MiÉirpÉ Humt
BIJVOEGSEL
Middelburg 31 Jannari.
FEUILLETON.
Eet huwelijk van juffrouw
Gimel, een typiste.
Landbouw.
Letteren en Ranst.
VkX Dl
TH
Donderdag l Februari 1912, no. 27.
ERWTENLEZEN IN ZEELAND.
De „Directie van den Arbeid" heeft dezer
«lagen het cerate deel gepubliceerd van „On
derzoekingen naar de toestanden in de Ne-
der land scho huisindustrie". Dit eerste deel be
treft de vocdings- ea genotmiddelen, en geen
klein doel daarvan Loopt over het erwtenlezen,
dat juist m onzo provincie in zoo veel ge
zinnen een welkome verdienste geeft, maar ook
,-ianleiding is tot veel treurige toestanden.
Aan het desbetreffend hoofdstuk in dit offi
cieel© rapport, ontleenen we do volgende bij
zonderheden, speciaal daar uit lichtend wat
op Zeeland betrekking heeft.:
Omvang van het bedryf.
Te Middelburg waren tydens het onderzoek,
dat vanwege de Enquête-commissie voor de
Ned. Tentoonstelling van Huisindustrie in den
winter 1908—1909 werd ingesteld 360 ge
zinnen, waarin erwten verlezen werden, hoofd-
iakelijk voor 4 firma's. Van deze gezinnen
werden er 287 bezocht. Een firma, die in
1907 door 175 gezinnen liet verlezen, be
taalde hiervoor aan loon f 40.000 en in een
zeer druk jaar f 76.000; in het laatste geval
genoten echter meer gezinnen van deze ver
dienste. Dit werk duurt hier bijna het geheele
jaar door.
Te Vlissingen bedroeg het aantal lezende ge
zinnen 90, waarvan 60 bezocht werden.
De drukte is hier zeer onregelmatig over hel
jaar verdeeldhet meerendeel der lezers heeft
gemiddeld slechts 7 maanden werk. Alles ge
schiedt voor één firma
Te Goes is het aantal lezende gezinnen
300, waarvan er 255 bezocht werden. Op een
bevolking van 7500 zielen kan. dit bedrijf
hier van groote beteekenis geacht worden, de
bezochte gezinnen omvatten 1465 personen of
circa J/o der geheele bevolking. De grootste
firma geeft circa 1000 H.L. per week uit en
wel gedurende het gansche jaar, op 2 it 4 we
ken na in de maand Juli, tegen welken tijd
de nieuwe oogst binnenkomt.
Te Arnemuiden zijn een 60 a 70 gezinnen,
waar voor de Middelburgsche firma's gelezen
wordt. Hiervan werden er in 1909 35 bezocht,
terwijl 16 andere geen inlichtingen wilden ver
strekken. Van April tot September wordt niet
gelezen.
Te Zierikzee werden alle 66 lezende gezinnen
bezocht.
Nadeelen voor de gezondheid!
Vergeleken met de bcnadeeling der gezond
heid, die in de bezochte gezinnen moet worden
toegeschreven aan ondervoeding, slechte wo
ning en langen arbeidsdag is het bijzondere be
roepsgevaar niet groot. Dit bestaat in achter
uitgang der oogen tengevolge van het ruste
loos turen, dikwijls bij slecht kunstlicht, op
do erwten; voorts in de inwerking van het
stof op de ademhalingsorganen en de gevolgen
van het langdurig voorover gebogen zitten. Dat
al deze oorzaken in verhoogde mate een slechte
uitwerking op de kinderlichamen hebben be
hoeft nauwelijks vermelding. Bovendien werd
meermalen gezien, dat kinderen bij het halen
en brengen van erwten een last te vervoeren
hadden, die hun krachten verre te boven ging.
K inderar beid.
In geen huieindustrie i s de kinderarbeid zoo
algemeen en wordt zooveel van de kinderen
gevergd, als bij het erwtenlezen. Juist de
kinderarbeid is oorzaak, dat het loon zoo ont
zettend veel lager is dan vroeger, toen in
Naar het Frausch
21. van
BENÉ BAZIN.
