MIDUELBFRGSCHE FOFRAIT
V rijdag
17 November.
N*. 272.
134' Jaargang.
1911.
Doze «ouraot verschijnt d a g e 1 y k s, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prys per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franoo pp. f 2.
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent
Advertentiön bij abonnement op voordeelige voorwaarden.
Prospectussen daarvan zijn aan bet bureau te bekomen.
Advertentiön voor het eerstvolgende nummer moeten dea middago vóór één un
aan bet bureau bezorgd zijn.
Advertentiön 20 cent per regel. Bij abonnement veel lager. Geboorte-, dood- em
alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels f 1.50elke regel meer
20 «ent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats, die zij innemen.
Tot de plaatsing van advertentiön en reclames, niet afkomstig uit Zeeland,
Handel, Nijverheid en Geldwezen, is gerechtigd het AJLjjPBseen Advertcntlc-BureaH
A. DË LA MAK Az., N.Z. Voorburgwal «66, Amsterdam.
Middelburg 16 November.
SPROKKELINGEN.
e id [uur t e valt mee, zoo beweert een
raakkundige medewerker van bet „Alg Han
delabl&d".
la September voelde hg zich omtrent die
duurte nog niets op zijn gemak en zijn woord
tot de huismoeders was van pessimisme niet
mj, maar twee maanden later kan hij en
cv is bigde dar teling in zijn pen schrgven:
Wij kunnen de huismoeders geruststellen,
■e zullen het overigens zelf al wel gemerkt
hebben, de toestand laat zich op bet ©ogen
blik wel wat beter aanzien
Want juist die levensmiddelen, die toen zoo
schaar ech en duur waren, de groenten, zijn,
dank zij den prachtigen nazomer en de vele
regens, weer sterk in prijs gedaald. Schreven
wij ui September nog dat zuurkool 300 pCt.
duurder worden zou, dit is nu reeds slechts
200 pCt. geworden. Zoo kwam er ook groote
aanvoer van bloemkool, die oorspronkelijk
200 pCt duurder werd, doch nu nog slechts
100 pCt. duurder is dan .bet vorig jaar. Zoo
daalde ook de savoyekool weer 50 pCt., ter
wijl ook de roode kool iets terugliep. Witte
kool daalde 50 pCt., uien en selderij 25 pCt.,
terwijl slechts de prei blijft stijgen.
De berichten over het fruit luiden iets min
der gunstig. Over de zuidvruchten is nog
niet veel te zeggen, doch men vreest, dat do
oogst niet zal meevallen. Daarentegen worden
groote massa's appelen uit Canada verwacht.
Op het oogenblik zijn de handperen op en
dóen «le stoofperen 10—12 cent per kilo.
De zure appelen kosten nu 1420 cent per
lalo, de zoete worden tegen 10—12 cent ver
kocht
Het treurigst is het nog gesteld met do
kruidenierswaren.
De koffie werd sedert Sept. nog duurder,
ordinaire qualiteit kwam van 50 op 54, Pre-
Bnger van 60 op 65. De blik groen ten stegen
van 30/17 op 34/21 en de goedkoopste soort
bruine boonen is niet moer te krijgen, zoo
dat nog slechts de 25 en 30 cents qualiteit
voorradig is. De suiker viel van 28 op 27,
Coch de rijstsoorten stegen nog met 1 2Va
cent Of de pruimen nog stijgen zullen, hangt
voornamelijk af van eventueele Balkan ver wik
kelingen, De kaas bleef even duur, doch Imen
verwacht al spoedig een stijging van de toch
reeds zeer /lure roomboterprijzen.
Doch tegenover deze teleurstellingen staat
Be troost dat de vleeschprijzen niet meer
Kullen stijgen. Slechts kalfsvleesch kan al
Spoedig iets hooger verwacht worden, doch
overigens zijn de pessimistische vooruitzich
ten gelukkig niet uitgekomen en kunnen wij
aannemen dat de prijzen dezen winter ver-
riioedelgk zullen blijven zooals zij nu zijn:
Bat wil zeggen dezelfde die het vorige jaar
van tracht waren.
