JMDDELBFRGSFHK 8*. IS 1SS° j-argang 18? z Donderdag 18 Januari. Middelburg 17 Januari. iiit Stad en Frovineie. Onderwijs, Letteren en Kunst D.i» courant TOrichüut d a g e 1 ij k i, met uitzondering »an Zon- en Peeitdagen. P.-jj. pot kwartaal, zoowel noot Middelburg al» root alle plaatsen in Nederland fmneo pp. f2 Afzonderlijke nnmmers koeten 5 cent. AdvertBntiön bij abonnement op voordeeüge voorwaarden. Proepectnesen daarvan zijn aan het bnrean te bekomen. ■u.ertentinn voor het eerstvolgende ntunmer moeten dea middag, vóór éón nnr aan bet bnrean bezorgd zijn. Adverteatiéii a 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. G^bo&rl*-, dood» et alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regel» f 1.50; «iko regel rv\-<- 20 cent. Reclame» 40 oent per regel. Groot© letters naar de plaat», die zij inneir.ee. Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig nit Zeeland, betreffend. Handel, Nijverheid en Geldwezen, is gerechtigd het Algemeen AdvHrtenAie-BU'*ei^« A. VE LA SAR Az., N.Z. Vourbargna! «ttö, Amsterdam. Bij doze courant behoort een bijvoegsel. MR. TYDEMAN OVER HET KIESRECHT. Mr. M. Tydeman, de leider der vrij-liberalen ia do Tweede Kamer, heeft Maandagavond roor den Kiezersbond te Geldermalsen een rede gehouden over „De volksvertegenwoor diging en het kiesrecht daarvoor". Daarbij heeft hij in het tweede deel zijner rede het eerste deel gaf een overzicht van de ontwikkeling van het kiesrecht in ons land behandeld de vraag: Hoe komt het, dat er geen bevrediging is verkregen en geen rust in het vraagstuk is gekomen En aan het slot heeft hij toen althans volgens het verslag in do „N. R. Crt." het volgende verklaard: „Men staat eerlang voor een Grondwetsher ziening. Art. 80 zal dan verriumd moeten wor den, zoodat ook een regeling bij de wet naar een stelsel van algemeen kiesrecht met uit sluitingen mogelijk zal worden. -De vraag iszijn er middelen om de goede werking van het zeer uitgebreide kiesrecht te verzekeren? Velen zien heil in do invoe ring van evenredige vertegenwoordiging, ande ren in stemplicht en. voor beide is veel te zeggen. Spreker meent, dat bij dit alles nadruk moet worden blijven gelegd op het evenwicht, dat bedoeld is in onze grondwettelijke instel lingen, in het bijzonder op de plaats, die daar in aan do Eerste Kamer is gegeven. Zijn conclusie is, dat er van eenige nood zakelijkheid, om in de grondwettelijke instel lingen betreffende de Volksvertegenwoordiging ingrijpende verandering aan. to brengen, voor alsnog niet is gebleken, dat deze instellingen, mits goed tot haar recht komende, hecht ge noeg zijn, om hot zeer uitgebreide stemrecht, dat wij hebben of zullen verkrijgen, te ver dragen, en dat de eventueele vervanging van de bestaande kieswet door een algemeen kies recht met uitsluitingen in deze beschouwing geen wijziging behoeft te brengen". We vermoeden dat het verslag van dit ge deelte onduidelijk is geworden. Gedachtig aan het feit dat van vrij-liberale zijde telkens de verruiming van het kiesrecht wordt verbonden aan oen vermeerdering der rechten van de Eerste Kamer, hebben we na lezing van het bovenstaande nog eens opgezocht wat rar. Tydeman dezen herfst in de Kamer heeft gezegd J)ij de behandeling van het adres- voorstel van Troelstra en vonden daarin o. a. het volgende in het verslag der zitting van 15 November: „Ik heb in 1909 o. a. bij de algemeene be schouwingen over de staatsbegrooting mijn zienswijze blootgelegd, dat een grondwets herziening zich mot zou kunnen en mogen beperken tot een verruiming