MIDDELBURGSCHE COURANT.
TWEEDE BLAD YAN DE
Maandag 11 Maart.
FEUILLETON.
De Bruid vau de Giomme.
HP. 60.
153° Jaargang
1912.
Middelburg 9 Maart.
Siteropbrengsten by drie systee
men en het werken met
Centrifuges op de boerdery.
Op de boerderijen, waar boter uit de melk
gemaakt wordt, geschiedt dat nog op drie
erlei w.jze.
Het systeem, waarbij men de melk in
haar geheel verzuurt en vervolgens karnt,
ricdt maar betrekkelijk zelden toepassing.
Meer treft men nog op Zeeuwsche boer
derijen aan de z. g. n. ouderwetsche me
thode. In dit geval staat de melk li- tot
5 dagen in teelen of testen te roomen.
Wanneer de teel z. g. n. sinstaat" is,
d. w. z. de ondermellc onder de room zuur
is geworden, wordt de room met den vin
ger afgeschoven en na verzuring gekarnd.
Het aantal boerderijen waar de ontroo-
roing met een handkracht-centrifuge ge
schiedt, neemt echter voortdurend toe en
meer en meer wordt de ouderwetsche me
thode verdrongen doo: de centrifugale out-
rooming.
In 100 KG-. melk met 3 vet komt
eene boeveelheid vet voor, waaruit men 36'ons
boter zou kunnen maken. Wanneer men
volgens de drie genoemde systemen, geheel
naar de eischen werkende, uit 100 KG.
melk van deze samenstelling boter maakt,
verkrijgt men de volgende resultaten
De melk wordt in haar geheel verzuurd
en gekarnd. Boteropbrengst 30; ons, ver
hes 5' ons ot van alle boter. Voor
1 KG. boter zijn 32.8 KG. melk noodig.
De melk wordt ontroomd volgens ouder
wetsche methode. Boteropbrengst 29; ons,
verlies 7 ons of '/s van alle boter. Voor
1 KG. boter zijn 34.5 KG. melk noodig.
Centrifugale ontrooming.
Boteropbrengst 33ons, verlies 2l/j ons
of van alle boter.
Voor 1 K.G. boter zijn 29.9 K.G. melk
noodig.
Waar op boerderijen meestal met Liters
en niet met KG. gerekend wordt, diene ter
opheldering dat 100 L. melk 103 KG. wegen.
Nemen we aaD een gemiddelde melkop-
brengst per koe en per jaar van 3500 KG.,
dan volgt daaruit, dat een goede centrifuge
per koe en per jaar gemiddeld 35 X
ons 15*\ KG, boter meer geeft dan de
ouderwetsche methode. Als zuivere winst
mogen we echter deze meerdere boterop
brengst niet beschouwen, omdat ze in de
taptemelk ook voor de kalverenvoeding hare
waarde heeft. Bij kalveren boven de 4 we
ken gedeeltetijk en bij kalveren boven de
6 weken geheel, kan dit vet in de voeding
echter goedkooper vervangen worden door
het vet dat voorkomt in goed lijnmeel of
geplet lijnzaad. Een zeer geleidelijke toe
diening hiervan is noodig.
Bij de aanschaffing zoowel als bij het
gebruik van centrifuges worden dikwijls
fouten gemaakt. Grootendeels moeten die
daaraan toegeschreven worden, dat de ge
bruikers onvoldoende kennis bezitten omtrent
Naar het Noorsch
11 van
JAKOB B. BULL.
Toen zij bij het veer beneden bij de Giom
me gekomen waren, waar ze den weg naar
boven moesten inslaan, maakt» Ola Eriksen
balt, k>m op 1» zitten Hij reikte Berit de
schaal mot gebak, terwijl hij het paard naar
oen steen voerde Daar steeg hij op het paard,
naod weer naar Berit, nam de schaal over
en reed vóór baar den weg op.
Berit had gedurende den heelen tocht die
merkwaardige, harde uitdrukking in de oogen,
doe haar in den laatsten tijd eigen was. Zo
zei pchtor jniets, hield maar de teugels, die
ze los over de manen liet hangen, gewend als
zij was aan den regebnatigen gang van den
ouden appelschimmel
Haar vader zag af en toe om en hield
den bruine tot langzamer stap in, opdat de
oude schimmel moe kon. Zoo reden ze in re gel-
matigen stap de helling op.