De inlichtingen, door den Minister van Oor
log den heer Ter Laan gegeven, omtrent hel
gebeurde pnet (den. zoon van don
heer Van der Breggen, geven „Het Va
derland" laanloiding 'tot de volgende vragen
eft (opmerkingen.
Is het te gelooven, dat do betrokken offi
cieren van gezondheid geen van drieën vol
doende voor hunne taak berekend waren? De
(opleiding, die dezelfde is als van andere ge-
heeskundigen, geeft geen recht dit aan te
nemen
Gelijken dan mogelijk de verschijnselen der
„algemeene darmaandoonmg van niet ernstigen
aard" die in het kamp zoo veelvuldig voor
kwam, zoo bedriegelijk op die van appendicitus,
üa,t verwarring flaarmede de dwaling verklaart?
Maar hoe ja 't don te verklaren, dat de
broer, en de officieren van gezondheid to
Utrecht pomiddcllrjk dc juiste diagnose kon
den (vaststellen?
Of en ziedaar de derde vraag hebben
0e militaire medici, toen het geval dan einde-
(ijk pnderzocht werd, dit onderzoek niet uit
gevoerd met dio zorgvuldigheid, accuratesse
1X1onbevangenheid, welke de zorg voor
een jraenschenteven tot plicht maakt?
Hert $#au verschrikkelijk gijn, indien Bie vraag
bevestigend zou moeten worden beantwoord,
en (zonder nadere gegevens mag zeker
met gebeuren. Maar da&rom juist hadden wij
Over dit belangrijke punt zoo gaarne het licht
verspreid Willen zien, dat zoozeer noodig is
om het vertrouwen in den militairen genees
kundigen dienst, dat door dit voorval ernstig
geschokt is, te herstellen.
Men achtte de zaak waar hel om gaat toch
vooral piet te licht. De Staat roept elk
jaar ettelijke duizenden jongelieden op tot den
militairen dienst voor het vaderland. Zij zijn
in do kazerne of in het kamp m dezelfde of
in meerdere mate (wegens do verandcido le
venswijze) aan de kans op ziekte blootgesteld
pis te huis. Do staat neemt den plicht op
zich, |om hen, indien zij ziek worden of een
ongeval ^rijgen, behoorlijk geneeskundig te
doen verplegen, en de dienstplichtigen zelf
zoowel als hunne ouders moeten daarop kun
nen vertrouwen.
Het tragische geval met den milicien Van
der Breggen, evenwel, heeft er ernstigen twijfel
doen rijzen, pf de Staat' zich van die taak
inderdaad naar J>ehooxen kwijt, of dat ver
trouwen wel gegrond is, en die twijfel is
door 's Ministers mede-deelingen aangaande
deze diep treurige zaak, die ten slotte
allen aangaat, niet weggenomen, maar veeleer
versterkt.
Wjj constateeren dit met leedwezen en vra
gen ons af, of met het verschaffen van deze
inlichtingen de zaak redelijkerwijze geacht mag
worden uit te zijn
In October brachten de Rijksmiddelen
f 16.146.129 op tegen f 16.397.390 in dezelfde
maand van het vorig jaar.
Over de eerste tiesi maanden van 1911 be
droeg de opbrengst f 146.773.940 tegen
f 141.231.282 over dezelfde maanden van 1910.
Met niet minder dan ruim een kwart mil-
lioea bleef October ten achter bg die (maand
van verteden jaar.
Geldt dit het cijfer van het totaal-generaal,
de totalen afzonderlijk wijzen voor enkele
groepen al bijzonder nadeehge verschillen aan.
Heeft October voor den fiscus alzoo een
teleurstelling gebracht, over de eerste 10
maanden dezes jaars blijft alsnog een. aan
merkelijk avans (van ruim Ö'/a millioen gld.)
over, terwijl ook de opbrengst van den Sui
keraccijns gedurende de 3 laatste maanden,
niettegenstaande de ongunstig verloopen laatste
maand nog ruim 426.000 gld. bg de corres-
pondeerende maanden van het vorige jaar in
avans zgn.
KAMEROVERZICHT.
Zitting van Woensdag.
De heer Borgesius verklaarde „sympathie" te
koesteren voor het adres-voorstel van den heer
Troelstxa.
Dr. Kuyper, die uit naam van zgn partij
sprak, had ook sympathie voor het voorstel-
Troelslra, omdatdaarin niet over „alge
meen stemrecht" werd gesproken.
