MIDDELBFMSdHK COERAST.
K\ 101
155" Jaargang.
191?.
Maandag
29 April.
Middelburg 27 April.
Kunst en Wetenschappen.
Onderwijs.
Dui oo»rant .srmbgnt d. gelijk., met uitoadenng jtn Zon- en Fee«dag«..
-• kwartaal, zoowel voor Middelburg al» Toor alle plaatten in Nederland franco pp. f2.
Afzonderlijke nummer» koiten 6 cent
Advertentiön bij abonnement op roordeelige voorwaarden.
Proapeutsmen daarvan zijn aan het bureau te bekomen.
AdvertentaS* voor het eerntvolgende nummer moeten de» middag, vóór één uur
aan het bureau bezorgd zijn.
Advertentiön '20 cent per regel. Bij abonnement veai lager. Geboorte-, dooi- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regel* f 1.60 elke regel meer
20 cent. Reclame» 40 cent per regel. Groote letter» naar de plaat», die zij innemen-
Tot de plaat»ing van advertentiön en reclame», niet afkomitig uit Zeeland, betreffende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is gerechtigd het AlgeaeeM AdverteMtfe-KB?*
A. DE LA KAB As., N.Z. Voorburgwal Amsterdam.
Da nomrner bestat uit, iris bladen en
een Kindercourant.
EEBSTE BLAD.
De opgaaf van den Spoorwegdienst komt
voor in het derde blad.
VRIJZINNIGE CONCENTRATIE.
Do beweging, door het „Haagsche comité ter
"ering van samenwerking onder de vrij-
i partgen" op touw gezet door hot be
kende schrijven aan de besturen van vrijzin
nige kiesvereenigingen, wordt afkeurend be
oordeeld in het „Hand.", en in „De Wereld".
De hoefijzer"-correspondent van eerstge
noemd blad meent dat de twee neens, die men
m Den Haag, tegenover het ééne ja heeft Uit
gelokt, als een ernstige waarschuwing had
den moeten zijn opgevat tegen een ontijdig ver
der doordrijven, van. de mislukte poging. Men
heeft nu ©ens kunnen zien, hoe weinig de
tijd nog rijp is voor een vrijzinnige concen
tratie.
„Doch dat schijnt rnen niet te hebben "wil
len zien en men gaat maar voort, met het
uitlokken van votums, op gevaar af van nog
meer neens te krijgen
Begrijpt man niet dal men een misschien
zeer noodige concentratie in 1913 slecht voor
bereidt door de mislukking te wagen van
een nog volkomen onnoodige concentratie in
1912?
Waarlijk, hel zal in 1913 al moeilijk ge
noog wezen om vrijzinnig-democraten en vrij-
liboralen, wcerszijds van de Unie-liberalen, in
't driespan te doen loopeai voor een vrijzin
nige sterabus-t r o k a. Onder de zweep van
hot tarietgevaar zal dat misschien, moge
lijk z yn voor enkele weken.
Maar ©en jaar van te voren k r ij g t men
die twee niet in 't span.
En een jaar lang houdt men hen er niet in.
Wie dat poogt, aanvaardt do groote kans
dat de paarden uit de strengen slaan, juist
als Hop den laatsten ren aankomt."
Het vTijz -democratisch weekblad zet boven
een artikel over die Haagsche beweging het
opschrift- Kortzichtigheid"
Het leidt uit de circulaire af dat het Haag
sche icomité heil zoekt in ongeleid vechten,
in massa-tactiek
„Maar wanneer de kiezers dan met geen
sterker (argumenten aankomen dan met de
kinderlijke, die het comité aandraagt; wan
neer ook hun hoogste wijsheid is, dat alle
eendacht 'joch heusch macht maakt; wam-
n*«r pok zij vergoten zouden zijn, dal in
1904 en 1907 de Zuid-Hollandsche Statenver
kiezingen ten behoeve eener vrijzinnige
Eerste Kamer verloren werden ondanks,
wellicht tem gevolge van zulko concentratie;
dat in 1907 het ministerie-De Meester ten on
derging doordat het op concentratie gebouwd
was;
en desondanks de hoofdbesturen voor de
4e maal denzelfden flater zouden begaan
nu alleen, omdat de massa nu eenmaal
eonheidshoera had uitgegalmd, dan zou toch
waarlijk het nageslacht gerechtigd"* zijn tot
de verzuchting, dat de vrijzinnigen wel bit
ter hardleersch zijn en... blijkbaar deskundige
en kTachtïge Leiders gemist hebben
Na hetgeen we vroeger schreven over de
Haagsche motie, zal het den lezer duidelijk
zijn, dat we ook van die nieuwe beweging,
nu buiten Den Haag, geen heil verwachten.
