjn, zooals de gejjkte uitdrnkking luidt
Da gevolgen big een niet nit. Er bestaat
dientengevolge een streven om de kinderen
op te jeugdigen leeftgd tot de sohool toe te
laten en te lichtvaardig naar een hooger leer
jaar te bevorderen Bet peil van het onderwjjs
In het zesde leerjaar moet daardoor dalen."
De opmerking die de inspecteur aan
deze besohouwing toevoegt zal veler in
stemming hebben:
Voeg ik hierbij, dat de klachten over
veelvuldige en langdurige landbonwver-
loven en hunne schadelijke werking aan
bonden, dan schijnt daarmede wel de
meening gerechtvaardigd, dat de meest
gewenschte wettelijke maatregel ter ver
betering van den toestand van het lager
onderwijs is: wijziging van de Leer
plichtwet."
Na al de hierboven aangehaalde cijfers,
kan men daarop een hartgrondigAmen
laten volgen.
DE STANDAARD EN MINISTER WENTHOLT.
Zaterdagavond heeft de „Standaard" zicb
dan toch ook uitgelaten over het afstemmen
van het pantserschip. Het blad roert echter
nu de beginselkwesties en de kabinotskweslie,
waarover het nog zoo waarschuwend schreef
den dag vóór de stemming, met geen enkel
woord aan. Het bepaalt zich er nu toe de
actie tegen den heer Wentholt en zijn schip
te qualificeeren als uit wrok en wrevel ge
boren, omdat het korps zee-officieren hem
niet kon en wilde vergeven dat hij den coimJ
nuindant van den Helder voor den vlootpre-
dikant de vlag had doen strijken.
Het bestaan van dien afkeer is zeker waar,
maar wat de „Standaard" op grond daarvan
durft beweren is minst genomen verrassend,
„Het ging niet tegen het schip, het gmg
tegen den overlooper", zegt hel blad, en
dan iets verder weer „Niet hem persoonlijk
aankunnend heeft faien toen zijn schip onder
vuur genomen. Zeeofficier na zeeofficier, die
nog kort geleden over het Regen tesse-type)
geen woord van. afkeuring ten beste gaf viel
nu op het stellig betere type dat. Minister
Wentholt voorstelde, pjet zulk een spijtig
heid en veroordeelingszucht aan, dat 't wel
haast tscheen, ,aIsof nooit onzinniger schip
was voorgesteld. Zelfs rechts wist men zich
niet aan. dien invloed te onttrekken
Maar dat is ook alles wat de driestar-
Schrijver (opmerkt over den afval van zoo
veel (rechtsche leden. Dat stilzwijgen is ook
wel begrgpelijk, want de rol die dr Kuyper
in deze geschiedenis gespeeld heeft, had een
zeer schamel succes.
Opmerkelijk is het daarom dat de „Stan
daard" ten slotte schrijft„Nu een sympa-
Ihiiefce figuur .is de heer Wentholt bij zijn over
gang in een Rechtsch Kabinet ook ons nooit
geweest. Tegen zijn opneming in het Kabinet
hadden we van meet af bedenking. En in zoo
verre i s zijn heengaan ook ons geen oorzaak
van leed Wij houden van een homogeen Ka
binet. Maar èn om het Kabinet, èn om onze
vjoot, èn om do eere van ons Parlement
spjjt i't ons toch, dat passie 't ook ditmaal
won van bezinning en beleid."
Dat. is weer een van die „Standaard"-han-
üigheidjes (om nu het heele verzet toe te
schrijven aan passie. Maar het moeten toch
wet buitengewoon blinde volgelingen zijn, die
toegeven dat de „bezinning en beleid" lou
ter aan de zijde van minister Wentholt waren
Dit Stad en Provineie.
Uit Vlissingen.
Aan eenige jongelui, in dienst der Konink
lijke (Maatschappij „De Schelde" te Vlis
singen, die de Burger-Avondschool of de
Avondschool voor Handwerkslieden bezoeken,
weid Zaterdag jl. door de directie een spaar
bankboekje uitgereikt, waarop geplaatst was
ten name van hen, die bevorderd zjjn van
de eerste naar de tweede klasse, f 5. en van
ben, die met goed gevolg eindexamen hebben
afgelegd f 10.
De gratificatiën worden verstTekt, teneinde
het volgen dier cursussen aan te moedigen.
Met ingang van 16 Med is
conducteur der brievenmalen bij het spoorweg
postkantoor no. 2 ter standplaats V1 i s s i n
gen de Jeering conducteur J. A. Slijpen vroe
brievenbesteller te Vlissingen
Uit Waloheren.
Het programma van de op morgen, Dins
dag, gestelde feestelijke ontvangst van den
nieuwen burgemeester van St. Laurens
belooft een drukken dag voor de gemeente
naren.
Te twaall uur stellen de eerewacht te
paard en de fietsenoptoeht zicb op voor het
gemeentehuis, waarbij teveDS prijzen worden
toegekend voor de fraaist versierde fietsen.
Dan rijdt de stoet langs den Noordweg
naar de grens van de gemeeute, waar de
burgemeester wordt opgewacht, om dan in
optocht naar het gemeentehuis te worden
gebracht, waar de schoolkinderen welkomst
liederen zullen zingen, en te twee nnr de
•ste raadsvergadering onder zijn leiding
zal worden gehouden.
Te drie uur begint de receptie in de
raadzaal, terwijl op het dorp kinder-volks-
spelen zullen worden gehouden.