alleen of in hoofd zaak van art. 80, maar dal bij die gelegenheid meer de geheele samenstelling van de wet gevende macht zou moeten onder de oogen zien. Men zou zich dan, waar men die ver ruiming ging geven, en dus eerlang zou ko men te staan voor hot algemeen kiesrecht, ook de vraag moeten stellen of de waarborgen, clie in de Grondwet zijn gelegen, voldoende blijven, of dat men naar nieuwe waarborgen, naar nieuwe verdeeling van de machtsverhou dingen zou moeteh sturen, opdat de wetgeving en het bestuur op onpartijdigheid gericht blij ven." In hoever is dit betoog te rijmen met de verklaring in Geldermalsen dat er vooralsnog niets is gebleken van do noodzakelijkheid voor een ingrijpende verandering in de grond wettelijke instellingen betreffende de volks vertegenwoordiging? Rekent rar. Tydeman bij voorbeeld het toekennen aan de Eerste Kamer van het recht van amendement niet onder de ingrijpende veranderingen? derlijk is aan algemeene nijverheidsbelangen was begeerig een stap te doen om dat verkeer te bevorderen, en wel op een wijze die zou kunnen strekken tot zoo mogelijk nauwere samenwerking tusschen de ver schillende vereenigingen, die zich de be vordering van het vreemdelingenverkeer ten doel stelleD. Daartoe achtte de Maat schappij het jaar 1913 zeer geschikt. En voorts werd het hoofdbestuur der Mij. geïnspireerd dooo de denkbeelden van zijn secretaris, den heer De Clercq, die in 1913 Nederland zoo aantrekkelijk mogelijk voor den vreemdeling wil maken door het orga- niseeren van vele kleine tentoonstellingen; sportbeesten of anderszins in verschillende •plaatsen van het land. De Maatschappij wilde over de uitvoerbaarheid van dit „plan 1913" de commissie laten beslissen. Mr. Everwijn, hoofd van de afdeeling Handel, van het Departement van Land bouw, N. en H. verklaarde zich bereid van raad en voorlichting te dienen en de oud voorzitter der Mij. van Nijverheid stelde zich voor het presidium der Centrale Com missie beschikbaar. De heer Kraus verklaarde de Commissie geïnstalleerd en droeg het voorzitterschap over aan jhr. Van de Poll, die den heer G. S. de Clercq verzocht het secretariaat op zich te nemen. Deze, hieraan voldoende, deed niededee- deeling van reeds bij hem ingekomen plan nen, waaruit bleek dat reeds in een 10-tal gemeenten besprekingen worden gehouden om in 1913 iets bijzonders op touw te zetten. De vraag: »is bet Plan-1913 wenschelijk en uitvoerbaar werden algemeen toestem mend beantwoordde laatste vraag, onder dit voorbehoud dat voldoende gelden kunnen worden verkregen voor een reclame op on bekrompen schaal in het buitenland. Teneinde een practische werkwijze te bevorderen werd overgegaan tot het aan wijzen van een uitvoerend Comité en vijf Sub- commissies n. 1. voor het verkeer, voor de huisvesting, voor de reclame in binnen- en buitenland, voor het geven van advies voor pl atselijke tentoonstellingen en voor de reclame voor nijverheid en handel. De taak der sub- commissies werd vast- Tot leden van het Uitvoerend Comité werden aangewezen de voorzitter, de secre taris en de heeren van A-ch van Wijck, Bergsma, Fockema en van Tuijll van Seroos- kerke. Na eenige werkzaamheden van huisbou- delijken aard werd de vergadering gesloten. De volgende bijeenkomst der Centrale Commissie zal plaats hebben op Zaterdag 10 Februari a. s. in Hotel des Paijs Bas te Ua-echt. Het Pl»n-I013. Aldus betitelt men bet plan om in 1913, het. jaar van de opening vau bet Vredes paleis, ons land aantrekkelijk te maken voor vreemdelingen. Te Haarlem is Zaterdag