MIDDELBURGSCHE 01 HA\T.
Vrijda«
5 Januari.
FEUILLETON.
g. 4 155' J rrgang. 1912
D«ie oourmt T.r.ch/jnt dagslijk., met uitzondering zen Zon- en Fee.td.gel.
Ptii' per kw.rt.ei, zoowel zoor Middelburg als voor aUe pissteen in Nederland franco pp. f2
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
A drertëntiün bij abonnement op voordeelige voorwaarden.
Prospectussen daarvan zijn aan het bureau te bekomen.
Advertentiön voor het eerstvolgende nummer moeten des middag» vóér één nnr
aan het bureau bezorgd zijn.
Advertentiën ik 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- an
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50elke regel mee:
20 cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaat», die zij innemen.
Tot de plaatsine van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffend»
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is gerechtigd het Al£euceii Advertentie*Bu.'«ift
A. DE LA DAB Az., N.Z. Voorburgwal ~G<>, Amsterdam.
Middelburg 4 Januari,
Een stormachtig jaar.
IV.
(S1 o t).
Duitsehland beeft twee perioden
van politieleen strijd gehad: in liet voorjaar
over de nieuwe grondwet van het dertig
jaar lang ftls Rijksland bestuurde Elzasz-
Lotharingen, in het najaar over de
Marokko-kvvestie. En beide keeren heeft
de kanselier Von Bethmann Hollweg het
te kwaad gekregen met de conservatie
ven, de partij, wier steun hij niet kan
ontberen, en die hij toch, vooral door
zijn hartstochtelijken uitval tegen Von
Heydebrand bjj het Marokko-debat, ern
stig ontstemd heeft.
Wat daarvan het gevolg zal zijn bij
de a. 8. verkiezingen, is nog niet te
zeggen. Het zal daarbij gaan tusschen het
zwart-blauw blok van conservatieven en
centrum eenerzijds, en bijna alle anderen
daartegenover.
Voor de conservatieven is het kwaad dat
ze zich nu niet meer ala d e regeerings-
partij kunnen aankondigen. Zoo'n etiquet
zou voor hen nu dubbel welkom zijn,
want de verbittering tegen het centrum
is groot, vooral door de belastingwetten.
Ook bij onze Zuiderburen, de Belgen,
is een kentering duidelijk waarneembaar.
De indiening door minister-president
Schollaert van een nieuwe onderwijswet,
die het clericale onderwijs zon bevoor-
deelen, heeft zulk een krachtig protest
van de linkerzijde uitgelokt, dat koning
Albert door zijn tnsschenkomst Schollaert
heeft genoopt als minister-president af te
treden, om erger te voorkomen. Zijn
kabinet is opgevolgd door een zwakkere
uitgave onder De Broqneville, die echter
niets durft ondernemen in 't vooruitzicht
van een mogelijken omkeer bij de ver
kiezingen van Mei a.s., een omkeer
die te waarschijnlijker is geworden door
de overwinning van het cartell van
liberalen en socialisten bij de gemeente
verkiezingen in October.
Over de andere landen van Europa
een kort woord
Dat èn in O o s t e n r ij k èn in Hon
garije het onverkwikkelijke schouwspel
van een onvruchtbaar makende obstructie
voortduurt, is .een zinnetje dat nn al
jaren in ieder overzicht herhaald kon
worden.
In Rusland vernederde Stolypiue
De schrik in de Lucht.
Naar het Engelseh
4. van
ARTHUR B. REEVE.
Kennedy cd. ik stonden sprakeloos, hul
peloos, /ontsteld.
Langzamer en langzamer ging do aeroplaan.
Het was of zij in do lucht bleef hangen als
een groote vogel.
Kennedy keek angstig zoowel naar de
jury als naar Norton- Enkelen van bot pu
bliek konden hun applaus niet langer be
dwingen. Ik herinner me, dat bet in het tele
graafbureau iachter ons knetterde alsof men
er gek was geworden.
Plotseling steeg er een gekreun uit de
menigte op. Er was iets niet in orde met
Norton's aeroplaan. Zij schoot omlaag met een
verschrikkelijke vaart. Zou hij in staat zrjn
haar to bedwingen? Ik hield mijn adem in
en greep Kennedy bij den arm. Lager en
Jager kwam Nortan ik meende te zien dat hij
wanhopig werkte pm de vlakken zoo te draai
de Doema, door een soort staatsgreep te
gebruiken ter invoering van de zemstvo-
wet voor de westelijke provincies. De
moordaanslag op hem iu September ge
pleegd, heeft weer eens een schel licht
geworpen op de wantoestanden, die daar
heerseben door de werkwijze der geheime
politie.
