MlPSUrMHE C01RA1T.
r. 36.
*53' Jsargang.
1912.
Maandag
12 Februari.
lliddelbum 10 Februari.
Iet sehip van minister
Wentbolt.
KAMEROVERZICHT.
Rit Stad en Provincie.
8.24
6.40
8.46
9.—
Dh oonraat «mhijnt dag.lijk., uitzondering Zon- en P~.td.ge,.
per twnrUni, zoowel zoor Middelbnrg all roor alle planteen in Nederland franco pp. f 2.
Afzonderlijke nummers korten 5 cent.
AdvertentiSu abonnement op voordeelige voorwaarden.
Prospectussen daarvan zijn aan het bureau te bekomen.
Adrertentido voor het eeratvolgende nnmmer moeten des middag, vóór 0da nnr
aan het bureau bezorgd zijn.
Advertentie 20 cent por regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood-
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50elke regel meir
20 cent. Beclamei 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats, die zij inname».
Tot de plaftfoing van advertentiön en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is gerechtigd het Algeateea Advertentie-Bonai
A. PE IaA KAB As., N.Z. Voorburgwal *66, Amsterdam.
Dit nommer bestaat uit twee bladen en
kd Kinderblad.
EERSTE BLAO.
Het is een betrekkelijk klein begroo-
singspostje dat aan onzen minister van
marine een onrostigen herfst heeft be
zorgd. Het bedraagt slechts i 176.529,
Bn wat is dat op een totaal van bjjna
30.3 milh'oen die voor onze marine was
uitgetrokken
Maar toch wordt er zgn ministerieel
laten mee bedreigd. De slag was wellicht
reeds gevallen, als niet dr. Knvper op
het nippertje, in de laatste Kamerzitting
van December, een uitstel had weteu
verkrijgen. Veel verademing zal de
minister er niet door gehad hebben,
want wanneer deze maand de Tweede
Kamer weer bijeen komt, zal wel haar
eerste werk zgn de snppletoire marine-
begrooting onder banden te nemen. En
men verwacht dat minister Wentholt het
verwerpen van dat postje niet als minister
xal overleven.
Het is ook niet zoo onscbnldig. Het
ia het dnnne uiteind van een dikke wig,
de eerste aanleg voor een pantsersehip
dat in 't geheel wel 7 l/t millioen zal
kouten, en dat gevolgd zal worden door
nog vier andere
De kwestie gaat nog minder over de
kósten, al tellen die ook mee I dan
over het stelsel dat door 's ministers voor
stel ingeleid wordt.
We zullen ons niet wagen aan een
teohnische bespreking. We knnnen er ook
niet het oordeel van een deskundig»
over raadplegen, want het gaat in deze
kwestie als met zooveel militaire
iedere deskundige denkt er op ijn eigen
manier over. De leek, die al de desk
beschouwingen over dat ontworpen
pantserschip leest, loopt groot gevaar
ten slotte er niets meer van te begrijpen.
Maar nn de zaak zoo'n ernstig gevolg
dreigt te hebben, willen we trachten iu
het kort aan jtf> geven waarover de
kwestie loopt.
Minister Wentholt dan heeft een ont
werp gemaakt voor een pantserschip van
7500 ton waterverplaatsing, en zware
bewapening, het eerste pantserschip van
een vijftal van dien aard, speciaal be
stemd voor Oost-Indië.
Bij heeft echter van bet eerste oogen-
blik af weinig plezier van dat voorstel
beleefd. De 3de afdeeling van den Raad
van Defensie sprak in haar advies als
haar oordeel uit, dat »voor het in het
sehip te steken bedrag geen maximum
van gevechtskracht wordt verkregen."
E» zjj deed dat oordeel bernsten op een
uitvoerige kritiek op de technische on-
derdeelen.
Maar het zou nog veel erger worden.
Toen het Voorloopig Verslag van het
afdeelingsonderzoek der Tweede Knmer
verscheen, bleek er een sterke tegenstand
t* bestaan.
Allereerst kreeg de minister een standje
dien indrnk maakt het werkelgk
dat hg die aanvraag heeft gedaan, hoe
wel hij zelf in zgn Memorie van Toe
lichting toegaf, dat de bewerking van
de vele en veelzijdige adviezen, omtrent
sjjn voorstel uitgebracht, nog niet geheel
gereed was. De leden die dit opmerkten
"erzochten den minister tamelijk scherp, 1
da aanvraag van de begrooting af tel
voeren „en niet weder een voorstel van
die strekking te doen, voordat hg zijn sta
diën omtrent dit ontwerp geheel voltooid
heeft."