Een combinatie, waarin vrijzinnig democraten
en vrij-liberalen elkaar ontmoeten, zou alleen
haar kracht kunnen ontleenen aan hot anti-
clericalisme en anti-pro toctionisme. Maar te
genover die twee gemeenschappelijke nega
ties zullen door de sociale verzekering en door
de te verwachten grondwetsherziening tal van
positieve vraagstukken gesteld worden, wa
de V. D. en de V. L zóó ver van inzicht-
verschillen, dat de eendrachtige samenwerking
spoedig verstoord zou zijn.
Dat er lusschen Liberale Unie en Vrijzinnig-
Democraten meer toenadering zal komen, ho
pen en verwachten we. Maar dan moei er
niet geprobeerd worden er oude vrienden bij
in te halen, van wie men weet dat ze liet
niet met de anderen kunnen vinden
Git Stad en Provincie.
Uit Middelburg.
Onder politietoezicht is hedenmorgen een
paard begraven, dat door de keurmeester
van veo en vleescli voor den consumptie on
geschikt was verklaard.
Uit Vli
ingen.
Willem de Haan en zijn „Het
Sprookje en bet Leren".
De componist van de cantate Bet Sprookje
dn het Leven, welk werk door de zangvereeoi-
ging „Tot Oefening en Uitspanning" alhier
in studie is genomen om den 7 Mei te woirden
uitgevoerd, is hier vrijwel onbekend.
Het ljjkt me met het oog op de belangrijke
uitvoering, die ons te wachten staat, niet on
dienstig ©ver Willem de Haan en zijn werken
in het algemeen, een en ander mede te deelen.
Willem d© Haan werd geboren in 1849 te
Rotterdam, was leerling van de muziekschool
aldaar onder Nicolaï S de Lange en Bargiel,
Studeerde in de jaren 70 en 71 op het Con
servatorium to Leipzig onder Reinecke, vee-
toefde in 1872 in Berlijn en Weenen en werd
in 1873 directeur van de Cai'cilicn-Verein te
Bingcn, cm deze positie in 1876 om to wis
selen tegpn dio van dirigent der Mozart-ver-
eeruging to Darmstadt, alwaar hij door den
groothertog van Ifeesen lot hofkapelmoester
werd benoemd en Lot nu toe onafgebroken zijn
levenstaak vervulde.
Zich een levenspad to banen is voor den
toonkunstenaar niet altijd gemakkelijk» En is
bet gevonden, dan blijkt het niet altyd effen
en mot rozen bezaaid to zjjn.
Willem de Haan is het, zooals men dat
noemt, voor den wind gegaan. Reeds 35 jaar
as hij nu al de leider van hot muziekleven te
Darmstadt, waar hg niet alleen de opora-op-
fledeumorgen heeft in het gebouw voor het
Nederl. loodswezen te Vlissingen een ver
gadering plaats gehad van de Belgische en
Nederlandsche autoriteiten, belast met het toe
zicht op de Scheldevaart en verlichting.
De Belgische leden dezer commissie waren
daartoe met hun jacht „Eméraude" gisteren
avond van Antwerpen aangekomen.
Van do toodsgpbouwen woeien do natio
nale driekleuren
A s. Zondag, des namiddags om 3 uur zal
door 't muziekcorps van 't Leger des Heils op den
Boulevard Evert sen bij de muziektent gespeeld
worden het bekende Titanic-lied „Nearer my
God, to the©".
Een 1000-tal exemplaren met vier-stemmige
muziek zullen verspreid worden.
