BIJVOEGSEL
DMST
SS
Middelirarg 4 April.
Dit de Staatseoorant.
TOONEEL.
Kerknieuws.
Kunst en Wetenschappen.
FEUILLETON.
DENKEN DE DIEREN?
YWir
.mster-
*8 net
feLlSSEN.
am oodar
Bo achter-
Irdftm sal
■eeren,
jweo dri3-
boaa-
lening ca
jaar, na
p lezen en
1 licb&aari
ge verkla-
I mirstOBii
r aanmat-
Kiarifl 7ux
JJgeen ach'
gevraagd
N1SS&
Bein geeia
•DB, goed
goede ge-
>0 en f 86
ia.
i dit blad.
en Dina
ten afge-
1 10 Aptt'.
TRRDAIfc,
st op ie
IZfertfccM
,0 om. 3.
8.-
3.—
8.-
Vrijdag 5 April 1912, ao. 82.
de arrond.-rechtbank te
KoaJd Amundsen heeft zijn broer ge
schreven, dat hij nu eerst naar Nieuw -
Zeeland denkt te gaan, waar hy lezingen
zal houden en waarscbynlyk 3cotts schip
Terra Nota" bezoeken zal. Daarop wil hy
naar Buenos Ayres, waar hij zijn boek over
den tocht naar de Zuidpool zal voltooien,
in Augustus naar Europa te komen en
in Ohristiania voor het Aardrijkskundig
genootschap zijn eerste voordracht te heuden.
„Do Rechte lijn",
het Rotterd Toont-
Bfj bon. besluit
is benoemd tot rechter in ie "rond.-
rechtbank te Amsterdam, mr. .1. Wiarda,
thans reehter
Dordrecht;
is benoemd 'tot griffier by het kantonge
recht te Weert, jhr. mr. B. van den
Brandeler, adv. en proc. te Utrecht, tevens
beèedigd klerk ter griffie van de arrond.-
rechtbank aldaar.
By resolutie van dea Min. van Kol. is
J. H. Blok ter beschikking gesteld vrnden
Öouv.-Gen. van Ned.-Indig, om te worden
benoemd tot adspirant-iagenieur bij den
waterstaat en 's lands burgerlijke opeabare
werken daar te lande.
Ned. h e r v. Kerk.
Beroepen: te Baambrugge (toez.) c
C. 6. Wagenaar te Markelo-
Aangenomen: naar Hees (by Nyme-
ten) ds. Jurrema te Windesheim, die be-
ankte voor Visvliet.
Gereformeerde Kerken.
Beroepen: te Willemstad G. R. Kuy-
per, prop. te Hilversum.
Aangenomen: naar Lunteren ds. G.
Da vel aar te Aalst.
Ned. Israëlitisch® Kerk.
Aangenomen: naar Dieren, als leeraar
en voorganger B. Simons te Culemborg.
Naar de »N. R. Crt." verneemt is de
lieer Louis de Vries voor den tijd van twee
jaar geëngageerd bij de Koninklijke Ver-
eeniging het Nederlandsch Tooneel.
Ook verneemt het blad dat het nog niet
▼ast staat, dat mevrouw LoboBraakensiek
dit gezelschap verlaat en moet er zelfs sprake
zijn van een terugkeer naar dat gezelschap
van haar echtgenoot, den heer Lobo.
Het »Hbld" meldt nog dat de heer Jan
C. de Vos en zijn echtgenoote mevr. Gusta
de Vos-Poolman besloten hebben hun con
tract met de Kon. ver. »Het Nederlandsch
Tooneel" Voor het volgende seizoen niet te
verlengen.
Ter gelegenheid van de wereldten
toonstelling te Gent in het volgend jaar zal
aldaar een gedeakteeken voor de gebroeders
Van Eyck, de stichtersderVlaamsche schilders
school, worden opgericht. Het zal de ver
heerlijking door de verschillende landen der
geniale broeders voorstellen.
De wapenschilden der verschillende landen,
welke zullen bijgedragen hebben, door hun
inschrijvingen, tot het oprichten van het
gedenkteeken, zullen daarop prijken.
Woensdag is te Keulen „Het
lijk", het nagelaten tooneelstuk van Tolstoi
opgevoerd. Het werk bestaat uit 12 af
zonderlijke tooneelen, waarvan de eerste 8
zonder pauze bij open doek op het draai
baar tooneel zouden worden afgespeeld. Na
bet achtste tooneel zal de groote rust komen,
waarna de 4 volgende tafereelen op dezelfde
wijze zullen worden vertoond.
