Dinsdag
12 December.
Letteren en Kunst.
N*. 293.
1S4- Jaargang.
1911
midbkLBI'rvsche cofrast.
Due courant verschijnt d a g e 1 ij k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Pryi par kwartaal, zoowel voor Middelburg »1b voor alle plaatsen in Nederland franso pp. f2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 eent.
Advertentiën bij abonnement op voordeelige voorwaarden.
Prospectussen daarvan zijn aan het bureau te bekomen.
Advertentiën voor het eerstvolgende nummer- moeten des .middago vóór i
aan het bureau bezorgd zijn.
v
Advertentiën 20 «ent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- oa
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50elke regel mee.
20 «ent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats, die zij inname».
Tot de plaatsing van advertentiën en reolamos, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is gerechtigd het Algemeen Advertentie-Bnresa
A. DE LA 31A K A e., N.Z. Voorburgwal *06, Amsterdam.
Bij deze «ourant behoort e«n bijvoegsel.
HT Nieuwe Abenné» ontvan
gen tot 1 Januari de „Nfiddel-
bnrgsche Courant" kosteloos
Middelburg 11 December.
SPROKKELINGEN.
Met nog enkele regelen zij herinnerd aan
de stemming, morgen (Dinsdag) voor
een lid van den raad te houden in het
derde district te Middelburg.
De gelegenheid daartoe bestaat van 's
morgens acht tot 's namiddags v ij f uur-
Op de door ons aangegeven gronden
noodigen vij de vrijzinnige kiezers uit hun
stem uit te brengen op
L. ONDEBDIJK.
Er begint meer teekening te komen in de
adviezen, die „De Beukelaar" geeft ten op
zichte van het onderwijsvraagstuk.
Mn meer en meer blijkt, volgens de redactië
van „Het Vaderland", daaruit dat er voor
de vrijzinnigen reden is om ten op
zichte daarvan zeer voorzich
tig te zij n.
Het verzet van dat weekblad tegen den
geest, die dr. Kuyper en de zijnen bezielt,
mogeh vele aantrekken, er is alle reden om
te vragen of de weg, die de heer Van
Laar ons in zijn blad aanwijst, niet o p
een veel bedenkelijker doel
uitloopt.
In het nummer van 7 December b.v.
komt een artikel voor, waarin de schrijver
protesteert tegen het dogma van dr. Kuyper
en de zijnen, dat de overheidsschool niet
anders dan neutraal kan wezen, maar dat
die neutraliteit haar maakt tot een moderne
secteschool, dat echter een Christelijke over
heidsschool een onmogelijkheid is, en dus
alle kracht moet gezocht worden in de vrije
Christelijke school.
Daartegenover stelt de schrijver als volgt
z ij n standpunt
„Voor one is de vrije school, enkel de
vrije school, niet het ideaal, al heeft het
bijzonder Christelijk onderwijs onze warme
De Groot steeds consequent gericht is ge
weest tegen den groentijd in het a 1 g
meen, niet uitsluitend tegen de schandalen
van het vorige en van dit jaar. Het doel,
dat hij met zijne geschriften beoogde, is
door de berisping en het berouwvol excuus
niet bereikt. Voorts is gebleken, dat
beweging, door de commissie-Ellis c. s. in
het leven geroepen, geen voldoend effect
heeft gehad. Ook is de verwaehting, dat,
na de critiek van/het vorige jaar, de groen
tijd ditmaal een fatsoenlijker verloop zou
hebben, niet alleen niet verwezenlijkt, maar
het is nog erger toegegaan dan ooit. Voor
een principieel tegenstander van den groen
tijd, zooals de Leidsehe hoogleeraar getoond
heeft te zijn, was er dus alle reden om
thans krasser op te treden dan voorheen.
Van zijn standpunt bezien, was er nu al«
lerminst reden tot stilzitten, maar daar
entegen wel tot een nog scherper aanval,
en tot het concentreeren van alle krachten
om de verkeerde instelling thans den nek
slag toe te brengen."