Naar aanleiding van de ramp der
Titanic* heelt de afd. Vlissingen
van den Alg. Ned. Zeemansboi d in een
Woensdag gehouden vergadering een motie
aangenomen, waarin bij de regeering wordt
aangedrongen op een beter en scherper toe
zicht op de veiligheids- en reddingsmiddelen
aan boord, opdat bet aantal ongevallen tot
voeringen, doch pok de symphonio-concerten,
der hofkapel dirigeert, en daarbij nog de di-
rectcursfunctie vervult van de Musücverein,
©en oratorium-veroeniging, die jaarlijks ver
scheidene groote koorwerken uitvoert. Neemt
men in aanmerking dat de Haan bij dat alles
zich pok nog ijverig beweegt op hot gebied
der kamermuziek, dan zal men moeten erken
nen, d at zijn veelvuldige en veelzijdige arbeid
eerbied afdwingt.
Zyn composities zyn over 't geheel niet
zeer bekend geworden, slechts plaatselijk Be
halve klavierstukken en liederen componeerde
hij twee mannenkoren met orkestDas Grab
in Busmtlo en Dor Königssohn (1879), voor
gemengd koorII ar pa (1881), wolke beide
laatste werken in ons land verscheidene uit
voeringen van Tomkunst-afdeelingen beleef
den en. verder een klein koorwerk Das Lied
ven Werden wtd Verqchen. Ook twee opera's
Dia Kaiser slechter (1885) en Die Inkasöhnc.
Voorts beeft liij nog geschreven Zwei sympho-
nischo SalsaFahrt sum Bades en Elysium.
In den bloeitijd der Duitsche opera te Rot
terdam, werd daar Die Kaiserstochter meer
malen met succes uitgevoerd, ook in Darm
stadt. Maar deze opera kon zich niet staande
houden, wegens het libretto, dat niet in staat
was het werk levenskrachtig te houden Om
dezelfde redens chijnt ook zijn onder muzi-
kaai-dramatiscb geesteskind Die Inkasöhnc,
waarvoor lijj den tekst zetf dichtte, buiten j
Darmstadt pubekend te zijn gebleven.
Ve|o jaren geleden is er n^g eens een po
ging gedaan pok dfee opera in Rotterdam
een minimum worde beperkt; en voorts op
spoed met het tot stand brengen van een
afdoende ongevallenverzekering voor zee
lieden en zeevisschers, waardoor een einde
bomt aan den treurigen toestand, dat de
nagelaten betrekkingen der zeevarenden bij
een zeeramp oi ander ongeval zijn aange
wezen op de publieke liefdadigheid.
Uit Zuid-Beveland.
In. de pp 26 dezer to W o I f a a t s d ij k
gehouden vergadering van afgevaardigden van
het waterschap voor de uitwatering door de
sluis in. den Oosterlandpolder werd de be
grooting voor het dienstjaar 1912/13 in ont
vang en uitgaaf vastgesteld op een bedrag van
f 2728 49, sluitend© met een post van on
voorziene uitgaven ad f 653-24. Bij de ont
vangsten werd de bijdrage vastgesteld op f 1.35
per hectare pf f 0.10 lager dan in het vorig
dienstjaar.
De heer J. M. Mol te Wolfaajtsdijk werd
herbenoemd als bestuurslid
Do kommies 2© klasse J M. van Ooijen te
Sluis is mot ingang van 1 Mei 1912 verplaatst
naar Hansweert.
Uit Tholen.
Men schrijft ons
Te 0 ud-Vo s se m o o r staat het kerk
gebouw der Ned. Herv. gemeente er alles
behalve netjes voorbij den storm van 30
Sept. 1.1. is het duk van den Noordelijken
vleugel totaal afgeslagen het dak van het
schip i6 grootendeels met asphalt belegd,
omdat anders de kerkgangers bij regenach
tig weer genoopt zouden zijn in de kerk
met bet regenscherm op te zitten, en
muur van den zuidelijken vleugel helt zoo
over, dat een leek moet zegeen elk oog6n-
blik een ongeluk té zullen vreezen.
