MIDDELBIJRGSCBE CÖERAIT.
134' Jaargang.
Donderdag
30 November.
EEN VERSTANDIG VERZOEK.
KAMEROVERZICHT.
illt Stat! en Provincie.
M\ 283.
191!.
Dezo courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco pp. f2
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Advertentiën bij abonnement op voordeelige voorwaarden.
Prospectussen daarvan zijn aan het bureau te bekomen.
Advertentiën voor het eerstvolgende nummer moeten des middag» vóór één uur
aan het bureau bezorgd zijn.
W
Advertentiën 20 cent per regel. Bij abonnemenr. veel luger. Geboorte-, dood- ex
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50elke regel meer
20 cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemen
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames, niet afkomstig uit Zeeland, betreffende
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is gerechtigd het Algemeen Advertentie-Barkan
A. DE LA 89AR Az., M.Z. Voorburgwal 866, Amsterdam.
Bij deze courant behoort een bijvoegsel.
Middelburg 29 November.
Mek enkele woorden maakten wij reeds
melding van een adres, door het hoofd
bestuur van het „Nederlandsch Onder
wijzers Genootschap" aan de Koningin
gedaan in opdracht der vijf en zestigste,
te Arnhem het vorig jaar gehonden,
algeweone vergadering.
Daarin wordt fl. M. verzocht „te wil
le» overwegen de instelling van een
Ministerie van Onderwijs en, zoo moge-
ïgk, tot de vestiging van dit Departe
ment eerlang over te gaan".
Toen dit pnnt op die vergadering ter
sprake kwam, voorgesteld door de afdee-
ling 's Gravenhage van het Genootschap,
die terecht beweerde dat zulk een tiende
Ministerie een zaak van algemeen Lands
belang eu tevens een zaak van over
wegend Onderwijsbelang is, verklaarde het
Hoofdbestuur dat dit aan die opdracht
gaarne voldoen zon.
Met 's Gravenhage is het van meening
dat de instelling van een afzonderlijk
Departement van Onderwijs aan den
bloei van het Onderwijs in hooge mate
bevorderlijk zijn zal.
In de vergadering vond het voorstel
algemeene sympathie.
Sn thans heeft het hoofdbestuur aan
het besluit nitvoering gegeven.
Toor ons ligt een brochure, in 1875
geschreven door een ons zeer goed be
kende hand.
Zij was gewijd aan een herziening van
de wet op het lager onderwijs van 1857.
Daarin komt, nadat er op gewezen
was dat de zorg voor het onderwgs een
te zware taak is voor den Minister
vin Binnenlandsche Zaken, die zoovele
andere belangen te behartigen heeft, de
volgende zinsnede voor:
Daarom moeten allen, die belang
«tellen in het onderwgs, zich aansluiten
bjj de Vereeniging tot bevordering van
het Volksonderwijs.
Uit den boezem van die Vereeniging
moet een rekest opgezonden worden aan
Z M. waarin gewezen wordt op de
dringende herziening, die de wet van
1857 vereischt en met opgaaf van rede-
xen verzocht om aanstelling van een
Minister van Onderwijs, die
xieb geheel en al wjjden kan aan de
belangen van zulk een groote nationale
mak.
Tot zijn departement kan ook ge
bracht worden de bevordering van kunsten
en wetenschappen.'}
Het idee is dus van ouden datum eu
het is te verwonderen dat in die richting
wjj in 35 jaren nog een stap verder zijn
gekomen.
En toch in de toelichting bij het
adres wordt zoo uitdrukkelijk er op
gewezen dat ons onderwijs behoefte heeft
aan eeuheid, en aan een man die zich
met hart en ziel daaraan wijdt.
En dit te meer nu er in de laatste
jaren door herzieningen, die de wet onder
ging, en da eiscben, die het bijzonder
onderwgs stolt, de zorgen over het go-
heel zijn toegenomen.
Geen wonder dat bij meer dan eene
gelegenheid op het instellen van zulk
een Departement werd aangedrongen.
Zoo o. a. het Torig jaar bij de be
raadslagingen over de begrooting voor
Binnenlandsche Zaken, toen de heer
Blnm, de afgevaardigde van Middelburg,
partij trok voor zulk een Departement.
