MIDDELRERGSCHE COURANT.
r. H3.
135* Jaargang
1912.
Maandag
13 Mei.
Middelburg 11 Mei.
Uit het Onderwüsverslag.
Uit Stad so Provincie,
Du* oomraat verschijnt dagelijkt, met uitzondering van Zon- en Peeitdagen.
Frfo» P*r kwartaal, ioowel Toor Middelburg al* voor alle plaatten in Nederland franco pp. f2.
Afzonderlijke nummert kotten 5 cent
Advertenti8n bij abonnement op voordeelige voorwaarden.
Proipeotuuen daarvan zijn aan het bureau te bekomen.
Advertemtiën voor het eeritvolgende nummer moeten de* middag, vóór één ttr
aan het bureau bezorgd zjjn.
Advertemtiëm 20 eont per regel. By abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regelt f 1.50elke regel meer
20 cent. Beclamet 40 cent per regel. Groote letten naar de plaati, die zij innemen.
Tot de plaatiing van advertentiën en reclamet, niet afkomitig uit Zeeland, betreffende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, ia gerechtigd het Algemeea AdTerteatle-JBarc an
A. DE LA BAB As., N.Z. Voorburgwal £66, Amsterdam.
Dit nummer bestaat uit drie bladen en
een Kindercourant.
EERSTE BLAD.
De opgaaf van den Spoorwegdienst komt
roor in het derde blad.
I.
Het Rijk is gul niet papier. De abonué's
op de Handelingen en Bijlagen" krijgen
het bedrag van hun abonnement reeds
bijna alleen aan papier thuis bezorgd.
Wat er op staat krijgen ze als toegift.
En 't is geen flodderig courantenpapier.
Het zijn stevige, gladde folio-vellen, allen
van de bekende geelachtige rijksbleur en
kenrig bedrukt.
Stel n nu voor 156 bladzijden van dat
groot formaat papier plus nog 206 blad
zijden dito, dan hebt n den stapel van
het jaarverslag over het lager onderwijs
en de bijlagen. We mochten dezer dagen
dns wel spreken van een overweldigende
hoeveelheid papier.
Wanneer u dat verslag eens mocht
nasnuffelen voor interessante bijzonder
heden, bestaat er gevaar dat u zich zult
laten afschrikken door het begin. Die
eerste 156 bladzijden bevatten bijna niets
anders dan tabellen en lijsten en cijfers,
de eene bladzijde voor, de andere na. U
zondt nooit vermoed hebben dat er alleen
over het lager onderwijs zooveel soorten
tabellen konden worden bedacht, en
onwillekeurig denkt men aan den rens-
achtigen adminïstratieven arbeid die
noodig is geweest om het samenstellen
dier tabellen mogelijk te maken.
Want die cijfers zijn althans voor
een zeer groot deel slechts de, eind
uitkomst van wat eerst de schoolhoof
den hebben geteld, wat toen weer saam-
gevat is voor de arrondissementen en
districten en eindelijk voor het Rijk.
Of werkelijk al die tabellen een nut
hebben, eveuredig aan dien arbeid We
weten het niet. Sedert een man als de
heer Savornin Lohman in de Kamer heeft
durven spreken van vervloekten pape-
rassenrommel" zal, vreezen we, menigeen
die het onderwijsverslag doorbladert, dien
zelfden term in zich voelen opkomen.
Toch zonden we niet graag het nnt ont
kennen van vele dier cijfers.
Maar zelfs al zon men ons het nnt
van al die tabellen aantoonen, dan zouden
we nog blijven vragen, of er dan niet
op een andere manier voor gezorgd zon
kunnen worden. Want de personen die
nu een deel der bouwstoffen moeten leve
ren, zijn aangesteld voor heel andere
bezigheden, waaraan ze zich echter niet
ten volle kunnen wijden, omdat ze zoo
veel administratief werk hebben.