Van een kerk duar ter plaatse wordt reeds
vermeld in 1452 in dat jaar toch wordt
gewag gemaakt vnn de sticbtiDg eener kapel
door Aegédius van Wissenkerke, heer van
Vossemeer, en die kapel veranderde weldra
in een Parochiekerk. In 1576 is de kerk
bij een hevigen brand in de vlammen op
gegaan en later opnieuw opgebouwd.
Voor eenige jaren werd een onderzoek
door de Regeering ingesteld naar het ge
bouw, toen er sprake kwam van het stich
ten van een nieuw gebouwalgemeen be
kend is, dat in d laatste jaren een waakzaam
oog gehouden wordt door de Regeering op
bet sloopen van oude gebouwen, die even
tueel monumentale waaide zouden hebben.
Het bleek, dat dit juist bier ook bet geval
was. Het gebouw toch werd gezegd in de
15e eeuw te zijn gebouwd.en in zijn oorsprong
te hebben bestuan uit een 5 traveès lang recht-
hoekvormig schip en een smaller 2 traveés
lang koor met een afsluiting, gevormd door
drie zijden van een zeshoek. In het begin der
16e eeuw zou aan de Nooidzijde en even
eens aan de Zuidzijde van bet koor een
vleugel of transept aangebouwd zijn.'*6"
Na de overgang bij de hervorming beeft
men den triomfboog,^die de afscheiding tus-
schen scbip en koor vormde, uitgebroken,
terwijl de vleugels door aanbouw van een
uitgevoerd te krijgen onder leiding van. Anton
Verheg, maar het plan kon niet verwezenlijkt
worden door bezwaren van allerlei aard
Hoewel, zooals ik reeds aanstipte, enkele
werken van de Haan meermalen in ons land
zijn uitgevoerd is hij er toch niet bekend
geworden. Doordat hij zijn vaderland reeds
zoo Vroeg verliet om zich geheel te geven
aan de Duitsche kunst, is hg van ons ver
vreemd cn. omgekeerd beschouwde men hem
hier te lande als een niet meer pur-sang-
Hollander. Zeer natuurlgk I
Do Haan is verduitscht, gelijk nog andere
begaafde Nederlanders, nadat zij eenmaal hun
schreden over de oostelijke grenzen hadden
gezet. Daarmede is, ten aanzien van hun kun
stenaarschap natuurlijk niets ongunstigs ge
zegd het wekt alleen maar spijt en teleurstel
ling de geestelijke nalionaUteitsverandering van
een begaafd landgenoot te moeten vast stellen.
Maar De Haan's na'ionale geestdrift is blijk
baar niet geheel uitgebiuscht Een vonk bleef
over.
En daaraan mag men ten deele het ontstaan
van zijn jongste groot© werk toeschrijven
Bet Sprookje en het Leven, waarvoor de
componist zelf den tekst vervaardigde, is een
cantato in vier afdcelingen voor koor, orkest,
soli cn orgel.
De behandelde stof is in hooge mato een
combinatie van oichlorlijke ideeën, welke, de
een groeiend uit do andere, do dichter-com-
ponist met elkaar ia verbAnd brengt en tot
ideale en daartegenover staande realistische
gedachten en toestanden samen weeft.
muur weer van de kerk werden gescheiden,
met slooping van één contrefort.
Een en ander, benevens slecht onderhoud,
is oorzaak geworden, dat de kerk in verval
geraaktetoch is restauratie niet alleen
mogelijk, doch uit een architectonisch oog
punt wenschelijk.
Ziedaar den voornaamsten inhoud van het
rapport, dat werd uitgebracht. Hoewel lang
op twee gedachten gehinkt werdslooping
of restauratie en de betrokken plaatselijk
gezaghebbende personen met band en tand
het eerste voorstonden, ja zelfs een beslis
sing in dien geest namen, is men voorna
melijk om fiDsncieele redenen op dat besluit
teruggekomen en beeft men er in toege
stemd tot de restauratie over te gaan. De be-
noodigde gelden zijn BOg niet door de re-
geering uitgetrokken en ondertusscben duurt
die ongewenschte toestand voort, ja, liever
gezegd wordt er bij den dag treuriger door.