De drie bedrijven van het hierboven ge
noemde stuk van Fabricus zijn lang Als
het niet zoo prachtig gespeeld was door de
Rotterdammers, zou vieezen we, de gerekt
heid van sommige dialogen hinderlijk zijn ge
worden, te meer omdat de actie gering is
Het is ook niet een stuk dat. diep ont
roert. Men luistert er vooral «aar met het
verstand
We gelooven ook niet dat er veel mcnscheu
kijn, zóó onbuigzaam van wil, zóó vasthoudend
aan de rechte lijn zonder éénig afwijken,
ais „Wilko de Hond", een karakter dat
meer is de door den schrijver bedachte ver
persoonlijking van één speciale eigenschap,
dan. een. mensch met een gecompliceerd sa
menstel van eigenschappen, zooals men dat,
met allerlei wijzigingen, maar in ieder
mensch vindt.
En toch in weerwil van die gewoonlijk
als een gebrek voor een tooneelstuk be
schouwde dingen, volgt man van het begin tot
het. einde het stuk mei volte aandacht. Men
luistert, zooals we zeidon, vooral met hét ver
stand. Maar dat verstand doet ons lelkens
zoo moes! het gebeuren Het kan
niet anders.
Want juist in liet menschkundige ligt o.i,
de groote kracht van dit stuk. Eenmaal ge
geven den toestand waarvan de schrijver uit
gaat, is geen ander verloop mogelijk, doet
iedere figuur wat van hem verwacht kon
worden
En al leeft men dat verioop ook mee zonder
dat de ontroering ons in de keel opkropt,
daarom staat het stuk waarlijk niet lager
dan veel andere Want die komedie-aandoening
verdampt even snel voor als achter hel voet
licht. MaAr wie „De Rechte Lijn" bijwoont
neemt iets mee dat hem ook achteraf veel
te idenken geeft, en dat hem het vreeslijke van
de geschetste tragedie veel blijvender doel
beseffen dan een of ander tooneel-effect zou
doen.
O ja, we kennen de theorie dat hel tooneel
er hief is om te loeren, dat de tooneelkunst
er is om te ontroeren, en dat er andere in
richtingen zjjn om te leeren en te mora! is ee
ren Maar we voelen dat altijd als een onwaar
heid. wanneer we een stuk als ,,De rechte
Ljjn." hebben bijgewoond Voor één zoo'n stuk
geven we graag drie kunststukken van tooneel1-
offoct A la Bernstein cadeau Dat komt mis
schien omdat we Hollanders zijn, maar Fabri-
cius is dat ook, en daarom heeft hij ook zoo'n
vat op het Hollandsch publiek
Natuurlijk daarom niet alleen Ook om t
geen hij te vertellen heeft en ook omdat hij in
zijn figuren zoo waar is. Dat laatste geldt
meer voor de bij-figuren dan voor de hoofdrol
We slipten zooeven a! aan dat we die hoofd
rol te veel in één kleur geschilderd vinden,
dan dat ze ons eén figuur uit de werkelijkheid
toescheen.
Maar mor kan zich toch ook voorstellen
een man, die nog iets anders is dan alleen
wilskrachtig En dan zou aan zoo iemand pre
cies hetzelfde zijn overkomen, als hij een
vrouw liet uitkomen die in zijn nieuwe om
standigheden niet voor hem bleek te passen
In „Met den handschoen getrouwd" van
denzelfden schrijver is het de vtouw die ge
desillusioneerd wordt, wanneer ze in Indië
den ouden vriend van haar jeugd terugvindt
als oen vergroftcn bruut Hier is het omgekeerd
do man, die in plaats van het in zijn herinne
ring hoog staande meisje, een lichtzinnig
schepsel terug vind! En het tragische van dat
huwelijk wordt in „De Rechte Lijn" nog ver
ergerd, doordat de man, te laat, inziet, dal een
andere vrouw wèl de voor hem passende le
vensgezellin zou zijn geweest, die hem zon
hebben begrepen en gesteund.