,Op het ontbreken van zulk eeif 'ondervinden evenveel of even weinig als
Departement van Onderwijs is reeds lang
vóór de instelling van de Ineeuschake
lings-commissie door velen en o.a. ook
door mij gewezen als op een der oor
zaken van de misstanden iu ons onder
wijs". En hij vertelde daarna terloops
als zijn ervaring„dat de arrondisse-
ments-schoolopzieuers niet altijd om de
drie maanden hun rapport inzenden, dat
de districts-schoolopzieners niet altijd
elk kwartaal met de arrondissements
schoolopzieners vergaderen en dat zelfs
tijdens zijn schoolopzienerschap
de vergaderiug, die elk jaar door den
Minister met de drie inspecteurs moest
worden gehouden, wel eens achterwege
bleef."
De Minister Heemskerk verklaarde
zich bij die gelegenheid tegen zulk een
departement om de kosten.
De functie van directeur-generaal, die
andere leden wenschten, noemde bij een
betrekking, waarmede niet zelden een
zeer onznivere verhonding wordt gescha
pen. Doch nit de bewoordingen, waarin
de Minister zijn afwijzing van 't denk
beeld motiveerde, leidt het N. O. G. af,
dat hij, geplaatst voor een kenze, een
departement van Onderwijs zou prefe-
reeren.
Minister Rink voelde sympathie voor
het denkbeeld hij deelde het bezwaar
der kosten niet. En, naar wij meenen,
wegen die kosten wel op tegen de goede
vrachten, die het onderwijs van zulk een
departement kan plukken.
De heer dr. J. H. GunniDg Wzn.,
districts-schoolopziener te Arasterdam,
besloot zijn beschouwing over dit punt
als volgt:
»Onze onderwijswereld heeft niet veel
vertronweu in de heeren van het Depar
tement van Binnenlannsche Zaken en
i voor- of nndeeleu van een verandering
de belangen van den landbouw, nijver
heid en handel.
Het geldt hierbij nu een vraagstuk,
waarvan geen partgzaak behoeft gemaakt
te worden.
Alle partijen toch hebben er belang
bij dat het onderwijs, zoowel openbaar
als bijzouder, in één;hand kome.
Men kau de kwestie van verschillend
standpunt bezien, maar politieke over
wegingen kunnen hierbij worden buiteu-
flet algemeen belang vordert dat het
verstandig verzoek vuu het N. O. G.
ernstig worde overwogen en zoo mogelijk
tot ve8tigingvan het gevraagde Departe
ment worde overgegaan.
De justitie uit Middelburg ver
trok hedenmorgen naar Kruiningen om een
onderzoek in te stellen naar bet daar plaats
gehad hebbend spoorwegongeluk.
Dinsdagavond bad in de zaal van
»Werkmansvereeniging" de eerste lezing
plaats van de Propagandaclub der Coöpe
ratie »De Broederband."
De heer Sneeuwvliet opende de vergade
ring, waarbij hij in het kort uiteen zette
het doel en streven der Propagandaclub,
namelijk de belangstelling op te wekken
voor de coöperatie, waarna hij het woord
gat aan mej. M. Meijboom, lid van het be
stuur van den Ned. CoÖp. Bond.
Op zeer bevattelijke wijze zette deze be-
g aide spreekster uiteen, wat de grondbe
ginselen moeten zijn voor een werkelijk
goed coöperator, terwijl zij duidelijk liet
uitkomen dat het uitkeeren van dividend
niet het eenige doel mag zijn.
Hierna schetste zij het ontstaan van de
reuzen-coöperatie in Engeland, hoe enkele
wevers te Rochdale, op zeer bekrompen wijze
begonnen, door samenwerking, en volharding
de grondleggers daarvan zijn geweest.
Opgeluisterd door lichtbeelden besprak zij
verder de reis van den Ned. Coöp. Bond,
naar Engeland met het bezoek aan de ver
schillende reusachtige fabrieken, magazijnen,
kantoor- en vereenigingsgebouwen.
Met een woord van dank aan de spreek
ster en een opwekking aan de leden om toe
te treden tot de propaganda club sloot
heer Sneevliet de vergadering.
Zitting van Dinsdag.
Onze Christelijke legeering heeft steeds blijk
gegeven slechts op éón punt eon z.g. „chris
telijke" politiek in toepassing te brengen n.l.
inzake het onderwijs. De onzalige politiek van
een kerkelijke meerderheid is hier te lande
al te goed bekend dan dat we or nog iets over
behoeven te zeggen. In geen enkel ander op
zicht uit zich haar christelijkheid en om nu
de kiezers, die haar hun vertrouwen schenken
toch niet le doen twijfelen of we een recht- Amersfoort, thans gedetacheerd te Mid-
wcer 'd e 1 b u r g, wordt met ingang van 1 Dec.