En even verder schrijft hij
„Waarschijnlijk zal de zaak nu w«l in de
Kamer ter sprake komen, en daarmede i:
het doel dan bereikt. Ik wil hier aanstip
pen, dat dit ook langs anderen weg be
proefd is. Een bekend lid der rechterzijde
had zich nl. gewend tot een anderen Leid-
Bcben hoogleeraar van wien bekend was
geworden, dat hij een der weinige overge
bleven exemplaren van het libretto bezat,
met verzoek hem dit te willen afstaan.
Maar die hoogleeraar heeft dat geweigerd,
omdat hij dit na het excuus vau de betrok
kenen niet meer wenschelijk achtte.
Wat nu de qualificafcie van het bedoelde
tekstboekje door prof. De Groot betreft,
kan ik niet nalaten op te merken, dat het
woord »schanddaden". hetwelk hij gebruikt,
niet tot misverstand aanleiding mag geven,
hetgeen het geval zou kunnen zijn, indien
men den nadruk legt op »daden". Allen,
die op de hoogte zijn, weteu nl., dat er
niets onzedelijks bij gelegenheid van de
voorstelling is g e b e u r d. Het zedenkwet-
sende zit meer in den vorm van het ge
schrift en in het karakter, dat de samen
stellers der voorstelling aan de vertooning
gaven, dan in de vertooning zelve. Het is
een feit, dat de meesten der groenen niet
eens begrepen hebben, wat die vertooning
beduidde. Maar in dat misbruiken van nog
onbedorven jongelui voor iets, waarvan zij
liefde. Maar al ware dit ook voor ons het de beteekenis niet eens beseffen, ligt, zooals
ideaal, het feit blijft, dat. de staatsschool terecht is opgemerkt, ontegenzeggelijk iets,
ten onzent nog altoos de regel is. En die1 i l a v i j -r
staatsschool mag niet aan nentraliteit pri da' b." 's teg<m
gegeven. A 1 s g o e d A n t i - ReTolnti o- ve"ej t
nair eischen wij ook die staats- "et erger"jkst m het boekje is wel de
school voor den Christus op. Wij 'atmosfeer van vuiligheid en ontucht, die
mogen niet gedoogen, dat onze openbare
instellingen aan de ontkenning worden prijs
gegeven."
Wij hebben in het bovenstaande een zin
netje gespatieerd, dat veelzeggend is. Zij die
gemeend hebben, dat het hier ging om èen
niet dogmatisch christelijk onderwijs, zul
len daarover Da het lezen van het boven
staande wel anders denken.
Ook uit andere, plaatsen van het artikel
blijkt dat het wel degelijk te doen is om
60D confessioneels volksschool. Voorshands
mag de overheidsschool regel blijven, maar
de christelijke overheid mag niet rosten,
voor zij „in deze hare instelling, op deze
hare scholen, de belijdenis van den Christus
heeft hersteld."
Het is goed, dat dit eens onomwonden ge
zegd wordt. Zij die met de critiek van den
schrijver op de rechterzijde sympathiseer
den, en daarom geneigd zijn, ook op onder
wijsgebied naar zijne adviezen te luisteren,
weten nu althans waar deze ons heen voeren.
De Haagsche briefschrijver van de „Arnh.
het ademt. Studentikoze geestigheid zoekt
men er te vergeefs in. Maar bijna elk
woord is een beleediging van den goeden
6maak."
Onder het opschrift Erger dan tijd
ver spilling merkt het R. K. „Huis
gezin" het volgende op
Het algemeen debat in de Tweede Kamer
heeft zes dagen geduurd.
Dat is heel erg nu we zoo krap in den
tijd zitten.
Maar nog erger en ernstiger is het „inci
dent" geweest, door dr. Kuyper opgeworpen.
Dr. Kuyper schijnt te meenen, dat de
anti-revolutionnaire ministers een soort
luitenants van hem zijn en blijven.