Mr. Limburg, die uit naam der vTijz.-demo
craten sprak, had ook „sympathie" voor het
voorstel-Troelstra, maar vond den „vorm" niet
geschikt. Een motte ware beter geweest.
Alzoo aan „sympathie" geen gebrek.
Maar vóór stemmen, dat doen deze hoeren
niet.
Inderdaad is voor deze houding veel te
zeggen.
Zooals rar. Borgesius in het licht stelde en
waarmede mr. Limburg zich later vereenigde,
heeft het zenden van een adres aan de
Koningin onder de gegeven omstandigheden
geen zin.
Wat moet H. M. er mede doen?
Aan mr. Heemskerk opdragen uitvoering te
geven aan den wensch om vóór 1913 „alge
meen stemrecht" in te voeren?
Dat gaat natuurlijk niet.
Bovendien bestaat er een commissie voor
de grondwetsherziening, die natuurlijk ook
voorstellen (zal doen om het kiesrecht te
Moet die commissie nu voorbijgegaan wor
den?
Dat gaat toch ook niet aan.
Do hoeren Lohman, Tydeman en Nolens,
die kortelijk verklaarden tegen het voorstel-
Troelstra te zullen stemmen, deden dit voor
namelijk, omdat zij eerst de voorstellen van
de grondwetsherzieningcommissie wilden af
wachten.
Uit hun redevoeringen bleek geen al te
groote liefde voor het algemeen stemrecht.
De heer Tydeman vond, dal men met de
invoering daarvan nog best een poosje kon
wachten, en de heer I-ohman was nog koeler.
Laatstgenoemde meende bij den heer Troel
stra do opzet te ontdekken, dat hij dit debat
uitgelokt had alleen om aan II. M en aan den
volko te verkondigen, dat hg nog steeds de
Leider is van de beweging voor algemeen
stemrecht. Deze vriendelijke bewering lokte
een ernstig protest uit van don heer Troel
stra, evenals later do heer Schaper zeer ver
toornd bleek over de uitlating van den heer
Lohman, dat de tijd, aan dit debat gegeven,
„vermorsen" was van den nationalen tgd
Volgt do heer Troclstra den raad op van
do 3loeren Borgesius en Limburg, om zijn
adres-voorstel in een motie te veranderen,
waarin om een spoedige invoering van al
gemeen kiesrecht met evenredige vertegen
woordiging te verkrijgen, op een beperkte
grondwetsherziening wordt aangedrongen, dan
zou een dergelijke motie nog heel wat stemmen
halen.
Morgen is mr. Troelstra aan het woord
Bij kon. besluit:
is bij het Dep. van Landbouw, Ngverheid en
Handel [benoemd tol hoofdcommies mr. dr.
J. 3 Boasson, thans commies bg het Dep van
Koloniën, en is-, voor het tijdvak van 1 Decem
ber 1911 tot 30 November 1912, bg eerstgo-
ineld Dep. benoemd tot adj -commies mr.
E. 3. Thomassen h Thuessink van der Hoop
te Amsterdam
is ter zake van zijn gedrag bij de krijgsver
richtingen in Atjeh en onderhoorigheden in
do jaren 1908 en 1909, alsnog benoemd tot
ridder 4de kl. der „Militaire Willemsorde", de
sergeant der inf. van het leger in Ned Indië
3. Ritter en zulks met intrekking van de
hem bij Koninklijk besluit van 31 Maart 1910
toegekende [eervolle vermelding
is aan jhr. A. A. 3 M. Verhejjen, op ver
zoek, eervol ontslag verleend uit zijn betrek
king van notaris te Groningen
is fian 1 Noë, ontvanger der directe belas
tingen, invoerrechten en accijnzen te Den
Helder, op verzoek, eervol ontslag uit 's Rijks
dienst (verleend, en
is jaan. den (officier van gezondheid der
lste kl. jhr. F A. van. Suchtelen, van het
personeel van den geneeskundigen dienst der
landmacht, op verzoek, een eervol ontslag uit
den militairen dienst verleend.