Spanje doorleefde een jaar van
ougewone rust. Caualejas is er nog altijd
baas, en heeft dit jaar weinig te strijden
gehad met zijn oude tegenstanders, de
clericalen. De gebeurtenissen in Marokko
hadden daar trouwens aller aandacht iu
beslag genomen.
Portugal kreeg in Augustus einde
lijk een president, en door de verkiezing
van d'Arriaga tot die waardigheid werd
tevens de radicale richting der voorloo-
pige regeering vervangen door een koers,
die meer rechts ligt op het politieke
compas. De pogingen der royalisten
onder Couceiro om door- een inval den
ouden staat van zaken te herstellen, is
tot nu toe jammerlijk mislukt.
Op bet B a 1 k a n-schiereiland heeft
langen tijd onrust geheerscht door een
hardnekkigen opstand der Albaneezen,
en die onrust groeide tot bezorgdheid
door de houding van Montenegro, dat
zijn sympathie voor de opstandelingen
niet verborg, om er het minste van te
zeggen.
En eindelijk, veor we van Europa
afscheid nemen, dienen we nog aan te
stippen dat het V a t i c a a n voortging
met zijn verscherping der kerkelijke poli
tiek, waarbij echter telkens een zekere
verwaarloozing van de opvattingen der
Germaansche volken aanleiding gaf tot
protesten. De kwestie van de anti-moder-
nisten-eed veroorzaakte iu het begin van
het jaar een opgewonden bespreking in
Dnit8chland, vooral in Pruisen de ver
vroegde leeftijd voor de eerste com
munie werd, bij nader inzien, niet toe
passelijk verklaard voor de Germaan
sche landen en het motu-proprio over
het voor den rechter brengen van katho
lieke geestelijken heeft in dezelfde landen
geen geringe verbazing gewekt.
Dat er nog eens speciaal verzekerd
moest worden, dat in Doitschland
die bepalingen niet toepasselijk waren,
pleit niet voor de duidelijkheid in het
bedoelde voorschrift. In andere landen,
ook in het onze, heeft men trouwens
die zekerheid nog niet.
Van Amerika zij aangestipt dat in de
YereenigdeStaten de strijd tegen
de trusts eindelijk is gevorderd tot de
ontbinding van enkele dier reuzenlicha-
men, o. a. de petrolenmtrust en de tabak
en dat ze de lucht pakten en zoo de daling
tegenhielden.
„Hij probeert de gyroscoop uit te scha
len," fluisterde Kennedy heesch.
De pet met oorkleppen, die Norton droeg,
woei af en viel sneller dan het vliegtoe
stel. Ik sloot mijn oogen. Maar de volgende
uitroep van Kennedy deed mo ze snel ope
nen
„Hg komt er ten slotte toch I"
Op een of andere manier bad Norton ge
deeltelijk weer macht over zijn machine ge
kregen, maar zij daalde toch ontzettende
vaart naar het middeterrein.
Met een gekraak raakte ze de aarde in een
wolk van stof.
Met een sprong was Kennedy over de draad
afscheiding en liep hij naar Norton toe. Twee
mannen uit do tribune der jury waren ons
vóór, taaar wij kwamen dadelijk na hen hij den
gevallene. De eerstaangekomenen trokken wild
aan het verwrongen raamwerk, en probeerde
het van Norton af te tillen, die er bleek len
onbeweeglijk onder lag. De machine was niet
zoo erg beschadigd als we verwachtten, en
samen tilden we baar van den aviateur.
Een dokter kwam haastig uit do menigte
toe loopen en hield zijn oor aan Norton's
borst. Niemand sprak, maar wo bespieden al-
trust, en dat de staaltrust met hetzelfde
lot bedreigd wordt.
En voorts dat in Mexico een op
stand geleid heeft tot de verjaging van
president Porfirio Diaè, den oud-revolu-
tionnair, die zoo lange jaren door een
waar dictatoriaal bestuur aan het land rust
en welvaart had gegeven. Zijn opvolger
Madero heeft hem daarin nog niet ge
ëvenaard.
En nu als slot de gebeurtenis, die iu
latere geschiedboeken waarschijnlijk als
het groote feit van dit jaar zal worden
vermeld de revolutie in China. Wie
denkt er, als hg van 1789 spreekt, nog
aan de gebeurtenissen buiten de Pransche
revolutie, die zoo lang, tot in onze dagen
toe, heeft nagewerkt?