jl. de eerste vergadering gehouden van de daarvoor ge vormde Centrale Commissie. Aanwezig wa en de vertegenwoordigers van 15 vereemgiDgen, bonden en maatschappijen. Prof. Kraus, voorzitter van de „Maat schappij van Nijverheid", opende de verga dering en zette nog eens uiteen, wat. men zich voor oogen hoeft gesteld. De „Maat schappij vin Nijverheid", overtuigd dat het vreemdelingenverkeer in Nederland bevór- Rïjkskosten van openbaar en van bijzonder oiiderwijg Men schrijft aan de „N. Ct. Bij briet van 4 dezer deelde de minister van biunenlandsche zaken aan de Tweede Kamer een aantal cijfers mede betrekking hebbende op de subsidie die bijzondere scholen en gemeenten ontvingen sinds 1890. Hieruit blijkt het volgende (Ik geel' hier alleen de cijfers van 1890 en 1909). Aantal Aantal Aantal scholen leerkr. leerl. 1890 Bijz. 921 3119 159.145 Openb. 2952 10.931 454.926 1909 Bijz. 1889 8473 320.418 Openb. 3273 16.184 563.438 Do rijksbijdrage bedroeg in 1890 voor de bijzondere school f717.940.53, voorde openb. school f 3.208.016 23, en in 1909 respectie velijk f 6.300.811.81 en f 7.617.535.52 Hieruit distilleeiend de rijksbijdrage aan de gemeeDte en aan de schoolbesturen per school, per leerkracht en per leerling komt men tot. bet volgende resultaat Rijksbijdrage per school p. leerkr. p. leerl. 1890 Bijz. i 772.90 t 230.18 t 4.50 Openb.1121.51 293.48 7 05 1909 Bijz. 3335.50 743 63 19.97 Openb. 2327.39 470.68 11 74 Dit wil dus zeggen dat de rijksbijdrage per school is verhoogd als volgt voor de bijz. school 4.3 mual vtrgroot; voor de openb. school 2 maal per leerkracht is de bijdrage der bijz. school 3.2 maal vergroot die der openb. school 1.6 maal vergroot per leerl. der bijz. school 4.43 maal vergroot; openb. 1.66 Absoluut, en relatief is de bijdrage aan de bijzondere school derhalve veel giooter dan aan de gemeente voor de openbare school. Uit Vlissingen. Viijdagmiddag houdt de raad dier ge meente een vergaderingop de agenda komen de volgende punten voor benoeming van een voorzitter van het gemeentelijk werkloozeufonds concept besluiten tot verkoop van ge meentegrond aana. J. Besuyen b. H. A. Everaerts c. W. C. Trapman voorstel van Burg. en Weth. tot bet aan gaan eener overeenkomst van ruiling met A- Carton en J. H. de Roos idem tot verhuring van het terrein van den voormaligen Oesterput aan de N. V. Kreeftenpark „Wilhelmina" te Bergen op Zoom idem tot beschikking op een adres C. Jarnin te Rotterdam idem tot het gebruik geven van het gymnastieklokaal van school E aan de dames- vereeniging idem tot benoeming van een raadscom missie voor onderzoek van de mogelijkheid .tot stichting van een ziekenhuis idem tot het maken van een gebouw voor vischafslag op het De Ruyterplein idem tot het verleeneu van ^pensioen aan C. van Balen idem tot onderhandsche verhuring eener woning aan L. E. A. Scbeybeler; idem tot het verleenen van ontheffing van straatbelasting aan Ph. J. Beyé over den dienst 1911 idem tot het aanvrngeD om herziening der verdeeling in stemdistricten voor de Tweede Kamer en Prov. Staten idem tot wijziging der gemeentehegroo- tiüg dienst 1911 idem tot vaststelling van het 3e supple toir kohier van den boofdelijken omslag, dienst 1911. Het stormsignaal in,de buitenhaven aldaar, duidde hedenmiddag storm uit het Z. O. aan. Uit Zuid-B®veland. In de heden gehouden raadsvergadering van Kattend ij ke werden de leden der stem- bureaux benoemd Besloten werd een geld- leening aan te gaan voor groote reparatiën aan den toren. Eenige afschrijvingen dienst 1911 haddon