Men vrage dat maar eens aan de school
hoofden
In een der inspectie-verslagen trof ons
de volgende opmerking, aangehaald nit
het verslag van den districts-schoolop-
ziener in Den HaagDirecte nadeelen
voor de school en het onderwijs, bestaande
in verminderde controle, nit de vele admi
nistratieve werkzaamheden voort sprui
tende, kwamen bij het meer militante ka
rakter dat de onderwijzersvakvereeniging
in deze 'gemeente begiut aan te nemen,
in het afgeloopen jaar duidelijker aan het
licht"
Die opmerking kenschetst een hoogst
ongewenschten toestand. Maar het behoeft
nog niet eens zoo'n vaart te loopen. Het
is al erg genoeg dat een schÖOlhoofd,
wiens taak het toch is leiding aan het
onderwijs te geveD, uren lang zit opge
sloten in zijn kamer om tabellen in te
vullen en wat niet al. Is het dan niet
mogelijk dat een speciale ambtenaar met
dat werk voor eenige scholen tezamen
belast wordt?
We géven toe dat niet alles in die
verslag-tabellen gebaseerd is op werk
van de school- en cursushoofden. Maar
we weten ook, dat deze nog veel meer
administratief werk doen dat niet in het
jaarverslag komt.
Op enkele cijfers in die tabellen, voor
zoover ze onze provincie betreffen, hopen
we later terug te komen.
Wie echter den moed heeft om zich
door die tabellen niette laten terugschrik
ken, en in het verslag blijft doorblade
ren, wordt ten slotte beloond, want na het
eerste deel van ruim 150 bladzijden stuit
bij dan toch op beredeneerde verslagen,
en krijgt hij dus iets te lezen.
Dat zjjn verslagen van de drie inspec
teurs, van verschillende examencommis
sies, euz.
Veel van hetgeen daarin vermeld wordt
is voornamelijk van belang voor de onder
wijswereld en behoort dus meer in de
vakbladen thnie.
Maar in één der inspectie-verslagen
namelijk in dat betreffende de tweede
inspectie, waartoe ook Zeeland behoort,
worden opmerkingen gemaakt, die van
genoeg algemeen belang zijn, om in een
dagblad onder de oogen te worden ge
bracht van een grooter publiek dan het
vermoedelijk luttele aantal lezers van het
De inspecteur die hier aan het woord
is, de heer J. C. Fabins, heeft reeds
in zijn verslag over 1909 een opsom
ming gegeven van de vele en velerlei
oorzaken waardoor de toestand van het
onderwijs voor gebeele scholen of in en
kele vakken soms onvoldoende blijft.
lij herbaalt ditmaal al die oorzaken
niet maar hij voegt er een nieuwe aan
toe
„Een kwaad, dat bjjtonder zwaar drukt, en
dat niet alleen de scholen schaadt, maar ook
het onderwjjaend personeel zelf, dat zjjn de
ele mutatiën onder dit pertoneel. Hoe eene
school Igden moet onder de gestadige witte
ling; hoe eene school met twee, hoogstens 3
leerkrachten alt(jd onvoldoende blijven moet
wanneer tg elk jaar opnieuw oefenschool wordt
een of twee beginners, behoeft wel niet
te worden uiteengezet. Te weinig wordt er
echter naar gevraagd, of bg die aau bet hooid
van eene school geplaatst wordt, «elf wel
.school heelt gemaakt"; d. w. c, of bg eenige
jaren achtereen aan ééne en deselfde school
heeft gewerkt, ot hg daar onder de leiding van
een ervaren hoofd voor de verschillende leer
jaren heeft gestaan. En toch, hoe jammerlgk
de school er aan toe, welke komt onder de
leiding van een joDgen man, die in ague
ondervgiersjaren zwierf van school naar school.