Dat is bet hoofdthema van het stuk
bijwerk teekent de schrijver ons „Wilko de
Houd' als energiek man van zaken, om daar
door zpn karakter duidelijker te doen uitko
men, en de tegenstelling van zijn succes als
zakenman esi zjjn mislukking in zjjn huise
lijk leven to sterker te doen gevoelen
Maar dal bijwerk neemt, vergeleken niet
die hoofdzaak, can. wel wat groote plaats
in. En dal inleidend gesprek met den zende
ling, waarin ons verteld wordt, wat voor
soort man „Wilko de Hond is, had gerust
ach Ier weg e kunnen Wijven We zien dat later
van zelf wel uit zijn daden
Zeer mooi, en veel Soberder, zyn de vrou
wen in het stuk geleekcnd Die figuur van
„Dolly", die haar aard van scharrelend win-
keljuffrouwtje geen oogenblik verliest. Is
prachtig geslaagd En met nog eenvoudiger
middelen, maai' niet minder pakkend is
edele figuur van „Djiuwke" geteekend
Eigenlijk is er geen enkele rol in hel stuk
die «iel een type weergeefl
Maar nu moeien we ook zeggen dat Fa-
bricius bjj de Rotterdammers een vertolking
van zyn stuk gevonden heeft zooals hij zich
maar heeft kunnen droomen Alles was At
De minst betekenende bijfiguren de ko
loniaal, de directeur Van Buuren, de zendo
ling, de brutaal-ploertcrige coupeur, ze wcr
den uitgebeeld met een waarheid die tref
fend was. Het bakvischje van mej. Betsy
Wolffers was wat zwaai van geluid, maar
overigens goed.
Komen wc een graad hooger in belangrijk
heid dan vmden we den knuugen „Mr Har-
dius" vaji den lieer Nico de Jong, en den
zwierige» en gewelenloozen makelaar van den
heer G Vrolik
En dan eindelijk bovenaan mevr. De Jong
Wertwijn als de luchthartige, alle zelfbeheer -
scliing missende „Dolly", zoo scherp afstekend
tegen de nobele figuur van ..Djiuwke" van
mevr Tartaud, en dan den heer Tarfaud zelf
als „Wilko de Hond."
Dat deze hoofdrol nog zoo aannemelijk was,
heeft men voor 't grootste deel te donken
aan bet buitengewone spel van den heer Tot
taud In dergelijke rollen van standvastig
man hebben we hem vaak gezien, maar hij
heefl in dit geval een uitbeelding gegeven
die in de herinnering zal blijven als iets
er bijzonders.
Het was een genot weer eens een voorstel
ling bij U- wonen die in alle ppzichten
verzorgd was Hel publiek toonde dal ook te
waaideeren, want alle rangen waren vol. En
het applaus na ieder bedrijf was warm.
Men is. voorzeker het bestaan van dat Ber
ïjjnscbe paard „Klügo Hans" nog niet ver
geten, dat ©enige jaren geleden de wereld
roet den roem van. zijn verstandelijke vermo
gens vervulde. Zijn glorie duurde overigens
zoo kort en de wetenschappelijke commissie,
die (rijn krachttoeren onderzocht kwam met
zoo groote beslistheid tot het besluit, dat daar
boerenbedrog in het spel was, dat. het nau
welijks de moeite waard is, zich een paard
ih het geheugen terug te roepen, waarvan alle
vindingrijkheid blijkbaar daarin bestond, dat
zijn eigenaar met een geduld en een behendig
heid zonder weerga was toegerust
Do commissie heeft inderdaad plechtig ver
klaard, dat de eigenaar, het schrandere dier
vragen stellend, teekens gaf, waarnaar „KL_0.
flans" zich richtte, om zijn. antwoord kenbaar
te maken, dat is t© zeggen, om met zijn fcech-
tor voorpoot het aantal kloppen te geven, dat
overeenkwam met de uitkomst van de voorge
stelde vermenigvuldiging of deeling.
Maar do commissie had niet iedereen over
tuigd. De meester van het dier b.v. was niet
bekeerd Hy trok zich op zijn landgoed terug,
om daar eenige jaren later te overlijden Ook
was een zekere meneer Karl Krall niet c
tuigd welke voor de kwestie veel belangstelling
toonde, zich met den eigenaar van „Kluge
Hans" in verbinding stelde, het dier na den
dood van zijn meester ten geschenke ont
ving en door een vernuftige vinding het onmo
gelijk maakte, dat het paard nauwkeurig
antwoorden zonder zijn hersenen te ge
bruiken. Aldus slaagde hij erin, het paard de
juist© antwoorden te laten geven op vragen,
waarvan de vrager zelf de oplossing niet
kende.
