MIMEIiBEMSCHi COB RA ST.
Dinsdag
16 April.
lel taclKonps der
8. D. A V.
Kerknieuws.
Onderwijs.
g. 90 155* Jaargang,
O... «o«a». „..ohyit d.g.lSk., a»t mUo.d.ri»g Z«- P8«^g„.
IK. p., kw.rl.al, zoowel roor Middelburg .1. roor aUe plaaUe. in Nederland franoo pp. 12.
Afzonderlijke nnmmeri koeten 5 cent.
A dyerte n t i n by abonnement op TOOrdeelige voorwaarden,
Proepeotn.ien daarvan zijn aan bet bureau te bekomen.
Advertentie, voor bet eer.tvolgend. nummer moeten de. middag. .60 r 4.
aan het bureau bezorgd zyn.
Advertentie» 20 ce»t per regei. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- en
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regel» f 1.50elke regel meer
20 «ent. Reclame» 40 cent par regel. Groote letter» naar de plaatf, die zij innemen.
Tot de plaatiing van advertent,iün en reclame», niet afkomitig nit Zeeland, betreffende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is gerechtigd het Aigenseea Advorteatie- IJiivr au
A. DE LA 5MAB An., N.Z. Voorburgwal *6ö, Anuterdam.
Bij deze courant behoort een
bijvoegsel.
Middelburg 15 April.
Met een voorbeeldige zakelijkheid en
een bijna weldadige afwezigheid van de
persoonlijke hatelijkheden, die sommige
vroegere S. D. A. P.-congressen tot
weinig verheffende bijeenkomsten maakten,
heeft deze partij ditmaal haar jaarlijksch
congres voor een deel gewijd aan de
ook voor' anderen belangrijke kwestie van
een herziening van het partij-program,
De tijden zijn veranderd, en de so
ciaal-democraten ook. Het is nog slechts
«enige jaren geleden dat wie zich
Dnitschland revisionist" noemde, den
wind, of liever: den storm van voren
kreeg. Getuige de ervaring van Bern
stein.
Hier in Nederland was de meerderheid
minder orthodox-Marxistisch. Dat hebben
Wijnkoop c. s. ondervonden, die de
partij-leiders als niet streng genoeg in
de leer bekritiseerden, en toen buiten de
deur gezet werden.
Maar bet bleef moeilijk voor een niet-
sociaal-democraat om uit te maken wat
het socialisme wil, en wenscht en pro
pageert. De heilstaat-voorspelling werd
al lang een bakerpraatje genoemd, al
komt nu en dan bij een propagandist
het oude zunrdeeseni nog wel eens bo-
v«», als hij in bet vunr van een rede
in een geestdriftig slot de heerlijkheid
van het socialisme in woorden brengt.
Maar voor een goed S. D. A. P.-er is
dat nit den tijd.
Hr was echter nog meer uit den tijd. Hoe
stond het met de veel aangehaalde Krach
voorspelling van Marx, met de katastrofen-
tbeorie? Hoe was deVer-elendungs-theorie
te rjjmen met den toenemenden welstand
Hoe kon men de voorspelling van het
steeds kleiner wovdend aantal kapitalisten
(dio ten slotte gemakkelijk onteigend
zonden bonnen worden) volhouden tegen
over het verschijnsel van het over veel
grooter oppervlakte wegvloeiend aan
deelenkapitaal
Dat alles en nog meer werd door velen
nog als socialistisch" beschouwd. Het
stond immers nog in 'het partij program
t&b de 8. D. A. P. Maar toch waren er
aooiaal-democraten die zelf daartegen op
k women.
Dat is geen uitvinding van ons. Men
Inirtere slechts naar wat, Troelstra Maandag
in het congres volgens het verslag in
>Het Volk" zei in zijn inleidende rede
voering tot de programherziening:
„Luidde ons program al» het Duitscbs
dan zou menigeen onzer er aanmerking op
hebben, maar wij zouden niet zoo sterk de
behoefte aan wijziging gevoeld hebben, ter
wijl thans onze kommissie eenstemmig zich
véér program-wijziging verklaard heeft.
Toen over 't Erfurter program gesproken
werd, sprak Kautsky over de dusgenaamde
katastrofen-theorie, waarvan hij terecht zei
die theorie wordt niet in onze partij gehul
digd. Hij sprak ook over de Verelendungs-
theerie, die sommigen in het Dnitsebe pro
gram meenden te vinden en die m. i. in ons
program moeilijk te loochenen is, maar die
volgens Kautsky, een der vaders van het
program niet daarin te vinden is, zoodat uit
dat oogpunt wijziging niet noodig is. Ook
wat den landbouw betreft in verband met
de bedrijfsconcentratie, achtte Kautsky even
min programwijziging noodig, iets waarover
men verschil van meening kan hebben.