Zelfs de torenhaaD, die bij den storm op
zij gebogen werd, schijnt van droevenis zijn
onwaardige houding lang te willen hand
haven.
Waar beweerd is dat een herstelling in
oorspronkelijken toestand goedkooper zal
zijn dan den bouw van een nieuwen kerk
met toren, terwijl de restauratie solider
werk zou waarborgen, waar kerkvoogden en
notabelen berust hebben in zoodanige res
tauratie, daar zou het toch waarlijk ge-
wenscht zijn, dat de toegezegde hulp wat
spoediger voor den dag kwam.
Uit Z. - Vlaander en O D.
Men schrift uit Boschkapelle aan „Het
Hulster Blad"
„Het wieden is er weer en daarmee de
tijd, dat de school wordt ontvolkt Niet min
der dan drie wiobazeu trekken er mot een
aanzienlijk© kooi op uit om in deze en aan
grenzende gemeenten het vlas van het onkruid
te zuiveren en nadien de bee ten te dunnen.
't Kan waar zijn, dat de kleine kleuters
dit werk handiger verrichten dan groote men-
schen, toegegeven dat het hooge dagloon
50 tot 75 cent voor vel© ouders verleidelijk
is en dat zij de verdiensten der kinderen goed
kunnen gebruiken, dit neemt niet weg, dat deze
arbeid in hooge mate demoraliseerend werkt
op de jeugd en storend op den gang van tiet
onderwijs.
Kinderen boven 10 jaar kunnen zes weken
verlof krijgen, waarvan dan ook zeer druk ge
bruik wordt gemaakt, maar hierbij blijft het
gewoonlijk niet, daar vele ouders eigenmachtig
weken, ja zelfs maanden er bij nemen, want
't zomer seizoen is op bet land geregeld
iets te doen en te vinden.
Wel worden deze overtreders der Leerplicht-
wet soms gerechtelijk vervolgd, doch do lange
tijd, die tussclien overtreding en berechting
verloopt en do geringheid der boete, doet liun
de wet als een sinecure beschouwen, want,
zeggen ze, mijn kind kan tienmaal zooveel en
nog meer verdienen dan het bedrag der boete
beloopt. Eigenaardig is, dat deze toestand in
geen der omliggende plaatsen, wordt aange
troffen.
Om tweeërlei redenen, vermoed ik, besloot
de Haan zijn eigen librettist te zijnten eer-
Ste door de ervaring, opgedaan met zijn eerst©
ppera en ten tweede door zijn eigen ideale
waarneming van het reëele en het onreecle in
het leven Zoo werd hij gedreven tol het be
ginsel van don grooton hervormer Richard
Wagner n.i. pm op eigen woorden zijn schep
ping op te bouwon.
In hoeverre de Haan slaagde met zijn tekst
en de daarbij gecomponeerde muziek, zullen
we nagaan als de uitvpering alhier heeft
plaats gehad.
Laat ik mg thans mogen bepalen tot het
beknopt uiteenzetten wat de componist met
zijn dichterlijken, men is geneigd te zeggen
met zijn mystieken titel Bet Sprookje en
het Leven bedoelde.
De optredende personen zijn Liane, so
praan Sprookje, altBükar, tenor en Wor-
dagang, Ibariton, terwijl het volk door hot
koor wordt voorgesteld
Het mcnschdom te schilderen in zijn ge-
heele doen, rijn streven, zijn worstelen en
©verwinnen, is het doel geweest dat de com
ponist beoogde. Met deze woorden is 'het
schema van het werk in hoofdtrekken aange
geven
Wordcffang is liet Leven in zijn nuchtere,
vaak wreed© werkelijkheidSprookje het
denkbeeldige, dat pmhoog doet streven, de
fantasie vleugelen geeft en tot een. ideale we
reld den mensch doet opstijgen. In BUkar
zien we don strijdenden, maar ook don lief
hebbenden man, in Liane, de door den man
Uit Z. - Vlaanderen W. D
De schietvereeniging „President Steyn" te
Oostburg zal, ter viering van haar tien
jarig bestaan, den 9, 10, 11 en 12 Augustus
a.s een provincialen schietwedstrijd uit
schrijven.