Overigens verbeterde hij de methode die door
den eersten eigenaar was toegepast. Terwijl
„Kiuge Hans" tot dien tijd de cijfers, ook de
grootste, slechts met behulp van één poot had
kenbaar gemaakt, leerde do heer Krall hem,
om de eenheden met de rechter voorpoot, de
dozijnen met de linker voorpoot, de. honderd
tallen opnieuw met de rechter uit te druk
ken enz
Later kreeg „Kluge Hans" van zijn eigenaar
twee Arabische concurrenten, nl. „Mohamet"
en „Zarif". En weldra leerde hij met behulp
van een dokter don drie paarden niet alleen
ingewikkelde berekeningen uit te voeren, kleu
ren te onderscheiden, woorden, te spellen en te
lezen, maar zelfs eenvoudige, persoonlijke ge
dachten uit te drukken Rechtvaardigheidshal
ve moet opgemerkt worden, dat de spelling
van de dieren niet volmaakt was; dikwijls was
GENOOTSCHAP DER
SCHAPPEN.
In de Woensdagavond gehouden vergadering
an het bovengenoemd Genootschap werd door
den secretaris, den heer nu- W. Polman Kru
in, hel jaarverslag uitgebracht Aan dit
verslag, gesteld als gewoonlijk ïp den hem
eigen, onderhoudenden causerie vorm, ontlee-
wij hieronder een en ander. Niet hetheele
verslag kunnen we opnemen, daar de ruimte
beperkt is en we daarenboven reeds eerder
verschillende zaken die er in meegedeeld wor
den. hebben opgenomen bij de korte berichten
'er de vergaderingen
Het ledental steeg in 'I afgeloojxm jaarde
vergaderingen werden goed bezocht en het
Genootschap verkeert, zoo al niet in een sta
dium van hernieuwden bloei, dan tech zeker
niet m een periode van achteruitging Een
korf. woord wordt in 't verslag gewijd aan de
nagedachtenis van erschillende overleden di
recteuren en leden.
In de laatste algenieene vergadering werden
33 leden benoemd, die allen de benoeming
aannamen Er zijn thans 33 directeuren en
directrices en 446 leden, waarvan 92 te Mid
delburg Er hadden 25 gewone vergaderingen
plaats, welke door gemiddeld 29 toehoorders
werden Jrijgewoond
Het personeel der conservatoren was niet
aan verandering onderhevig. In het afgeloopen
jaar bedroeg hel aantal betalende bezoekers
aan het Museum 2690, waarvan 681 tot den
werkenden stand behoorden, tegen 2949 en
706 in 1910
De bibliotheek ontving de gewone uitbrei
ding door geschenken, tijdschriften uit de lees
kamer en ruiling van uitgaven met. andere
Genootschappen
Do verzameling handschriften onderging geen
vermeerdering.
Niettegenstaande de weinige belangstelling
welke de munt- en penningkunde tegenwoor
dig wékt en de hooge prijzen nieuwe aan
knopen bemoeilijken, blijft de conservatrice
t
van liet munt- en penningkabinet haar taak
met onverflauwde belangstelling vervullen Vel
schillende aanwinsten worden dan ook in't ver
slag pp genoemd
Het kabinet van geschiedkundige voorwerpen
en zeldzaamlieden had eveneens verschillende,
aanwinsten, reeds in den loop van het jaar
door ons vermeld
verzameling fossilia had geen aanwinst,
een verlies te boeken, daar het gemeente
bestuur van Zienkzoe wegens de oprichting
oudheidskamer aldaar de teruggave
verzocht van een dertiental kannen en kan
netjes, welke in 1891 door haar' aan het Ge
nootschap in bruikleen waren afgestaan. Onder
dankzegging werden de oudheden teruggezonden
Voor de ouderwetsere kamer werden ge
schonken door mej. E S. Fokker een ver
zameling ouder wetscho meubeltjes (kinder
speelgoed), en door den heer A O van Kerk
wijk te 's-Gravenhage een blauw oud-Delftsch
tegeltje
Het kabinet van otlmografische voorwerpen
onderging geen verandering: de zoölogische
verzameling had eenige minder belangrijke
aanwinsten
Do verzameling opgezette vogels word door
den heer 3 R. Tak te Seroostoerko verrykt
met een negental fraaie, m 't Noorden gescho
ten exemplaren
Omtrent de verzamelingen mineraha en voor
werpen van geologische» aard, concliylieen en
botanica vallen geen veranderingen te ver
melden
Hel kabuiet van schilderijen en portretten
daarentegen ontving zeer welkome aanwinsten
als. van den heer jhr De Jonge van Erlevoori
te Arnhem een portret van Z M Willem III,
geschilderd door J Spoel, en van heeren Ged
Staten ui bruikleen een portret van Z M.