Door plaatsgebrek moest dit artikel
tot heden blijven liggen.
Vaststaat intusschen, dat ons program op
al deze punten veel meer aanvechtbaar is.
Bij ons wordt gesproken van „de niet-be-
zitters, wier armoede A© e n e e m t
met liun groeiend aantal", van >toene-
mende werkloosheid", van »s n e 11 e op
eenvolging van krisissen". Dit alles wordt
niet als t e n d e n z, maar als feit voor
gesteld, wat stellig onjuist is. Voorts spreekt
ons program van »s n e 11 e samenwerking
van alle arbeidsmiddelen in handen van
een steeds kleiner wordend aantal
personen", terwijl het Erfurter program
slechts spreekt van »verdringing der klein
bedrijven door het grootbedrijf". Ons pro
gram is op dit punt niet houdbaar. Inden
landbouw vooral voltrekt de zegetocht van
het kapitalisme zich op geheel andere ma
nier dan ia handel en industrie. Daarom
dan ook sprak de partij reeds op haar
kongres van 1905 uit, dat het program «op
enkele punten herziening behoeft». Vooral
in ons land met zijn 800.000 aanslagen "in
de grondbelasting was het program in dit
opzicht niet meer verdedigbaar."
Uit deze aanhaling blijkt reeds duide
lijk wat er in het oude programma te
vervormen viel.
En hoe de partij zich nu haar strijd
in het complex van sociale verschijnselen
voorstelt, leert men door de opmerking
die de heer Troelstra kort daarua liet
volgen
„Een belangrijk punt van kritiek op dit
program is de zinsnede omtrent de Verelen-
dung. Algemeen wordt erkendwij moeten
dat niet als feit in het program laten,
maar er als kapitalistische strekking
inzetten. Maar zoodra men in het program
uitdrukkelijk gaat konstateeren, dat niet
elke strekking van bet kapitalisme wordt
verwezenlijkt, dan rijst de vraag: Waar-
o m wordt niet elke strekking verwezenlijkt?
Dan is het antwoord omdat «r een prole
tarische weerstand als tegentendenz is, die
sterker Bterker wordt, naarmate ook het
kapitalisme sterker wordt. Het vroegere
socialism# grondde zich op de ellende der
massa, het marxistische socialisme echter
grondt zich op bet verzet tegen de ellende.
Maar als men dan een nieuw program
maakt, gevoelt men de behoefte om even
duidelijk als de ekonomische ontwikkeling
ook te schetsen de ontwikkeling van het
arbeidersverzet. Zoo werd het program een
dynamisch program, een program van
krachten, wat staat tegenover een statisch
program, een program van toestanden."
We zullen de S. D. A. P. er aller
minst een verwijt vau maken, dat zij
haar programma doet aansluiten bij de
nieuwe toestanden, die zich anders ge-
wjjzigd hebben dan de vroegere socialisten
hebben kunnen voorzien. Een partij die
zich in dat opzicht zelf herziet, doet wijs.
Maar de S. D. A. P. moet er zich
i niet over verwonderen, dat de per
sonen buiten haar partij-verband, nu
nog ongelooviger dan vroeger
tegenover haar nieuwe beoordeeling en
veroordeeling van de maatschappelijke
toestanden gedecreteerd met een even
groote beslistheid al indertijd t
verworpen stellingen.
Alles wat de partij nu laat ve
ons voorgebonden met een geloofsover
tuiging zoo groot dat 't als een soort
heiligschennis werd beschouwd er aan
te raken.
En als men dan op grond van het
geen de party in de praktijk deed, be-
weerde dat zij toch langzamerhand af
zakte naar minder hoogvoerende banen,
dan kon men op een fel protest voor
bereid zijn.
We constateeren echter nn uit deze
programma-herziening, dat die afzakking
thans door de party zelf is bekrachtigd,
al gebruikt zij natnnrlijk een ander
woord.
De proletariërs, die, volgens de woorden
door Troelstra nn gebruikt, door hun tegen
stand beletten dat de »strekkingen van het
kapitalisme" werkelijkheid worden, lijken
in de verste verte niet meer op de
proletariërs-massa, die Marx en Engels
met revolutionnairen geest wilden be
zielen om de kapitalistische maatschappij
om te werken in een socialistische.