Bij heeft de heeren Heemskerk, Talma
en De Wan! Malefijt onder zijn leiding zich
zien ontwikkelen. Ze zijn in zijn school
gevormd en dus in zekeren zin zijn disci
pelen.
En nu schijnt dr. Kuyper voorbij te zien,
dat een Kamerlid, ook een invloedrijk Ka
merlid, tegenover Ministers der Kroon in
C«." bespreekt den onzen lezers in 't kort1 een andere verhouding staat dan een partij-
meegedeelden brief van prof. Do Groot over leider tegenover zijn jongeren,
het groenloopen. Hij neemt daarbij diens Maar al bad de heer Kuyper het grootste
handsehqen op tegenover hen die meenengelijk van de wereld, dan nog getuigde
dat die hoogleeraar thans wel gevoegelijk zijn houding van de laatste dagen van
kon zwijgen nu de jongste gebeurtenis al weinig tact.
voldoende is besproken en de daarbij betrok- Zijn ingenomenheid met dit Kabinet,
ken jongelui zeer ernstige vermaningen waarvan dr. Kuyper zoo hoog opgaf, hal
ontvingen. j hij waarlijk we] op betere wijze kunnen
»Zij, die zoo oordeelen, vergeten echter, doen blijken,
zegt hij, dat het geheele optreden van prof. Het incident is door dr. Kuyper gesloten
met de verklaring, dat tusschen h«t Kabi
net en hem thans alles weer „pais en vreë" is.
Maar het gevaar blijft in ieder geval, dat
onder de anti-revolutionnairen, die dr Kuy
per blindelings volgen," die niet voor het
eerst gewekte en gevoede meening zich
vastzet, dat de anti-revolutionnaire Mi
nisters toch de „ware broeders" niet zijn.
En een dergelijke meening kan op een
gegeven oogenblik ver strekkende es nood
lottige gevolgen hebben.
En verder neemt het blad dr Kuyper
over zijn rede, die in zen geheel in „De
Standaard" is opgenomen, nog eens danig
onder handen in deze regelen
Is dit nu de Regeering het mes op de
keel zetten of niet?
Treedt men zoo op tegenover een Mi
nisterie, dan men zegt te steunen en met
kracht behoort te steunen, nu het van links
zoo fel en zonder genade hesprongen wordt?
Was er voor den heer Kuyper geen ander
middel en geen andere weg geweest om
met de Regeering te dezer zake van ge
dachten te wisselen
Is het van een partijleider, die maar
ommigen" zijner geestverwanten achter
zich blijkt te hebben, dus niet eens uit
aller naam kan spreken, verstandig, tot een
dergelijk uiterste over te gaan, over te
gaan zonder de leiders van de beide andere
groepen der coalitie te hebben geraadpleegd
In welk een moeilijk en onaangenaam
parket brengt men zoodoende het bevriende
Ministerie.
Doet het geen den heer Kuyper bevredi
gende toezegging, dan heeft het ook al
zou de Regeering eigener beweging tot het
geen dr. Knyper .raagt hebben willen be
sluiten den schijn, alsof het voor zijn
bevel capituleert.
Met bijzondere voldoening constateeren
we ten slotte, dat dr. Nolens, de even
voorzichtige als scherpzinnige leider der
katholieke groep dr. Kuyper's ultimatum
heeft gewraakt, al voegde hij er bij, dat
dr. Kuyper het wel niet zoo bedoeld zou
hebben
Ook dit laatste is moeilijk als een, zelfs
maar parlementair compliment te beschou-
Rit Stad en Provineie.
Voor de voorstelling op morgen (Dins
dag) alhier bi) de opvoering van de aller
aardigste operette „Het Poppenmeisje", mu
ziek van Leo Fall, zijn de tweede, derde en
vierde rang uitverkocht.
Op den eersten zijn nog plaatsen open.
