MIDDELBERGSCHE COERAIT.
Dinsdag
5 Maart.
Knnst en Wetenschappen.
55
iss' Jaargang.
1912
ij.» ooirait vei-.chynt da ge lijk'. ■itamderiag 7»n Zo»- e» Peeitdage».
'jïi per kwartaal, «oowel eoor liiddelborg alt voor alle plaataen in Nederland tranco pp. £3.
Afionderlyke nummer» kotten 5 cent.
Advertentiön bij abonnement op voordeelige voorwaarden.
Proipectonen daarvan zyn aan het bureau te bekomen.
Aêverfceatiöa voor het eer»tvolgende nummer moeten de» middag» vóór één u»r
aaD het bureau bezorgd zijn.
y
Advertentië* A 20 cent per regel. By abonnement voel lager. Geboorte-, dood- «n
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regel» f 1.50elke regel mee:
20 «ent. Reclames 40 cent per regel. Groote letter» naar do plaats, die zy i
Tot de plaatiing van advertentiön en reclame», niet afkomitig uit Zeeland, betreffende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, i» gerechtigd hek Algemeen Adrertentte-Bwre®*
A. 1»E LA ÏIASS Ar., Js.Z. Toorbnrgwa! -fid, Aiorterdara,
Bi> deze conrant behoort een bijvoegsel,
Aan hen die zich thans abonneeren op
dit Wad, zal van het eerste kwartaal alleen
de maand Maart in rekening worden ge
bracht.
Middelburg 4 Maart.
Geeateabranken in Armhuizen.
Reeds het vorig jaar werd van regee-
ringswege de aandacht gevestigd op het
ieit dat in Oude Mannen- en Vrouwenhui
zen, Armenhuizen e. d. zeer veelvuldig
geesteszieken worden aangetroffen, voor
wie een anderen behandeling meer gewenscht
is. Aanleiding daartoe was een dergelyk
geval, aangetroffen in April 1911 in het
Armhuis te Workum. Een circulaire van
30 Juni van dat jaar van den minister van
binuenlandsche zaken betreffende dit geval
werd door Gedeputeerde Staten van dit
gewest in een besluit van 8 Juli (Prov.
BI. 81) ter kennis van de gemeentebesturen
gebracht.
Thans wordt wederom (in het „Prov.
BI." No. 45) door Gedep. Staten de zaak
onder de aandacht gebracht naar aanleiding
van een schrij ven door den inspecteur, belast
met "het toezicht op de krankzinnigen, ge
richt tot den bovengenoemden minister.
In dat schrijven van den inspecteur leest
men o. a. het volgende
sVoor zooverre mijne ervaring strekt
komen in het overgroote meerendeel dezer
inrichtingen personen voor, wier geestestoe
stand van dien aard is, dat geneeskundig
toezicht dus ook het Staatstoezicht op
krankzinnigen die verpleegden ten goede
kan komea.
De adviezen door het Staatstoezicht ge
geven worden over het algemeen in dank
ontvangen en gaarne opgevolgd. Minder
doelmatige verpleging bleek bijna immer
het gevolg te zyn van onkunde, niet van
onwil of anderzins.
Vooral is zulks het geval waar het betreft
verpleegden wier verzorging of verpleging
moeilijkheden opleveren, die storend zijn
voor hunne omgeving, door hun optreden
ongunstigen invloed uitoefenen op den goe
den geest in de inrichting. Zoodanige ele
menten worden, naar het schijnt, juist aan
getroffen onder de verpleegden dio geestes
ziek, zwak ol arm zijn.
Bij een bezoek op den 25sten Juli 1911
te Workum gebracht aan het Armhuis
bleek daar eene idiote te worden verpleegd;
op grond van de verkregen inlichtingen rees
bij mij de vraag of de moeilijkheden waartoe
de verzorging van wijlen IJnte Hariuga
aanleiding had gegeven, niet het gevolg
waren van een bij hem bestaanden geeste
lijken abnormalen toestand.