Evelyne had hot gevoel, of die meneer op den
drempel in de open deur bleef staan en of
hij met de oogen dio verlatene volgde, die
door de jaren haar lijden, door de misstap
van die onbekende vrouw veroorzaakt, mee
droeg. Arme Evelyne, altijd lachend. Niemand
tenminste had haar ooit zien huilen.
Zij zou niet huilen. Ze liep heel vlug, om
de vragen to vermijden van de vronw, die
haar „aangenomen" had en drie passen achter
haar liep Op de trap ontmoetten ze twee
pleegzusters en een beambte van het Tehuis,
die haar do leuning vrjj lieten, en een oogen-
blik zwegen, om die smart voorbij te laten
gaan. Een van de vrouwen zei zelfs:
Waarom draagt ze lichten rouw? Dat
moet kort geleden gebeurd zijn. Je ziet op
haar gezicht nog het leed.
Mevrouw Gimel had ook ruimschoots haar
de pakhuizen werd verlenende steeds verder
gaande daling van het loon wordt aldus be
vorderd. Evenals de ambtenaren der arbeids
inspectie voor ©enige jaren door dit ettvel het
meest getroffen bloken, waren thans alle en
quêteurs eenstemmig in buu verontwaardiging
en medelijden bij liet zien van zooveel kin
derleed.
Schijnbaar, misschien hier en daar ook wer
keljjk, is do toestand iets beter dan voor
eenige jaren, omdat na do onderzoekingen der
arbeidsinspectie hier en daar de politie toe
kijkt. Ook bevordert de Leerplichtwet, dat
de kinderen ten minste eenige uren per dag
niet verlezen. Maar dat bij dit onderzoek in
vele gezinnen geen kinderarbeid geconstateerd
werd, moet voor een groot deel worden toege
schreven aan het verbloemen der werkelijkheid,
nu de meeste ouders weten, dat de Arbeids
wet den arbeid voor kinderen beneden 12 jaar
verbiedt.
De cijfers en feiten, die hier worden medege
deeld geven dus waarschijnlijk een te gunstig
beeld van den toestand.
Arbeid van ouden van dagen.
Het is niet logen te spreken^.dat de moge
lijkheid om door erwtenlezen ui hun onder
houd te kunnen voorzien, voor vele ouden
van dagen een uitkomst was. Toch moet op
dit punt een voorbehoud worden gemaakt. Hef
bestaan der erwtenlezerij toch doet vaak de
mate van onderstand aan die afgeleefde man
nen en vrouwen, verminderen Een „onver
mijdelijke" bedeeling van f0.25 per week, zoo
als vele malen werd opgegeven, zou naar alle
waarschijnlijkheid niet voorkomen, zoo niet ver
ondersteld werd, dat met erwtenlezen enkele
guldens te verdienen waren. Hoe deze ver
diend worden is uit de hieronder meegedeelde
korte beschrijvingen na te gaan. Bovendien
trekt, vooral te Goes, de erwtenlezerij de
armen uit omliggende gemeenten naar de stad,
waardoor ieders deel weer kleiner wordt
Voor wat de landarbeiders betreft is een
der oorzaken van de aanwezigheid van die
vele onverzorgde oude lieden te verklaren
uit hetgeen omtrent de welvaart is medege
deeld in de „Verslagen betreffende denOeco-
nomischen toestand dor Landarbeiders in Ne
derland, uitgebracht door de Staatscommissie
voor den Landbouw." Over alle doelen van
Zeeland wordt daarin o. a. gerapporteerd, dat
de arbeiders noch door sparen, noch door
het sluiten van een levensverzekering voor
den ouden dag kunnen zorgen, omdat daartoe
de verdiensten te laag zijn, en dat de moeste
oude en invalide arbeiders ten laste komen
van instellingen van weldadigheid, in het bij
zonder de burgerlijke armbesturen.
Het verslag bevat bijna vier bladzijden met
>een opsomming van voorbeelden van het leven
dier oudjes. Ter kenschetsing laten we hier
enkele er van volgen, op goed geluk af de
eerste nemend
Weduwe van 69 jaar leest van 's morgens
9 tot 's avonds half 7, 2 i. 3 mud per week,
verdienste flat 1.50zij gaat 2 dagen uit
werken en geniet eenige bedeeling.