M. Wijzenbeek, H Oost, C 3. V. ten Brink,
C. 3. Dekkers, G de Roo, W 3 van Wel, F.
Chr M Mattern, G W. Haartman, 3. H. de
Ruyter, M van Achterberg en C. 3. Knip zijn
ter (beschikking gesteld van den Gouv-Gen
van Ned- Indië, ten einde te worden benoemd
tot jklerk bij den post-, telegraaf en tele-
phoondiensl daar te lande.
i* benoemd de heer mr. H. J. Bunschoten.
De commissie van by'stand bestaat uit
de heeren ds. H. C'. Hogerzeil en H. J. van
der Meer, terwijl voorts daarin een Katho
liek zitting zal krijgen. Vliss. Crt.")
KORTE MEDEDEELINGEN UIT
VERGADERINGEN.
Het Genootschap ter bevordering van Na
tuur-, Genees- en Heelkunde bield Woensdag
middag haar jaarlijksche algemeene vergade
ring in do Aula der Universiteit te Am
sterdam, met een rede van den voorzitter,
Te Brigdammc werd dezen zomer reeds
gelegenheid gegeven zich van leidingwater te
voorzien; enkele bewoners zijn zelfs aange
sloten. Op S t Laurens zelf was men er
tot (nu toe van verstoken. Spoedig zal dit
echter ook veranderen. Van de week is men
reeds begonnen met buizen te leggen van af
den Noordweg naar de dorpsstraat, waar ook
een kraan zal aangebracht worden. Vooral
tijdens de langdurige droogte in den afgeloopen
zomer heeft de behoefte aan water zich sterk
doen gevoelen.
Dinsdagavond bield de heer Huizinga,
burgemeester te Axel, in de chr school te
Westkapelle een propagandalezing voor
„Patrimonium".
Slechts een 26-tal toehoorders woonden de
vergadering bij.
Na afloop dezer lezing werd een afdeeling
opgericht met 9 leden.
Door Ged. Staten is benoemd lot keur
meester der veerschepen m de eilanden
Schouwen en Dmveland, Tbolen en St. Philips-
tend de heer D. v. Duivendgk Pzn. te Brui
nis se.
Woensdagmiddag had te koewacb
een acht jarig knaapje bet ongeluk al spelende
onder een geladen kar te geraken. Het lin
kerbeen werd door een der wielen gedeel
telijk verbrijzeld het kind werd naar buis
vervoerd, waar men onmiddellijk genees
kundige hulp inriep.
In den loop der vorige week nam een
familielid van den landbouwer R. onder
Koewacht diens hond als cadeau mede,
naar een dorpje nabij Biugge, afstand c. a.
14 uur. Het trouwe dier verkoos niet te
worden weggegeven, want Woensdag mor
gen lag bet tot ieders verbazing in zijn
vroeger hokhij had dien afstand alleen
en loopend afgelegd.
Te Breskens liad hedenmorgen om
streeks zes uur II. Vermeulen bg het ver
trek der Provinciale boot, het ongeluk van
de ponton in het water te vallen. Dit werd
opgemerkt door A de Munck, pontonkneclit
bij den Provincialen stoombootdienst, die den
drenkeling met een haak pikte en hem
zoolang boven water hield totdat 3. Erasmus
met zijn hoogaars op zij van de ponton was
gekomen en met diens hulp de drenkeling op
het droge gebracht Deze had circa vijftien
minuten in liet water gelegen
Da »St. Crt." no. 269 bevat de sta
tuten vau de muziekvereeniging Oefening
kweekt kunst", te Scboondijke.
Haar doel is door bet aanleeren van
muziek, de kennis der toonkunst te bevor
deren, benevens bet geven van uitvoeringen.
In de week van 8 tot en met 14 No
vember kwamen in Zeeland 15 gevallen
van besmettelijke ziekten voor n.l. 9 geval
len van roodvonk, 1 te Brouwershaven, 4
te Colijnsplaats, 2 te Sluis en 2 te Vlis-
pioi. dr. E. Verschaffen, die, overeenkomstig gil]gen on 6 gevallen van diphtheritis nl. 2
het gebruik, een woord «nddo aan de nage- te Brouwershaven, I te Boes, 1 te Ooit-
dachtemis der in het verloopen jaar afge- w 1 te Vlissincen en 1 te Wissekerke
sterven leden.