Ofschoon ik meende daaromtrent geen
nader onderzoek te mogen instellen, nu deze
zaak in gerechtelijk onderzoek was, achtte
ik bet raadzaam den voorzitter van het
Bestuur van het Armhuis evenals den Bur-
feraeester der gemeente op de wenschelijk-
eid te wijzen om de voorlichting van den
geneesheer der inrichting in te roepen in
alle gevallen waarin zulke nuttig en noodig
was en om bepaaldelijk geene straffen toe
te passen alvorens de geneesheer in de
gelegenheid was gesteld den verpleegde,
voor zooveel noodig, geneeskundig te onder
zoeken.
Genoemde autoriteiten verklaarden zich
gaarne bereid in den vervolge in dien ziu
te handelen.
Ik meende Uwe Excellentie niet onkundig
te mogen laten van het bovenstaande,.omdat
Uwe Excellentie daarin aanleiding zoudet
kunnen vinden de aandacht van betrokken
Besturen er op te vestigen dat öe Inspec
teur voor het Staatstoezicht op krankzin
nigen meer in het b^zonder belast met bet
toezicht op krankzinnigen buiten gestichten
verpleegd, steeds gdarne bereid is van raad
en voorlichting te dienen, waar zulks in het
belang der verpleegden nuttig of noodig
mooht zijn."
ontwerp in 1904 werd ingediend, dal legen het
bij de Memorie van Antwoord in 1905 gevoegd
gewijzigd wetsontwerp bij de Commissie van
Rapporteurs, zooals deze toen «as samen ge
steld, ernstige bezwaren bestonden en dat zij
zich daarom voorshands van het uitbrengen
van verslag onthield In 1910 kwam in den
stand jder zaak een belangrijke verandering
door de indiening van gewichtige wijzigingen
in het wetsontwerp. De groote meerderheid van
de toen gereconstrueerde Commissie was van
meening, jdat de ingediende wijzigingen op
verschillende punten groote verbetering in de
voorgestelde regeling hadden gebracht, maar
zij bleef overleg met de regeering gewenscht
achben Dit overleg had, na schriftelijke
bereiding, in Februari 1912 plaats
Het. overleg leidde pp bijna alle der ter
sprake gebrachte punten lot het verkrijgen
van overeenstemming tusschen regeering en
Commissie. De Commissie meent te moeten op
merken, dat, gelijk in de Memorie van Toe
lichting is gezegd, liet wetsontwerp niet strekt
om in verband met het nieuwe Wetboek van
Militair Strafrecht het militaire strafproces aan
eenalgeheele herziening te onderwerpen, maar
onkel om, in afwachting van die herziening,
eenige gebreken van de militaire rechtspleging
welke sedert lang zijn erkend en dringend ver
betering vragen, reeds thans weg te ner
en dat daarom in het wetsontwerp alleen die
wijzigingen kunnen worden opgenomen, welke
passen in het kader een er partieele herziening
De Commissie oordeelt de openbare behan
deling van liet wetsontwerp voldoende voor
bereid
TWEEDE KAMER.
Militaire rechtspleging.
Eindverslag is uitgebracht omtrent het wets
ontwerp tot wijziging van do Regtspleging bij
de Landmagt en van die bij de Zeemagt, als-
mede van de Provinciale instructie voor het
Hoog Militair Gerechtshof.
In haar verslag gaat de Commissie van Rap
porteurs de geschiedenis van deze wetsvoor-
dracht na Geresumeerd wordt, dat hot wets- j
WAT ER BELAST ZAL WORDEN.
Aan de hand van de ramingen door minister
Kolkman zelf gegeven in zijn wetsontwerpen
over de tarief wet is „Hel Vrije Ruilverkeer"
tot de gevolgtrekkingen gekomen
Ie. dat verreweg het grootste deel der ver-
hooging van het invoerrechtentarief zal wor
den verkregen uit de bedrijfs- en huishoud
goederen, ter wij! de weeldeartikelen slechts
een betrekkelijk bescheiden deel in de nieuwe
lasten bijdragen
2e dal het tariefontwerp met zijn talrijke
memorieposten. ook voor zeer belangrijke im
portartikelen, een sprong doet in het duister
In het jongste vlugschrift der genoemde Ver
eeniging wordt de volgende samenvatting ge
geven van de ramingen van den minister
huislioudgoederen f 6.015.215bedrijfsgoederen
f2 534.500; weelde- of welstandartikelen
f 1.210.480; „Lilliputters" f5230; niet te rang
schikken tariefnummers £48.850; niet te be
cijferen itariefnummers f 100.000. te zamen
f9.914.275
Uit Stad en Provincie.