Man en vrouw van 66 jaar, de man werke
loos schilder, do vrouw aan een hand ge
brekkigdo man leest van 's morgens 6 tot
"s avonds 10 A 11 uur, de vrouw lusschen het
weinige huiswerk dooi soms tot 12 uur
'b nachtspor week meestal 2 soms 3 mud.
Aan de „werkverschaffing" wordt door den
man Soms f 4.50 verdiend.
Weduwe van 75 jaar leest lederen <lag
dikwijls ook 's Zondags van 6 uur 's morgens
tot 7 uur 's avonds, per dag 1 mud. Zij krijgt
aan bedeeling van de Diaconie £0.75 's zo
mers en f 1.10 's winters, van het Armbe-
Btuur 'f 0.60.
Weduwe van 74 jaar leest van 's morgens
8i/a tot 's avonds 10 unr, 1 mud iu 3 dagen.
Verdienste per week f 1 uit een winkeltje
f 0.50, steun van familie f 1 en van Arm^
bestuur f 0.75.
En zoo loopt de opsomming verder met een
droeve eentonigheid. De moesten ervan leveren
ieder stof genoeg voor de meest aangrijpende
realistische novelle. Een enkele aanhaling als
voorbeeld
Man en vrouw van 65 en 60 jaar, de man
zoo ziekelyk dat hij voor bijna alle werkzaam
heden ongeschikt is, lezen van 7 tot 7 met
behulp van een dochter. Do vrouw vent af en
toe (met vlsch. Met lezen wordt f 1.20 a
f 160 per week verdiend. Om te kunnen
leven moet er by gebedeld worden. De wo-
ninghuur f 0.50 wordt van de armen betaald,
het is een uitgewoond kroteen antieke
kast getuigt van vroegere welvaart.
deel van de ellende. Zij leed vooral onder
die vermindering aan teederheid en eerbied,
die het meisje sinds den vorigen dag jegens
haar toonde.
Je probeert, een echte moeder te zijn,
dacht ze; je geeft een even groote liefde
als een moeder, maar toewijding geldt nau
welijks voor kinderen, die je slechts lief hebt.
Je moet ze godragen hebben
Op straat bleef het gesprek tot in der haast
gewisselde woorden beperkt:
Pas op voor die auto.
Ik zie 'm.
Het gaat regenen.
Misschien.
Een onweersregentje.
Ja.
Toen Evelyne en mevrouw Gimel de avenue
Victoria waren opgegaan, namen zij, om naar
huis terug te keeren en zonder er verder bij te
denken, de kade de la Mégisserio en die van
de Louvre. Toen Evelyne naar het reehtsche
trottoir uitweek, vroeg moeder
Wit je de rue de Rivoli loopon? Hot
is hier frisschor, he?
Nee, ik ga naar Saint-Germain-l'Au-
xerrois.
Mevrouw Gimel was verbouwereerd. Zij was
het nog meer, toen zo Evelyne aan een
kerkwachter hoorde vragen, of ze meneer den
kapelaan van dienst eens kon spreken, toen
zij hem volgde in de sacristij en daar het vol
gende gesprek hoorde r
Meneer pastoor kan men een mis laten
Weduwe van 67 jaar met gebrekkigen zoon
van 44 jaar leest va» 's moigens 6 tot
's avonds half 10, waarmede zij saaien f 4
per Week verdienen. Een tweede zoon, die
f 6 per week verdient, gaat binnenkort trou
wen. De vrouw heeft thans f 1.26 eu 2 btoo-
den per week van het Armbestuur. Als er
geen erwten zijn, zal er in het vervolg dus
gebèüeld moeten worden
Bij kon. besluit
is gedetacheerd by het leger ia Ned. Indië
de militair-apotheker 2de klasse P J. Booms-
ma, van bet personeel van den geneeskundi
gen dienst dor landmacht
is de O. I. ambtenaar met verlof G. J. F.
Biegman, laatstelijk inspecteur van het ïn-
Landsch onderwijs in de 1ste afdeeling in
Ned. Indië, op verzoek, eervol uit 's lands
dienst ontslagen
is de 0. I. ambtenaar met verlof W. Ver-
brugge, laatstelijk onderwijzer 3de klasse bij
het openbaar Europeescli lager onderwijs in
Ned Indië, op verzoek, wegens physieke on
geschiktheid, eervol uit 's lands dienst ont
slagen
is dc O. I. ambtenaar met verlof W. J.