Ze moesten wel meer dan een uur gereden
bobben, toen ze het ruischen van de Tegning-
beek dichtbij hoorden, de paarden zagen om
de invloeden die bij de centrifugale ontroo
ming een rol spelen. Ook worden dikwijls
onder de mooiste voorspiegelingen minder
waardige machines aangeboden, en werkt
ten slotte de zacht van de "fabrikanten
het werken met centrifuges gemakkelijker
voor te stellen, dan bet inwerkelijkheid is,
een goed gebruik daarvan beslist niet in
de haud.
Alvorens tot de aanschaffing van eene
handkraeht centrifuge wordt overgegaan, is
het wenschelijk het advies van een deskun
dige te vragen. In aUen gevalle is het aan
bevelenswaardig, het werktuig slechts te
aanvaarden, nadat door nauwkeurig onder
zoek gebleken is, dat de werking voldoet.
Bij de keuze van een centrifuge zijn er
verschillende zaken, waarop gelet moet wor
den. Het aantal soorten dat wordt aange
boden is zeer groot. Zeer veel daar onder
zijn echter voor het gebruik op de boerderij
minder geschikt. Niet de prijs van de cen
trifuge en de welbespraaktheid van den
leverancier dienen bij de keuze den door
slag te geveD, maar allereerst dient men
op de volgende zaken te letten
1. Onder de voorwaarden waarondermen
op de boerderij kan werken, dient de cen
trifuge voldoende scherp te ontroomen.
Wanneer de melk een temperatuur heeft
van pl.m. 30 gr. C., moet een goede hand
kracht centrifuge, wanneer daarmede ove
rigens volgens de eischen wordt gewerkt,
minder dan 0.20°/o vet in de ondermelk
achterlaten. Sommige soorten van cen
trifuges, welke worden aangeboden, geven
slechts een scherpe ontrooming, wanneer de
melk een temperatuur heeft van 35 u 49
gr. 0. Op de boerderijen is het bezwaar
lijk steeds de melk tot die temperatuur te
verwarmen. Daarom zijn ook de centrifuges
welke bij betrekkelijk lage temperatuur nog
scherp ontroomen, voor" boerderijgebruik
het meest aan te bevelen.
2. De centrifuge moet gemakkelijk en vlug
gereinigd kunnen worden. Hoe eenvoudiger
gebouwd dus, hoe beter. Waar op boerde
rijen het werktuig tweemaal, soms zelfs
driemaal per dag wordt gebruikt, mag men
deze voorwaarde vooral niet te licht schatten.
3. De hoeveelheid melk die per uur ont-
oomd kan worden. Elke ontroomer heeft
een bepaalde capaciteit, die men niet kan
overschrijden, zonder dat de scherpte van
ontrooming achteruit gaat. Deze capaciteit
verschilt bij handkracht-centrifuges van
ongeveer 50 tot 600 liter per uur. Op niet
te groote veebedrijven worden meestal cen-
triluges van 175 k 225 liter per nur ge
bruikt. De ontroomers, die meer per uur
verwerken, zijn grooter en zwaarder gebouwd
en vereischen natuurlijk meer arbeid.
4. De hoeveelheid arbeid, die noodig is
om de centrifuge op de vereischte snelheid
te houden op volle capaciteit werkende.
Dit verschilt zeer bij verschillende systemen
en soms ook bij diverse werktuigen van
dezelfde soort. Al spoedig komt men ertoe
bij eene handkrachtcentrifuge, die zeer veel
arbeid vraagt, te langzaam te draaien, wat
van grooten invloed is op de ontroomings-
scherpte. Iemand van 18 20 jaar dient
een centrifuge, die 175 a 225 liter per uur
ontroomt, voldoende meester te zijn.
5. Dan zijn ook nog van belang de duur
zaamheid van de centrifuge en de prijs.
spitsten de ooren. Ze waren zeker gewoon,
dan spoedig te rusten. Maar Berit had onrustig
naar beneden naar de rivier getuurd, waar
het (bosch dicht wasdaarop had ze voor
zich heen geglimlacht: daar benoden had ze
iets jgezien.