Uit Middelburg.
In dej-1. Vrijdagavond gehouden vergadering
van het bestuur der „Vereeniging tot bevorde
ring van het Vreemdelingenverkeer" alhier
is o. m. besloten-.
lo. aan de Broederschap van notarissen bij
hare jaarvergadering op 23 Juli a. s een con
cert van het Middelbuxgsch muziekkorps in het
„Schuttershof" pan te bieden;
2o voor het festival van. „Middelburg voor
uit" oene bijdrage van f 20 te geven, bestemd
voor het gezelschap met het grootste aantal
3o. te trachten, dezen zomer eene tentoon
stelling van photographieën te organiseeren
4o. het boteradres te steunen
5o tot den Minister van Binnenlandse he za
ken het Verzoek te richten, het Schotsche
huis te Voere, te bestemmen tot kunstzaal,
6o aan de hoofdcommissie voor het „Plan
1913" te berichten, dat de Vereeniging het ini
tiatief zal nemen, om ook in Middelburg eene
tentoonstelling te organiseeren;
7o sollicitanten op te roepen voor admini
strateur-congierge ter vervanging van den heer
Le Hane, die te Veerc een hotel gaat exploi-
Do milicien-sergeant C. Ketelaars van het
2e bataljon 3e TegL inf. te Middelburgs
is bevorderd tot sergeant bij hot le bataljon
te Bergen pp Zoom.
Do „Noord-Beveland", de nieuwe schroef
stoomboot yoot den provincialen stoomboot-
dienst op Zierikzee is hedenmorgen in de
vaart gekomen.
In het bericht in ons vorig nommer over
het concert der firma Bender in de Concert
en Gehoorzaal is builen onze schuld een fout
open. Voor deze invitatie-concerten wa
ren. reeds uitnoodigingan rondgezonden, 't Zal
daarom de firma Bender niet mogoljjk zijn
aan al de aanvragen, die in grooten getale
binnen gekomen zijn, te voldoen
Op de. internationale liondententoonstellmg
de vorige week "te Haarlem gehouden, behaal
de de Cocker-Spaniel „Nicette" van den heer
A T, A Wagtho alhier twee eerste pr
zen, een tweeden on een specialen prijs.
Zondagavond vermaakten zich een paaT jon
gens in de Lange Burg met „Sloeptikkertje"
Op de stoop van liet filiaal der Singermaat
schappij (zou oen knaapje z'n vriendje een
„tikkertje" ,geven, maar 't vriendje duikelde
achterover met het gevolg dat de groote spie
gelruit gebroken was Met planken heeft mei;
daarop hel gat dichtgespijkerd
Zaterdagavond omstreeks acht uur vervoegde
zich bij den heer De Vos aan den Blauwen
dijk een onbekend persoon, die toestemming
vroeg in de houtloodsen te mogen overnach
ten. Do toestemming werd geweigerd.
Burgers zagen later een man over de om
rastering van de houliverf klimmen De politie
bij het station werd hiermee in kennis gesteld
en bij onderzoek werd de man slapende ge
vonden in een der loodsen. De onbekende
bleek een 36-jange zwerver te zijn uit de
provincie Utrecht
Woensdag 28 Februari j.l is W R Hen
drik.se, verpleegde in hei gasthuis alhier, 101
jaar geworden. De oude man is nog kras,
hoewel hij meestal in z'n bed vertoeft
Uit Vliosingen.
De beer J. A. de Lanoij, ambtenaar bij
het London (City) Agentschap der Stoom
vaart Maatschappij „Zeeland" te V i s s i n-
g e n is met ingang van 1 April benoemd tot
Chef' van het nieuw te openen Reisbureau
der firma Cbarlier Scbeibler te Crefeld.
Uit Walcheren.
In de afgeloopen voek is, naar wij uit goede
bron vernemen, in het naburige dorp Sou
burg pen toe uit nood geslacht en dooi
den gemeente-keurmeester voor do consumptie
Igekcurd en voorzien van do goedkeurings
stempels. Gelukkig zal het vleesch echter niet
in consumptie gebracht worden, daar door dr,
Noderveen, plaatsvervangend district-veearts al
daar, (jnillvuur is geconstateerd
Vrijdagavond gaf de zangvereeniging „Cres
cendo", te Zoutelande hare eerste open
bare uitvoering in bet schoolgebouw aldaar
Er was con talrijke schare van toehoorders,
waaronder ook velen van naburige gemeenten,
aanwezig.