Autoriteiten en belangstellenden zullen ge
legenheid ontvangen bij te dragen voor den
aankoop van pry2*31 medailles dan wel
kunstvoorwerpen beschikbaar te stellen.
Pastoor Hugo Verriest, de bejaarde
letterkundige en warm strijder voor de
Vlaamsche zaak, gaat rust nemen. In zijn
plaats is een ander geestelijke in Ingoyghem
benoemd.
- In de kapel der St.-Martenskerk te
Aalst zyn prachtige muurschilderingen ont
dekt. Men denkt dat die fresco's meer
dan 500 jaren bestaan. Eene som van 2000
frank is uitgeloofd om er alle beschadiging
aan te verhinderen.
Mej. J. S. Fanoy, onderwijzeres te
V lissingen, tbaus tijdelijk werkzaam
aan een school voor M. U. L. O. te Helle-
voetslnis is benoemd tot onderwijzeres bij
bet openb. 1. o. te Maassluis.
Gisterenavond vond in eén der zalen
van de Burgeravondschool te Vlissingen
de uitreiking plaats der diploma's aan de
leerlingen, die bevorderd werden naar de
Avondschool voor Handwerkslieden, of die
deze imichting voor goed verlieten.
Daartoe waren aanwezig de comm. van
toez. op het Middelb. Ond., alsmede direc
teur en leeraren.
Door den voorzitter der Commissie, den
heer H. Chr. Beyermans werden de leerlin
gen toegesproken. Hij beschouwde dezen
avond als een leestavond, doch tevens een
vol goede lessen. Hij spoorde ben aan ge
bruik te maken van de grondslagen, bier
gelegd en te zorgen nuttige leden der maat
schappij te worden.
Namens de leerlingen werd na de uitrei
king een woord van dank gesproken door
E. van Henk.
- Hedenmiddag ontvingen wij, maar te laat
het nog bij het andere bericht over de
ambachtsschool te Oostburg te plaatsen,
verslag van de feestelijk© bijeenkomst,
Vrijdagavond in een der versierde ruime lo
kalen van de school gehouden. We zullen ons
nu moeten beperken tol ©en korte meedeeling
daarvan.
De voorzitter, mr Van Dam, herdacht o a
de nagedachtenis van den beschermheer mr
P. C. J. Hennequin, en reikte met een toe
passelijk woord de diploma's uit.
De directeur, de heer Fleddcrus, voerde ook
hot woord, en deelde, mee dat de f 10.door
een lid der vereeniging beschikbaar gesteld
voor de twee leerlingen der smidsklasso, die
aangebeden, uitverkoren, vrouw.
In deel I verkondigt Wordcgang, dat de
jonge koning zal geboren worden. Ook
Sproolcjo brengt dit voor het volk zoo wel
kome bericht Wordegang en Sprookje komen
tot elkaar maar Wordeyang, afkeerig van teer
hartigheid en ideale droombeelden laat zicb
met haar niet i n, waarop zij beiden overeen
komen door het leven zelve te laten uilmaken
wiens krachten pver den mensch zullen zege
vieren.
De jonge koning Hilkar staat onder den
invloed van heide machten, hij voelt on onder
gaat 's levens wreedheid maar daar tegen
over leert Sprookje hem de ideale zijde van
het leven kennen
In deel II zien we Bilkar's liefde voor
Liano ontstaan, die koning Duisterwaan heeft
afgewezen
Voorafgegaan door een zang van Bükar.
0 lurnd mij sóó, voor altyd zóó omvangen,
dat golvend uw haar, uw goudblond haar me
[omlmllc,
dat enJcel uwer schoonbeidsglaris decz' nacht
[verlichte,
volgt een zeer mooi duet van de beide gelief
den met deze woorden
Zaal'go stond, to blijf soo zoel ver vijlend.,
In do bergen daalde 't maanlicht zacht.
Laatste ochoem'rmg vlucht, naar 't westen
[ijlend,
Spreid uw donlrar, heü'ge liefdesnacht.
Maar het geluk ia niet blgvend. Wordcgalig
komt verkondigen'(deel In), dat do koningen
Duisterwaan ©a Meerdamjjp oen wissen onder-