plaats. Tot voorzitter en secretaris van de com missie tot wering van schoolverzuim te Rilland zijn respectievelijk hei benoemd de heeren M. Nieuweohuijse en W. Griep. Uit het ons medegedeelde verslag over 1911 blijkt, dat in 't geheel 7 vergade ringen in 't afgeloopen jaar zijn gehouden 30 ouders waren opgeroepen om voor de commissie te verschijnen, waarvan slechts 7 aan de oproeping gehoor hadden gegeven. Door de C. t. w. v. Sch. Ye g. te Bath was in 1911 slechts één vergadering gehouden, die nog ten doel had het verkiezen van een voorzitter en een secretaris. Als zoodanig waren herkozen dhrn Chr. Blok Az. en Jac. Dansen Pz. den penningmeester verhoogd van f 10 op f 15. De vereeniging telt op het ©ogenblik 79 leden. Op de vergadering waren aanwezig 50 leden en 4 donateurs. U i t Tholen. Te Oud-Vossemeer werd Dinsdag in do raadsvergadering beëedigd de benoemde ge meente-secretaris, de heer J. Verrijp, tot heden ambtenaar ter secretarie te Zu:d-Bcijcrland de functie van ambtenaar van den Burgerlijken Stand, belast met de inschrijving van de akten enz. werd tot aan zijn overlijden ook vervuld door den heer G. J. de Graaff Az., burgemees ter-secretaris en voor deze betrekking werd |nu de heer Verrijp met algemeene stemmen aangewezen, nadat de voorzitter had medege deeld, dat de heer Wiskerko, die zich voor die betrekkng aianvankelijk had beschikbaar gesteld, vóór de raadszitting had te kennen gegeven, niet meer in aanmerking te willen komen. Aan den gemeentebode werd over 1911 een gratificatie ad f 25 toegekend boven zijn gewone jaarwedde wegens de vele werkzaam heden, verricht op het gemeentehuis sedert het overlijden van den burgemeesterterwijl als naar gewoonte aan den rijksveldwachter I B. van Bezooijen, aldaar gestationeerd, een gelijk bedrag werd gegeven, voor buitengewone politiediensten in 1911, De heer F J. Ampt, als lid van het waterleiding-comité deed eeni ge mededeelingen omtrent den stand van voor bereidende maatregelen in deze zaakook werden nadere bijzonderheden medegedeeld be treffende de aanvragen, en in verband daar mede verstrekte inlichtingen, om concessies Voor de „verlichting met gas" in deze ge meente. Aan de betrokkenen bij het verrich ten dor secretarie-werkzaamheden gedurende de vacature van secretaris, werd dank be tuigd, daar deze hun gewoon verloop hebben gehad Uit Z. - Vlaanderen O. D. Zondag hielden de mosselvisschers in R i e u ïv-N amen een vergadering in het café van den heer C. de Bruijn, teneinde hun be langen te bespreken betreffende de storm schade en ook die omtrent den toestand der liaven. Besloten werd een onderhoud aan te vragen aan het Tweede Kamerlid, den heer Fruijtier. Daartoe werd een tweetal visschers aangewezen, n.l de heeren F. Praet en C. de Bruijn. Tevens werd - besloten, een adres aan de hooge regeering te richten om een zekere mate van vrijstelling van pacht te verkrijgen Het is fë hopen, dat zij in hun pogingen mogen slagen. (Zei.) Uit Noord-Beveland. Bij den enormen aanvoer welke te Kort- genc in 't najaar plaats heeft, blijkt de ba- ven veel te klein te worden. Door eenige belanghebbenden is bij burgemeester en wet houders dier gemeente een verzoek, met tee- kening en begrooting ingediend, om bij de thans bestaande, een nieuwe haven aan te leggen. Dei voorloopige begrooting ervan be draagt f 23.000. Bij de mededeelingen door den voorzitter in de laatstgehouden raadsvergadering bleck.dat alle aanwezige leden met dat verzoek instem den, zoodat besloten word, de teekening en bcgrooting in handen van