Het programma dat bestond uit een twaalf
tal nommer, werd goed gezongenals men in
aanmerking neemt dat deze vereeniging nog
pas een jaar werkzaam is.
Tusschen en na het zingen werden een tien
tal voordrachten en tooneelstukjes opgevoerd
r het [publiek bijzondere aandacht' aan
schonk en die de lachlust opwekten.
Dat door do leden de leiding van hun direc
teur, den heer Minderhoud, op hoogen prijs
wprdt gesteld, |bleek hieruit, dat hem een
spiegel in baaien lijst werd aangeboden,
dankbaar door hem aanvaard, waarbij hij de
verzekering gaf dat dit hem een spoorslag
zal pnjn, om met kracht op den ingeslagen
weg voort to gaan.
Uit Znid-BeveLand.
De heer C J. Hage, klerkf-telegrafist bij
staajtespoojrwegen, is op verzoek tegen 1
April overgeplaatst van Kruiningennaar
Tilburg
Uit Noord-Beveland.
Daartoe uitgenoodigd door de werklieden-
vereenigingHulp in Nood" te \Vi9sekerke
trad Zaterdag jj. de heer Jac. Welleman van
Krabbendijke voor een volle zaal op om te
spreken over de verhouding tusschen werk
gever en werknemer, in 't leven geroepen door
de wetswijziging van 1903, in den volksmond
bekend als het „Arbeidscontract".
Spreker begon met een historisch overzicht
van de pogingen op wetgevend gebied, die
tot do voornoemde wetswijziging geleid hebben.
Daarna gaf hij een verklaring van de betoeke-
en 't doel van 't arbeidscontract, noemde
de voornaamste verplichtingen van werknemer
en werkgever, door voorbeelden toegelicht en
wees op het voordeel voor beide partijen, ver
bonden aan 't sluiten van een collectief con
tract Terloops kon spreker ook nog wijzen
op het verschil tusschen do uit bet arbeids
contract voortvloeiende aansprakelijkheid van
den werkgever bij ziekte van zijn dienstperso-
cn de risico bij ongevallen in 't landbouw
bedrijf, dat nog steeds buiten de ongevallen
wet staat.
Een hartelijk applaus bekroonde sprekers
rede
Van do gelegenheid tot het stellen van vïa-
gen werd door een der aanwezigen gebruik
gemaakt Uit het antwoord bleek dat volgens
sprekers oordeel een boer niet aansprakelijk
gesteld kan worden voor de gevolgen van een
slag door zijn paard aan den knecht toege
bracht bij 't africhten of dresseeren, omdat
zoo'n ongeval als bedrijfs-on geval buiten de
ongevallenwet valt. Wel bestond de aansprake
lijkheid van den werkgever-boer voortvloeiend
uit 't arbeidscontract, ziekenverpleging enz.
Wanneer een boer bij de in zijn bedrijf
gebruikte machines de redelijkerwijze te ver
wachten veiligheidsmaatregelen genomen heeft,
«s h ij voor een desondanks voorkomend onge
val niet aansprakelijk Wanneer een dienst
bode ziek wordt, mag zij zich ten huize van
haar ouders laten verplegen, maar de werk
geefster blijft aansprakelijk voor de doktersre
kening en zes weken loon. Een remplacanle
behoeft door de ouders niet gestold te worden
Namens 't bestuur van „Hulp in Nood" werd
spreker ïiarijelijk dank gezegd en een welge
meend „tot weerziensl" toegesproken
Uit Schouwen-DuiTelaod.
Te Noordwelle heeft Zaterdagmorgen
otmstreeks half zeven dc 22jarige V d. M
een drietal schoten uit een. revolver gelost
op een 14jarig meisje JKn. Ze werd ge
lukkig slechts onbeduidend verwond Daarop
lis hij het land ingeloopen, en heeft zich zelf
een schot in den mond geschoten zoodat de
kogel bij het oor er uit kwam. Hevig bloedend
werd hij ppgenomen en is naar het ziekenhuis
te Noordgouwe vervoerd. Naar men zegt had
hij Vrijdagavond met dat meisje willen uit
gaan naar een uitvoering der rederijkers
Hij snoet eenige jaren geleden een hersenziekte
hebben gehad
Uit Tholen.