Steup, Laatstelijk ingenieur der 2de klasse
bq den waterstaat en 's lands burgerlijke
openbare werken in Ned. Indië, op verzoek,
wegens physieke pngeschiktheid, eervol uit
's lands dienst ontslagen
,is de O I ambtenaar met verlof W. F. C.
van Bosse, laatstelijk houtvester bij het bosch
wezen pp Java en Madoera, op verzoek!,
wegens physieke (Ongeschiktheid, eervol uit
's lands dienst ontslagen
VEILINGSVEREENIGING „WALCHEREN".
In het Schuttershof alhier werd Dinsdag
morgen de algemeen© jaarvergadering gehou
den van de veilingsvereeniging „Walcheren",
onder praesidium van den heer J. Polderdijk.
Ingekomen was een kennisgeving van het
ministerie van Justitie, dat de gewijzigde sta
tuten waren goedgekeurd
In het jaarverslag van den secretaris over
1911 werd gewezen op de onderlinge ver
deeldheid die er bestaal. en werd aangedron
gen op meer eenheid. De warme zomer deed
aan de leden der vereenigmg minder schade
dan men venvacht had. Het ledental is in
'tafgeloopen jaar geklommen tot 605. Over
't geheel was het jaar niet ongunstig De
prijzen waren lroog. Er werd voor f49.255.92
geveild.
Opvallend is het, dat de kleine veilingen
steeds vooruit gaan, en dat do groote minder
druk tzjjn. Dit is misschien niet zoo heel
wenschelijk. De vereeniging moet nog anders
veilen dan alleen, aan kleine verkoopers in
Middelburg en Vlissingen. Hel zou goed zijn
als ook naar grootere markten werd verzon
den. Er werd daarom in 't verslag bepleit
om bij de bespreking van de later te behan
delen wijziging van het Veilingsreglement, mee
te helpen om het reglement zoo te wijzigen
dat de groote inbrengers aan de groote vei
lingen in andere steden kunnen aanvoeren.
Daar er nog steeds geklaagd wordt over
knoeierijen met do maat en gewicht, 'dringt
1 het verslag aan op eerlijke samenwerking.
De heer De Lange had eenige aanmerkin
gen op het verslag. Hg zei, dat er van de
zijde der koopers juist was aangedrongen op
verdraagzaamheid, maar dat het bestuur zelf
die verdraagzaamheid niet had betracht. Hg
had in het verslag opgenomen willen zien,
dat de kooplieden verdraagzaamheid hebben
getoond. Ook zeide hij, dat de inkomsten
bij de koopheden niet zijn meegevallen Hij
bleef volhouden dat de goedkeuring der wy-
ziging der statuten niet wettelijk is geweest,
en geloofde dat do strijd nog lang niet ge
ëindigd is. Hij verzocht dat dit alles nog in
hot jaarverslag zou worden opgenomen en de
goedkeuring er van aan de vergadering zou
worden overgelaten
Nadat de secretaris en de beer De Lange
nog ©enigen tgd hadden gediscussieerd en
er kwestie was geweest, wieeigenlgk recht
had op het laatste woord, werden do discus
sies, die nog al heftig waren, 'gesloten. De
lezen voor een vrouw, die men niet gekend
beeft, van wie men niets weet?
Ongetwijfeld, juffrouw. Het is voldoende
dat ze bestaan heeft en dat uw gedachte haar
die waardig keurt.
Dan verzoek ik u, een mis te lezen
voor mijn moeder, die ik niet gekend heb.
Gojed juffrouw Verlangt u een bepaal
den dag?
Neen.
Zij gaf den geestelgke drie francs, die tegen
wierp
Dat kost niet zoo veel, juffrouw.
Evelyne was de sacristij al uit. Aan de
deur bleef zo even op do treden voor het hek
staan en toen, zo de moederlijke schaduw
naast zich voelde, zei ze
Moeder mevrouw Gimel deed het 'weer
gebruiken van dat woord goed ik vraag
u vergiffenis, als ik u heb verbaasd, pijn
gedaan, misschien gekwetst. Ik heb sinds gis
teren mijn zinnen niet bij elkaar gehad. Nu
ben ik weer normaal. Ik vraag u alleen,
mij niet te beklagen. Dat zou mijn moed ver
zwakken En me ook niet te vragen, waaraan
ik denk
Mevrouw Gimel omhelsde haar, daar op de
stoop, en dat was haar antwoord en haar
manier, om de belofte te doen.