Zondag is alhier in den ouderdom
van bijna 72 jaar overleden den heer
H. W. Wedta de Zwart. De overledene die j
dit jaar bij de firma J. C. en W. Altorffer
gedurende 60 jaar zou werkzaam geweest
zijn, was vun af 1858 tot 1900, dus 42 jaar,1
een hoogst verdienstelijk lid van het toen- i
malig Schutterij-muziekkorps.
Als oud-muzikant viel hem in 1907 de]
onderscheiding te beurt de medaille van de
„Oranje Nassau-orde" van de Koningin b
mogen ontvangen.
Uit Vlissingsn.
In de vergadering van de Kamer van Arbeid
voor do Bouwbedrijven, 1.1. Zaterdag gehouden,
werden door den patroons de aftredende be
stuursleden, de heeren A Hanewinkol en H.
Schouten, als zoodanig herkozen en door de
werklieden de lieerou J v. Hoeflaken en J.
v. d. Staal
Do patroons wezen den heer Hanowinkel en
de werklieden den heer Van Hoeflaken tot
voorzitter aan. Tot secretaris der Kamer werd
herbenoemd de heer J J. Blankert
De „Baanbreker" deelt mee, dat er gerucl^
ten gaan dat de liberalen to Vlissingen,
gesteund door de kerkelijken, ook een candi-
daat zullen stellen voor de a.s. verkiezing
van een lid voor den gemeenteraad in het IIlo
district.
De vrachtrijder S. Janse te Nieuw- en
St Joosland had j.l. Vrijdag een schade
lijken dag, doordat een pas door hem aan
gekocht paard, bij het trekken van een schip
te water geraakte met doodclijken afloop.
Het beest was niet verzekerd.
In de Zaterdag te Westkapelle ge
houden raadsvergadering werd op voorstel
van Burg. en Weth. besloten, met het oog
op het aftreden van den heer J. J. van El-
sücker als hoofd der school, togen l Jan.
a.s. pp te roepen een tijdelijk onderwijzer
of onderwijzeres op een salaris a f 600
's jaars.
Een verzoek van de geitenfokvereeniging
was ingekomen pm een schoollokaal te mo
gen gebruiken voor hot houden van algemeene
vergaderingen. ,Op voorstel van Burg. en Weth.
werd daarop afwijzend beschikt met 5 slem-
men tegen <5én, n 1. van den heer K Minder -
houd de heer A. M. Minderhoud was, wegens
ziekte, afwezig.
Wegens het niet aannemen der benoeming
Voor lid van het Burgerl. Armbestuur door den
heer L. Verhulst N zwerd alsnu benoemd
de heer K Minderhoud J.z. met 5 stemmen,
een stem was uitgebracht op den heer Jb.
Brasser.
Tot lid der commissie tot wering van school
verzuim werd alsnog benoemd de heer W. van
den Berg, hoofd der school met den Bijbel.
Zaterdagavond werden de bewoners van
N i s s e ppgeschrikt door de brandklok In
den Nisse-Stellenpolder stond een hooiklamp
to branden bij J. Vermue. De spuiten van
Nisse en Kwadendamme hebben don brand
gobluseht. Men denkt aan kwaadwilligheid.
De lieer C. van Damme te Rilland-
Ba t h, is benoemd tot opzichter-teekenaar bij
do gemeentewerken te Rotterdam.
J. 1. Vrijdagavond hield de onderlinge
varkensverzekering „Door Eendracht Sterk"
te Kortgene haar jaarlijksche algemeene
vergadering.
Alle leden waren aanwezig ,wat wel het
gevolg was van het verloten van een varken
onder de opkomenden. De rekening over 1911
bedroeg in ontvangst f 699.92 en in uit
gaaf f 241,40, zoodat er een goed slot was van
f 458 52.
De drie altredende bestuursleden werden,
met bijna algemeene stemmen herkozen.
Het aantal verzekerde varkens bedroeg 161.