den gemeente-op zichter te stellen. Op do Dinsdagavond te C o 1 ij n s p 1 a a t gehouden vergadering der arbeidersvereeni- ging „Uit het VolkVoor het Volk" bleek dat in het afgeloopen dienstjaar de ontvangsten hebben bedragen f 370.10, de uilgaven f 341.70, terwijl met het spaarbankboekje, de fondsen der vereeniging zijn gerezen tot f 1098.32. Herkozen als secretaris de lieer D. J Anemael als commissarissen de heeren J. Fortuin en J. van der Wcelc mot bijna algemeene stemmen, terwijl de commissie van toezicht, de heeren Ph. Engelvaerl, D. Ver burg, L. Janse en J. Koster bij acclamatie werden herkozen. Aangenomen werd een voorstel van het bestuur om do leeftijdsgrens om lid tc wor- |den der vereeniging te bepalen tot 35 jaren inplaats van 50 met dien verstande voor per- Bonen uit andere gemeenten zich komen ves tigen in do gemeente dien tc bepalen op 45 jaar. Ten slotte werd het salaris van Uit Z.-Vlaanderen W. D. Over de op 't laatst der maand in de graan- bcurs te Oostburg te houden tentoonstel ling van pluimvee, konijnen, postduiven enz. deelde men ons mee, dat door 111 exposanten zullen worden ingezonden 169 hoenders, 270 postduiven, 34 sierduiven, 22 konijnen, 21 ganzen, 33 eenden en. verder divers pluim gedierte. Tal van medailles en geldelijke bij dragen zijn toegezegd. Naar aanleiding van do ook door ons ver melde onlusten te Eede van Donderdag jl. deelt men aan „Zelandia" nog het volgende mede Hier bestaat nog de oudvaderlijke gewoon te van „op do fooi gaan". Dit feest bestaat hierin, dal de ambachtslieden al hunne klan ten op een bepaalden namiddag bij zich aan huis verzoeken tot betaling der rekeningen over het afgeloopen jaar. Daarop worden allen onthaald op boterhammen van hél lekkere krentenbrood, terwijl zij zich 's avonds nog eens kunnen te goed doen aan zoutevisch met aardappelen. Van die gelegenheid wordt niet alleen gebruik gemaakt door boeren maar ook door boerinnen, jongelingen en jonge dochters. Nadat de zaken zijn afgedaan worden de her bergen in de buurt bezocht en een pintje drinken, zingen, hossen, dansen en springen wordt dan de orde van den dag. Dat het er soms zeer luidruchtig naar toe kan gaan, laat zich denken. Dit jaar is het er buitengewoon luidruchtig toegegaan en toch was er van de relletjes weinig te merken. Door de heeren Pb. Rank Lz. en de Haas alhier, is tegen 1 Sept. 1912 eervol ontslag aangevraagd, door eerstge noemde als leeraar aan de Rijk-kweekschool voor onderwijzers te Middelburg, en als directeur van de rijksnormaallessen te Vlis singen, en door den tweede als hoo'd van de leerschool, verhonden aau de Rijkskweek school, en als leoruar aau genoemde nor maallessen. LOOP DER BEVOLKING. Op l Januari 1911 bestond de bevolking van de gemeente Oostburg uit 1095 m. en 1259 vr., samen 2354vermeerdering door vestiging met 134 tri. en 83 vr., door geboorte met 17 m. en 32 vr., totale ver meerdering 151 m. en 115 vr., of samen 266er vertrokken 126 in. en 78 vr. en er zijn overleden 22 m. en 28 vrtotale vermindering 148 m. en 106 vr., of samen 254alzoo bedroeg de geheele vermeerde ring 3 m en 9 vr. en bestond de bevolking op 1 Januari 1912 uit 1098 m. en 1268 vr. of totaal 2366 zielen. Onder de overledenen waren er 29 boven de 60 jaren oud, nl. 1 m. en 3 vr. van 6070; 8 m. en 6 vr. van 7080 3 m. en 6 vr. van 8090 en 2 vr. bovea de 90 jaar. Onder de overledenen waren er 18 behooreude tot de bevolking van het R. C.' lieidegosticht die grootendeels van elders in dat gesticht, ter verpleging zij» gebracht. Er werden 13 