Ik ben niet dan na veel aarzelen gekomen
tot de overtuiging, in mgn vorig jaarverslag
uitgesproken, dat eene behoorlgko verzorging
van het openbaar onderwgs slechts dan ver
zekerd zal zgn, wanneer dit ftgkzzaak wordt;
het Rgk, dat de onderwgzere der bgzondere
toholen bezoldigt en pensionneert, zal op den
duur ook wel maatregelen moeten nemon om
to beletten, dat zg door veelvuldig wisselen
van betrekking de scholen schaden welke zg
dienen. Bevat art. 59, 1, 7* waarborgen, dat
een onderwgzer niet kan worden ontslagen,
als dit strgdt mot zgu belang; waarom zonden
dan niet bepalingen kunnen gemaakt worden,
dat dit venmio geschieden mag, wanneer het
strgdt met het belang der sehooll Het belang
der aohool Laat ik liever spreken van belangen
Tin het onderwgs; want wat al niet heden ten
dage geschiedt, naar het heet, ten bate ran de
school, maar inderdaad tot sohade van het
onderwgs, dat is niet gering."
Over den aard der maatregelen ter voor
koming van dat veelvuldige wisselen laat
de inspecteur zich niet verder uit. Het
zal niet gemakkelijk zijn de zaak af
doende te regelen, want de factoren die
tot het solliciteeren naar elders leiden,
ziju vele. Maar één factor is daarbij
toch overheerschentlhet verlangen naar
meerdere inkomsten. Hetgeen deinspectenr
hier aanvoert, is dan ook slechts een
nieuw pleidooi voor beter bezoldiging
van de onderwijzers, zoodat ze ook op
kleine 'standplaatsen vooruitzicht hebben
op onbezorgder toekomst.
Een andere opmerking die we nu reeds
dadelijk nit het verslag willen lichten,
betreft het schooltoezicht. Dezelfde inspec
teur heeft het over de waarde van het uit
oefenen van critiek door de schoolop
zieners op den toestand op sommige
scholen, en haalt dan de volgende op
merking aan van den schoolopziener in het
district Middelburg, den heer W. Janse,
tot wiens gebied zooals men weet behoort
heel Walcheren en de beide deelen van
Zeenwsch Vlaanderen
„Jammer is het ei» tevens tot schade van
het onderwgs, dat sommige hoofden en on
derwgzers bg het bgzonder onderwgs in
de ambtenaren van het Rgkasohooltoezicht de
vertegenwoordigers zien eener hun vgandelgk
gezinde macht, die zg uit welbegrepen belang
van zelfbehoud op een eerbiedigen afstand
trachten te houden ia plaats van hunne wen
ken ter harte te nemen en hun raad en hunne
voorlichting in te winnen, wat aan de dege-
lgkheid van hun arbeid zon kunnen ten goede
komen.
Trouwens worden zg door het krantenge-
schrgf van sommige befaamde «adviseurs*
hierin mgnB inziens up averechtsche wgze
«voorgelicht».
Wat mg zeiven betreft, zou ik ten minzte
meenen te kort te komen m de juiste op.
vatting mgner taak ten aanzien van het bg
zonder onderwgs, wanneer die zich bg het
schoolbezoek beperkte tot bet inspecteeren
der gebouwen, het controleeren van de stipte
naleving van den lesroostar, het nauwkeurig
opvolgen naar den letter van de wettelgke
voorschriften, en dnarbg, gelgk sommigen dat
schgnen te willen, elke beoordeeling van het
bijgewoonde onderwgs zou moeten achterwege
b'.gven, elke critiek op waargenomen misstan
den zon moeten worden verzwegen, elke voor
slag tot verbetering zou moeten worden on
derdrukt. Daarom ie het mg een voldoening
te kunnen getuigen, dat er onder de hoofden
der bgzondere scholen ook verscheidenen ge
vonden worden, en het zgn waarlgk niet
de minBt geschikt en die gaarne niet al
leen naar goeden raad luisteren, maar dien
ook trachten op te volgen en na afloop van
het schoolbezoek een intensief gesprek, den
toestand hunner school betreffende, toonen op
prgt te stellen."