We hebben nu met een tammer soort
sociaal-democraten te doen.
Nog een enkele opmerking naar aan
leiding van hetgeen we onlangs schreven
over >Pnrtij of Arbeidersparty
waarvan »Het Volk" een zoo geheel
opjuiste voorstelling gaf, door het te doen
voorkomen alsof wij het verval der partij
voorspelden.
Een der toen door ons ter sprake ge
brachte onderwerpen, nl. de verhouding
tot de vakbeweging, is ook op het con
gres aan de orde geweest. Het is geen
onweer geworden, zooals we gedacht
hadden. Het onweer is verteerd, zooals wel
meer gebeurd i3 met opkomende onweers
in die party. Zelfs heeft het op haar
congressen wel eens gebliksemd en ge
donderd, en werd teu slotte toch nog een
vredesapothcose vertoond.
Maar het feit dat de S. D. A. P. de
houding van het partij-bestunr inzake
de zeeliedenstaking heeft goedgekeurd,
doet ook niets af aan ons betoog, dat
de S. D. A. P. niet naar den geest
van een aanzienlijk deel der arbeiders
handelt. Immers diekritiseerende arbeiders
staan grootendeels buiten de S. D
A. P. Het was joist onze bedoeling aan
toonen dat deze partij in aard en samen
stelling slechts in geringe mate een
arbeiderspartij is.
Voor «lat betoog hebben we m
op dit congres onverwachte ondersteu
ning gevomlen in de redevoeringen van
Fortuijn en Van de Waerde. En het is
met eenige voldoening dat we uit die
redevoeringen de volgende brokstukken
aanhalen
Zoo zei Fortuijn volgens het verslag
in „Het Volk":
Matthijsen zegthet N. A. S. is ver
schrompeld. Ik wou dat het zoo was. Ik
waarschuw tegen die opvfftting. HetN.A.f
geeft tweemaal per week een blad uit. Doet
het een beroep op de arbeiders, dan vindt
het veel meer weerklank dan onze beweging.
(Protesten. RumoerEr is groote offervaar
digheid, een kracht, een moed en toewijding
in die kringen, die bij onze lui dikwijls
niet wordt aangetroffen. (Eenig applaus.)
Het is zelibedrog, deze beweging te min
achten.
Stenhuis en Matthijsen zeggen: in zulke
gevallen moeten wij vragen: wat doet de
Reguliersgracht? Zouden wij dan maar niet
naar huis gaan, een paar gedelegeerden
zenden naar het N. V. V. en zeggen wat
het Vakverbond doet is welgedaan
Te Amsterdam hebben wij op 2500 a 2600
leden, slechts 18 bouwvakarbeiders, 2 fa
brieksarbeiders, 2 loodgieters, 82 metaal
bewerkers, 32 schilders, 33 timmerlieden,
107 transportarbeiders, en daar zijn mis
schien 7 havenarbeiders bij, de rest zijn
loopers van diamantslijperijen.
Eu Van de Waerde merkte op:
»Het syndikalisme bestrijden wij eiken
dag, maar als de syndikaten naar ons toe
komen, bezoldigde bestuurders aanstellen,
strijdka9sen vormen, moeten wij vragen, of,
wij ze ook niet naar ons toe moeten trek
ken. Wij stuiten af door het eeuwig slaan,
door minachtend te spreken over een praeh-
tigen strijd, bewonderd door Troelstra in
het Paleis, door Vliegen in den raad, terwijl
toch Henri Polak zelfs de mogelijkheid van
Bympathiestaking erkeni.
Een sterker bewijs dan deze twee aan
halingen is wel niet denkbaar voor onze
bewering, dat de S. D. A. P. niet de
arbeiders trekt, die zij als arbeidersparty
behoeft en wenscht
Na het schrijven vau deze opmerkin
gen, is het uittreden van mevr. Roland-
Holst komen bevestigen wat we hier boven
zeiden over het tammer worden der
S. 1). A. P.
We hebben reeds in het voornoemde
artikel aangehaald hoe zij, in de inleiding
tot Sneeuvliets brochure over de zeelieden
staking, de vermaning liet hooren, dat
de „konsekwente socialisten" zouden
hebben te overwegen of hun plaats niet
is in de S. D. P. in plnats van in de
S. D. A. P.
Na het Paaschcongres is het haar
blijkbaar niet meer mogelijk als „konse-
kwent" 8ocialiste iu de partij te blijven.