Uit Stad en Provincie.
Heden is men aangevangen met het
plaatsen van steigers tot bet doen van op
nemingen voor de restauratie van den toren,
die to°gang geeft tot de kloostergangen om
bet Munthof, aan de zuidzijde van de Abdij. I
Deze toren verkeert in zeer slechten toe-
stand. Hij is bedenkelijk aan verzakking on
derhevig en het dak is dermate door de
jongste stormen gehavend dat groote stuk
ken asphalt met latten hierop moesten wor
den bevestigd. Waarschijnlijk zal dus bin
nen korten tijd dit laatste restauratiewerk
aan de buitenzijde der Abdij worden uitge
voerd.
Maandagavond zal het Kamerlid van
Zaandam, de heer J. E. W. Duijs, in de
zaal der „werkmansvereeniging" alhier
spreken over „De duurte en de christelijke
regeering".
Deze bijeenkomst gaat uit van den Mid-
delburgschen Bestuurdersbond.
Uit VlistingBti.
Hier ter 6tefle is een bureau voor arbeids-
richt gevoimd, waarvan tot ambtenaar
is benoemd de heer M. Meeuw se, onderwij
zer aan da Chris, school in de Kasteelstraat.
Tot rechtskundige adviseur van den Bond
Najaarszitting Tan de Provinciale
Staten van Zeeland.
Subsidie havenwerken Bruinisse.
Bg besluit van Prov. Staten van 7 Novem
ber 1911 werd de beslissing uitgesteld op het
voorstel van Ged. Staten van 3 November
1911, om in handen van het Gedeputeerde col
lege te stellen het adres van den gemeente
raad van Bruinisse van 12 October 1911, waar
bij medewerking verzocht wordt tot het ver
krijgen van subsidie voor het vernieuwen dor
gemeente-havenwerken aldaar. De hoofdinge
nieur van den Provincialen waterstaat had aan
gaand© dat verzoek zgn gevoelen medegedeeld
bg brief van 31 October 1911. Sedert zgn
van den gemeenteraad ontvangen een na
der adres van 9 dezer en een brief van 10
dezer, met bglage, welke stukken in de bijlag©
zijn afgedrukt.
In die adressen wijst de gemeenteraad er op,
dat de gemeente-financiën niet toelaten, om
de herstelling der havenwerken, welke door
den stormvloed van 30 September 1911 ver
woest zijn, uit eigen middelen te bekostigen.
Dienaangaande vestigen Ged. Staten de aan
dacht van Prov. Staten op het volgende.
De hoofdelijke omslag is in de jaren 1909,
1910 en 1911 iets minder geworden: in de
hoogste klasse, naar een inkomen van
f 2.760.00, bedroeg de aanslag in 1911 f84.72,
d. i. 3.08 <yb. In gemeenten, welke voor het
onder wys worden gesubsidieerd, pleegt van
een dergelgk inkomen vrij algemeen 4 gehe
ven te worden. Wordt de heffing tot dat ped
opgevoerd, dan zou de opbrengst stijgen met
een derde of ongeveer f 1 700.00
De gemeenteraad heeft in den loop van dit
jaar besloten f 17.000.00 te leenen voor ver
legging van «le sualie van het waterschap
„Bruinisse" en heeft thans eene leening ge
sloten van f 10.000.00 voor de eerste herstel
ling van de haven De aflossingen van die
leeningem komen in de plaats van andere
aflossingen en behoeven dus de begrooting
niet te bezwaren, zoodat slechts de rente
van beide leeningen, f 1.100.00, behoeft ge
vonden te worden.
Wordt do hoofdelijke omslag met f 1.700 00
verhoogd., dan blijft derhalve nog ongeveer
f 600.00 beschikbaar, waarbij komen de jaar
lijks aan rente vrijkomende som van ongeveer
f 40 00 en de door het ophouden van aflos
sin gen vrijvallende bedragen in 1920 f 860.00,
m 1921 f 1 260 00 en m 1922 f 400.00, te za,
men f 2.520.00- Al is het niet voorzichtig;,
op deze sommen geheel beslag te leggen voor
nu te sluiten leeningen, men mag er toch wel
rekening mede houden
Uit het voorafgaande volgt, dat de finan
cieel© toestand der gemeente Bruinisse vóór
den stormvloed van 30 September j.l
niet ongunstig kon worden genoemd.