Zaterdagavond was een gedeelte der ge
meente Stavenisse electrisch verlicht De
heer J L. Meijer, korenmolenaar aldaar, die
voor beweegkracht Teeds een dynamo bij den
molen heeft staan, is voornemens bij vol
doende aansluiting concessie aan te vragen
Voor den aanleg van electrisch lichten beweeg
kracht in deze gemeente In alle vertrekken
zijner woning cn in de schuur en op straat
bij zijn woning had hij een lal van lichten
van verschillende sterkte doen ontsteken. Men
zag overal een zeer mooi lichtkronen met
5 pitten, elk van 16 kaarsen, tot lichtjes van
16 kaarsensterkte Bij ecnigszins voldoende
aansluiting zou genoemde ondernemer dat
licht, kunnen leveren a f 0 25 per K W.
Uit Z. - Vlaanderen O. D
Zaterdagnamiddag is het houten tjalkscheejjje
.Onrust" van schipper Harm Groen, komende
van België, geladen met steen voor den heer
D. de Putter te Vlissingen, bestemd voor
Ellewoutsdijk, zeilende m de Wester-Scheldo
ter hoogte van den Margarethapold
lek geworden, dat de schipper beproefde
het op de zandplaat aan den grond te zetten.
Dit mocht hem niet meer gelukken en hij
met zijn vrouw en zoon en dochter moesten
allerijl in de roeiboot vluchten om zich
te redden
Korten tijd nadien was het vaartuig in de
diopte verdwenen. Alleen een klein deel
den mast is bij hoogwater zichtbaar Door
het loodswezen wordt het wrak door een boei
en des nachts door een lantaarn aan den mast
kenbaar gemaakt. Het schoepje is zeer ver
moedelijk geheel verloren. Het is geassureerd
De lading niet.
In de afgeloopen week van 26 Febr tot
3 Maart worden in de haven te Philippine
balen'mosselen h 90 K. G. gelost. Hier
van werden naar geregelde afnemers in België
Frankrijk verzonden 250 balen tegen 5 i
per baal. Door Hollandsche cn Belgi:
venters wertlen 150 ton a 60 K G. gekocht
tegen 2i/o h 3 fr. per ton. Ongeveer 400 ton
Zeeuwscli mosselzaad a 100 K G- werd ver
kocht tegen f 1.20 f 1.30 per ton Met het
visschen naar garnalen is eon begin gesmaakt.
Er werden 5 manden i 20 K G. verkocht te
gen f 2.40 a f 2.50 per mand.
Uit Z.-Vlaanderen W. D.
De heer P J. de Jonge, van Biervliet,
is benoemd tot ingenieur der domeinen it
provincie Zuid Holland. Hij is thans adjunct-
hoofdopziener der domeinen te Dordrecht
Het „Hospitaal" te V a i e.
(Ingezonden.)
Tusschen bet tetephoon-huisje en het huis
van den slager Brouwer te Veere staat een
deel van den muur, die den grond rond de
Groote Kerk (i. e. Het Hospitaal) afsluit.
Dit deel van den muur hangt niet alleen
sterk over naar buiten (van de kerk uitge
rekend), maar tevens ontstaan er scheuren
in, die den toestand tot een gevaar maken
kunnen (of al maken
Tweeërlei oplossingen zijn nu mogelijk
lo de muur wordt gestut of
2o de muur wordt afgebroken.
Mocht het laatste gebeuren, dan zou de
schoonheid van liet gebeele aspect niet ver
minderen. Integendeel. Ik zie de oplossing
van bet geval op de volgende wijzeD»
geheele muur wordt verwijderd, en het te-
iephoon-huisje zoodra dat kan. Nadat de
muur afgebroken is, blijft bet grasveld rond
de kerk, en blijven de boomen, die er na
staan, eveneens behouden. Ge zult dan ia
Veere aankomend, het zware bouwsel neb ter
een grasvlakte en achter boomen breed en
gestadig voor uwe oogen zich zien ontwik
kelen, en zien oprijzen. Ten slotte nog eene
opmerking. Ik meen, dat de grond rond de
kerk eigendom van den Staat is. Zoo deze
de buur daarvan niet mocht willen missen,
dan kan de gemeente Veere dit kleine be
drag wellicht besteden voor baar steden
schoon voor het verwerven van een nieuw
dorps-plein.