De opmerking spreekt voor zich zelf,
en we nemen haar daarom over in de
hoop dat zij ook onder oogen zal komen
van hen die er hun voordeel mee kun
nen doen.
TWEEDE KAMER.
Uitbreiding Staatsmijnveld,
Het voorloopig verslag is verschenen inzake
het wetsontwerp tot uitbreiding van het staats
mijn veld in Limburg.
Ten aanzien van de vraag, of, afgezien van -
juridische overwegingen, de voorgestelde uit
breiding van het Staatsmijnveld, te verkrijgen
door afkoop van de aanspraken welke de aan
vragers van concession in het Maasveld kun
nen doen gelden, aanbeveling verdient, deden
zich in hoofdzaak drie onderscheidene mee
ningen voor.
In de eerste plaats verklaarden verscheidene
leden zich met die uitbreiding niet te kunnen
vereenigen. H. i. bestaan voor den onderha-
vigea maatregel geen gelijksoortige beweegre
denen als voor de toevoeging aan het Staats
mijn veld van het mijnveld de Eendracht. Ook
zonder bijtrekking van de Maasvelden zou het
Staalsmijnbedrijf alleszins beantwoorden aan
het begrip grootbedrijf.
Voor verscheidene leden had de voorgestelde
■uitbreiding, vooral hierom groote beteekeniö,
dat de aanzienlijke kolenvelden, buiten Zuid-
Limburg gelegen, waarop do Staat inventeurs-
rochten kan doen geiden, nu wel stellig voor
Staats-exploitaüe zullen worden, gereserveerd.
In do toekomst schijnt men, zoo werd aange
roerd, te moeten rekenen op een vrijwel vol
strekt Staatsmonopolie. Opnieuw deed men
uitkomen hoe betreurenswaardig zulk een toe
stand joude zijn uit een oogpunt van alge
meen belang. Aan den ondernemingslust hier
ie lande zou een groot gebied, dat voor haar
als aangewezen is, worden ontnomen. Volo
jaren langer dan noodig is zouden dein oi
bodem ontdekte rijkdommen ongebruikt blijven
liggen. Maar ook voor het Staatsmijnbedrijf
zelf ware een monopolie allerminst te wen-
schen. Elk bedrijf behoeft voor zijn gezonde
ontwikkeling den prikkel der concurrentie
voor een Staatsbedrijf geldt dit in dubbele
mate. Ook uit een financieel oogpunt achtte
men de uitbreiding weinig aanbevelenswaar
dig met het oog op de groote sommen gelds die
er voor noodig zullen zijn, De groote bezwaren
tegen Staatsexploitatie waren niet verminderd
door de gebeurtenissen der laatste jaren en de
ernstige moeilijkheden in de Engelsche kolen
mijnbedrijven schenen een nieuwe waarschu
wing tegen Staatsexploitatie.
Verscheidene leden verklaarden zich in be
ginsel geen tegenstanders van uitbreiding dei-
Staatsexploitatie een deel hunner zelfs,
dat rij in het algemeen daar vóór waren ge
stemd maar zij voegden daaraan onmid
dellijk toe, dat door de stukken de wensche-
Irjkheid der thans voorgestelde uitbreiding,
een dadelijk offer uit de schatkist vragende
van f 1.900.000, voor hen nog niet boven ailen
twijfel was gesteld.
Tegenover de aangevoerde bedenkingen werd
het voorstel door verscheidene leden met
kracht verdedigd. Al deze leden waren iu be
ginsel vóór uitgebreide Staatsmijnexploitatiö
gestemd, op de bekende gronden. Zij achtten
het onnoedig deze l>ij deze gelegenheid te her
halen. Slechts merkten weinigen op, dat bij
gelegenheid van de Engelsche mijnwerkers-
staking juist weer duidelijk is gebleken, van
welk ontzaglijk belang het voor een land kan
wezen, dat de Regeering voor de kolenvoor-
ziening voor de takken van het Staatsbedrijf,
niet geheel van andere kolenproducenten af
hankelijk is, maar zelve mijnen in exploitatie
heeft.