De officier van gezondheid 2e kl. B.
Eisendrath van het militair hospitaal te
sche meerderheid hebben of niet wordt weer
a. s. overgeplaatst naar het militair hospi
taal te Amsterdam.
Uit Vlissinge
Wegens mist kwam Dinsdagavond de
de eenige gelegenheid, waarbij het „beginsel'
tot uiting komt, naar voren gebracht.
Maar nu is 't niet over ons eigen landje
dat beslist wordt. Ditmaal geldt het het on-
onderwijs in Nederlandsch-Indië.
Men weet het, wat dr Kuyper wilde, nl. al
leen daar waar de zending te kort schoot dagboot eerst te half tien op de haven,
voor het onderwijs, steun van gouvemements- Alle treinen, behalve de Noordduitsche
wego. Het onderwijs zou daardoor veel goed-mailtrein, waren reeds vertrokken. Deze
kooper worden. Eventjes f 54.000 kan dan j voer eerst te kwart over tien af. Ruim 800
worden [bezuinigd. postzakken werden hiermede vervoerd,
Maar in de zitting van Dinsdag zijn de hee-waarvoor vier postrijtuigen in dien trein
ren Ketelaar, Hugenholtz, Roessingh, Verheij geplaatst waren.
en Ter Laan gaan twijfelen aan do goede be-1 Vrijdagmiddag boudt, zooals we reeds meld-
deze laatsten handhaven de meeuing, dat doelingen om het onderwijs te helpen. Dat zen-1 den, do raad weer een openbare zitting.
ODderwijsraauiien wel goed zijn om nu di"ef>nJf7iis stónd volgens deze heeren op Daarin zal o.a ontslag worden verleend
6611 heel laag peil. Zelfs verleide de heer Hu- aan mej. A. A. van Unen als onderwijzeres
en dan eens een advies te geven, maar genholtz op gezag van den heer Van Kol, die aan school B.
dat het in elkander zetten van een wet 200 iuist weer een reis door Indiö heeft ge- j Benoemd wordt dan een onbezoldigd amb-
of Koninklijk besluit toch hun zaak is maa^>,dat een zendeling derRijnscho zending, tenaar van den B. S., bet stembureau samen-
ia m 1 i I. 3311 wien het onderwijs opgedragen is, niet ver- gesteld, en een regentes en regent van het
eu blijven moet. Toeade Leerplichtwet menigvuldigen kon. Een onderwijzer uit Indië, burgerhuis benoemd,
moest worden uitgewerkt, heeft het toen- thans hier te lande, had dit spr. nog bevestigd, i in. behandeling komen het voorstel van de
malige Kamerlid C. H. den Hertog'ieor Boogaardt, die kalmpjes in Neder- commissie voor de strafverordeningen tot wij
Minister Borgesins zijn goede diensten ™t'oe'<le. bestreed dit De heer Van riging van de alg. plaatselijke polilicvororde-
v j o Ko* was lichtvaardig m zijn oordeel, zeide hij ming, verder de aanneming van een concept-
aangeboden, maar te vergeefsde Minis. Hij was slechts op praatjes afgegaan. Deze besluit tot verkoop van gemeentegrond aan
ter verkoos die van een hoogleeraar in afgevaardigde vergat echter dat een Neder- J Colijn; en de volgende voorstellen van
het strafrecht en van de Commissie voor '^"dsch onderwijzer, die daar gewerkt had, Burg en Weth. tot beschikking op een adres
de Statistiek. Dit waarlijk niet alleen- j b6vJslif<>- I van J. G. Meijer, betreffende openstelling van
J j De heer Ketelaar pleitte ook nog voor de wegen voor automobielen; tot het geven van
staande lelt is teekenend. Meent men, instelling van gouvernements-fröbelscliolen, om- namen aan nieuwe stratentot wijziging van
dat zulke dingen ook zonden gebeuren 1 dat de kinderen daar reeds met het Neder- de verordening op de heffing van den U. O
aan een werkelijk Ministerie vau On- 'aT1<^sc'1 vertr°uwd geraken, maar daarvoor met beschikking op het adres van het bestuur
J o gevoelde men rechts niets. Ook sprak hij te- der S. D. A. P., afd. Vlissingen, tot onder
I gon do aanstelling van een bijzonder school- handschc verpachting van bouwland «in J.