Wat in China in het begin van wor
ding is, zal naar allen schijn vau nog
veel ingrijpender invloed zijn op de
wereldgeschiedenis, wat er ook roet
China moge gebeuren of het een kei
zerrijk blijft, of het een republiek wordt,
dan wel, wat o. i. het waarschijnlijkste
is, of het in brokstukken uiteenvalt.
Daarin ligt voor de rest van de wereld
niet de hoofdbeteekenis. Wèl in het feit
dat er beweging kwam in een volk dat
sedert eeuwen als natie was blijven
stilstaan.
Verbazingwekkend snel is de Wester-
8c.he beschaving doorgedrongen. Dat in
1895 in den Japansch-Chineesehen oorlog
de Chineezen nog met vlaggetjes en
lanzen tegen hun vijand optrokken, en
dat nu de regeeringstroepen en opstan
delingen elkaar bevechten met de meest
moderne repeteergeweren, is teekenend
voor den heelen toestand. Terwijl men zich
hier onwillekeurig China nog voorstelde
als het land van in dorre examens op
gaande mandarijnen, was het reeds in
wendig veranderd in eèn land van modern
ontwikkelde ambtenaren. En thans wordt
door hen het nog hinderlijke omhulsel
uit dat verleden afgeworpen, zooals een
hagedis uit zijn oude vel barst.
De feiten van deze revolutie zijn nog
te kort geleden dan dat wij ze nu weer
zonden moeten opsommen. Men is er ook
nog midden in, en niemand weet welken
kant het zal opgaan. Maar een ding is
met vrij groote zekerheid te voorspellen
wat eens het renzenrgk van het slapende
China was, zal er over twee drie jaar
heel anders uitzien, niet ten voordeele
van het begeerige Europa'. En misschien
zal men in Europa over niet al te langen
tijd met bezorgdheid gadeslaan hoe, door
dat voorbeeld, ook elders in Azië de
rollen worden omgekeerd.
len angstig het gelaat van den dokter.
„Alleen maar verdoofd, hij zal zoo
weer bg kennis komen. Haal wat water," zei
hg.
Kennedy trok mij aan den arm.
„Kijk eens naar de dynamo van de gyros
coop", fluisterde hij.
Ik keek. Evenals de twee andere was zij
vernield. De isoleering was van de draden
gebrand, de draden zelf waren saam gesmol
ten, en de accumulator zag er uit alsof zo
uitgebrand was.
Het ooglid van Norton trilde even. Hij scheen
in zekere mate tot zijn bewustheid te komen.
Blijkbaar doorleefde hij weer de sekonden
van zijn vreeselijken val. Hij begon to glen.
„Houden ze dan nooit op? O, die vonken,
die vonken I Ik kan ze niet wegkrijgon. Von
ken, nog meer vonken. Houden ze dan
nooit !op!"
En zoa ratelde hij voort. Het was vrees
lijk hem aan te hooren.
Maar Kennedy, nu zeker dat Norton gered
en in goede handen was, snelde terug inde
richting van do groote tribune. Ik volgde.
Het vliegen was afgeloopen voor dien dag, en
de menschen stroomden langzaam het terrein
af naar het spoorwegstation. Wij bleven een
oogenhlik aan het bureau voor draadloozen
RECHTERLIJKE UITSPRAAK EN
DIENSTVERBREKING.
De Minister van Oorlog heeft aan de autori
teiten van do landmacht als zijn zienswijze
te kennen gegeven, dat, heeft de militaire rech
ter, blijkens zijn uitspraak, geen aanleiding ge
vonden, om ter zake, van een gepleegd feit
den schuldige vervallen te verklaren van den
militairen stand of hem het recht te ontzeggen
bij do gewapende macht te dienen, dan de aan
het rechterlijk gewijsde verschuldigde eerbied
ei scli t, dat liet militair gezag niet op grond
van hetzelfde feil, als de militairen rechter
reeds heeft beoordeeld, toch tot de verbre
king van de dienstverbintenis overgaat.
Een voorstel daartoe behoort in gevallen
als hier aangegeven dan ook niet gedaan te
worden alleen op grond van het gewezen von
nis zonder meer, en de Minister heeft mitsdien
doen kennen, dat hij slechts dan machtiging
zal verleenen tot verbreking van een dienstver
bintenis op grond van punt la der engage-
menfsaklo van den betrokken vrijwilliger, in
dien het voorstel daartoe gedaan wordt onder
aanvoering van zoodanige motieven, dat daar
uit overtuigend blijkt, dat de persoon van
den delinquent, of andere omstandigheden, de
verbreking van de verbintenis in het belang
van den dienst noodzakelijk maken.