En de paarden trokken verder over do
Tegningbrug en naar de Tegninghul toe.
Hot. Ola Eriksen hield voor de deur zijn
paard in en steeg langzaam at. De oude be
gon stijf to worden. Toen kwam ook Berit
aangereden, maar die bleef in het zadel zitten.
Ola Eriksen bond beide paarden met de
teugels aan de heg vast, nam de schaal, idie
hij had weggezet en ging naar binnen
Kom nu, zeidc hij tot Berit Die bleef zitten.
Zijn ze dan binnen?, vroeg zij. De vader
antwoordde niet, opende de deur en trad bin
nen. Op den drempel ontmoette hij Goro Tegn-
sladen. Nee, nu komt de bruid, zeide deze
Zij stond met gevouwen handen en keek naar
buiten
Ola Eriksen kwam binnen. Ja, nu komt
zo, antwoordde hij. Daarop maakte hij de deur
achter zich toe. Hij stond met de schaal in
do hand. - Je heb do koffie zeker klaar?,
zei hij. Hij was opgewekt Goro Tegnsladen
sloeg de handen ineen. Jenüne ja, zei ze
ik zal gauw voortmaken Zij keek naar den
haard.
Ola liep vorder de kamer in. Kijk eens,
zeide hij. Hij zotte de schaal op tafel. Ze
kwam naderbij en stond naast hem.
- Hè, riep ze. En ze sloeg weer de handen
Vooral de duurzaamheid loopt zeer sterk
uiteen. Eenvoudig gebouwde, zorgvuldig
afgewerkte centrifuges duren het langst. In
het algemeen moeten de systemen,welke tegen
zeer lage prijzen worden aangeboden,
gewantrouwd worden. Eerste klasse materiaal
en nauwkeurige afwerking zijn voor deze
werkluigen, waarvan de trommel tot 6000
en soms meer omwentelingen per minuut
maakt, noodzakelijk.
6. Ten slotte nog dient er in de trommel
voldoende ruimte te zijn voor de berging
van het centrifugeslih.
Bij het centrifugeeren zet zich aan den
trommelwand een dikke, grijsachtige massa
af, voornameïyk bestaande uitwater, vuil
uit de melk en kaasstof, het z.g.n. centri
fugeslih. De hoeveelheid hiervan is tamelijk
groot, wanneer men melk ontroomt van
koeien die kort geleden gekalfd hebben,
of melk die min of meer zuur is. In som
mige centrifuge-trommels is er voor de
berging van dit slib te weinig ruimte en
daardoor wordt de ontrooming ongunstig
beinvloed.
Bij goede behandeling kan eene eentri
fuge op een boerderij wel 10 a i5 jaar
mee. Daar echter een ontroomer, als elk
werktuig, ten slotte versleten raakt, is het
wenschelijk de werking af en toe te con
troleeren.
Een onvoldoend scherpe ontrooming is
ook dikwijls het gevolg van een verkeerd
werken met de centrifuge.
De ontroomer moet goed worden opge
steld en mag gedurende het centrifugeereo
niet te veel trillen.
Wanneer men per uur meer melk door
de centrifuge laat stroomen, dan deze mag
verwerken, of wel de melk zeer onregel
matig toestroomt, gaat de ontroomings-
scherpte achteruit. Van bijzonder grooten
invloed is de snelheid waarmede gedraaid
wordt.
Een kleine vermindering van het aantal
krnkomwentelingen, dat per minuut voor
geschreven is, geeft belangrijke vermeerde
ring van het vetgehalte in de ondermelk.
Af en toe dient men met het horloge in de
hand te controleeren of nog vlug genoeg
gedraaid wordt. Voor het ontroomen dient
de melk een temperatuur van 30 gr. C. te
hebben. Ontroomt men direct na het melken,
dan is de warmte in den regel voldoende.
Het ontroomen bij lagere temperatuur dan
30 gr. C. heeft een zeer ongunstigen invloed
op het vetgehalte der ondermelk. In het
koude jaargetijde is het wenschelijk voor
het ontroomen wat matig warm water door
de centrifuge te gieten.