En daarop kwam de kritiek op 's mi
nisters voorstel, of eigenlijk: op het
daardoor ingeleide stelsel. Van twee
kanten kwam de aanval. Eenerzjjds
van hen, die geen heil verwachten van
een artillerievloot, maar een torpedovloot
vopr Indie verkiezen, anderzijds van hei
die pantserschepen alleen dan bruikSiai
achten, als men ze dadelijk laat boawen
van 14 a 15.000 ton, sommigen spraken
zelfs van 20.000 ton. Anders vermogen
ze toch niets.
De eerstgenoemde groep was van
meening dat wij, om financieele redenen
toch geen pantserschepen kannen bonwen
die ook maar eenigerraate weerstand
knnnen bieden aan de zeekasteolen der
groote mogendheden. Voort wezen zij op
het gebrek van een versterkte haven in
Indië, die als marine-basis kan dienst
doen. Zij betoogden, geheel in overeen
stemming met het advies der Staatscom
missie vau 1906, dat een torpedo-vloot,
bestaande nït schepen, die zooveel sneller
dan de bedoelde pantserschepen, met
beter gevolg aan een schending der neu
traliteit in Indië het hoofd zal weten
te bieden.
Ook de leden, die nog grooter schepen
wenscliten dan de minister voorstelt, achtten
echter een steunpunt in Indië voor znlke
schepen onmisbaar en drongen er op aan
dat de minister den post zou terug nomen,
ten einde de gelegenheid te hebben een
plan hiertoe uit te werken.
Daarbjj werd tevens de vraag geop
perd, of Indië niet meer behoort bij te
dragen voor de verdediging ter zee. Men
noemde een nieuwe regeling van dekosten-
verdeeling en van de samenstelling der
scheepsmacht in Ned. Indië noodzakelijk
vóórdat men overgaat tot het bouwen
eener vloot, die in de bestaande koaten-
verdeeliug groote wijziging brengt.
Het was dus een reeks van hoogst-
belangrijke vraagstukken, die de Kamer
in antwoord op 's ministers voorstel aan
hem voorlegde, met de vrij dnidelgke
vermaning, dat bij niet met zoo'n onbekookt
voorstel moest komen, vóór men over die
andere vragen had beslist.
De minister is dadelijk hard aan het
pennen gegaan. Het Voorloopig Verslag
der commissie van rapporteurs werd
vastgesteld 17 November. En reeds 30
November verscheen de Memorie van
Antwoord waarin de minister niet minder
dan veertien bladzijden of 28 kolommen
van de Bijlagen" aan het pantsersehip
wjjdde. Iedere kolom van die Bijlagen
is meer dan een kolom van ons blad. En
nu spreken we nog niet eens over de
ongeveer 45 kolom die de minister in
die Memorie wijdde aan andere onder
werpen, waarover hij in het Voorloopig
Verslag was aangevallen.
Wij kunnen er niet aan denken een
kort uittreksel te geven van dat lange
betoog, waarvan de kern was, dat de
minister zgn voorstel handhaafde.
Slechts enkele zinnen, die de miuister
zelf cursiveerde, blijkbaar omdat hij ze
een hoofdzaak achtte, halen we hier aan.
Zoo betoogt de minister dat het op
het kanon in de eerste plaats aankomt
om een indringer van ons af te honden,
dat het schip als zoodanig slechts te
beschouwen is als de drager van het
kanon. Torpedobooten zullen z. i. niet
voldoende zgn. Voorts betoogt hij de
onmogelijkheid om schepen van 15.000
ton en meer te bonwen, èu door den
toestand onzer werven, èa door de koeten. I
Het inrichteu van een vlootbasis
Indië voor zulke schepen zou zulke groote
financieele offers eischen, dat hieraan
redelijkerwijze niet te denken valt.
De lezer kent het verdere verloop dei-
kwestie. Er was door de heeren Eland,
Thomson en Verheij reeds een amende
ment voorgesteld om den post van aan
bouw van schepen met f 176.529 te ver
minderen. En dat amendement had veel
kans aangenomen te worden.