Door dien stormvloed is daarin echter eene
zeer ongunstige voTandenng gekomen en is
het [builen twijfel, dat de gemeente-finan-
ciën te zwaar gedrukt zouden worden, indien
de kosten van herstel van do havenwerken
geheel voor rekening der gemeente moeste*
komen
Er bestaat dus wel aanleiding voor de
Provincie, pm de gemeente in de kosten tege
moet te komen, te meer, daar eene bekoor
lijke haven voor de visschers-bevolking van
Bruinisse een levensvoorwaarde is en do
liavea ook voor de aanliggende gemeenten van
belang moet worden geacht
Naar oordeel van Ged Staten behoort die
hulp echter niet in den vorm van een subsi
die, doch als een routeloos voorschot te wor
den verleend Sedert 1895 toch zijn be
houdens een geringe bijdrage in 18Ö3 aan de
gemeente St Philipsland voor aanleg en on
derhoud van een vaargeul geen subsidiëa,
doch alleen rentelooze voorschotten voor aan
leg, verbetering of herstelling van havenwer
ken verleend Inzonderheid verwgzen God.
Staten naar het besluit, toen in een geheel
gelijk geval aan de gemeente Krabbendijke een
renteloos voorschot verleend is van een derde
der kosten voor het horstel der haven, welke
door |den stormvloed van 12 Maart 1906
ernstig beschadigd was Ged. Staten zien geen
reden, om thans van dien regel af te wijken.
Verder rijst de vraag, welk bedrag als ren
teloos voorschot aan de gemeente zal worden
gegeven.
Hot adres van 9 November jl is van veel
verdere strekking dan dat van 12 October jl.
Vroeg de gemeenteraad in het laatste hulp,
alleen voor de heistelling der liavonwerken,
tbans wil hg van de gelegenheid gebruik ma
ken, om te komen tot vergrooting der haven.
Volgens door Ged Slaton ontvangen mede-
deeling zijn de kosten te ramen als volgt:
voorloopige herstellingswerken f 12.000; her
stel van den ouden toestand f 34.000ver
zwaring van den havendam f 11.000; vergroe-
ting van de haven f 35 000kleibekleeding
|f 4000te zameo f 96.000, in welk bedrag de
gemeente f 28 000 of nog geen dorde wil bij
dragen.
Omtrent het thans ontworpen plan tot ver
grooting der haven is Ged Staten niets be
kend dan hetgeen do Gemeenteraad daarom
trent mededeelt. Naar zij meenen, kan daarop
hiet worden ingegaan en zgn er alleen termen,
om steun te verleenen voor een behoorlyk
I horstel van den vorigen toestand. De kosten
van herstel van den havendam tot de oude
afmetingen en van de verzwaring van dien
dam, welk laatste noodzakelijk is, om herha-
j ling van een ramp als de thans ondervondene
te yoorkomen, zgn, zooals boven is ver-
I meld, begroot op f 34.000 -f- f 11.000, zoodat
I een afdoend herstel, van den vorigen toestand
op f 45.000 is te ramen De voorloopige
herstellingskosten ad f 12.000 zijn hierbij niet
opgenomen, omdat daarin reeds door den Ge
meenteraad is voorzien. Wilde men ook voor
die f 12.000 een derde als renteloos voor
schot geven, dan zou het toch reeds niet on
aanzienlijke bedrog voor de Provincie nog
bezwarender worden.
Ged Staten vinden in een èn ander aan
leiding Prov Staten voor te stellen op bet
voetspoor van vroegere beslissingen een
renteloos voorschot van een derde der op
f 45.000 geraamde kosten van bet definitieve
herstel, tot een maximum van f 15.000, to ver
leenen. Om de gemeente die aflossing gemak
kelijker te maken, zou bepaald kunnen worden,
dat de eerste aflossing zal plaats hebben in
1921, in welk jaar f 860 -f f 1260 f 2120
wegens aflossing van vroegere leeningen zal
vrijvallen. Stelt men dan het bedrag der jaar
lijksche aflossing op f 1000, dan is de geheel©
schuld na 15 jaar, dus in 1936, gedelgd. Ge-*