Ten slotte is voor eene goede werking
van de centrifuge nog wenschelijk, dat uien
niet al te dikke roo n neemt, bij voorkeur
10 a 12 0/o. Ook is een voortdurend goede
reiniging van de centrifuge noodzakelijk.
Biestmelk, melk die bijna zuur is en
melk van ondmelksche (afgetrokken) koeien,
geven iets minder scherpe ontrooming dan
normale melk.
Het toenemend gebruik van ontroomers
op de boederijen heelt in het algemeen eene
verhooging van de boteropbrengst en ver
betering van de kwaliteit ten gevolge gehad.
Wil men deze voordeelen ten volle genieten,
dan dient men echter ook met goede werk-
samen. Dit moet je op tafel zetten, zei Ola
Glornliof, maar je moot je haastien. we heb
ben vandaag weinig tijd, zie je.
Hij ging naar een haard en keek daarin
De koffie ih den ketel begon te koken. Toen
nam hij de pijp co wat tabak en begon
pijp te stoppen. Goro Tcgnstaden was onderwijl
bezig, kopjes klaar te zetten. Heb je room
bij je?, vroeg ze. Die moet daarbij zijn,
in een fleschje, antwoordde Ola.
Toen stak hij zijn pijp aan. Gora Tcgnsta
den zocht en vond het fleschje, terwijl Ola
ging zitten. Hij wachtte een beetje ongedul
dig op Berit, die nog niet was binnengekomen
Daarop trad Goro naar de deur. Mijn
beste, wat spookt Berit toch uit?' riep zij (en
haastte zich toen weer naar den haard, waar
de koffie in den ketel overkookte. Daarna liep
ze ppnicuw naar de deur
Zij stond op den drempel. Wat is dat
nou?, brak zij uit. Gaat zij dan weer terug,
schreeuwde ze Toen sprong Ola op, en naar
de deur Daar stonden zij beide toen en staar
den beduusd over den weg. Buiten stond de
schimmel met het vrouwenzadel alleen, maar
het pad afwaarts draafde de bruine met Bent
en een man op zijn. rug.
Wel goeie hemel, riep de vrouw.
Wat is dat nou? Ola Eriksen liep snel
naar buiten Pit, riep hij hun na. De man,
die achter op het paard zat, wendde het hoofd.
Hoi, riep hij terug on sloeg den bruine, die
toen in galop overging.
Het was Thore Braaien En daar in de bocht
tuigen geheel volgens de eischen te werken.
C. ZWAGERMAN.
VARIA.
ENGELSCHE SCHRIKKEL-GEBRUIKEN.
In Engeland blijven de oude schrikkeldag-
gowoonteii (d.w z. daar houdt men voorloopig
neg aan den 29slen Februari vast) in ccre
Zoo is het b.v. volstrekt geen schande, als
een meisje op dien dag een jongen, dien ze
graag imag, maar die uit oven? roo te schuch
terheid pf op andere gronden, aaflzclt haar
zijn bekentenis te doen, haar liefde duide
lijk >naakt on haar hand vrij wel aanbiedt
Op dien avond worden in alle Londensche
danszalen bals en geooslunieerde feesten ge
houden Ook daar is de vrouw de haas en
moet hel ptcrko geslacht zich met de rol
van muurbloempjes vergenoegen. De meisjes
vragen dan pok de heeren ten dans, niet om
gekeerd Maar wie later in do portemonnaie
grijpt Men heen opgemerkt, dat dit nog
steeds idoor liet mannelijke deel der feest
gangers is gedaan Enfin, dit kan veranderen,
nu de suffragettes haar Engelschen zusters,
tot nu toe om de correctheid harer om
gangsvormen beroemd, een lesje in ruw en
lompheid geven.
LICHAAMSVERSCHIJNSELEN BIJ
MOORDENAARS.