Maar het kwam zoo ver niet. Dr Kuyper,
die verklaarde zelf geneigd te zijn vóór
het schip te stemmen, mits na rijp be
raad, deed het denkbeeld aan de hand
om bij den korten tijd die er vóór het
Kerstreces over schoot, niet over het
schip te beslissen, opdat de minister na
afloop van het reces bij snppletoire be
grooting kon aanvragen wat hij voor
versterking der vloot noodig acht.
De minister heeft dien raad opgevolgd.
Gister, Vrijdag, is bij de Tweede Kamer
het nieuwe wetsontwerp ingediend, in
den voxrn van een voorstel tot veïhooging
van de marinebegrooting van 1912, met
het bovengenoemde bedrag, en dan nog
met twee posten, een van f 50.000 en
een van f 20.000, die toen tevens zijn
afgevoerd.
De minister dient het voorstel maar
niet zoo klakkeloos in. Hij heeft er weer
een toelichting bij geschreven, (waarvan
we elders in dat nommer melding maken).
Van dat stuk is het merkwaardige, dat
de minister zich daarin speciaal richt
tegen de Staatscommissie van 1906.
Nu moet het or>k gezegd worden dat
er wel eenige toelichting voor gewenscht
is, waarom de minister zoo lijnrecht in
gaat tegen de meening van een speciaal
voor die defensie-zaken benoemde commis
sie. Immers zij achtte een torpedovloot het
verkieslijkst, waartegenover de minister
zoo pardoes kwam met zijn pantservloot-
voorstel.
We geven toe dat het is voorgekomen,
dat een enkeling zich tegen een com
missie-uitspraak verzette, en dat hij ge
lijk had. Maar tot nu toe heeft
miuister Wentholt niet den indruk ge
maakt een geniale baanbreker in zgn
ambt te zgn. We bedoelen daarmee niets
onaangenaams te zeggen ten opzichte van
hem als mariue-offlcier.
We hebben het nu over hem als be-
wiudsman en organiseerderen als zoo
danig heeft hij velen niet voldaan.
Is het nu wonder gelet op al die
hoogst moeielijke eu nog onafgedane
beginsel-kwesties, dat veel Kamerleden
weigeren den minister te erkennen als een
gids in dien doolhof?
Ook al erkent men zich volkomen een
leek op het gebied van marine-zaken, dan1
nog zullen de meeste menschen in deze
omstandigheden zeggenNeen, daar doe
ik niet aan mee 1 Dat is me te onzeker.
Ik heb geen vertrouwen in dien gids.
Best mogelij t dat de andere gidsen
ongelijk hebben, die juist de tegenoverge
stelde richting aanwijzen, maar de methode
van werken bevalt me niet, vooral niet
omdat de minister eerst zelf bekent, dat
zgn studies nog niet klaar waren toen
hg zgn voorstel deed.
Men moet er echter op rekenen, dat
de zaak niet zniver naar haar eigen waarde
behandeld zal worden. De apolitiek"
komt er bij. Een minister-crisis zou voor
de regeering en regeeriagspartgen op 't
oogeublik zeer ouwelkom zgn.
Dezer dagen klaagde De Standaard"
er over, dat door die snppletoire begroo-
ting opnieuw tijd moet worden afgeno
men van de weken die zoo hoog noodig
«jjn voor de sociale onderwerpen. En
als de minister van marine zich zou
moeten terugtrekken, dan zou niet alleen
het kabinet voor al de beroering van
een nieuwe miuisterkeuze staan, maar
zou de nieuw opgetreden minister aan
stonds met gewijzigde voorstellen moeten
komen, die niet naar een volgend jaar
knnnen worden verschoven.
»Het zou daarom in zoo hooge mate
gewenscht zijn, meent »De Standaard",
zoo men van Rechts zoo goed als een
parig alsnog met de grondgedachte van
minister Wentholt kon medegaan. Dan
liep de zaak af. Dan kwam er meer tijd.
Dan kwam er rust. En dan kreeg de
sociale kwestie de baan vrij.
En dit kan, mits de Kamer zich niet
overgeve aan de illusie, als kon lectuur
van de Kamerstukken, en van wat de
Pers ten beste gaf, versterkt door socie-
teitsgesprek, haar omzetten in een college
van maritieme deskundigen".