Ook tegenover de Kamer staat een opziener op kosten van hot gouvernement van Ceulen en A Jasperse, tot aankoop van
Minister ad hoe, resp. een Minister, die' De heer Ter Laandiendo een amendement in bet voormalige wachthuis op de Zijlmarkt van
een gezaghebbend Directeur-Generaal, IS, 10 »e"nl"d®r«" ™l on> do tnnuragmg. VHssingon-Middclburg.
i i d n beginsel te beslissen, dat geen golden zullen Voorstel naar aanleiding van een adres van
welke ook als Kegeenugs-Lommissans in worden toegestaan voor het bijzonder school- Ilubregtso en anderen; betreffende den her-
de Kamer kan optreden, achter of naast toezicht. 'bouw van den St. Jacobstoren; tol goedkeu-
zich heeft, veel sterker. Terecht heeft1 meergenoemde amendement-De Mees- ring van de verpachting van den tol op den.
Aon r.r.L- Dp TT Tï.-.a bnf 'or ®os rus' 0011 no°dlot. Weer staakten do VlissingschKoudekcrkschen straatweg; tot
don ook Dr. D. Boa op hot einde pan 39 rtór 39 Z(X>M het tet g(!bnlik stuk
Zijn bespreking van het Ineenschakelings- verworpen is. De linkerzijde stemde vóór plus bouwland aan den Koudekcrkschen straatweg
rapport (»Vrageu des Tij da" van Decern-,^0 heeren Van Idsinga, De Sluers en Van aan de commissie van den proeftuin; lot
ber 1910) den Minister don raad BB-1ds V6kle- Rerhts "as b-gon het verkenen eoner gratificatie aan den in-
„„„a Do aanbeveling voor een lid van de Alge- specteur van politie; betreffende het tijdstip
Oevon, eerst te zorgen voor het mstru- meene Rekenkamer is als volgt: C F. Rech- van inwerkingtreding der gewijzigde verorde-
ment, waarmede aan het Departement l'en Morra, mr. J. B Breukelraan en jhr. ning, regelende de jaarwedden van het onder
voor Binnenlandsche Zaken het ouderwijs van ^oe'c 0,1 Donk, respectie- wijzend personeel 1. o., en tot wijziging der
•V» "««..dor d. ondepwii^t-llLd^tt^^vTsSt^: ^"""=^,^11911
geviirg, wordt bowerkt, to verbeteren", gouverneur vau Curagao. Door 0om^issaris a„ KoDi„gin
is tot zetter voor 's Rijks directe belastingen
in de gemeente Vrouwepolder be
noemd de heer C. dë.Kroo, ter vervanging
van den heur A Maas, die overleden is.
Als bezwaar laat men bij dit vraag
stuk vooral wegen de kans dat een Mi
nister van Onderwgs bij do politiek zou
wordt n betrokken.
Aan P. G. A. H. Fagel, Joteling van
Heden, Woensdag, rao.gen was bij 0
Maar is dit niet hetzelfde bij een tegen- Kruiningen de weg nog niet in orde. De bet 3e reg. inf. van de lichting 1909 uit de
woordigen Minister van Binnenlandsche treinen moeten allen tnsscben Kmbbendijke g.meente Goes, is met ingang van 23 Sept.
n r. n i en Kruiningen verkeerd spoor beriiden. De 1912 opnieuw onthetfing verleend van den
Zaken? En loopen een Minister van machino van dpn personentrein 'ligt nog werkelijken dienst
Landbouw, Handel en Nijverheid en een over den weg. Goederentreinen komen nog Dinsdagavond vergaderde te Nis se
van Waterstaat, niet hetzelfde gevaar? flan 'ne* veel vertraging. <j0 af'deeling van het «Groene Kruis", Voor
Ook bi) huu aft red eu worden do umb--st8re b"r!c,lte" 'f'4™ dl>' de *®>r een lid v.n het Hoofdbestuur vereenigden
r-i vnj is en het verkeer geen vertraging meer zich alle stemmen op den heej M. Nieuwen-
tenuren gehandhaafd en het onderwijs zal onderpindt. huijs, u RUW.
Tot voorzitter der afdeeling werd herkozen
de heer A. Geill en tot penningmeester de
beer J. Kloosterman.
Besloten werd, in vereeniging met andere
afdeelingen, om te trachten een tuberculose-
enquêtrice te krijgen. De voorzitter, art9 te
Nibse, stelde zich beschikbaar om, als daar
voor leerlingen zich aanmelden, een cnr»us
in bet aaiAeggen van voorlopige verbanden
en hulp bij ongelukken leiden.