Ze zal het wel anders, misschien nog
scherper uitdrukken, maar haar meeniDg
zal ook wel zijn, dat de S. D. A. P. vnn
de Marxistische banen is afgezakt.
HET BOUWWETJE.
Bij het afdeelingsonderzock der Eerste Kamer
van bovengenoemde wet meenden een aantal
leden, die zich met dc strekking van dit
wetsvoorstel zeer goed konden vereenigen, dat,
alvorens in de Tweede Kamer over het amen
dement-V. d Molen c. s. een beslissing werd
genomen, eerst de afdeelingem der Kamer had
den moeten zijn gehoord. Daarbij kwam nog,
dat bet amendement was overgenomen zonder
dat de minister van Financiën was gehoord
Dit laatste werd door een lid dermate be
denkelijk geacht, dal hij betuigde verontwaar
digd te zijn over de houding van den minister
Naar de meening van sommige leden zoude
minister beter gedaan hebben, door reeds bij
bet oorspronkelijk ontwerp dit hooger subsidie
voor te stellen, de middelen schenen, gel ijk
later bleek, dit wel te hebben toegelaten
Dit Stal en Provincie.
Uit Middelbarg.
Burgemeester en Wethouders van Middel
burg hebben Zaterdag het contract geteekend,
dat door ons gemeentebestuur is aangegaan
met de Vlissingscho tramwegraaatschappy voor
do levering van electriciteit en licht.. Namens
de genoemde maatschappij werd het contract
geteekend door den heer F. Walton te Ant
werpen, en den directeur G. C Berckmams te
Vlissingen.
De inhoud van hel contract is aan
lezers bekend uit het indertijd verhandelde
ter gemeenteraadszitting. Het belangrijkste
nieuwe punt is de bepaling van den datum
waarop do stroom moet worden geleverd. Dat
zou moeten geschieden van af 15 October
Ook dit jaar heeft de vcreeniging „Uit het
Volk—Voor het Volk" alhier de organisatie
van den verkoop van dc Tuberculosebloem, die
thans op 22 April onder den naam Emma-
bloem zal worden verkocht, op zich genomen
Reeds verklaarden zich verscheidene dames
bereid hunne medewerking te verleenen bij
dien verkoop
Zaterdagavond had een chauffeur alhier mat
de auto een opdracht van zijn patroon volbracht.
Terugkeerend ging hijj op eigen houtje wat
rijden en nam in de auto een kennis op, die
na eenigen tijd aan hot. stuur belandde.
't Gevolg was dat de auto aan den Noord weg
in een sloot terecht kwam. De inzittenden
kwamen er goed af. 't Kostte heel wat moeite
om de auto weer op den weg te krijgen. Oogen-
schijnlijk was zo niet beschadigd, althans ze
reed op eigen kracht huiswaarts, maar 't is
gemakkelijk te begrijpen dat auto's van zulke
bokkesprongen niet beter worden.
Dc muzieknummers, thans op het klokken
spel van den Abdijtoren alhier gezet, zijn
Heel uur „Melodie", A. Rubinsteinhalf
uur Musette uil de opera „Armide", Chr. von
Glück; kwartieren 1. Een bedje van Koppe-
stpk den Veerman, A. J. Schoolcman 2. „Rin-
gelreihen" ,N. von Wilm.
Met ingang van 22 April a.s. is P. Kerk-
hove alhier benoemd tot agent van po
litie 2e klasse te Bergen op Zoom.
Do Groninger rijwielenfabriek komt telken-
jara met een nieuwe reclame. Nu weer werd
ons toegezonden een reclameplaat van een
fietsenden padvinder. Onnoodig te zeggen dat
deze padvinder een Fongcrsfiets berijdt,
een goede, opvallende plaat, dio haar werk,
voor zoover noodig, wel zal doen.
Uit Vlissingen.
Zondagmidiiag viel op de reede V1 i s s i n-
sn een man over boord van het Naderl.
stoomschip „La Campiue", van Antwerpen
naar New-York. Bij 't zien van dit ongeluk-
zeilde onmiddellijk oen „gellie" van het Bel
gisch loodswezen onder loiding van den schip
per P. Elias uit en mocht hot geluk smaken
den uitgeputten en reeds zinkonden drenkeling
te redden en weer behouden aan boord te
brengen. Een groote^ menigte was van af den
Boulevard getuige van deze redding.
Do fabrieksproeftochten met de torpedoboot-
jagers „Bulhond" en „Jakhals" vangen morgen
aan. De volgende week worden de officieele
proeftochten gehouden in tegenwoordigheid
van oen mannecpmmissie.