Op hot grasveld van Bagatelle.
Op het veld van Bagatelle oefenden den
twaalfdon Augustus des morgens om zes uur
drie compagnieën infanterie. Ze waren niet op
volle getalsterkte en een van de drie aan
secretans weigerde het verslag aan te vullen
Het werd aangenomen.
Uit bet verslag van den penningmeester
bleek, dat de inkomsten bedroegen f4440, en
de uitgaven f2936.13, zoodat er een batig
saldo was van. £1503.87. De commissie van
kasnaziening beeft deze rekening nagezien en
in orde bevonden.
De heer De Lange vroeg mondelinge
stemming over de rekening, daar dit volgens
het reglement moot, volgens hem.
Er werd op attent gemaakt, dat voor do
goedkeuring na hot nazien door de commissie
geen stemming meer noodig is
Zonder stemming werd de rekening, ook
np weer na soms heftige discussie, goedge
keurd.
Aan de orde was toen do verkiezing van
drie bestuursleden, wegens periodieke aftre
ding van de heoren J. K. Mesu, -4. van
Waarde en S. Louwerse.
Nog werden candidaat gesteld de heeren
0. S. Schout, A. Breel en L Polderman.
De aftredende leden werden met groote
meerderheid van stemmen herkozen.
Nadat een half uur gepauseerd was, ging
men over tot de verkiezing van een com
missie van onderzoek.
De aftredende leden dezer commissie wa
ren dé heeren R E. Hattink, A. Meenwso en
C. S. Sellout, die herkiesbaar waren.
Daar- werden nog bg candidaat gesteld de
hoeren J. Flipse Czn. en J. Osté Jzn
De aftredende leden werden herkozen
Vervolgens kwam aan de orde een voorstel
van het bestuur tot wijziging van het vei
lings-regtemenl. Het bestuur acht bet noodig
dat dit reglement wordt herzien. Tegen einde
Februari of begin Maart zal een vergadering
worden gehouden, waarin de voorstellen, die
do leden tot 15 Februari schriftelijk bg het
bestuur kunnen inzenden, zullen worden be
sproken.
Voor dit voorstel van het bestuur werd
door den heer De Lange stemming gevraagd.
Het werd met 103 tegen 3 stemmen aange
nomen
Het bestuur stelde voor om, evenals vorige
jaren aan den marktmeester B. Leijnse een
gratificatie van f40 toe te kennen De heer
De Lange vroeg weer stemminghet voorstel
werd aangenomen met algemeen© stemmen
stemmen.
Voor nog een bestuursvoorstel om den secre
taris met hot oog op diens vele werkzaam
heden een gratificatie van f25 toe te ken
nen, werd weer stemming gevraagd. Het werd
met op een na algemeen© stommen aange
nomen.
Bg rondvraag vroegen eenige der leden
handhaving van het in 1909 genomen besluit
om wanneer bg de veilingen een halve kop
te kort was, een heele kop in te torten
Do lieer Leijnse zette uiteen, dat daaraan
niet altijd do hand kan worden gehouden.
Bij waren van hoogere waarde vond hg dat
stelsel niet wenschelijk en kon het niet toe
passen.
i Anderen hielden vol dat men het genomen
besluit moest volgen.
De beer De Lange zeide, dat tot nu
toe was gevolgd de gewoonte, dat raenachen
die zich bij den administrateur aanmelden,
direct aangenomen zijn als lid. Hg vroeg -
waarom nu opeens van die gewoonte wordt
afgeweken.
De voorzitter antwoordde, dat deze han
delwijze is in strijd met het reglement en
dat men daarom die gewoonte niet langer zal
volgen. Het bestuur zal over deze heoren
beslissen.
De heer C. Polderman vroeg wie gere
geld zorgde voor de prijsnoteermgen der vei
lingsvereeniging in de courant. Het bestuur
zeide dat dit buiten hen omging.
Daarna werd de vergadering geslóten.