De ingelanden van dex »N i e u w-
Krabbendijkepolder en van den
«Nieuwlandepolder® zijn bij de Koningin
in beroep gekomen van een bevel van Ged.
Staten om de binnendijken dier polders, dio
tegen den ondergeloopen Karelpolder liggen
en dus feitelijk zeedijken zijn, op te kisten
tot 5.25 M, boven N. A. P. en om die dij
ken volledig zeeworend te maken.
In de Dinsdag te Axel gehoudex
raadszitting was ingekomen een schrijven
van Ged. Staten, inhoudende goedkeuring
van bet raadsbesluit tot- het verleenen van
een snbsidie van f 4020 ypor het Alg.
Burg. Armbestuur. Het vaststellen van bet
reglement van orde voor het houden van
raadsvergaderingen werd op voorstel vxx
den heer Oggel aangehouden tot een vol
gende zitting.
Aan de leden zul een afschrift worden
gezonden, teneinde zich hiervan op de hoogte
te stellen.
Bij den heer Thomaes, landbouwer
nabij den Kapitalen Dam te Biervliet,
is een groote haas de kamer binnen gevlucht
achtervolgd door een grooten kater.
Na een vinnige worsteling, waarbij de
beide ranmhorren van de vensters op den
vloer tuimelden, kwam iemand het vertrek
in, die een einde aan het gevecht maakte.
De heerT. had een goedkoopen bout.
«Zelandia."
HERBOUW JACOBSTOREN TE VLISSINGEN.
Burg. en Weth. van Vlissingen stellen
den raad voor to besluiten
lo. tot het niet gunnen van do aanbe
steding van den herbouw van den toren aan
de laagst© inschrijvers ,de heeren Van Dun
eu Vaessen te Vucht
2o. tot liet opdragen van don herbouw van
den St. Jacobstoren, in gewapend beton, aan
de N. V Beton-Maa(schappij voorheen P.
Bourdxez te 's-Gravenhage op de gesteld©
voorwaarden en volgens gegeven beschrijving
voor de som van f 35.550 en hiervan contract
pp te maken
3o. tot hot voor kennisgeving aannemen
van het adres van „Architectura et Amicitia"
te Amsterdam
4o. tot machtiging van hun Collego om
prijsopgaven te vragen voor het leveren en
plaatsen van uurwerk, luiklok en carillon';
5o. lol het aanvragen van subsidie aan het
Rijk voor de restauratie van de torenschacht.
Burg. en Weth. merken op dat na den
brand overeenkomstig do desbetreffende be
paling in de polis, de gemeente en de
Assurantie-Maatschappij ieder een gevolmach
tigde aanwezen om de scliade te bepalen.
Burg. en Weth. benoemden als zoodanig den
gemeente-bouwmeester de. Assurantie-M&at-
icliappij benoemde den architect A. J. v«n
Kempen te 's-Hertogenbosch.
Door den gemeente-bouwmeester werden tl»
kosten van herbouw van den toren geraamd
op f 36.250, door den architect van Kempen
pp f 24.134.53 terwijl beide genoemde heeren
eenstemmig oordeelden omtrent do kosten vsn
uurwerk, klókken en carillon en deze be
paalden pp f 13.925.
Aangezien dus een verschil tusschen beid©
schatters bestond van pl. m. f 12 000 en par
tijen niet nader tot elkaar kwamen, werd
als (super-arbiter benoemd de heer Eduard
Cuypers, architect te Amsterdam.
Deze heeft de door do Assurantie-Maat
schappij te betalen som bepaald
voor den toren op t 34.550, voor uurwerk,
klokken en carillon op f 13.950. Hierbij komi
voor waarde van nog aanwezig klokmetaal
f 4.915, dus lot een totaal bedrag ran
t 53.415.
ij het maken van plannen voor den her
bouw van den toren hebben Burg. en, Weth.
overwogen, dat het gewenscht is den tore*
geheel in den ouden vorm te doen herrijzen.
Immers de inwoners van Vlissingen zijn aan
dien toren gehechtdie toren had zes eeuwen
lang storm en onweer getrotseerd, en was
gespaard gebleven bij het bombardement toen
zooveel schoons in die oude stad werd Ter-
nieligd.
Alleen wenschen Burg en Weth. voor don
herbouw onbrandbaar materiaal le gebruiken.
Het vuur toch heeft ra Vlissingen al zoo
veel kostbare historische monumenten ver
slonden.