PLASSCHAERT.
GEZONDHEIDSCOMMISSIE VAN THOLEN.
De gezondheidscommissie, ingesteld voor de
gemeenten St. Annaland, St. Maartensdijk,
Oud-Vosmeer, Poortvliet, Scherpenisse, Sta
veoissc en Tholen, hoeft verslag ui toebracht
van haar bevindingen en handelingen gedu
rende het afgeloopen jaar
ln strijd ïnet de volgorde in liet verslag
zullen we beginnen met een en ander te
onlleencn aan het hoofdstuk drinkwater
voorziening. Reeds in 1910 richtte de
commissie zich tot hot gemeentebestuur van
Bergen op Zoom met de vraag of de drinkwa
terleiding van die gemeente bereid en in staat
zou izijn, water te leveren voor het eiland
Tholen B en W van Bergen op Zoom ant
woordde dat die gemeente bereid was het
water te leveren, natuurlijk onder nader over
een te bomen voorwaarden. Daarop volgden
verschillende conferenties en besprekingezi-
Zoo liad op 5 October te Tholen eene samen-
spreking plaats met den secretaris der staats
commissie, den heer dr. 3. NV Jenny Wcyer-
majt Al dadelijk zegde deze heer zijn krachtige
hulp toe om hel schoone doel eene drink
waterleiding voor het eiland Tholen, te be
reiken
Allerlei gegevens werden verstrekt, samen-
sprekingen gehouden enz waarop de staats
commissie op 21 FebTuari 1911 mededeelde
„De door Uw College gestelde vraag heeft bij
onze commissie een punt van gezette over
weging uitgemaakt. Als grondslagen werden
daarbij genomen de teebeningen, omtrent het
verloop van het buizennel enz, die door U
werden ingezonden.
Als uitkomst onzer overwegingen meeneu wjj
U te kunnen niededeelen, dat eene gemeen
schappelijke waterleiding voor de op het eiland
Tholen gelegen gemeenten ons aanvankelijk
zeer wol bestaanbaar voorkomt, ook uit finan
cieel pogpunt enz
De commissi© meendq dat nu de bjd was
aangebroken, pm de gemeentebesturen van
het eiland Tholen in de zaak te betrekken. Er
werd aan ja 11© leden der 7 gemeentebesturen
all© raadsleden en gemeente-secretarissen een
uitnoodjging tot een bijeenkomst gezonden.
Er waren veel genoodigden gekomen alleen
van Scherpenisse was niemand verschenen.
De heer Woycrman zette het plan uiteen en
won velen voor het plan. Iedere gemeente be
noemde nu een lid voor een Waterleiding-
Comité voor 't eiland Tholen, behalve St
Maartensdijk Later wees deze gemeente ook
nog een lid aan
Aan dit comité droeg de gezondheidscomj
missie haar taak over.
De commissie besloot pogingen aan te wen
den om een onderzoek in te stellen naar de
hoedanigheid van het drinkwater in de 7
gemeenten van haar ressort. Het kwam haar
gewenscht voor, dat men, mede met het oog
pp do plannen eener drinkwaterleiding, wete
welk water gedronken wordt Naar het ge
voelen der commissie moet dat, over 't ge
heel, ondeugdelijk zijn. Een onderzoek echter
alleen kan dat gevoelen bevestigen Zij ver
zocht den inspecteur zijne medewerking
De waarnemend-inspecteur, de heer J. B. M
Coebergh, antwoordde den 17 Juli, dat gemeld
onderzoek ongetwijfeld van groot belang was
maar dat ZEdgestr daaraan persoonlijk niet
kon medewerken wegens don omvang van dat
onderzoek in verhand met de uitgebreidheid
zijner werkzaamheden. Tevens vond hij geen
aanleiding om daarvoor de medewerking van
hot Centraal-Laboratorium in te roepen, daar
het jmderzoek z.i alleen plaatselijk belang'