Willem III, geschilderd door Charles Picqué
He! Genootschap bezit thans een reeks por
tretten dm' drie koningen uit, het huis Oranje
Nassau die evenals thans H H M M de Ko
ningin en de Konmgm-Moedei het protecto
raat over het Genootschap hebben uitgeoefend
Dan maakt het verslag er melding van dat
het katheder der sprekers, tol nu toe op
ouderwetsche manier verlicht met een kaarsje,
nu is voorzien van een gaslampje Hier is
dus een ouderwetsch gebruik vervangen door
een beter nieuwer wetsch
Maar, zegt de schrijver van het verslag, een
ander ouderwetsch gebruik kwam het Genoot
schap wel zeer te stade en zou, dat nog kun
nen komen Het was vroeger de gewoonte
dat ieder, die het. maar eenigszins kon doen,
directeur van het Genootschap werd, terwijl
tegenwoordig slechts weinigen als zoodanig
toetreden, wat toch zeer welkom zou zjjn
Want financiëele steun is zeer wenschelyk
met het oog op de oudheidkundige onderzoo
hingen en de zeer noodige verbeteringen
Naar aanleiding van dien weinigen financi
eolen steun wordt ook m alle bescheidenheid
gewezen op het feit. dat bij de vele legaten
Welke aan andere instellingen worden ver
maakt, het Genootschap zoo schaarsch be
dacht wordt Ook dit was vroeger anders;
een goede gewoonte bracht mee dat zij, die
ruim met aardsche goederen bedeeld waren,
ook het Genootschap bedachten mei een legaat
schappij lol exploitatie van staatsspoorwegen
te Utrecht, dr. L Bolk, hoogleer aar in doodt
leedkunde aan de universiteit te Amsterdam;
prof dr P. D Chantepie do ia Saus safe,
voorzitter van de kornak lyke academie v;ui
weten schappen te Leidenmej. L En gel bert»,
letterkunde te Assennir. A I Fokker, advpro
cureur en lid van den gemeenteraad te Letdeti
Franco hoogleeraar ui de werktuigbouw
kunde aan de technische hoogeschool te
Delft, jhr G. de Graetf. inspecteur van de
volksgezondheid te 'sGravwihago prof dr.
H. Y. Groene wegen, hoogleeraar van wege de
Rcmonstrantsche broederschap aan do r^ffcs
universiteit te Leiden; II. J de Groot in
specteur voor het. ,-unbachts toeken- en in
dustrie-onderwijs t© 's-Gravenhage, dr Th.
G. den Honter, inspecteur va» de volksgezond
heid te 's-Gravenhage prof dr H V Lo
rentz, lioogleeraar in de wis- en natuurkunde
aan de rijksuniversiteit (e Leiden; dr. I. H.
Siortsema, hoogleeraar in de theoretische en
toegepaste natuurkunde aan de technische hoo
geschool te Delft dr. M Straub, hoogleernap
in de oogheelkunde aan de gemeentelyke mri
versiteit te Amsterdam, G J van Swaöy,
hoogleeraar de electrotechniek aan de
technische hoogeschool te Delft, en prof dr
J. D. van der Waals, algemeen© secretaris van
de koninklijke academie van wetenschappen te
Amsterdam
d. Buiten Nederland
M G Wildeman, heraldicus en genealoog
te Brussel.
die slechts voor het oor, met voor de oogen
juist Zoo spélden ze b.v „Ferd" in plaats
van „Pferd".