De schrijver van dit artikel acht het
daarom het veiligst wanneer de Kamer
afga op de mededeeliugen van 't Bewind,
d. i. dus den minister iets wat dr.
Kuyper niet altijd gedaan zal hebben.
En zouden alle coalitiegenooten die
meening deelen
Eerste Kamer.
Zitting van Vrijdag.
Geheel de dag is nog besteed geworden aan
het hoofdstuk „Binnenlandscbe Zaken", doch
aan het einde van den dag was men daarmede
dan ook gereed, en kon do Kamer betrekkelijk
vroeg reeds naar huis gaan, om in do vol
gende week de overige hoofdstukken af te
handelen.
De dag was in zooverre interessant dat
hij opnieuw leerde hoezeer het wel de onder
wijskwestie is welke vooral de coalitie nog
Dit Middelburg.
Hot was dezer dagen 30 jaar geleden dat
de gymnastiek- en schermverecniging „Achif-
Ies" werd opgericht Om dit feit eens recht
feestelijk te herdenken heeft de vereeniging
Donderdagavond ©en Volksuitvoering en Vrij
dagavond een soiréc gegeven.
Beido keeren was de groote zaal van het
Schuttershof overvol. Vooral den eersten dag
was er enorm veel belangstelling. Do Veree
niging had voor dozen avond gratis ka&xlc*
beschikbaar gesteld, en begrijpelijkerwijs was
daar druk gebruik van gemaakt. De uitvoering
was een succes. „Achilles" deed zjjn best en
do aanwezigen wisten het gegeven© op prqs te
stellen.
Maar ook Vrijdagavond was er voel publick
hoewel dit ©en introductie-avond was. De zaal
zag er allerkeurigst uit. Guirlandes doorslin
gerden de zaal, sierlijke klokjes versierden
wanden en kozijnen, voor on achter vormden
wat palmen een vroolijk hoekje.
En in een bonte menigte bewoog zich daar
in dio lichtplek, Achilles-bostuurderen gekleed
m do gebruikelijke korlo jas, druk-doendo en
Van don een ca kant naar den anderen gesleept,
jonge mannen in lichte sportpakken, dames-
en imeisjes-gymnasten in wit-blauwo turn-
pakjes lachend en joelend, drukker nog dan de
hoeren, jongens en meisjes zich-voelend op
dezen avond van him club en ten slotte oude
ren van dagen die of op een feestavond van
hun oud-club ook nog eens uitgelaten uit den
band sprongen, of gemoedelijk lachend deze
prachtige groep van mooie, jonge menscho»
aanschouwden. Want wat is er mooier en op-
wekkender dan ons jong, krachtig Nederland
op zulk een wjjze bijeen te zien?
Do soiréo werd geopend door den voorzitter
die in zijn rede zeide dat de toestand der
vereeniging niet ongunstig was. Het ledental
der dames-, meisjes- en jongensafdeeling is
voldoende, de heeren-afdeeling kon wol wat
grooter zijn. De toestand dor financiën is
bevredigend, hoewel met over-rooskleurig.
De daarop volgende afwerking van het pro
gramma ging prachtig vlot. Het eerste eigen
lijke gymnastiek-nummer nJ. de s taaloefenin
gen der heeren was zeer goed uitgevoerd en
gaf blijk van een ijverige voorstudio, zooals
trouwens het geheele programma
De vrije oefeningen der meisjes en'do hal-
teroofeningon der jongeus konden zich even-
algemeene bijvalsbetuiging ver
vereent. De heer Woltjer, die reeds bij de
Indische bogrooling zoo scherp voor den dag
kwam, heeft opnieuw aangedrongen op actio 60115 in
der regeering in dit opzicht, en heeft, onder 1 beugen,
dit licht, het rapport der ineenschakehngs-1 'n Erachtnummer vormde do knotsoefenin-
cotnmissie bezien en naar de plannen der 8011 der dames. Achilles kan zich beroemen
regeering gevraagd. Zijn redo, die geruim en 6611 zeer goed© dames-afdeeting Dezeoefe-
tijd duurde en zeer veel belangstelling van ning©n waarvoor handigheid en kracht vooral
alle zijden ondervond, was het middenpunt bi pols en vingers noodig is, worden correct
van den dagen zal ook met het antwoord van 611 tevens gracieus uitgevoerd,
den Minister nog wel eens meer dan eens ^a 4e pauze vertoonden de heeren-leden.
worden aangehaald. eenige goedafgewerkte rek-oefeningen.