DE WINKELSLUITING IN DE HOOFDSTAD.
Het schijnt, dat te Amsterdam de strijd te
gen de winkelsluiting zoo goed als verdwe
nen is. „De Nieuwe Courant" zegt dat het
verzet totaal uit is. „De oorzaak van de on
verschilligheid der kleine winkeliers voorden
uitslag van de geruchtmakende procedure ligt
wel in de hoofdzaak daarin, dat, voor den
nooddwang wijkend, het publiek zich reeds
aan den toestand heeft gewend; en de toeloop
van klanten na negen uur zich naar een
vneoger deel van den dag heeft verplaats^
zoodat |or 'zélfs zaken zijn, waar men nu
mot de Kerstmis, zonder bijzondere opgewekt
heid, het licht na negen uur nog laat bran
den. Het pleit is beslecht en het publiek, orde
lievender dan de enkele clandestiene afwij-
kers, heeft 't hoofd neergelegd bij wat „de
heeren wezen".
Natuurlijk het is hier gegaan, zooals het
overal elders gegaan is, merkt daarop „De
Rotterdammer" op. Men is enkele dagen doods
benauwd, dat men minder centen in het laadje
krijgt. „Maar zoo gauw is niet gebleken, dat
dit Teine inbeelding was, en dat, zoodia het
publiek maar even gewend is om vóór negenen
zijn inkoopen te doen, de winkelier precies
evenveel verkoopt, of alle verzet is geweken
en men is blij met den vrijen tijd. Men kan,
nu eens zien, wat dikwijls al het lawaai voor
do „vrijheid" beteekent Men voelt dat men!
nü „vrij" is gemaakt van het despotisme van.
hot publiek en onwillige collega's Geen won
der, dat men. „met de Kerstmis het licht
zonder bijzonder opgewektheid liet branden",
zooals „De Nieuwe Courant" zegt, het is tijd
en geld verknoeien, meer niet, en dat ziet
men nu zelf in!
Von een petitie tegen do verordening is
dan ook niets terecht gekomen.
Benoemingen.
Bij kon. besluit:
is aan mr. dr. 3. Kalma, op zijn verzoek,
eervol lontslag verleend als leeraar aan do
Rijks- hoogere burgerschool te Leeuwarden;
is bevorderd tot officier in de orde van
Oranje-Nas sau de referendaris bij het depar-
telegrafie ft taan.
„Is het waar dat Norton zal herstel
len vroeg de telegrafist.
„Ja. Hij was gelukkig slechts verdoold!"
Gedurende eenigen tijd bleven we nog wach
ten, maar er gebeurde niets. Eindelijk ging
Kennedy langs den achterweg naai' de schuur
die bij bet vliegen zijn aandacht had getrok
ken. Hg (klopte, maar er wend niet geant
woord.
Juist op dat oogenhlik verscheen er een
man op den drempel van het gele huis. Hij
wenklo ons. Toen wij nabij kwamen riep hij:
„Hij is voor vandaag wegl"
„Heeft hij geen adres i.n de stad? Geen
huis waar i k hom vanavond zou kunnen vin
den?" vroeg Kennedy.
„Dat weet ik niet. Hij heeft do schuur
Van mij gehuurd voor den tijd van veertien
dagen, en heeft vooruit betaald. Hij zei me
dat, als ik hem iets te melden had, de beste
adressoering was Dr. K. Lamar, Strand Post
kantoor, Londen."
„O, dan zal ik hem wel schrijven," zei
Kennedy, blijkbaar zeer dankbaar dat hij den
naam wist. „Ik vermoed dat hij zijn toestel
spoedig zal weghalen
„Dat zou ik niet kunnen zeggen. Er staan
heel (wat instrumenten. Bell Smith van de
temen t van Marine W. N. M. Huart, tb au»
ridder in die orde,
zijn benoemd bij het wapen der infanterie:
bij het 1ste regiment tot majoor, de kapitein
J. M. Mazel, van den staf der infanteriet,
werkzaam bij het departement van Oorlog
hij het 2do regiment tot kapitein, do eerste-
luitenant K van Drunen, van het 8ste rog.;
is benoemd bij het personeel van den ge
neeskundigen dienst der landmacht, tot offi
cier van gezondheid lsto kl. de officier van
gezondheid 2do kl. dr. P. A. Voerman, van
dat (personeel.