Eenige Fransche geleerden hebben onder
zocht, in Welk opzicht zich de lichamelijke
ontwikkeling van 200 moordenaars van die
van andere personen onderscheidt Dit waren
alle Franschen
Daarbij bleek dal dil soort menschen in
het algemeen lang van gestalte en sterk ge
spierd is. Dit blijkt daaruit, dat de ledematen
lang en krachtig zijn, inaar de horst is smal
Hel hoofd js vierkant .pf rechthoekig Het
mecrendeei is ynassicf ontwikkeld Ook hel
hoofd is groot ui vergelijking inct het lichaam
Van de 200 waren 105 groot, <1 w. z. langer
dan 1 67 M 49 waren van gemiddelde grootte
terwijl maar 46 klein van stuk waren
Een ander kenmerk is de breedte der
schouders bij dit soort misdadigers Dil werd
in 87 van de 200 gevallen opgemerkt Ge
middeld Was die breedte dei' schouders bij
61, klein bij 52.
Toch vertoont de moordenaarshand, waar
romanschrijvers graag Oiloedige dingen over
schrijven ,gecn bijzondere verscliijnselen De
vingers '<njn gewoon
Daarentegen zijn de onderste ledematen en
de voeten imecsl groot
Behalve dus de borstkas vertoonen do Fran
sche moordenaars een krachtige spierontwik-
keling
HET MAKEN VAN IJZER.
Paul Doumer heeft met verschillende me
dewerkers een boek over de ijzer-bewerking
geschreven, jwaarin h'J aantoont, dat onze
beschaving ,'in 3tcl 'feeken van ide ijzer-fabricage
staat. Wie weet, of niet latere geslachten v;
van ons fijdvak als van het ijzeren tijdvak
zullen, spreken, izooals wij het steenen- enz
tijdvak onderscheiden Door middel van het
ijzer heeft de menscli zijn voornaamste
overwinningen op de natuur beliaald Zoo
zijn het vuur en hel ijzer, bij verkeerd gebruik
middelen tot vernietiging, aldus tot werk
tuigen tol don vooruitgang der «nenschheid
gemaakt
Doumer gaat dan als hel warp do geboorte,
van het ijzer in opper-Azië na De mensch
lioid kende het vuur Dat gaal ze gebruiken,
om erts te smelten, cn daaruit het nuttige
bostanddce', het metaal af te scheiden Zie
daar ,de eerste toepassing van wat het Fran
scho boek de ..laag-ovens" noemt Van de
oevers van do Don, van de Maas en de Donau
kreeg Rome de eerste ovens, die minder
primitief waren dan die van het allereerste
Axjgiri en ook de aanwending van den blaas
balg
De eeuwen van barbaarschbeid, die op den
val van het Romeinsche rijk volgden, hebben
de ijzer-nijverheid stop gezel In de 8ste
en 9de eeuw. bij den aanvang van de Chris
lelijke beschaving, begon die ontwikkeling op
nieuw
Totdat na 6 eeuwen dc langzame ver
beteringen de industrie tot de hoogovens
is genaderd, zooals wij die kennen In den
loop dier jaren leerde men ook het ijzer, tot
dien lijd langs diroeten weg voortgebracht,
door zuivering uit gesmolten metaal te ver
krijgen De productie was niet groot genoeg,
pin de mijnen uit Ie putten, maar ze onl
bosohte de begroeide streken De oudste
centra van jjjzcir-fabricage verdwijnen tege
lijk mei de bosschen, ui welker midden
die is ontstaan en welke voor haar leven
onmisbaar zijn
Weer ongeveer twee eeuwen later treedt de
steenkool in plaats van, de lot dien tijd
gebruikte houtskool Groot-Bntannië gaat de
groote Jjzer-natie worden De productie van
ijzer en staal, onmiddellijk uit gesmolten me
taaJ ge-trokken, verbreidt zich en wordt onl
wikkeld m Frankrijk, Duitschland, België en
-de Vereen igde Staten
Deze ontwikkeling is nu in den laatsten
(yil bekroond door de. electrische hoogovens
Tegenwoordig ziet jneii ovens in Amerika
idie SOOOOO a 900,00 KG ijzer por dag
maken Dat lan'd staat in deze nijverheid
og steeds aan de pp its
DE TIEN GEBODEN VOOR DE VROUW.