Zeven nieuwe leden traden toe, zoodat het
boekjaar begint met 70 leden.
zaak door met hun revolver op de koe een
schot te lossenzij werd toen afgemaakt
en geslacht naai- Selzaete overgebracht, ote
daar to worden verkocht. De smokkelaar wis*
door oen haastige vlucht te ontkomen.
In de afgeloopen week van 4 tot 1.0
Dehcember werden aan de haven van Phi
lippine 1230 balen mosselen 90 KG.
verzonden. Hiervan gingen naar geregelde fi
ne mens [in België en Frankrijk 111Ó balen tegen
41/2 h Si/a fr. per baal'. Door Hollandsche en
Belgische venters werden nog 310 ton h 60
K G. aan de haven gekpejit tegen 2 b
ïr. per ton. Ongeveer 750 ton Zeeuwsch mos
selzaad a 100 K G. werd verkocht tegen
f 1.20 k f 1.30 per ton.
Er werden 68 manden garnalen a 20 KG.
verkocht tegen f 2.30 a f 2.40 per mand
In „St. Ct." no. 290 is opgenomen het
overzicht van het vervoer op spoorwegen
met beperkte snelheid over de maand Juni
1911.
Voor de stoomtram „Walcheren" was de
exploitatielengte over die maand, evenals in
1910 27.23 K.M. De ontvangsten bedroegen
voor reizigers f 4.620.725 en voor bagage,
goederen en levende dieren f 962.27, samen
f 5.854.53. Over de eerste zes maanden van
dit jaar werd ontvangen f 23.970.73. Per
dag en per kilometer waren de ontvangsten
over Juni f 7.20 en over 1910 f6.215. Voor
eerste zes maanden van dit jaar waren
de cijfers f 4.861 en f 4.94.
De „Socióté Anonyme des Tramways
vapeur Flessingue Middelbourg et exten
sions" had 9.707 K.M. in exploitatie tegen
9.264 K.M. in het vorig jaar in dezelfde
maand. Vun reizigers werd ontvangen
f 8.713.45 en voor bagage, goederen en
levende dieren f 169.17 totaal f 8.882.62s.
In de eerste zes maanden van het jaar waren
de ontvangsten f 42.519.52s. Per kilometer
en per dag werd ontvangen over Juni 1911
f 30.72, Juni 1910 f 27.61. Voor het eerste
half jaar 1911 word ontvangen f 24.43 en
voor 1910 f 21.89.
Te Oud-Vossemeor ontstond in do
Kalisbuurt in een woning, waarnaast een bou
ten schuur gevuld met hooi en stxoo, brand;
door het optreden van enkele personen was
spoedig het gevaar geweken De brandspuit
werd nog voor den dag gehaald, maar behoef
de piet in werking te komen.
o
Zaterdagavond j 1. gaf te K loos ter -
zande de harmonie „St. Gecilia" hare
eerste wintoruitvoering in de school aan de
Molenstraat Do ppkomst was druk en zeer
heeft men genoten van hot schoone program
dat een zestal nummers voor de Harmonie
bevatte.
Uit de 5 voordrachten bleek, dat het ge
zelschap (Over echte komieken beschikt, die
duchtig op do lachspieren kunnen werken,
j Het kluchtspel met zang „De kepi van den
Veldwachter" Zoowel als het blijspel in 3
bedrijven „Do Barbier van Napoleon" liepen
vlot van stapel en hielden de toeschouwers
onafgebroken in vroolijkc stemming
1 Nabij Koewacht, gemeente Stokene,
werden Donderdagnacht ten nadeelo van don
landbouwer A M een 30 kippen en van de
landbouwster C. G. c. a. 1000 K.G aardappe
len gestolen.
Even over do grens, Koewacht (dorp),
wilde dezer dagen een smokkelaar des nachts
een prachtige vaars België binnen smokkelen.
Twee douanen trachtten den smokkelaar het
dier af te nemen, maar deze bood tegen
stand. De douanen maakten een eind aan de
Als bewijs van de enorme pryzen, be
steed voor olmenhout, moge dienen dat jj.