Overgeplaatst met 15 dezer de machinist C.
B Eenhoorn, van BelJona te Nieuwcdicp naar
de fabriek „De Schelde" te Vlissingen
Uit Walcheren.
Te Domburg is heden een. staking in de
bouwvakken begonnen Na «Ie ontbinding van
de werkhedenvereeniging „E m M." is daar
een nieuwe, gecombineerde bouwvakarbeiders
vereeniging opgericht onder denzelfden naam,
en omvattende zoo goed als alle timmerlieden,
schilders en opperlieden te Domburg
Deze vereeniging heeft tot de patroons het
verzoek gericht het uurloon voor timmerlieden
en schilders van 14 tot 16 cent en voor op
perlieden van 12 (ot 14 cent te willen ver-
hoogen.
Door de patroons werd op dit verzoek af
wijzend beschikt, waarop de vereeniging ter
stond vergaderde en met algemeene stemmen
besloot met inachtneming van den opzeggings
termijn van acht dagen het werk neer te leg
gen. Dientengevolge zijn heden 35 man lol
staking overgegaan.
Uit Zuid-Beveland.
Betreffende de eerste-steenleggmg van de
wasch- en badinrichting te Go es.meldt men
ons nog
Door den liecu- A. P. de Paauw werd na do
steenlegging een toepasselijk woord gezegd,
waarna de genoodigden in de loods op he<
terrein gastvrij werden ontvangen en de werk
lieden pp gulle wijze onthaald. Door dec
architect, den heer Rothuijzen, die het bouw
plan heeft ontworpen en onder wiens leiding
dc uitvoering ervan geschiedt endoor andere*
werden de beste wenschen roor den bloei der
onderneming uitgesproken.
Voor de opening van deze inrichting, wollce
einde Juli of begin Augustus kan tegemoet ge
zien worden, zullen wij een uitvoerige be
schrijving ervan geven.
Thans zij nog medegedeeld, dat het aantal
nu reeds toegetreden abonné's zoo in als
buiten Goes woonachtig, voor do wasclun
richting, gegronde verwachtingen geeft voor
net welslagen van deze inrichting
Uit Schonwen-Duivel&ad.
Te Renesse 6prak Zaterdagavond jfar
De Muralt uit Zierikzee over de verschillende
vormen van ouderdoms-verzekoring. Vooral de
Dwangverzekering van minister Talma en «ie
verzorging zooals de Bond voor Staatspoisio-
neering die wil, stelde spreker tegenover d
kaar. De laatste gaf hy de voorkeur als ver
der strekkend (ook vrouwen en kleine baasjes,
winkeliertjes enz. worden er mee gebaat) «20
als goedkooper daar zij minder ambtenaars -
personeel vereisebt. Spreker meende ook dat
de millioenen die ze kosten zou, best kurmee
worden opgebracht. Trouwens het gé ld voor
dwangverzekering moet er ook komen ,doch
met de voorgestelde tariefwet ook voor een
goed deel uit de beurzen van hen, die het
minst kunnen missen.
Voor een overtalrijk gehoor waaronder
ook verscheidenen van de naburige ge
nten, hield ds. J. C. Fontein te Rilland
Zon«iagmiddag zijne afscheidpreek, wegens zijn
vertrek naar Hurwenen. Ook waren aanwezig
ds. Willem sen uit Kruiningcsn en ds. Steine
nit Goes. Tot tekstwoord was gekozen Ko-
ssensen 4, de verzen 24.
Daarna nam ds. Steinz het woord, die ds. Fon
tein namens de afdeeling van N. en Z. Beveland
der Zen<Rngsvereeniging, belast met «ie zen
ding op de Sangir en Talaut eilanden, dank
zegde voor het vele, dat ds Fontein als
secretaris in 't belang dier afdeeling had ver
richt. Ook ds. Willemsen (consulent) richtte
het woord tot hem, namens den kerkeraad
hem dank brengende voor de groote toewijding,
waarmede ds, Fontein zijne taak had ver
vuld.
Ten slotte werd den scheidenden predikant
door de aanwezigen de laatste helft van ge
zang 96 staande I
In de commissie «iie het examen ter ver-
kryging eener akte van bekwaamheid in «ie
gemeente-administratie, vanwege do Nedor-
landsche vereeniging voor gemeentebelangen
zal afnemen hebben o.m. zitting do hoeren
jhr. mr. E. A O. de Caserobroot, lid van Ged.