Do gewone audiëntie van den minister rau
marine zal Vrijdag a.s. niet plaats bobben.
WEST-INDIE.
De bacoven-crisis in Suriname
In „D© West" van 8 December wordt eoa
verslag gepubliceerd van een onder leiding
van de commissie van advies gehouden ver
gadering van belanghebbenden bij de bacoven-
cultuur.
Van verschillende zijden werd opgemerkt,
dat als volhard wordt in hot fataio besluit Dm
aan 't eind van 't jaar den steun aan bacovOa-
ondememingen. te staken verscheidene plan
tages daardoor stop gezet zullen zijn, en de
immigranten aldaar voor reken mg zullen komen
van het Gouvenement. De wenschelijkheid
werd daarom uitgesproken, om bij het Bestuur
aan te dringen, tclegraphisch het Opperbestuur
voor to stellen, om vooralsnog voort te gaan
met den steun, in afwachting van de oprichting
van een landbouwcredielbank.
Ter sprake kwam voorts het ontwerp-con-
tract door do Fruit Company opgemaakt, even
tueel te sluiten tusschen de planters en die
Company.
Dit ontwerp-contract was nota benei
door het Gouvernement tot voor enkele dagen
geheim gehouden voor de planters .geheim due
voor d© belanghebbenden die eventueel het con
tract moeten sluiten I Zou het geen tijd wor
den, vraag „De West", te onderzoeken of ons
Bestuur wellicht is geïnfecteerd door |een of an
deren .geheim-bacil?
Het gevolg van deze geheimhouding was,
dat de planters niet in staat waren het ont-
werp-con tract, te bespreken, zoodat men besloot
de vergadering te verdagen tot men gelegen
heid zon hebben gehad van het ontwerp kennis
te nemen.
Volgens dit ontwerp zal door do United Fruit
Co. met de planters ieder afzonderlijk een con
tract worden gesloten voor aanplant van ba
coven over een bepaald oppervlak en levering
van een minimum-aantal bossen ©enerzijds eo
aankoop en vervoer anderzijds
De Company zal een wekelijkscbo stoom
vaart Onderhouden tusschen Paramaribo of
eenige andere haven in Suriname, mits min
stens 15.000 bossen 's week in Suriname "wor
den afgeleverd Zoo niet, dan zal het aantal
verschepingsgelegenheden mogen worden ver
minderd,
Dit Stad en Provincie.
Uit Middelburg.
Louis Bouwmeester, onze groote tooneel-
speler, zal Dinsdag a. s. te Middelburg
nogmaals optreden, en wel in een zijner
beste rollen.
Volgens onze beste critici is „Lodewijk
XI" een zijner hoogste scheppingen die zyn
„Shylock" nabij komt.
En bij wordt terzij gestaan door zeer
verdienstelijke krachten. Men vindt op het
Electrische central© in het dorp zegt dat de
doctor een massa stroom verbruikt heoft. Hjj
betaalt goed, maar hij zegt niet veel- Het
vliegen is zeker afgeloopen voor vandaag,
mijnheer? Is die eene vlieger erg gekwetst?"
„Neen, hij zal morgen weer heelemaaJ
in orde zijn. Ik denk dat hg dan weer zal
vliegen."
Toen wij verder liepen, merkte ik op:
„Hoo weet je dal Norton weer zal vlie
gen?"
„Dat weet ik niet," antwoordde Ken
nedy. „Maar ik denk dat óf hg, óf Humphreys
het zal doen. Ik wil in ieder geval het dien
Lamar doen geloovcn. Zeg eens, Walter,
denk je dat je ©en telegram naar de „Bud
get" zoudt kunnen zenden, meldend dat Nor
ton niet zwaar gekwetst is, en waarschijn
lijk morgen zal vliegen? Probeer ook eens
om d© „News Association" te bereiken, zoo
dat alle bladen hot bericht zullen krijgen.
Ik wil liever niet een brief aan dat post'
kantoor wagen. Misschien komt Lamar daar
geen post halen, maar hij zal zeker de bla
den lezen. Goof or den vorm aan van een in
terview mot Norton. Ik zal er voor zorgen
dat het fzoo gebeurt, zoodat het geen bedrog ia.
Norton zal er in toestemmen als ik hem
mgn plan vertel (Wordt veniilgd).