Een andere geneesheer, die de dieren ge
durende verschillende dagen heeft gadegesla
gen, legt van dat bezoek rekenschap af. De vol
gende, inderdaad onbegrijpelijk moeilijke vra
gen werden den paarden voorgelegd:
Wat is do wortel van 1 156' „Hans"
antwoordde onmiddellijk 34
Een anderen keer stelt „Mohamed" „Hans"
zelf voor, het cijfer 42 door 21 te deelen. In
derdaad antwoordden de voorbeenen van
„Hans"2. JDaama vroeg hij, "weer op aandrang
van den meester, het getal 21 met 13 te ver
menigvuldigen De uitkomst was verrassend
273
Daarna dicteerde het dier echter parmantig
onwillig „Bein ich miid", wat. dus beteelcende
dat het moe was en er genoog van had.
Weer ©en ander maal schreef de heer Krall
op het zwarte hord, dat het paard het hoofd
moest buigen, daarna, dat het den kop nog die
per (noest buigen en telkens gehoorzaamde
het ros zeer nauwkeurig.
Doctor Besredha van het Institut-Pasteur te
Parijs heeft die dieren ook onderzocht Zijn
oordeel luidt aldus. ,,lk sta. verbaasd over de
nauwkeurigheid, waarmee de dieren antwoorden
op vragen, waarvoor mcnsclien veel meer tijd
noodig zouden hebben. Het is niet twijfelachtig
dat die paarden denken, rekenen epz
werd tot bestuurslid in plaats van
jhr mr W H Hoeufft, die periodiek moest
aftreden en niet herkiesbaar was, dr H. van
der Kamp
Voorts werden benoemd tol leden
a Te Middelburg
Mr P van der Eist, griffier bfj hot kanton
gerecht, dr C F Haje, leeraar aan de Rijks
Hoogere Burgerschooldr K. Heeringa. rijks
archivaris; G Leffertsma, leeraar aan de Rijks
Hoogere Burgerschool; mr M P K S van
Lier, ambtenaar bij het Openhaar Ministerie
bij de kantengerechten van Middelburg en
Goesmr A Mynlieff, officier van justitie
bij de arrondi ssements -rechtbankmr M. C.
van der Minne, directeur van de Zeeuwsche
hypotheekbank, H C. Sauer; mr J. W.Zijlstra,
lid van de arrondissementsrechtbank,
b ln Zeeland (buiten Middelburg)
Mr. P J van Bortel, advocaat en procureur
te Oostburg, mevrouw M EloutDrabbe te
Domburg, jhr. R. R L. de Muralt, ingenieur
te Zicrikzee; H. S Gratama, arrondissements-
schoolopziener te Oostburg; mr. H Polvliet,
advocaat en procureur te Zicrikzee, en mr.
J. de Witt Hamer J.Gzadvocaat en procureur
te Goes
c. In Nederland (buiten Zeeland)
H E Beunke, hoofdingenieur bij de maat-
TOONEEL-JDBIU'S
Hoewel onze lezers persoonlijk van de
lusten en lasten van tooneel-jubilos, slechts
weinig ervaring hebben, zullen ze er toch
wel genoeg van gelezen en gehoord hebben
om genoegen te scheppen in de volgende
verzachting van mr. N. van Hall in het
Aprilnummer van «De Gids».
O, die jabilé's op onze Nederlandsche
schouwburgen Zij zyn een ziekte geworden
en geen onschuldige. Een ziekte met een
irieep-
Vooreerst zyn de jubilarissen in den regel
niet gelukkig in de keus van stukken,
waarmeP zy hun jubilé vieren. Alleen
Royaards met «Jonkvrouw© de la Seiglière»
maakte een uitzondering. Maar waarom
moest mevrouw Mann, onovertroffen in
karakterrollen als vrouw Henschel, volstrekt
een Fransche salondame als „Suzanne d'Ange"
representeeren Wat bewoog mevrouw
Holtrop om een oud diDg van Halm te kie-
dat zelfs van het Duitsche repertoire
zoo goed als verdwenen ie? Is„Nora"soms
een rol, waarin het talent van mevrouw
Van der Horst het best tot zijn recht komt
En wat te zeggen van de keus van Ghris-
pijn „Le Mariage de Figaro" van Beau-
marchais
Nog meer hebben de jubilé's op hun re
kening. Zij dreigen niet alleen, zooals by
„Het Tooneel", dat nu maanden achtereen
van stad tot stad, „Violiers" en „Seiglière",
„Seiglière" en „Violiers" vertoond, het re
pertoire in de war te brengen, maar zij
doen bet ook de humeuren van de jubila
rissen.