Pisuisso en Blokzijl, die 20 Januan te
Boekarest optraden voor de Nederlandsche
Vereeniging in Roemenië, zijn Vrijdag 26
Januari uitgeooodigd tot een soiree ton pa-
leize voor koningin Carmen Sylva.
- Op een schildergenveiling te New-York
zyn meerdere doeken van Hollandsche mees
ters verkocht. Vermeldenswaard is 't, dat ver
schillende zeer bekende doeken van hoog©
kunstwaarde naar Europa terug komen. Zoo
o. a. het bekende schilderij van Josef Israëls
wezigen ,die de evoluties der troepen volgden
ik spreek slechts van wie daar zichtbaar
getuigen van waren telde in 't geheel 153
man en hg schreef dat getal in een aanteeken-
boekje, te midden van andere, korie notities.
Dat was kolonel Ridault.
De twee andere getuigen, dio geen notities
namen, waren apachen of schooiers, die bij
den ingang op het gras lagen, met doorgezakte
knieën, terwijl hun schoenen als lappen aan
de balanoeerende boenen bengelden.
De kolonel ,die onverwacht noch op uit-
noodiging gekomen was, had zijn paard op
den weg gelaten en zich opgesteld aan de
grens van de avenue, die naar het kasteel
loopt. Van voren en staande bad hg een echt
militair voorkomen, van op zij gezien viel
zijn buikje to zeer in hot oog .Hij werd dik
en bejammerde dat.
Maar hij deed niets, om niet dik te worden
en ging door, met lekker te eten in de stad.
Hij wist dat zijn denkbeelden, vooral die,
welke men hem in den mond lei, hem belem
merden in zijn carrière. Welke meeningen had
kolonel Ridault dan toch? Hij had het zelf
niet kunnen zeggen. Behept met een geest van
tegenspraak, dien hij niet had geoefend, voor
iots van zijn versland ger en dierbaarder ge
dachten pnjs te geven ,had hij, kon men
zeggen, maar één ideo, een overtuiging één
hartstocht, d ie hg zelf nooit aan critiek on
derworpen had: dat was het leger. Dat hin
derde hem bij de burgerlijke overheid, dio
de graden uitdeelt. Hg was te veel soldaat
„Huiselgk iced". Niet velen zullen w njti
die geen afbeelding luervan hebben geam.
Een visschersvrouw zit droevig op sjoweieja
stoel, bg een uitgobranden haard, terit-
do achterkamer haar man co twee vrtemktn
luidruchtig drinken en kaart spelen
Voor 13.900 dollar is dit dook aan een Lon-
denschen kunsthandel overgegaan.
Dc bekende componist Hoinnch ZóUuea
(bg schreef o. a. de muziok voor H&uptmann s
„Die verstuiken© Glocke") heeft een dochter
Margaretha van 17 jaar, welke schryft
Te Antwerpen rijn in. do „Cercle Artis-
quo" (door de Vlarnen „Kunstverbond" ga-
heeten) twee tooneelstukken va» haar opge-
voord. Een blyspel „Wenn die Rosen erwa-
chen" en „Wildfrühliag", een drama. Het wtus
voor de cenocter en het spel in drie bedrij
ven de allereerste voorstelling.
Een onzer bladen vergeleek geestig do
gunstl>ewijze», do nagedachtenis van ToLston
van regeoringswego te Rusland getoond, me*
den gomaakten rouw, waarmee de man, die
zgn vrouw haatte, de betuigingen van deel
neming moet aanhooren, wanneer die vrouw
gos torven is.
Aan dit beeld dachten we, lezend, dat - de
Tsaar aan de weduwe van Leo Tolstoi oer
jaarlykscli pensioen van 10.000 Roebel heeft
verleend.
JUBILEUM WILLEM ROYAARDS.
bi de tooneelzaal van het Paleis voor
Volksvlijt te Amsterdam is Dinsdagavond met
oen opvoering van „De Jonkvrouw de la Seng-
lière" Willem Royaards' 25-jarige tooneel-
ioopbaan herdacht Het Paleis was geheet
bezet en do feestelijk versierde zaal bood!
een prettige» aanblik.
Na het laatste bedrgf vond de huldiging,
plaats.