huwelijken ge sloten. Voordrachtavond Henrietta Roll on Ernst Wilhclmy. Over de betcokcnis of juisterover he* wezen van hot meio-drama loopen do mee ningen zeer uiteen. Vooral in do laatste jaren, sinds Max Schillings mot zijn Hcximlird zulk een gelukkigen greep deed, heeft deze kunst uiting meerdere componisten bezig gehouden, look hen, die er zich op toelegden haar open lijk voor to dragen. Het mclo-dravui was oorspronkelijk do Griekscho taal verklaart het een selioniw- spel pret muziek, dus wat thans de opera is, maar later verbasterde het tot declarnaty- rï'Um, dit is een gedicht dat met of zonder afwisselende (begeleiding van muziek wordt opgezegd, somwijlen als onderdeel van een opera, zooals in do kerkscene in Fidelio, maar meercndeels als zelfstandig kunstgenre, zoo als Schumann's ManfnA, Liszt's Lenare e.a Dinsdagavond was een jong declamator, de heer Ernst Wilholmy tot ons gekomen om eenige melodramatisch© werken, beneven» eenige gedichten voor te dragen. Voor zoo ver hij zich op literair gebied bewoog en ook wat betreft zijn kunst, van zeggen, Waar die van de muzikale ondersteuning min of meer Was, zal ik over zijn praestatie, als val lend builen mijn terrein, voorbehoud in acht nemen. Wanneer van de vijf melodrama's, die we hoorden, er één, laten we zeggenhet laatste Die Metle von Marlenburg, als m. i. bij do andere achter staand, daar de stroom muzi kale gedachten wel eens hokt, ware wegge bleven, zou dat goed zijn geweest. Het was tnu te veelde slof der melodrama's komt dikwijls op hetzelfde thema neer; wordt daar van te veel geboden, dan verslapt de aan dacht, die bij het melo-drama zich te ver deden heeft tusschen het gesproken woord pn de illustreerende muziek Want volkomen éénheid is er toch zeldenhet melodrama is een tweeslachtige kunstvorm; er zijn dik wijls momenten, dat de muziek zich direct bij de behandeling aansluit, daaruit geboren wordt, maar vaak ook voelt men dat het ge sproken woord zonder muziek hooger effect zou bereiken. Het zou mij te ver voeren de verschillende melodrama's tot in details uit een te zetten. Slechts een enkele opmerking. Strauss' Das Schhss am Meere is belangrijk door de scherp-rake teekening. Wie veel van Strauss' liederen bestudeerd heeft, zal door zijn schrijfwijze opnieuw ge troffen zijn. Geboeid hebben mij vooral Edith Schwanenhals van Pirani en Schillings' Jung Olaf, dat vol is van mooie motieven en klank effecten. Ik herinner slechts aan de woorden Aus dvi Biischen dos Gartens erhob siah ein Klangwaar de linkerhand een melodie speelt tegen een gefigureerde beweging der rechter Dat was echt-Schillings. De pianiste, mejuffrouw Henriettc Rolf heeft met groot aanpassingsvermogen de kla vierillustraties gespeeld en de heer Wilhelmy droeg alles zeer duidelijk voor, vooral in de lyrische gedeelten muntte hij uit. Slechts oen enkele maal anders dus dan bij Wüllner b.v. werd zjjn voordracht een zingend- sproken, zoo in do laatste strofe van Pirani's werfc: Sve sang tire Toienililaneiumeestal was het zuiver spreken van zijn niet zeer omvangrijke slem. Een talentvol declama tor, die ook met zijn verzen zonder muziek het leuke Jan Bart en het schalksche Dat Gewiltcr een groot succes oogstte. Als solo nummers vergastte mej Roll on* pp 6 Préludfs van L. A. van Tetterode, ge kozen uil da reeks van 24 korte in allo toonaarden, majeur en mineur, geschreven klavierstukken, in hun eénvoud zeer afwis selend door veelvuldig karaktersversclhlsyra-

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1912 | | pagina 1