Zaterdag onder Walerlandkerkje een
partij boomen werd verkocht van 27 stuks
tegen gemiddeld f176 per stuk, de duurste
gold f201
VOETBAL.
Zondag speelden pp het terrein achter d«
Meelfabriek alhier de beide geheel volta) -
lige elftallen van „M.V.V.O," en E. M. M
uit Vlissingen-
De wedstrijd werd van beide kanten forscb
gespeeld en alle spelers deden hun best. De
Olympianen, die voor do rust het voordeoï
van den wind hadden, bestookten het Vlissing-
sche doel en het is werkelijk aan pech te
wijten, dat onze stadgeoooten met de pauze
slechts met 10 voor stonden het doelpuul
kwam uit 'n voorzet van den linksbuiten
Deze zette den bal keurig voor het doel
en even keurig trapte de Middelburgsche links
binnen dezen in 't net.
Na de hervatting was het spel meer ver
deeld nu en dan deden de Vlissingers een
uitval die echter steeds onschadelijk werd ge
maakt door den handigen rechtsajcliterspelei'
van „M. V. V. O.", terwijl als de nood aan doo
man kwam, de doelverdcdiger flink op zijn
post was.
Toen deed zich een onaangenaam incident
voor. D© Vlissingsche linksachterspeler trad,
zoo wordt door onzen berichtgever verzekerd,
eenigo malen achtereen unfair op tegen don
Middelburgschen rechtsbinnen, door hem tel
kens te „haken". De rechtsbinnen kon zich
ten slotte niet meer belieerschen en stormde
tegen den bewusten middenspeler aan, met het
gevolg, dat den Middelburger het verdero me
despelen werd ontzegd.
Dadelijk nadat de zondaar zich achter het
lijntje opgesteld had om. don strijd te volgea,
maakte de linksbinnen van „Olympia" ondor
enorme toejuichingen van het publiek hek
tweede doelpunt. De Middelburgers, die met
tien man verder speelden, werkten meermalen
schitterend en bleven do baas met 20.
Te Breda wist »'t Zesde" met 3 tegen 2
doelpunten van >Willem II" uit Tilburg
te winnen.
De stand is na de wedstrijden van Zondag
jl. als volgt:
ZUIDELIJKE 2e KLASSE A.
l«r voil.'put t.~I. g*n.
't Zesde 5 5 0 0 19 22—2 2.—
Wi.lem H6 2 8 1 7 19—13 1.16
M.V.V.O. .4121 410—11 1.—
N.O. A.D. 4 1 2 1 4 4—10 1.—
Zeelandia ..5 1 2 2 4 6—13 0.80
E. M. M. 8 0 3 5 3 10—23 0.37
Voor de Zeeuwsche competitie speelde op
liet terrein aan de Nadorstweg te Mid
delburg bet tweede elftal van »E. M.
M." tegen de tweede ploejr van »Zeelandia".
Het resultaat was dat laatstgenoemde club
won met 10—2 doelpunten.
Te Goes speelde »Zeelandia" tegen »Vlis-
singen", welke strijd »Zeelandia" won met
16—0.
De stand der Zeeuwsche compe
titie is als volgt
Zeelandia, Goes 4
Zeelandia II 4
Vlissingen. 2 1
M.V.V.O. n. 8 1
E. M. M. 4 1
Zeelandia III. 2 0
doclp.
I. puti V-—t»
6 34—4
6 19—6
4 7—5
2 3—7
2 5—7
2 7—23
0 3-16
1.50
1.50
1.38
1.—
0.66
0.50
0.—
Het nieuwe locxneelspel van Herman
Ileyermans, dat de Nederlandscho Tooneelver
eeniging mot Kerstmis zal opvoeren, is een
mijnwerkersdrama, getiteld „Glilck auf."
Een paar jaar geledon heeft de schrijver in