's Avonds worden St. Laurens en Brig-
damroe feestelijk verlicht en heeft te St.
Laurens een bioscoop-voorstelling plaats.
Men meldt ons uit Koudokorke, dat in
den nacht van Zaterdag op Zondag de wascb,
toebehoorende aan den landbouwer C. B op
.Moesbosch" die to bleeken was gelegd op
ou grasveld in het bosch, behalve oen paari
reeds Jang in gebruik zijnde stukken, geheel
is medegenomen. Van de daders geen spoor I
i onderzoek i
en de gemeente-politie
Uit Zuid-Beveland.
Hedennacht omstreeks half twaalf zagen de
buren van den slager I. Pte Goes dat.
iemand, waarin. G. d. D. herkend werd, door
opschuiven van een raam zicli toegang tot
den kelder van genoemden slager verschafte.
Nadat de politie liiermede ui kennis gesteld
was, gingen twee agenten naar den bewoner
van de slagerij, en belden hom op, om feens
te gaan zien in den kelder of hjj van den
aldaar aanwezigen voorraad iets vermiste.
Al spoedig kwam de slager tot de ontdek
king dat een ham verdwenen was
Hierop ging de politie naar den verdachte
G d. D., die te bed was. Een onmiddellijk
ingestelde huiszoeking bracht een ham te
voorschijn, die de slager P als afkomstig
uit zijn kelder herkende.
Nu werd de vcrmoedclgke dader naar het
bureau van politie geleid, waar hg in be
waring werd gehouden en hedenmorgen nog
vertoefde.
Naar wij vernemen heeft hij bekend den
diefstal met inbraak te hebben gepleegd
In de Vrijdagavond gehouden zitting van den
gemeenteraad van Hoedokenskerke wa
ren alle leden tegenwoordig De voorzitfcek
deelde o a. mede, dat, althans voorloopig, geen
nieuwe meerpalen, in dim. ha vend ijk zouden
•worden aangebracht. De kosten daarvan zou
den. daar- geheid 'zou moeten worden, te
zwaar zijn.
Tot lid van do commissie tot wering van
schoolverzuim voor wjjk B, vacature de heer
C. J. A. Plaizier, vertrokken naai" elders, we tri
benoemd de heer Th. de Vries
De N V Waterleiding Mjj. Zuid-Beveland
vroog en verkreeg wijziging van de reeds vast
gestelde richting van het buizennet door de
Op een verzoek van den heer P W Wou-
térsen, om in onderhoud door de gemeente
over te nemen den op zijn kosten met 'gnnt
verharden Ooster Zwakedjjk, werd overeen
komstig een voorstel van B en VV afwijzend
beschikt.
Ten slotte Was aan de orde een verzoek
van het comité tot uitbreiding van het be
staande tramplan door Zuid-Beveland, om in
beginsel te besluiten finanti eel steun toe te
zeggen voor het geval door verlenging van
het tramwegnet, ook deze gemeente zoude
worden, aangesloten. Op dit verzoek 'werd met
algemeene stemmen gunstig beschikt
Uit Noord-Beveland.
Men schrijft ons uit Wissekerke.
Zondagavond tegen, half zes nam do lucht,
'ij (stijven Noordenwind, een. wel niet on
rustbarend, maar toch verdacht uitzien aan.
De wind stak op, de bliksem flitste nu en dan
een dof gerommel volgde en gedurende tien
minuten bleef het de vraag, wat daaruit wor-
zou.
e vraag was spoedig beantwoord. Na nog
helderen slag kwam met gedruis de hagel
aan gekletterd en meer dan vjjf minuten lang
sloeg hjj neer, ter grootte van knikkers, dicht,
hard cn scherp; de twaalfde Mei werd een
twaalfde Maart.
De laag van hagelsteenen riep den wensch
op; och, als dat eens regen was geweest....
Maar da regen volgde, stevig en fel, en spoe-
"g waren de ha gels verdwenen, en stroom-
de goten van dak en straat in gullen loop.
Dat gaf voldoening overal en vreugde in
eer dan één gezin, want de lange droogte
en de nog langere schoonmaak hadden de
regenbakken laag gemaakt of dicht daarbij.
Voldoening was er ook bij den tuinman, nu
hij den wolkomen regen zag neerdalen, al
'tdan ook neerslaan, op zijn dorstigo
groenten, waar maar geen tier in wilde komen,
doch die nu wonderen zouden doen.
Voldaan was ook de landbouwer, die wel
de suikerbieten gezaaid had, maar vruchte
loos naar 't opkomen uitzag en nu hoopte, dat
't steenachtige land handelbaar zou worden.
Doch beslist werd het pleit nog niet: de
bui was te kort van duur en zooVi regenvlaag
valt op 't dorre land, als op een gloeienden
steen Met Oen echter zoggen wg „en des-
reert nietl" en met Breero: ,,'tkan ver
en" De barometer staat op 760, veran
derlijk, dus alles Ls mogelijk
Uit Z.-Vlaanderen O. D.
Maandag is J. G. te Terneuzon, onlangs
als verdacht van onzedelijke handelingen met
minderjarigen voor don officier van justitid
'id, doch na verhoor in vrijheid gesteld
opnieuw in hechtenis genomen en naar Middel
burg vgetransportoerd.
Do aanbeveling voor directeur van de ge
meentelijke gasfabriek te Axel luidt als
volgt. C. C do Rooij, Rotterdam, K. A. Wieck-