Het eerst werd hot woord gevoerd door
prof. Kalff, den voorzitter van het h nidi gin gs-
comité. Hg schilderde Royaards als den ta
len (vollen acteur, als den man die zoo groe
ten invloed op drama en tooneel heeft ge-
oefénd, als den directeur die zoo goed de
krachten onder de loden van zgn gezelschap,
weet te ontdekken en naar voren to brengen.
Prof Kalff prees Royaards als oen tooneel -
speler van groote veelzijdigheid en ook ate
den propagandist voor de Nederlandsche let
terkunde.
Namens het comité deelde spr. mede, da#
de krachtige steun van het publiek het moge-
lijk heeft gemaakt aan Royaards als huldeblgp
een nieuwe kamerbetimmering aan te bieden.
Bij dit geschenk zal een album met de namen
der gevers worden gevoegd.
Daarna volden, als sprekers do heer Van
Wijngaarden, namens commissarissen van de
Naaml Venn. Ilet Tooneel, die oen zilveren,
krans van lauweren en eikenblaren aanbood;
de heer Van der Horst, uit naam van altisten,
en personeel van Het Tooneel, (bun geschenk*
bestond in een stoel); do heer Roemer, na
mens het bestuur van hot Paleis voor Volks
vlijt; jhr Van Riemsdijk, voor de afdeeling
Amsterdam van het Ncderlandsch Tooneel-.
verbond; mevr Mann-Bouvvineester, als woord»
voerster van de oude kamoraden op het Leid.
scheplein; Herman Robbers, uit naam van den'
kleinen kriiig van kunstenaars, die het streveta
van Royaards van den aanvang heeft gesteund
door raad en daad; de rector van het Am-
sterdamsch Studentencorps en de Voorzitter
van do Studenten-Tooneelvereeniging, de heao
Bouberg Wilson, als directeur van do tooneel-
school en als voorzitter van den Ned. Kun.
stonaarskringen Hans Edmund, namens het
Duitsche Tooneel.
Zjj allen droegen lauweren aau, die aan de
voeten van Royaards werden neergelegd.
BERLAGE OVER AMERIKA.
In Artis te Amsterdam is Dinsdag de
heer H. P. Berlage opgetreden om voor
de afdeeluig Amsterdam van de Maatschappij
tot Bevordering der Bouwkunst een rede fe
houden over de bouwkunst in Amerika en z'n
indrukken over zijn Amerikaansche reis ween
te geven. Do zaal was overvol met belang
stellenden, toen de heer A. Salm G.Bzn
voorzitter der Maatschappij, den heer Berlage
welkom toeriep. Hij wees er op hoe de groot
ste bouwkundigen van Amerika eenstemmig
waren in hun grooten lof voor dezen Neder-
in een tgd, dat men niet meer vecht. Dis
oud© snorrebaard, die maar een bescheiden
genegenheid voor proeven van bekwaamheid
van miet-militairen aan den dag lei, werd
vaderlijk, soms zelfs belachelijk goed, als bet
een zijner officieren of soldaten betrof. Zgn
soldg deelde hij dadelijk weer uit, d. w. Z.
hij gaf ze weg. Kolonel Ptidault, met bet
rondo hoofd, den grijzen knevel, de blauwo
oogen en de altijd hoog gedragen kin, lachte
nooit, als hij in uniform was.
Hij veroorloofde zich, slechts 's avonds geest
te hebben, van meening, dat het dan do rust
tijd van een sterken man was. Men had lang
van hem gezegd: „dat wordt een beroemde
chef." Men zei tegenwoordig: „achttien jon
geren zijn vóór hem bevorderd. Binnea vijf
tien maanden zal hij als kolonel ontslagen wor
den. Dan is het uit." Ridault had moeite,
een besluit te nemen. Toch begon hij lusschen
vrienden zijn plannen uiteen to zetten voor
dien rusttijd. Daar hij geen andere familie
leden had dan drie verre neven, met wie hjj
om een jaclitkwestie in onmin was geraakt,
zou hg zich in een landhuisje bij Villefranche
terugtrekken en zuinig leven, om in de lente
drie mooie maanden in Pargs te kunnen
doorbrengen. „Tot zoo lang, zei hg, zal ife
mijn levenstaak voortzetten, dat is de lucht
handhaven."
(Wordt vervolgd)