Immers Minister Heemskerk, die in ander ben bogenrei, door 4 jongens en 4 meisjes
opzicht zoo kalmweg alle christelijke wen- uitgevoerd, kon zich verheugen in een zoo-
schen negeerdo, kwam professor Woltjer op danigen bijval dat het herhaald moest worden-
verrassende manier tegemoet, prees diens redebon Glöckchen Quadrille welke den welver
en legde er nadruk op dat in een volgende dienden naam „Frühlingserwacheai" droeg, en
legislatieve periode een christelijk ministerie die weer door de dames werd opgevoerd,
zeker de onderwijskwestie ter hand zou moe- word algemeen bewonderd en muntte dan ook
ten nemen. Het wachtwoord voor 1913 is dus uit door elegante figuren. Bij Bengaalsch vuur
uitgegeven ten men weet waaraan zich te werd met bet eindfiguur van den dans eou
houden, I schitterend effect verkregen.
Overigens was de rede van den Minister, I ®tet een heele mooie groep van al de leden
die merkwaardigerwijs zonder ©enigen scherpen werd de uitvoering, die daarenboven nog werd
zet of humorislischen inval verliep, een breed- afgewisseld door eenige voordrachten, beslo-
voerig antwoord op vragen en wenschenvan f°n. Het is een uitvoering geweest, die Achilles
verschillende zijden dien dag geuit. De heeren 061 aandoet.
Van Wassenaar en Kraus hadden gepleit voor I ^an don directeur der vereeniging, den hoer
meerdere uitbreiding van de technische hooge- b© Kat werden ter gelegenheid van zijn
school, en. do laatste, in overeenstemming heengaan van de vereeniging eenige fraaie
met den heer Laan, had naar het Belgische cadeaus als een horloge met inscriptie, oen
voorbeeld aangedrongen op instelling van di- barometer en eenige foto's overhandigd. Do
ploma's voor technisch-commercieele opleiding woorden die daarbij gesproken werden waren.
Do heer Van Starkcnborgh had den wensch van 00n blijk der wederzijdsche sympathie tus-
den heer Van den Berg ondersteund voor in- scbon club en directeur,
zag© van de co hi eren en ook gesproken over soirë© word bestoten mot oen bal dat
de politiek, die te veel in raadsvergaderingen 0011 waardig slot was van den welgeslaagden
haar intrede doet. Do hoer Franssen had ge-av<®d.
klaagd over burcaucratismo, de heer Hoff
man over de bierhuizen in Limburg, de heer) De bioscoop-voorstelling in het »Alhambra
Van den Does had gevraagd naar een gedeelte- Flottante" had Vrijdagavond geen volle zaal
lijk© herziening der gemeentewet. getrokken, hoogstwaarschijnlijk een gevolg
Het bleek wel duidelijk uit hot antwoord des van 't tegelijkertijd plaats hebben van de uit-
Ministers, dat deze niet denkt aan tijdelijke voering van Achilles" in het »Schuttershof".
maatregelen om do gevraagde inzage der ko- Zij, die tegenwoordig waren, hebben echter
hieren te verkrijgen, de voorgestelde wijziging genoten van het uitmuntend programma dat
der bedrijfsbelasting zal dit kunnen regelen saamgesteld was. Een heerlijk program
Het was een dag die zakelijk verliep en za- dat tot herhaalden gullen lach dwoig. Een
kelijk ook het meest belang had, een. optner- prachtige collectie humoristische nummers
keïjjk iets eigenlyk dat men dit afzooderlijk en allen amuseerden zich dan ook kostelijk,
moet constateeren. V. D. M. De beelden muntten bovendien uit door
groote duidelijkheid. De vele nummers op
sommen, die gegeven werdeD, is ons niet
doenlijk, doch de drie uur dat de voorstel-
AUTEURSRECHT.
Bij de Tweede Kamer is ingediend een ling duurt zal men zich geen oogenblik
wetsontwerp op het auteursrecht I vervelen in deze gezellige bioscoopzaal. Iets
Plaatsgebrek noopt oob de vermelding der nieuws was de zingende en sprekende cine-
nadere bijzonderheden tot een volgend oom- mntograaf, de chromograaf. Er van gelezen
moot p.mi te honden. j heeft men wel, thans is er teven6 gelegen-