Gaf niet Mevrouw Holtrop in Den Haag
aan hare ontstemming over een mindere
talrijke opkomst lucht door de afwezigen
met een citaat uit Staring, bij eikenschors
te vergelijken En vierde niet Royaards
te Groningen, door gebaar en woord, aan
zijn humeur den teugel tegenover een pa-
bliek, dat in grooten getale opgekomen was
om hem te huldigen
Ons Hollandsch publiek neemt zulke din
gen gelukkig niet al te boog op. In Parijs
zou het bij zulke voorvallen, bankjes wel
te verstaandes banquettes geregend
hebbeD.
Om al deze dingen prijs ik het speelsei
zoen gelukkig, waarin geen j'ubilé's gevierd
worden. En toch tien tegen eén, dat op
het oogenblik dat ik dit schrijf, meer dan
een lid van onze tooneelgezelscbappen reeds
zit uit te rekenen, of het niet in 1918, 10
of 12i of 20 jaar geleden zal zijn, dat kij
voor het eerst met bevende banden en knik
kende knieön een brief binnenbracht, of aan
Badeloch's schoot gevlijd, in onvervalscbt
Amsterdamscb
Wat schrèt ge, moederlief, zét ge bedroefd
om fader hseft e
Ook professor Edinger, van Frankfort, een
beroemd zenuw-arts, is overtuigd, dat de die
ren rekenen, lezen, schrijven en dat hun mees
ter alles vermijdt wat op een signaal lijkt
Dit zyn de feiten zooals ze zijn
door den heer Krall in zjjn boek, dat „Den
kende Tiere" heet, en zooals dr Hartkopf ze
heeft opgeteckend.
Klaarblijkelijk moeten de gevolgtrekkingen der
Berlijnsche commissie niet dan onder voorbo
houd aanvaard worden. Ee» kortstondig samen
komende groep is niet in staat, dergelijke, in
gewikkelde vraagstukken te bestudeeren. Men
moet inderdaad niet vergeten, dat het paard
in het algemeen zeer voor indrukken ont
vankelijk is, en dat de leden der commissie de
zenuwen van het «lier kunnen opwekkeu of
drukken, waardoor het, evenals dit wel met
een scholier gebeurt, op den dag van het
examen alles vergeten is.
Men zou zelfs in de vergissingen, die het
paard begaat, als het voor zijn rechters slaat,
het bewijs kunnen zien dat dat een hooge
geestesontwikkeling, een functioneerend orga
nismo en geen machine is.
Laten we bovendien niet vergeten, dat men
lang gedacht heeft, dat do doofstommen van
allo intelligentie verstoken waren, eenvoudig
omdat men vr niet in geslaagd was, hun te
leeren, hun gedachten uit te drukken in een
icd-er Verstaanbare taal. Is met ide paarden
misschien hetzelfde het geval? Wellicht zal
men plotseling bemerken, dat ze veel meer
verstand hébben, dan de uitdrukkings-m'iddoJf*
waarover ze beschikken, veroorloofden, aan kc
nemen, als men tenminste niet begaafd is met
de vingingrykheil en het geduld, waarvan de
heeren Krall en Von Osten getuigenis hebben
ln ieder geval is het een belangrijk© vraag,
of men den paarden iets anders kan leemsi
dan gehoorzaamheid door middel van de ruwe
zweep der koetsiers en of de model -republiek,
waarvan Swift heeft gedroomd, niet in werk©
lyklieid is om te zetten.
We hebben bovenstaande feiten en beschou
wingen ontleend aan een artikel, dat dr P
E M. in de „Temps" heeft geschreven en dat
ons opmerkelijk genoeg voorkwam, om hete*
zen lezers i» vertaling onder de oogen to
brengen, al sluiten we ons geheel bij het
voorbehoud aan, dat deze geneesheer ook noo
dig vond. aan het slot van zyn beschouwing
to voegen Zelf9 deelen we niet diens geloof
aan do mogelijkheid, dat we eens met ee»
paarden taal zullen kennis maken, omdat hot
bestaan eener taal een Redelijkheid onderstelt
juist het ontbreken dier redelijkheid (iete
anders dan verstand I) een der kenmerken van
het dier uitmaakt, wat dit van den men sch
onderscheidt
EINDE.