Uit Middelbjjrg.
In het derde blad van dit nummer is op
genomen de dienstregeling op de spoor
wegen, volgens den 1 Mei aangevangen
zomerdienst.
We zouden dat feit niet nog eens in 't
bijzonder meedeelen, wanneer er niet in
die opgave, toen we haar 30 April publi
ceerden, nog eenige fouten waren blijven
staan. Zoodra we d it bemerkten zijn die
veranderd, maar overvloed van stof verhin
derde ons tot nu toe de verbeterde opgave
op te 'nemen.
Door den Commissaris der Koningin is
benoemd tot secretaris van den keurings-
raad in Zeeland de heer A. Hammacher en
tot diens plaatsvervanger de heer J. Crucq,
respectievelijk commies en adjunct-commies
der le klasse ter provinciale griffie van
Zeeland.
Uit Vlifl&ingeB.
In de Vrijdagavond gehouden vergadering
der Vrijz.-Dem. kiesvereeniging to Vlissin-
is besloten alleen in district III can-
didaat te stollen do heer A. W. Smits.
is te Vlissingen bij het
laden van het stoomschip „Modiva" de laatste
wagon, die in het schip werd leeggestort, uit
den tip gevallen en in het ruim terecht
komen. Persoonlijke ongelukken kwamen niet
De averij was aanzienlijk.
Uit Z.-Vlaanderen O. D.
Door den Commissaris der Koningin is
eervol ontslag verleend aan den heer mr.
G. W. F. Wentbolt te N e u z e n als lid
der gezondheids-commissie, zetel Neuzen.
De Minister van Waterstaat heeft bepaald
dat voor den duur van de zomerdienst-
regeling 1912 der spoorwegonderneming
Gent Terneuzen, de onafgebroken
rusttijd, bedoeld in het eerste lid van art.
126 van het reglement, voor bet locomo-
tiefpersoneel, dat te Selzaete gestationneerd
is en te TerLeuzen rangeerdienst verricht,
tot acht nren vijf en vijftig minuten zal
kunnen worden beperkt.
Philippine Mauritsfort.
Deze twee namen zijn nauw aan elkan
der verbonden. Philippine, gesticht door
Philips H, koning van Spanje, en Maurits
fort, dat zijn naam ontleent aan den Hol-
landscben bevelhebber Prins Maurits, zijn
altijd van elkaar gescheiden geweeBt door
een gedeelte van den Brakman, het Axelsche
Gat geheeten, over eene breedte van een
half uur gaans. De komst van Prins Maurits
deed de Spanjaarden verjagen en de strijd
tusschen beide plaatsen nam daardoor een
einde. Alleen het water, eb en vloed, deed
zijn invloed steeds gelden en bracht beide
plaatsen door aanhoudende aanslibbing
dichter bij elkaar. Door de bedijking van
den Vergaartpolder in 1884 werd de afstand
al minder, terwijl door de bedijking van
den Kanaalpolder in 1900 de afstand slechts
10 minuten gaans bedroeg.
En heden is men bezig de laatste band
te leggen aan een dijk, die Philippine met
Mauritsfort zal verbinden. Vroeger elkander
vijandig gezind, thans elkaar de broederlijke
hand reikende, denken beiden er aan nog
dit jaar een historisch feest te organiseeren
en wel in het najaar om alsdan de stads-
of vestingswerken tot dat doel in gebruik
te nemen, daar in dien tijd de vruchten
reeds zijn geoogst.