Naar aanleiding een-er enquête gehouden
door het tijdschrift „Nieuw Vrouwenleven"
bver de vraag naai de behandeling door dc
Vrouw van den Nieuwen Man, wordt her
innerd aan het 10-geboden-stel, dat. Carmen
Silva indertijd voor dc vrouw schreef aan
gaande den man
1 Gij zult niet den eersten twist veroor
zaken, maar zoo die onvermijdelijk is, hem
dapper uitvechten Als ge in den eersten hui
selijken twist overwonnen hebl, zal dat mis
echicn btrekken om U voor de toekomst in
de oogen van Uw man te verheffen.
2 Gij zult niet vergeten, dat gij con man
getrouwd hebt, niet een God. Verwonder u
das niet over zijn zwakheden.
3. Gij zult met Uw man niet altijd over 't
geld praten Tracht liever rond te komen met
het geld, dal hij U maandelijks of wekelijks
geeft.
4 Zoo gy somtijds meent, dat Uw echtge
noot harteloos is, bedenk altijd dat hij ecu
maag heeft Door voortdurend mei welbereide
spijzen zijn maag Ie verzorgen, zult gij ten
slotte piisschietn ook zijn hart treffen
bij dc brug over de Tegnmglieek verdwenen
ze De duivel haal hem
Ola Eriksen liep piaax buiten jesi pp iden ouden
schimmel af. Maar op een vrouwenzadel kon
hij niet rijden en nog minder kon hij de twee
inhalen Voor den duivel, riep hij weer
Op de trap stond Goro Tegnsladen te kla
gen Nee, dat ik zoo iets moet hebben go
zien, nep ze uil. Ola nam snel het vrouwenza
del van den schimmel af, klom zelf oden rug,
plukte een twijg af en reed den weg naar bene
den. Ik kom dadelijk terug, riep hij Goro
toe, die binnen was gegaan Toen ging hij er
van. door, naar beneden in matten galop, cie
oude man op het oude dier.
Nee, dat ik zoo iets moet hebben gezien,
riep Goro Tegnsladen weer. Ze sloeg de han
den ineen. Daarop beredderde ze de koffiebocl.
Het ging snel met Ola Glomhof en den
schimmel het pad af Hij schudde op het paard
heen en weer bij den stootenden draf hield
zich aan de manen vast, klakte met de long
en moedigde voortdurend liet dier aan. Maar
sneller ging liet toch met Thore en Berit op
den bruine
Berit zat schrijlings op het zadel en Thore
achter haar op den rug van hel paard, hij
had de voeten in de stijgbeugels en voerde
de teugels; zij hield zich uit alle macht vast,
tegen -zijn schouder leunend, terwijl het in
galop naar beneden ging. En daar da groote
bruino een heel andere stap had als de oude
schimmel, zagen zo niet het minst van Ola
Glomhof, terwijl zo in gestrektcn draf zonder
een woord te spreken naar beneden reden. In
de hoeken van Thore's mond twinkelde een
lachje, maar zijn blauwe oogen keken scherp
vóór zich en hij sloeg voortdurend op het
paard.
Weldra waren zo aan den oever. Daar
maakte het dier plotseling halt Thore sprong
naar beneden, nam Bent in de armen en tilde
ze er af. Vlug stapten ze beide naar de boot.
Thore hielp er Bent in, maakte do betting
los en legde de nemen goed. Toen ging hij
terug en voerde het paard aan den teugel met-
naar het water Hoi,. Hij klopte het op de
flanken Het dier zag om naar beneden, waar
de boot lag, daarop stapte het in het water Icn
begon in de zuigende strooming te zwemmen.
Thore ging naar de boot, gooide de ketting
los en stiet van wal. Met een krachtigen stoot
zotto hij af tol midden in de rivier en liep
toen weer naar den achtersteven. Met sterke,
gelijkmatige slagen roeide hij de boot daarop
over, idwars door de slrooming. Het paard
bleef vlak achter de boot cn zwom in het
zog, alzoo gleden ze allengs naar de overzij.
Opeens stootte Bent een krefcl uit. Ze had
haar vader op een ouden schimmel m het
oog gekregen, zooals die hun nagereden kwam
Daar komt hij, riep ze Thore hield de rie
men in en keek uit, terwijl de boot langzaam
naar den oever gleed.
Toen maakte Ola Eriksen daar aan den oever
hall en sprong van hot paard. Hij tuurde
over de rivier. Hoi, riep hij naar hun toe.
(Wordt vervolgd)