Philippine en Hoek, waaronder MauritsJ
fort behoort, zullen in de naaste toekomst
de handen in elkaar moeten slaan om langs
knnstmatigen weg, zijnde een kanaaltje van
Hoek naar het kanaal van Philippine, ge
zamenlijk een weg naar zee te vinden. Als
het tij verloopt, verzet men de bakensdat
blijkt ook hier weer.
Uit Z. .Vlaanderen W. D.
In de Vrijdagavond gehouden, gemeente
raadsvergadering to Groede werd do reke
ning van het burgerlijk armbestuur vastgesteld
met een batig slot van f 136.431/2. besloten tot
ruiling van grond met L. A Cyzouw en aan
genomen met algemeene stemmen een gewij
zigd voorstel van B. en W. om een geldleening
aan te gaan tot bestrijding van de kosten
van het nieuwe schoolhuis aan den Kruisdijk,
tot een bedrag van f4500, af te lossen in
18 jaren mei f250 'ejaaxs; behalve nog eenige
ondergeschikte punten werd verder nog be
handeld een voorstel van B. en W om hen
credi^t te geven voor het inrichten van keu-
ringslokalen voor den militieraad, wat door het
Rijk aJ weer ten laste van de gemeente is
gebracht; ofschoon algemeen die voortdurende
aanslagen op de gemeentekas werden veroor
deeld, werd het credict verleend.
Vrijdagavond hield de afdeeling Schoon-
d ij k e van het «Groene Kruis" eene ver
gadering, waarin tot definitieve stichting
werd overgegaan. Toen in Februari na
eene lezing van mej. Van Hulst 23 leden
toetraden, zou getracht worden dit aantal
uit te breiden. Dit is uitstekend gelukt.
Thans bedraagt dit 240. Een bestuur werd
benoemd, bestaande uit de heeren Iz. Sohel-
tus, voorzitter, J. A. Bosdijk, secretaris,
J. M. Risseeuw, penningmeester, en voorts
C. N. Jansen -van Rosendaal, J. Cransberg
J. Fraser en P. Contant. Eene oproeping
voor magazijnmeester-bode zal weldra ge
schieden.
Mag de nieuwe afdeeling veel goeds tot
stand brengen.
De vorige week kwamen op uitnoodiging
namens «Commissarisseneenige burge
meesters, secretarissen, dijkgraven, gezwo
renen en ontvangers-griffiers in de Korenbeurs
te Sluis bijeen, om middelen te bespreken
of te beramen ter bevordering van het
tramplan-Huyghebaert SluisBreskens.
Daar we van deze vergadering geen be
richt ontvingen, konden we er nog geen
melding van maken. We ontleenen nu nog
eenige bijzonderheden aan het »Wbld. v.
Z. VI. W, D."
De voorzitter, de heer Hammacher zetten
uiteen, dat alles klaar is, doch dat er geen
voortgang in zit.
In December van het vorige jaar zijn de
stukben al aan den Minister gezonden.
De Raad van Toezicht heeft op 21 Maart
de stukken gekregen en 30 Maart ingediend
aan den Minister.
Deze zal de stukken nu in handen stellen
van een commissaris, die een onderzoek iD
loco moet instellen. Dit zal spoedig gebeuren.
We zijn dus in het laatste stadium, vóór
de Minister zich kan uitspreken over het
tramplan.
Er was nu een adres opgesteld, uitgaande
van besturen, waarin op spoed wordt aan
gedrongen o. a. wegens de oprichting van
de steenfabriek te Sluis. Na de teekening
zal de Commissaris der Koningin van Zee
land bet adres by den Minister steunen.
Dit adres werd door alle aanwezigen op
én na geteekend.
Onder Tele goede foto's zien we in de
Wereldkroniek" van deze week een blijk
baar al oude foto van mevr. Renier de
Willes, de stichster van de handwerkschool
te Sluis, welke door haBï werd opgericht in
1854 doch reeds weer werd gesloten in 1870.